Hægrisveifla í Póllandi 9. október 2005 00:01 Báðir frambjóðendurnir sem flest atkvæði hlutu í fyrri umferð forsetakosninga í Póllandi í gær eru hægrimenn. Flokkar þeirra eru að mynda ríkisstjórn. Pólskir hægrimenn hafa boðað nýtt uppgjör við arftaka kommúnista og lýst stríði á hendur spillingu. Með í kaupunum fylgir ströng „þjóðernis-kaþólska". Frambjóðendurnir tveir, sem kosið verður á milli í úrslitaumferð forsetakosninganna eftir hálfan mánuð, eru Donald Tusk úr frjálshyggjuflokknum Borgaravettvangi (PO), og íhaldsmaðurinn Lech Kaczynski, borgarstjóri Varsjár. Báðir eiga þeir pólitískar rætur sínar í Samstöðu, hreyfingunni sem lét burðarhlutverkið í að fella kommúnismann á níunda áratugnum. Reyndar voru þeir fjórir frambjóðendur sem flest atkvæði hlutu í kosningunum í gær hægrimenn. Það var enginn málsmetandi vinstrimaður í framboði. „Það er kominn tími til að gefa hægrimönnum tækifæri núna, því jafnvel þegar hægriflokkar höfðu einhver völd [á síðasta áratug] voru vinstrimennirnir samt þarna í lykilstöðum og mökkuðu áfram bak við tjöldin," hefur AP-fréttastofan eftir Ewu Grzegorek, 58 ára gömlum Varsjárbúa er hún kom út af kjörstað í pólsku höfuðborginni í gær. Með þessum orðum endurspeglast sú ríkjandi stemning kosningabaráttunnar bæði fyrir þingkosningarnar í lok september og fyrir forsetakosningarnar nú, að nú væri kominn tími til að hleypa þeim mönnum að stjórnartaumunum sem bezt mætti trúa til að taka til í þeirri spillingarhít sem margir landsmanna telja stjórnmálin vera. Í síðustu þingkosningum árið 2001 fengu arftakar kommúnista ótvírætt umboð kjósenda til að stjórna landinu, en ótal hneykslismál á kjörtímabilinu rúði þá trúnaðartrausti kjósenda. „Kalda stríðinu er enn ekki lokið í Póllandi," skrifar fréttaritari þýska vikuritsins Der Spiegel frá Varsjá um þetta. Öll borgaraleg öfl, íhalds- sem frjálshyggjumenn, kvörtuðu yfir því að eftir árið 1989 hefði ekki farið fram almennilegt uppgjör við valdatíð kommúnista. Þess í stað hefðu fulltrúar Samstöðu, Lech Walesa þar fremstur í flokki, og forkólfar kommúnistastjórnarinnar samið um „mjúk umskipti" yfir í nýja tíma fjölflokkalýðræðis og markaðsbúskapar. Nú á loks að vinna upp þetta uppgjör sem ekki fór fram við gömlu valdhafana, en menn úr þeirra röðum komu sér á tíunda áratugnum vel fyrir í stjórnkerfinu og hinum einkavæddu fyrrum ríkisfyrirtækjum. Það fyrsta sem hægrimennirnir vilja hrinda í framkvæmd nú þegar völdin eru þeirra er að allir þeir sem gegna opinberum embættum gangist undir „gegnumlýsingu" á ferli sínum. Vonast er til að með þessu takist að hemja hina útbreiddu spillingu í stjórnkerfinu. Einnig á að gera öll gögn gömlu leyniþjónustunnar aðgengileg, en þeim hefur hingað til verið haldið lokuðum með fáum undantekningum. Reyndar er talsverður munur á stefnu og stíl Tusks og Kaczynski. Tusk er frjálshyggjumaður sem vill ganga óhikað fram í að draga úr hlut ríkisins í hagkerfinu, lækka skatta og gera velferðarkerfið skilvirkara. Kaczynski vill hins vegar að ríkið sé sterkt og rækti „kaþólsk gildi". Hann og tvíburabróðir hans Jaroslaw, formaður íhaldsflokksins Lög og réttlæti sem vann þingkosningarnar, standa fyrir „skilyrðislausa þjóðernis-kaþólsku", vilja endurinnleiða dauðarefsingar og að samkynhneigðir haldi sig „inni í skápnum". Kaczynski krefst þess að Pólverjar fái „verðugan sess" í Evrópusambandinu, varar við áhrifum Þjóðverja innan þess og fjandskapast út í Rússa. „Við stefnum í að einangra okkur," skrifar Maciej Rybinski, leiðarahöfundur dagblaðsins Rzeczpospolita um stefnuna sem vænta megi að fylgi nýju hægristjórninni. Almennt séð megi gera ráð fyrir að áherzlur utanríkisstefnunnar verði þó óbreyttar - fylgispekt við Bandaríkin og upp á kant við ESB. Erlent Fréttir Mest lesið Ísland leggur til fólk í finnskar herstöðvar Innlent Alvarlegt mótorhjólaslys og Miklubraut lokað Innlent Ók líklega á yfir 120 rétt fyrir slysið Erlent Er Trump að gefast upp á Pútín? Erlent Öllu flugi til og frá næststærstu borg Frakklands aflýst Erlent Fluttur á bráðamóttöku með áverka á höfði eftir líkamsárás Innlent Bifhjólamaðurinn „mikið slasaður“ Innlent Stór meirihluti þjóðarinnar hlynntur veiðigjaldafrumvarpinu Innlent Eyddu færslum spjallmennisins sem lofuðu Adolf Hitler Erlent 109 látnir og yfir 160 saknað Erlent Fleiri fréttir Eyddu færslum spjallmennisins sem lofuðu Adolf Hitler 109 látnir og yfir 160 saknað Er Trump að gefast upp á Pútín? Ók líklega á yfir 120 rétt fyrir slysið Aðeins eitt mál enn óleyst í vopnahlésviðræðum Öllu flugi til og frá næststærstu borg Frakklands aflýst Náðu myndum af gesti frá annarri stjörnu Harma dauða ráðherrans en tjá sig ekki um hann Sakfelldir fyrir að kveikja í iðnaðarhúsnæði fyrir Wagner-málaliða Hafnar gagnrýni á samskipti við lyfjarisa í faraldrinum Bresk stjórnvöld hyggja á aðgerðir gegn trúnaðarsamningum Ekki fleiri greinst með mislinga í Bandaríkjunum í 33 ár Vill safna íbúum Gasa í lokaðar búðir og flytja síðan á brott Bandamenn fá hótunarbréf um 25 til 40 prósent toll „Þeir verða að geta varið sig“: Hættir við að hætta vopnasendingum Yfir hundrað látnir í Texas Ellefu dagar milli nýrra jarðganga í Færeyjum Samgönguráðherrann lést daginn sem Pútín rak hann Pútín rekur samgönguráðherrann eftir miklar raskanir á flugi Eldgos í Lewotobi Laki Laki í Indónesíu Líkir tilætlunum Musk við lestarslys Fundin sek um að myrða ættingja með eitruðum sveppum Á níunda tug látin í hamfaraflóðum Friðarviðræður hafnar í Katar og Netanyahu heldur til Washington Banamaður ráðherra fær að stíga fæti út fyrir fangelsið Um sjötíu látnir í flóðunum og stúlknanna enn leitað Hegseth hafi logið því að gengið sé á vopnabirgðir Bandaríkjanna Fjörutíu og þrír látnir og umfangsmiklar leitarðagerðir standa yfir Elon Musk stofnar nýjan stjórnmálaflokk Leynileg neyðarfjárveiting Dana til flugvallagerðar á Grænlandi Sjá meira
Báðir frambjóðendurnir sem flest atkvæði hlutu í fyrri umferð forsetakosninga í Póllandi í gær eru hægrimenn. Flokkar þeirra eru að mynda ríkisstjórn. Pólskir hægrimenn hafa boðað nýtt uppgjör við arftaka kommúnista og lýst stríði á hendur spillingu. Með í kaupunum fylgir ströng „þjóðernis-kaþólska". Frambjóðendurnir tveir, sem kosið verður á milli í úrslitaumferð forsetakosninganna eftir hálfan mánuð, eru Donald Tusk úr frjálshyggjuflokknum Borgaravettvangi (PO), og íhaldsmaðurinn Lech Kaczynski, borgarstjóri Varsjár. Báðir eiga þeir pólitískar rætur sínar í Samstöðu, hreyfingunni sem lét burðarhlutverkið í að fella kommúnismann á níunda áratugnum. Reyndar voru þeir fjórir frambjóðendur sem flest atkvæði hlutu í kosningunum í gær hægrimenn. Það var enginn málsmetandi vinstrimaður í framboði. „Það er kominn tími til að gefa hægrimönnum tækifæri núna, því jafnvel þegar hægriflokkar höfðu einhver völd [á síðasta áratug] voru vinstrimennirnir samt þarna í lykilstöðum og mökkuðu áfram bak við tjöldin," hefur AP-fréttastofan eftir Ewu Grzegorek, 58 ára gömlum Varsjárbúa er hún kom út af kjörstað í pólsku höfuðborginni í gær. Með þessum orðum endurspeglast sú ríkjandi stemning kosningabaráttunnar bæði fyrir þingkosningarnar í lok september og fyrir forsetakosningarnar nú, að nú væri kominn tími til að hleypa þeim mönnum að stjórnartaumunum sem bezt mætti trúa til að taka til í þeirri spillingarhít sem margir landsmanna telja stjórnmálin vera. Í síðustu þingkosningum árið 2001 fengu arftakar kommúnista ótvírætt umboð kjósenda til að stjórna landinu, en ótal hneykslismál á kjörtímabilinu rúði þá trúnaðartrausti kjósenda. „Kalda stríðinu er enn ekki lokið í Póllandi," skrifar fréttaritari þýska vikuritsins Der Spiegel frá Varsjá um þetta. Öll borgaraleg öfl, íhalds- sem frjálshyggjumenn, kvörtuðu yfir því að eftir árið 1989 hefði ekki farið fram almennilegt uppgjör við valdatíð kommúnista. Þess í stað hefðu fulltrúar Samstöðu, Lech Walesa þar fremstur í flokki, og forkólfar kommúnistastjórnarinnar samið um „mjúk umskipti" yfir í nýja tíma fjölflokkalýðræðis og markaðsbúskapar. Nú á loks að vinna upp þetta uppgjör sem ekki fór fram við gömlu valdhafana, en menn úr þeirra röðum komu sér á tíunda áratugnum vel fyrir í stjórnkerfinu og hinum einkavæddu fyrrum ríkisfyrirtækjum. Það fyrsta sem hægrimennirnir vilja hrinda í framkvæmd nú þegar völdin eru þeirra er að allir þeir sem gegna opinberum embættum gangist undir „gegnumlýsingu" á ferli sínum. Vonast er til að með þessu takist að hemja hina útbreiddu spillingu í stjórnkerfinu. Einnig á að gera öll gögn gömlu leyniþjónustunnar aðgengileg, en þeim hefur hingað til verið haldið lokuðum með fáum undantekningum. Reyndar er talsverður munur á stefnu og stíl Tusks og Kaczynski. Tusk er frjálshyggjumaður sem vill ganga óhikað fram í að draga úr hlut ríkisins í hagkerfinu, lækka skatta og gera velferðarkerfið skilvirkara. Kaczynski vill hins vegar að ríkið sé sterkt og rækti „kaþólsk gildi". Hann og tvíburabróðir hans Jaroslaw, formaður íhaldsflokksins Lög og réttlæti sem vann þingkosningarnar, standa fyrir „skilyrðislausa þjóðernis-kaþólsku", vilja endurinnleiða dauðarefsingar og að samkynhneigðir haldi sig „inni í skápnum". Kaczynski krefst þess að Pólverjar fái „verðugan sess" í Evrópusambandinu, varar við áhrifum Þjóðverja innan þess og fjandskapast út í Rússa. „Við stefnum í að einangra okkur," skrifar Maciej Rybinski, leiðarahöfundur dagblaðsins Rzeczpospolita um stefnuna sem vænta megi að fylgi nýju hægristjórninni. Almennt séð megi gera ráð fyrir að áherzlur utanríkisstefnunnar verði þó óbreyttar - fylgispekt við Bandaríkin og upp á kant við ESB.
Erlent Fréttir Mest lesið Ísland leggur til fólk í finnskar herstöðvar Innlent Alvarlegt mótorhjólaslys og Miklubraut lokað Innlent Ók líklega á yfir 120 rétt fyrir slysið Erlent Er Trump að gefast upp á Pútín? Erlent Öllu flugi til og frá næststærstu borg Frakklands aflýst Erlent Fluttur á bráðamóttöku með áverka á höfði eftir líkamsárás Innlent Bifhjólamaðurinn „mikið slasaður“ Innlent Stór meirihluti þjóðarinnar hlynntur veiðigjaldafrumvarpinu Innlent Eyddu færslum spjallmennisins sem lofuðu Adolf Hitler Erlent 109 látnir og yfir 160 saknað Erlent Fleiri fréttir Eyddu færslum spjallmennisins sem lofuðu Adolf Hitler 109 látnir og yfir 160 saknað Er Trump að gefast upp á Pútín? Ók líklega á yfir 120 rétt fyrir slysið Aðeins eitt mál enn óleyst í vopnahlésviðræðum Öllu flugi til og frá næststærstu borg Frakklands aflýst Náðu myndum af gesti frá annarri stjörnu Harma dauða ráðherrans en tjá sig ekki um hann Sakfelldir fyrir að kveikja í iðnaðarhúsnæði fyrir Wagner-málaliða Hafnar gagnrýni á samskipti við lyfjarisa í faraldrinum Bresk stjórnvöld hyggja á aðgerðir gegn trúnaðarsamningum Ekki fleiri greinst með mislinga í Bandaríkjunum í 33 ár Vill safna íbúum Gasa í lokaðar búðir og flytja síðan á brott Bandamenn fá hótunarbréf um 25 til 40 prósent toll „Þeir verða að geta varið sig“: Hættir við að hætta vopnasendingum Yfir hundrað látnir í Texas Ellefu dagar milli nýrra jarðganga í Færeyjum Samgönguráðherrann lést daginn sem Pútín rak hann Pútín rekur samgönguráðherrann eftir miklar raskanir á flugi Eldgos í Lewotobi Laki Laki í Indónesíu Líkir tilætlunum Musk við lestarslys Fundin sek um að myrða ættingja með eitruðum sveppum Á níunda tug látin í hamfaraflóðum Friðarviðræður hafnar í Katar og Netanyahu heldur til Washington Banamaður ráðherra fær að stíga fæti út fyrir fangelsið Um sjötíu látnir í flóðunum og stúlknanna enn leitað Hegseth hafi logið því að gengið sé á vopnabirgðir Bandaríkjanna Fjörutíu og þrír látnir og umfangsmiklar leitarðagerðir standa yfir Elon Musk stofnar nýjan stjórnmálaflokk Leynileg neyðarfjárveiting Dana til flugvallagerðar á Grænlandi Sjá meira