Flokkar sem telja almenning of vitlausan til að vita hvað sé sér fyrir bestu Þórður Snær Júlíusson skrifar 10. maí 2025 07:01 Í liðinni viku var sett met. Þá gerðu stjórnarandstöðuflokkar landsins – Sjálfstæðisflokkur, Framsókn og Miðflokkur – sér lítið fyrir og fóru með fyrstu umræðu um frumvarp um leiðréttingu veiðigjalda í um 27 klukkustundir. Frá því að lög um þingsköp voru uppfærð fyrir meira en áratug hefur slík umræða aldrei staðið lengur. Vegna þessa er þingfundur í dag, á laugardegi, þar sem hún fær að tæma sig og bæta metið enn frekar. Þetta er stjórnarandstaðan að gera til að tefja fyrir að málið fari til nefndar til frekari umfjöllunar. Þetta er hún að gera vegna þess að hún vill ekki að veiðigjöld verði leiðrétt þannig að eigandi þjóðarauðlindarinnar fái réttláta hlutdeild í hagnaði af nýtingu hennar. Þetta er stjórnarandstaðan að gera að uppistöðu fyrir fjórar fjölskyldur og eitt kaupfélag sem eiga stóra hluti í átta af þeim tíu útgerðarfyrirtækjum sem munu greiða 67 prósent af veiðigjöldum eftir breytinguna. Fjórar fjölskyldur og eitt kaupfélag sem eiga saman auð upp á, að minnsta kosti, nálægt 500 milljörðum króna. Áskorun um að taka ekki ákvarðanir sem njóta stuðnings Umræðan sem boðið er upp á er um nákvæmlega ekkert. Tilgangur hennar er að engu leyti málefnaleg umræða heldur bara að standa í vegi fyrir eðlilegum framgangi lýðræðisins, þar sem vinsæl ríkisstjórn með myndarlegan stjórnarmeirihluta er að taka stefnumarkandi, hugaða, hápólítíska og löngu tímabærar ákvarðanir um kerfisbreytingu. Ég skal nefna dæmi. Einn stjórnarandstöðuþingmaðurinn ákvað að nota ræðutíma sinn til að tala um ÍL-sjóð, sem fyrir liggur að muni kosta íslenskan almenning hundruð milljarða króna, sem einhvers konar víti til varnaðar því að stjórnmálamenn taki ákvarðanir sem njóta stuðnings þjóðarinnar. Það var á honum að skilja að það tap væri vegna þess að vinsælt kosningaloforð um 90 prósent húsnæðislán hefði verið innleitt eftir kosningarnar 2003 og inntakið í ræðunni, held ég, átti að vera að það væri varhugavert að ráðast í vinsæl mál. Viðkomandi stjórnarandstöðuþingmaður gleymdi þó alveg að minnast á að það var ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins hans, og Framsóknar sem nú situr í minnihluta á þingi með honum, sem gerði umrædd 90 prósenta lán að veruleika. Hann minntist ekkert á að það er flokkur hans sem ber, ásamt sínum venjulega makker, alla ábyrgð á þeim myllusteini sem ÍL-sjóður er um háls íslenskrar þjóðar. Hann ætti samt að þekkja málið vel, enda hluti af þeim stjórnarmeirihluta sem kom málinu til leiðar. Því meira sem fólk veit, því meiri er stuðningurinn Annar stjórnarandstöðuþingmaður hélt því fram í ræðu síðdegis á fimmtudag að það skorti á allan skýrleika um hverjar spurningarnar væru í skoðanakönnunum sem væru að spyrja almenning út í afstöðu til leiðréttingar veiðigjalda. Það virtist sem hennar helsti áherslupunktur væri að fólk vissi ekki hversu mikið gjöldin myndu breytast þegar það væri að svara spurningunni og því væru niðurstöður skoðanakannanna ómarktækar. Það vildi þó þannig til að sama morgun hafði birst niðurstaða í könnun sem sagt var frá á öllum helstu miðlum þar sem spurt var hvort fólk væri hlynnt eða andvígt frumvarpi atvinnuvegaráðherra um breytingar á veiðigjöldum. Frumvarpi þar sem kemur mjög skýrt fram hvað stendur nákvæmlega til að gera og að áhrif þess verði að veiðigjöld muni hækka um 6,1 milljarð króna á næsta ári, í 17,3 milljarða króna. Alls sögðust 69 prósent svarenda að þeir væru hlynntir frumvarpinu en 18 prósent sögðust vera því andvíg. Í sömu könnun var spurt hversu vel fólk þekkti frumvarpið og sögðust 72 prósent annaðhvort þekkja það vel eða í meðallagi vel. Það er ekki síður merkilegt að umrædd könnun var framkvæmd frá lokum apríl og fram á síðasta þriðjudag, sem var annar dagur umræðu um veiðigjöld í þinginu. Þá var liðinn næstum einn og hálfur mánuður síðan að drög að frumvarpinu birtust í samráðsgátt, mikil og breið umræða hafði verið í gangi um það í samfélaginu alla tíð síðan, Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) voru búin að birta alls kyns auglýsingar með sennilega á annað hundrað milljóna króna kostnaði til að reyna að hræða þjóðina til hlýðni (í sömu könnun kom fram að tveir af hverjum þremur landsmönnum finnist auglýsingarnar slæmar og einungis 18 prósent þeirra voru jákvæðir gagnvart þeim), búið var að mæla fyrir málinu á þingi og ræða það þar í marga klukkutíma. Sorg gömlu valdaflokkanna yfir því að tími þeirra sé liðinn Það er að mörgu leyti gott að stjórnarandstaðan velji þetta mál til að opinbera sig, þótt ég óski engum að sitja í gegnum endalausar ræður og leikþætti þeirra um minna en ekkert. Þá sér þjóðin hana fyrir það sem hún er. Hóp fólks sem gengur erinda fárra og stendur gegn hagsmunum fjöldans. Hóp fólks sem telur að almenningur í landinu sé of vitlaust til að skilja að hann þurfi í raun ekkert stærri hlutdeild í arðinum af nýtingu þjóðarauðlindarinnar. Eina fólkið sem skilji hvernig hlutirnir eigi að vera séu stjórnmálaflokkarnir sem kjósendur höfnuðu í síðustu kosningum, SFS og skjólstæðingar þeirra. Þjóðin sem segist skilja fyrirliggjandi frumvarp vel, styður það í unnvörpum og telur nær öll að útgerðir geti borgað miklu meira fyrir að fá að nýta auðlindina okkar viti ekkert hvað hún sé að tala um. Það þurfi gömlu valdaflokkana, og litla fáveldishópinn sem þeir hafa alltaf fyrst og fremst unnið fyrir, til að hafa vit fyrir henni. Fyrst hélt ég að yfirþyrmandi óþol minnihlutans á þingi fyrir gangvirkni lýðræðisins, þar sem flokkar með skýrt umboð úr kosningum velja að framfylgja þjóðarvilja í einu stærsta þrætumáli Íslandssögunnar, væri einhvers konar tilgerð. Leikrit. Hægt og rólega er þó að koma í ljós að það stafar af því að þeim finnst einfaldlega ekki forsvaranlegt að aðrir geti farið með vald en Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur. Þeir sætta sig ekki við að tímarnir eru breyttir og tími þeirra er liðinn. Að það er ekki náttúrulögmál að þeir haldi um stjórnartaumana. Í staðinn er komin ríkisstjórn samstíga flokka, fullum af harðduglegu og heiðarlegu fólki, sem unnu kosningar og eru nú að vinna að bættu samfélagi fyrir almenning þar sem réttlæti, sanngirni og jöfnuður eru í forgrunni. Á meðan gömlu valdaflokkarnir eru fastir í að syrgja gömlu valdatímana þá vinnur þjónandi ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur fyrir fólkið í landinu. Höfundur er framkvæmdastjóri þingflokks Samfylkingar og einn eigenda nytjastofna á Íslandsmiðum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórður Snær Júlíusson Breytingar á veiðigjöldum Alþingi Sjávarútvegur Samfylkingin Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Í liðinni viku var sett met. Þá gerðu stjórnarandstöðuflokkar landsins – Sjálfstæðisflokkur, Framsókn og Miðflokkur – sér lítið fyrir og fóru með fyrstu umræðu um frumvarp um leiðréttingu veiðigjalda í um 27 klukkustundir. Frá því að lög um þingsköp voru uppfærð fyrir meira en áratug hefur slík umræða aldrei staðið lengur. Vegna þessa er þingfundur í dag, á laugardegi, þar sem hún fær að tæma sig og bæta metið enn frekar. Þetta er stjórnarandstaðan að gera til að tefja fyrir að málið fari til nefndar til frekari umfjöllunar. Þetta er hún að gera vegna þess að hún vill ekki að veiðigjöld verði leiðrétt þannig að eigandi þjóðarauðlindarinnar fái réttláta hlutdeild í hagnaði af nýtingu hennar. Þetta er stjórnarandstaðan að gera að uppistöðu fyrir fjórar fjölskyldur og eitt kaupfélag sem eiga stóra hluti í átta af þeim tíu útgerðarfyrirtækjum sem munu greiða 67 prósent af veiðigjöldum eftir breytinguna. Fjórar fjölskyldur og eitt kaupfélag sem eiga saman auð upp á, að minnsta kosti, nálægt 500 milljörðum króna. Áskorun um að taka ekki ákvarðanir sem njóta stuðnings Umræðan sem boðið er upp á er um nákvæmlega ekkert. Tilgangur hennar er að engu leyti málefnaleg umræða heldur bara að standa í vegi fyrir eðlilegum framgangi lýðræðisins, þar sem vinsæl ríkisstjórn með myndarlegan stjórnarmeirihluta er að taka stefnumarkandi, hugaða, hápólítíska og löngu tímabærar ákvarðanir um kerfisbreytingu. Ég skal nefna dæmi. Einn stjórnarandstöðuþingmaðurinn ákvað að nota ræðutíma sinn til að tala um ÍL-sjóð, sem fyrir liggur að muni kosta íslenskan almenning hundruð milljarða króna, sem einhvers konar víti til varnaðar því að stjórnmálamenn taki ákvarðanir sem njóta stuðnings þjóðarinnar. Það var á honum að skilja að það tap væri vegna þess að vinsælt kosningaloforð um 90 prósent húsnæðislán hefði verið innleitt eftir kosningarnar 2003 og inntakið í ræðunni, held ég, átti að vera að það væri varhugavert að ráðast í vinsæl mál. Viðkomandi stjórnarandstöðuþingmaður gleymdi þó alveg að minnast á að það var ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins hans, og Framsóknar sem nú situr í minnihluta á þingi með honum, sem gerði umrædd 90 prósenta lán að veruleika. Hann minntist ekkert á að það er flokkur hans sem ber, ásamt sínum venjulega makker, alla ábyrgð á þeim myllusteini sem ÍL-sjóður er um háls íslenskrar þjóðar. Hann ætti samt að þekkja málið vel, enda hluti af þeim stjórnarmeirihluta sem kom málinu til leiðar. Því meira sem fólk veit, því meiri er stuðningurinn Annar stjórnarandstöðuþingmaður hélt því fram í ræðu síðdegis á fimmtudag að það skorti á allan skýrleika um hverjar spurningarnar væru í skoðanakönnunum sem væru að spyrja almenning út í afstöðu til leiðréttingar veiðigjalda. Það virtist sem hennar helsti áherslupunktur væri að fólk vissi ekki hversu mikið gjöldin myndu breytast þegar það væri að svara spurningunni og því væru niðurstöður skoðanakannanna ómarktækar. Það vildi þó þannig til að sama morgun hafði birst niðurstaða í könnun sem sagt var frá á öllum helstu miðlum þar sem spurt var hvort fólk væri hlynnt eða andvígt frumvarpi atvinnuvegaráðherra um breytingar á veiðigjöldum. Frumvarpi þar sem kemur mjög skýrt fram hvað stendur nákvæmlega til að gera og að áhrif þess verði að veiðigjöld muni hækka um 6,1 milljarð króna á næsta ári, í 17,3 milljarða króna. Alls sögðust 69 prósent svarenda að þeir væru hlynntir frumvarpinu en 18 prósent sögðust vera því andvíg. Í sömu könnun var spurt hversu vel fólk þekkti frumvarpið og sögðust 72 prósent annaðhvort þekkja það vel eða í meðallagi vel. Það er ekki síður merkilegt að umrædd könnun var framkvæmd frá lokum apríl og fram á síðasta þriðjudag, sem var annar dagur umræðu um veiðigjöld í þinginu. Þá var liðinn næstum einn og hálfur mánuður síðan að drög að frumvarpinu birtust í samráðsgátt, mikil og breið umræða hafði verið í gangi um það í samfélaginu alla tíð síðan, Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) voru búin að birta alls kyns auglýsingar með sennilega á annað hundrað milljóna króna kostnaði til að reyna að hræða þjóðina til hlýðni (í sömu könnun kom fram að tveir af hverjum þremur landsmönnum finnist auglýsingarnar slæmar og einungis 18 prósent þeirra voru jákvæðir gagnvart þeim), búið var að mæla fyrir málinu á þingi og ræða það þar í marga klukkutíma. Sorg gömlu valdaflokkanna yfir því að tími þeirra sé liðinn Það er að mörgu leyti gott að stjórnarandstaðan velji þetta mál til að opinbera sig, þótt ég óski engum að sitja í gegnum endalausar ræður og leikþætti þeirra um minna en ekkert. Þá sér þjóðin hana fyrir það sem hún er. Hóp fólks sem gengur erinda fárra og stendur gegn hagsmunum fjöldans. Hóp fólks sem telur að almenningur í landinu sé of vitlaust til að skilja að hann þurfi í raun ekkert stærri hlutdeild í arðinum af nýtingu þjóðarauðlindarinnar. Eina fólkið sem skilji hvernig hlutirnir eigi að vera séu stjórnmálaflokkarnir sem kjósendur höfnuðu í síðustu kosningum, SFS og skjólstæðingar þeirra. Þjóðin sem segist skilja fyrirliggjandi frumvarp vel, styður það í unnvörpum og telur nær öll að útgerðir geti borgað miklu meira fyrir að fá að nýta auðlindina okkar viti ekkert hvað hún sé að tala um. Það þurfi gömlu valdaflokkana, og litla fáveldishópinn sem þeir hafa alltaf fyrst og fremst unnið fyrir, til að hafa vit fyrir henni. Fyrst hélt ég að yfirþyrmandi óþol minnihlutans á þingi fyrir gangvirkni lýðræðisins, þar sem flokkar með skýrt umboð úr kosningum velja að framfylgja þjóðarvilja í einu stærsta þrætumáli Íslandssögunnar, væri einhvers konar tilgerð. Leikrit. Hægt og rólega er þó að koma í ljós að það stafar af því að þeim finnst einfaldlega ekki forsvaranlegt að aðrir geti farið með vald en Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur. Þeir sætta sig ekki við að tímarnir eru breyttir og tími þeirra er liðinn. Að það er ekki náttúrulögmál að þeir haldi um stjórnartaumana. Í staðinn er komin ríkisstjórn samstíga flokka, fullum af harðduglegu og heiðarlegu fólki, sem unnu kosningar og eru nú að vinna að bættu samfélagi fyrir almenning þar sem réttlæti, sanngirni og jöfnuður eru í forgrunni. Á meðan gömlu valdaflokkarnir eru fastir í að syrgja gömlu valdatímana þá vinnur þjónandi ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur fyrir fólkið í landinu. Höfundur er framkvæmdastjóri þingflokks Samfylkingar og einn eigenda nytjastofna á Íslandsmiðum.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar