Leggur til íslenskan her, leyniþjónustu og herskyldu Árni Sæberg skrifar 26. febrúar 2025 11:03 Bjarni Már er deildarforseti lagadeildar Háskólans á Bifröst. Vísir/Baldur Prófessor í lögfræði telur að í ljósi breyttra aðstæðna í alþjóðamálum þurfi að grípa til aðgerða án tafar. Hann leggur til stofnun íslensks hers og leyniþjónustu, herskyldu og innlenda hergagnaframleiðslu. „Fyrir nokkrum dögum hófst nýtt tímabil í sögu Evrópu. Pax Americana – hið langvarandi öryggisnet sem Bandaríkin hafa veitt álfunni – gufaði upp,“ segir Bjarni Már Magnússon, deildarforseti og prófessor við lagadeild Háskólans á Bifröst, í aðsendri grein í Morgunblaði dagsins. Ísland hafi allt frá 1941 reitt sig á varnir Bandaríkjanna, þar sem aðildin að Atlantshafsbandalaginu, NATO, og varnarsamningurinn frá 1951 hafi gegnt lykilhlutverki. Síðustu ár hafi íslenska ríkið lagt meira til öryggis- og varnarmála, en eigi mjög langt í land með að ná viðmiðum annarra aðildarríkja NATO. Trump sýni bandamönnum fjandsamlegt viðmót Bjarni Már segir að sú heimsmynd sem Ísland hafi grundvallað öryggis- og varnarmál sín á hafi tekið stakkaskiptum. Bandaríkin hafi í auknum mæli dregið úr áherslu sinni á öryggi Evrópu og beini nú sjónum sínum að Kyrrahafi og Asíu. Við það bætist pólitískur óstöðugleiki innan Bandaríkjanna, sem valdi óvissu um langvarandi skuldbindingar þeirra á alþjóðavettvangi. „Núverandi forseti Bandaríkjanna hefur ítrekað sýnt bandamönnum sínum fjandsamlegt viðmót, þar á meðal Kanada, Danmörku og Grænlandi, sem hefur vakið áleitnar spurningar um hvort Bandaríkin muni virða skuldbindingar sínar ef öryggi bandamanna þeirra er ógnað. Framganga varaforsetans er ekki skárri, eins og sást í München á dögunum.“ Samhliða þessari þróun hafi öryggisumhverfi Evrópu gjörbreyst með ólöglegu árásarstríði Rússlands í Úkraínu sem Norður-Kórea taki þátt í. Við þessar aðstæður verði Ísland að axla meiri ábyrgð á eigin vörnum en áður og tryggja að landið sé í stakk búið til að takast á við hugsanlegar ógnir og árásir í samstarfi við önnur lýðræðisríki. Rökrétt framhald „Eitt mikilvægasta skrefið í þá átt er stofnun íslensks hers. Slík stofnun er ekki einungis rökrétt framhald í íslenskum varnar- og öryggismálum heldur einnig nauðsynlegt skref í átt að sjálfbærari og raunhæfari öryggisstefnu,“ segir Bjarni Már. Með því gæti Ísland byggt upp sérhæfðan, hátæknivæddan varnarher sem myndi fyrst og fremst sinna eftirliti, gæslu íslenskra hafsvæða og viðbrögðum við ógnunum á Norður-Atlantshafi og á norðurslóðum. Slíkur her myndi einnig styrkja stöðu Íslands innan NATO sem og í öðru varnarsamstarfi og sýna að Ísland taki þátt í sameiginlegum vörnum vinveittra ríkja með festu og ábyrgð. Ísland geti ekki verið herlaust lengur Í ljósi breyttra aðstæðna á alþjóðavettvangi geti Ísland ekki lengur verið herlaust ríki. Þó að mörgum kunni að þykja slíkar hugmyndir róttækar og jafnvel fráleitar sé ljóst að fyrri nálganir duga ekki lengur. Til þess að tryggja öryggi landsins og styrkja stöðu þess í samfélagi þjóðann leggur Bjarni Már til að gripið verði tafarlaus til eftirfarandi aðgerða: Stofnun varnarmálaráðuneytis: Til að Ísland geti tekið virkan þátt í sameiginlegum vörnum bandalagsríkja NATO er brýnt að efla stjórnsýslu varnarmála og tryggja skýra stefnumörkun og ábyrgð á þessu sviði. Aukning varnarfjárveitinga: Ísland ætti að skuldbinda sig til að verja að lágmarki 3% af vergri landsframleiðslu til varnarmála, í samræmi við aukin viðmið margra Evrópuríkja. Stofnun íslensks hers: Uppbygging sérhæfðs hers á grunni núverandi ríkisstofnana sem sinna varnartengdum verkefnum myndi tryggja öflugan viðbúnað landsins. Hugsanleg upptaka herskyldu: Alvarlega ætti að skoða upptöku herskyldu líkt og tíðkast í hinum Norðurlandaríkjunum. #Stofnun leyniþjónustu: Sérhæfð greiningar- og öryggisstofnun verði reist á grunni þeirra stofnana sem sinna greiningarvinnu í dag með það að markmiði að afla upplýsinga og verjast netárásum, hryðjuverkastarfsemi, upplýsingahernaði og leynilegum aðgerðum erlendra ríkja. Efling innlends varnarmálaiðnaðar og framleiðsla hergagna: Stjórnvöld ættu að styðja við þróun innlendra hátæknilausna fyrir varnar- og öryggismál og stuðla að framleiða hergagna hérlendis. # Stóraukin kennsla og rannsóknir í varnarmálum: Háskólar landsins ættu að stórefla kennslu og rannsóknir á sviði varnarmála í samstarfi við vinveitt ríki. Ljóst að heimurinn sé að breytast Með þessum aðgerðum geti Ísland betur tryggt eigið öryggi, styrkt stöðu sína á alþjóðavettvangi og tekið fulla ábyrgð á vörnum landsins. „Þrátt fyrir að sumum kunni að finnast þessar tillögur óvenjulegar og ekki í anda orða forsætisráðherra um að fólk þurfi að anda ofan í kviðinn er ljóst að sá heimur sem Ísland áður treysti á er að breytast. Það er ekki einungis nauðsynlegt að axla mun meiri ábyrgð á eigin vörnum en áður, heldur einnig rökrétt skref í átt að sjálfstæðari og sterkari þjóð sem stendur vörð um eigin hagsmuni, yfirráðasvæði og fullveldi.“ Öryggis- og varnarmál Utanríkismál Mest lesið Gat ekki lengur lesið en sagði engum frá því Innlent „Ég má ekki heita Hrísey en ég má heita Rodriguez“ Innlent „Þau eru að herja á börnin okkar“ Innlent Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs Erlent James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Erlent Skvísur séu almennt frekar næringarsnauðar og börnin geti orðið matvönd Innlent Breytingar í vændum á skrifstofu forseta Innlent Minna fólk á að hafa vistir til þriggja daga á heimilinu Innlent Lægð sem valdi meiri usla Innlent Fullorðinn karlmaður lést í bílslysi Innlent Fleiri fréttir Gat ekki lengur lesið en sagði engum frá því „Ég má ekki heita Hrísey en ég má heita Rodriguez“ Skvísur séu almennt frekar næringarsnauðar og börnin geti orðið matvönd „Þau eru að herja á börnin okkar“ Skipulagði bæjarferðir að vestan þannig að hann kæmist í Blóðbankann Lægð sem valdi meiri usla Minna fólk á að hafa vistir til þriggja daga á heimilinu Dæmigert hundaflaut að spyrja hvort kynin séu tvö Grafalvarleg staða í Danmörku, trampólínlægð og hundaflaut Viðvörunarstig hækkað: Auknar líkur á gosi Refsing fyrir að nauðga þroskaskertum manni milduð Breytingar í vændum á skrifstofu forseta Stærðarinnar grjót féll á fjölfarinn veg Bein útsending: Farið yfir það nýjasta í krabbameinsrannsóknum „Handagangur í öskjunni“ leiddi til þess að menntskælingar fengu áfengi Skæð fuglaflensa greindist á Norðurlandi Uppsagnir hjá Norðuráli í dag Þingmenn ræða stjórnlausa veðmálastarfsemi: Íslendingar Evrópumeistarar Stórt framfaraskref að færa Blóðbankann í Kringluna Austurstræti orðið að göngugötu Íbúar Ártúnsholts hrósa sigri gegn borginni - í bili Fyrsta trampólínlægðin væntanleg á morgun Dóttirin fær einungis að mæta einu sinni í viku í frístund Drónar í Danaveldi og Blóðbankinn opnar í Kringlunni „Skoðun mín skiptir ekki máli“ Nýtt Lækjartorg á ís þar til flóðamat liggur fyrir 3,2 stiga skjálfti í Mýrdalsjökli Óskaði aðstoðar með gríðarstóran hníf Hegðun Helga kunni að skýra skort á símtölum Enska verði orðin ráðandi í atvinnulífi um miðja öld Sjá meira
„Fyrir nokkrum dögum hófst nýtt tímabil í sögu Evrópu. Pax Americana – hið langvarandi öryggisnet sem Bandaríkin hafa veitt álfunni – gufaði upp,“ segir Bjarni Már Magnússon, deildarforseti og prófessor við lagadeild Háskólans á Bifröst, í aðsendri grein í Morgunblaði dagsins. Ísland hafi allt frá 1941 reitt sig á varnir Bandaríkjanna, þar sem aðildin að Atlantshafsbandalaginu, NATO, og varnarsamningurinn frá 1951 hafi gegnt lykilhlutverki. Síðustu ár hafi íslenska ríkið lagt meira til öryggis- og varnarmála, en eigi mjög langt í land með að ná viðmiðum annarra aðildarríkja NATO. Trump sýni bandamönnum fjandsamlegt viðmót Bjarni Már segir að sú heimsmynd sem Ísland hafi grundvallað öryggis- og varnarmál sín á hafi tekið stakkaskiptum. Bandaríkin hafi í auknum mæli dregið úr áherslu sinni á öryggi Evrópu og beini nú sjónum sínum að Kyrrahafi og Asíu. Við það bætist pólitískur óstöðugleiki innan Bandaríkjanna, sem valdi óvissu um langvarandi skuldbindingar þeirra á alþjóðavettvangi. „Núverandi forseti Bandaríkjanna hefur ítrekað sýnt bandamönnum sínum fjandsamlegt viðmót, þar á meðal Kanada, Danmörku og Grænlandi, sem hefur vakið áleitnar spurningar um hvort Bandaríkin muni virða skuldbindingar sínar ef öryggi bandamanna þeirra er ógnað. Framganga varaforsetans er ekki skárri, eins og sást í München á dögunum.“ Samhliða þessari þróun hafi öryggisumhverfi Evrópu gjörbreyst með ólöglegu árásarstríði Rússlands í Úkraínu sem Norður-Kórea taki þátt í. Við þessar aðstæður verði Ísland að axla meiri ábyrgð á eigin vörnum en áður og tryggja að landið sé í stakk búið til að takast á við hugsanlegar ógnir og árásir í samstarfi við önnur lýðræðisríki. Rökrétt framhald „Eitt mikilvægasta skrefið í þá átt er stofnun íslensks hers. Slík stofnun er ekki einungis rökrétt framhald í íslenskum varnar- og öryggismálum heldur einnig nauðsynlegt skref í átt að sjálfbærari og raunhæfari öryggisstefnu,“ segir Bjarni Már. Með því gæti Ísland byggt upp sérhæfðan, hátæknivæddan varnarher sem myndi fyrst og fremst sinna eftirliti, gæslu íslenskra hafsvæða og viðbrögðum við ógnunum á Norður-Atlantshafi og á norðurslóðum. Slíkur her myndi einnig styrkja stöðu Íslands innan NATO sem og í öðru varnarsamstarfi og sýna að Ísland taki þátt í sameiginlegum vörnum vinveittra ríkja með festu og ábyrgð. Ísland geti ekki verið herlaust lengur Í ljósi breyttra aðstæðna á alþjóðavettvangi geti Ísland ekki lengur verið herlaust ríki. Þó að mörgum kunni að þykja slíkar hugmyndir róttækar og jafnvel fráleitar sé ljóst að fyrri nálganir duga ekki lengur. Til þess að tryggja öryggi landsins og styrkja stöðu þess í samfélagi þjóðann leggur Bjarni Már til að gripið verði tafarlaus til eftirfarandi aðgerða: Stofnun varnarmálaráðuneytis: Til að Ísland geti tekið virkan þátt í sameiginlegum vörnum bandalagsríkja NATO er brýnt að efla stjórnsýslu varnarmála og tryggja skýra stefnumörkun og ábyrgð á þessu sviði. Aukning varnarfjárveitinga: Ísland ætti að skuldbinda sig til að verja að lágmarki 3% af vergri landsframleiðslu til varnarmála, í samræmi við aukin viðmið margra Evrópuríkja. Stofnun íslensks hers: Uppbygging sérhæfðs hers á grunni núverandi ríkisstofnana sem sinna varnartengdum verkefnum myndi tryggja öflugan viðbúnað landsins. Hugsanleg upptaka herskyldu: Alvarlega ætti að skoða upptöku herskyldu líkt og tíðkast í hinum Norðurlandaríkjunum. #Stofnun leyniþjónustu: Sérhæfð greiningar- og öryggisstofnun verði reist á grunni þeirra stofnana sem sinna greiningarvinnu í dag með það að markmiði að afla upplýsinga og verjast netárásum, hryðjuverkastarfsemi, upplýsingahernaði og leynilegum aðgerðum erlendra ríkja. Efling innlends varnarmálaiðnaðar og framleiðsla hergagna: Stjórnvöld ættu að styðja við þróun innlendra hátæknilausna fyrir varnar- og öryggismál og stuðla að framleiða hergagna hérlendis. # Stóraukin kennsla og rannsóknir í varnarmálum: Háskólar landsins ættu að stórefla kennslu og rannsóknir á sviði varnarmála í samstarfi við vinveitt ríki. Ljóst að heimurinn sé að breytast Með þessum aðgerðum geti Ísland betur tryggt eigið öryggi, styrkt stöðu sína á alþjóðavettvangi og tekið fulla ábyrgð á vörnum landsins. „Þrátt fyrir að sumum kunni að finnast þessar tillögur óvenjulegar og ekki í anda orða forsætisráðherra um að fólk þurfi að anda ofan í kviðinn er ljóst að sá heimur sem Ísland áður treysti á er að breytast. Það er ekki einungis nauðsynlegt að axla mun meiri ábyrgð á eigin vörnum en áður, heldur einnig rökrétt skref í átt að sjálfstæðari og sterkari þjóð sem stendur vörð um eigin hagsmuni, yfirráðasvæði og fullveldi.“
Stofnun varnarmálaráðuneytis: Til að Ísland geti tekið virkan þátt í sameiginlegum vörnum bandalagsríkja NATO er brýnt að efla stjórnsýslu varnarmála og tryggja skýra stefnumörkun og ábyrgð á þessu sviði. Aukning varnarfjárveitinga: Ísland ætti að skuldbinda sig til að verja að lágmarki 3% af vergri landsframleiðslu til varnarmála, í samræmi við aukin viðmið margra Evrópuríkja. Stofnun íslensks hers: Uppbygging sérhæfðs hers á grunni núverandi ríkisstofnana sem sinna varnartengdum verkefnum myndi tryggja öflugan viðbúnað landsins. Hugsanleg upptaka herskyldu: Alvarlega ætti að skoða upptöku herskyldu líkt og tíðkast í hinum Norðurlandaríkjunum. #Stofnun leyniþjónustu: Sérhæfð greiningar- og öryggisstofnun verði reist á grunni þeirra stofnana sem sinna greiningarvinnu í dag með það að markmiði að afla upplýsinga og verjast netárásum, hryðjuverkastarfsemi, upplýsingahernaði og leynilegum aðgerðum erlendra ríkja. Efling innlends varnarmálaiðnaðar og framleiðsla hergagna: Stjórnvöld ættu að styðja við þróun innlendra hátæknilausna fyrir varnar- og öryggismál og stuðla að framleiða hergagna hérlendis. # Stóraukin kennsla og rannsóknir í varnarmálum: Háskólar landsins ættu að stórefla kennslu og rannsóknir á sviði varnarmála í samstarfi við vinveitt ríki.
Öryggis- og varnarmál Utanríkismál Mest lesið Gat ekki lengur lesið en sagði engum frá því Innlent „Ég má ekki heita Hrísey en ég má heita Rodriguez“ Innlent „Þau eru að herja á börnin okkar“ Innlent Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs Erlent James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Erlent Skvísur séu almennt frekar næringarsnauðar og börnin geti orðið matvönd Innlent Breytingar í vændum á skrifstofu forseta Innlent Minna fólk á að hafa vistir til þriggja daga á heimilinu Innlent Lægð sem valdi meiri usla Innlent Fullorðinn karlmaður lést í bílslysi Innlent Fleiri fréttir Gat ekki lengur lesið en sagði engum frá því „Ég má ekki heita Hrísey en ég má heita Rodriguez“ Skvísur séu almennt frekar næringarsnauðar og börnin geti orðið matvönd „Þau eru að herja á börnin okkar“ Skipulagði bæjarferðir að vestan þannig að hann kæmist í Blóðbankann Lægð sem valdi meiri usla Minna fólk á að hafa vistir til þriggja daga á heimilinu Dæmigert hundaflaut að spyrja hvort kynin séu tvö Grafalvarleg staða í Danmörku, trampólínlægð og hundaflaut Viðvörunarstig hækkað: Auknar líkur á gosi Refsing fyrir að nauðga þroskaskertum manni milduð Breytingar í vændum á skrifstofu forseta Stærðarinnar grjót féll á fjölfarinn veg Bein útsending: Farið yfir það nýjasta í krabbameinsrannsóknum „Handagangur í öskjunni“ leiddi til þess að menntskælingar fengu áfengi Skæð fuglaflensa greindist á Norðurlandi Uppsagnir hjá Norðuráli í dag Þingmenn ræða stjórnlausa veðmálastarfsemi: Íslendingar Evrópumeistarar Stórt framfaraskref að færa Blóðbankann í Kringluna Austurstræti orðið að göngugötu Íbúar Ártúnsholts hrósa sigri gegn borginni - í bili Fyrsta trampólínlægðin væntanleg á morgun Dóttirin fær einungis að mæta einu sinni í viku í frístund Drónar í Danaveldi og Blóðbankinn opnar í Kringlunni „Skoðun mín skiptir ekki máli“ Nýtt Lækjartorg á ís þar til flóðamat liggur fyrir 3,2 stiga skjálfti í Mýrdalsjökli Óskaði aðstoðar með gríðarstóran hníf Hegðun Helga kunni að skýra skort á símtölum Enska verði orðin ráðandi í atvinnulífi um miðja öld Sjá meira