„Eins og eitt stórt þvagpróf af Reykjavík“ Lovísa Arnardóttir skrifar 9. september 2024 09:01 Adam er réttarefnafræðingur og doktorsnemi í líf- og læknavísindum. Vísir/Arnar Fyrstu niðurstöður mælinga á ópíóíðum í fráveituvatni á Íslandi sýna að neysla þeirra er nokkuð jöfn alla daga vikunnar. Meiri sveiflur er að finna í neyslu á hefðbundnari vímuefnum eins og MDMA, kókaíni, amfetamíni og kannabis. Frá áramótum hafa vísindamenn við Rannsóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði rannsakað fimm ólíkar tegundir ópíóíða í fráveituvatni, auk hefðbundinna vímuefna. Markmiðið er að tryggja rétt viðbragð og auka forvarnir. Adam Erik Bauer, réttarefnafræðingur og doktorsnemi í líf- og læknavísindum, segir fyrstu rannsóknir miða við að fá ákveðna grunnlínu til að meta hvort það séu sveiflur í notkun ólíkra efni, og til að meta hvort ný efni séu á markaði og hvað sé í þeim. „Sýnin koma þá úr Klettagörðum og á bakvið hvert sýni eru þá 110 þúsund einstaklingar af stór-Reykjavíkursvæðinu. Í rauninni er þetta eins og eitt stórt þvagpróf af Reykjavík.“ Sjálfvirk söfnun sýna Sýnin fær hann úr skammtara úr fráveitustöðinni í Klettagörðum. „Ég er ekki sjálfur að ausa þessu upp. Skammtarinn tekur fyrir mig sýni á klukkutímafresti yfir sjö sólarhringa og skiptir sýnunum upp í sjö sólarhringa sýni fyrir mig.“ Hér er fyrra tækið sem sýnið fer í gegnum. Niðurstöðurnar sýna svo ótal efni sem geta greinst í hverju sýni. Efnin sem Adam greinir eru allskonar lyf, vímuefni og svo líka önnur efni eins og koffín.Vísir/Arnar Sýnin sem Adam fær keyrir hann svo í gegnum tvö tæki á rannsóknarstofunni. Það fyrra er flugtímamassagreinir tengdur vökvaskilju sem aðgreinir efnin. . Eftir það er þeim skotið upp langa túbu þar sem þau endurkastast niður og við það fæst nákvæm efnabygging efnanna í sýninu. Tækið er nýtt á rannsóknastofunni og er að sögn Adams í innleiðingarfasa eins og er. „Þessi aðferð gerir okkur kleift að fá mjög nákvæma mælingu á hvaða efni við erum með.“ „Ég keyri þetta á móti gagnagrunni sem er með um það bil tvö þúsund efni og fæ þá mjög góða mynd af því hvað er að finna,“ segir Adam og að þannig sé hægt að greina ef eitthvað nýtt er á markaði. Seinni tækin sem sýnið fer svo í er notað í magngreiningu. Í seinna tækinu magngreinir hann fimm tegundir ópíóíða. „Þetta eru þá oxycodone, morfín, kódein, fentanyl og tramadol.“ Fylgist með efnum sem eru í dreifingu annars staðar Adam segist fylgjast sérstaklega með ákveðnum efnum í fyrri greiningunni. Efnum sem hann viti að hafi komið við sögu í eitrunum og jafnvel dauðsföllum erlendis en hann hafi ekki séð enn á Íslandi í sínum mælingum. Á myndinni er sýni úr fráveitunni í Klettagörðum. „Þetta er sýni sem er búið að fara í smávægilega hreinsun þannig það er tærara og glærara en margir myndu búast við,“ segir Adam.Vísir/Arnar „Við vitum að á Norðurlöndunum eru efni sem flokkast undir nitazene. Efni sem eru skyld ópíóííðum. Við höfum ekki enn séð þau hér en við vitum að þau eru í Skandinavíu og það hafa verið eitranir og dauðsföll í Noregi. Þetta er eitthvað sem ég er að vakta,“ segir Adam og að hann vakti líka, sem dæmi xylazine, sem hafi verið blandað við fentanylí Bandaríkjunum. Sér breytingu á milli daga og vikna Seinni tækin sem sýnin fara í eru svo raðtengdir massagreinar sem eru notaðir í magngreiningu. Á rannsóknarstofunni eru einnig mælt magn annarra hefðbundinna vímuefna eins og MDMA, kókaíns, metamfetamíns og THC. En með öðrum aðferðum. Eftir greininguna getur Adam svo séð hvort einhverjar breytingar séu á milli daga, vikna eða mánaða. Sýnið úr Klettagörðum er svo hreinsað og fer í litla glasið áður en það er greint.Vísir/Arnar „Það er einmitt mjög áhugavert með fíkniefnin að maður sér miklu meiri sveiflur innan vikna þar. Þú sérð að fyrir kókaín og MDMA er neyslan miklu meiri um helgar en á virkum dögum. En það sem ég sé með ópíóíðana er að það virðist vera jafnari neysla yfir vikuna. Þetta er ekki eins sveiflukennt. Markmiðið að bregðast við snemma Adam segir markmiðið með mælingunum að geta varað snemma við. „Markmiðið með þessu er að reyna að vera snemma í viðbragði svo að við getum mögulega verið með alla á tánum. Viðbragðsaðila, meðferðaraðila, ef það kemur eitthvað hættulegt efni á markað. Að við getum eitthvað gert í því áður en fyrsta dauðsfallið kemur.“ Adam er eins og stendur í doktorsnámi og eru mælingarnar hluti af stærra verkefni þeim tengdum. „Ég hef alltaf haft áhuga á eiturefnamælingum. Svo hef ég líka alltaf haft áhuga á lýðheilsuhliðinni á þessu. Að vera forvirkur og með upplýsingagjöf. Mér fannst þetta allt passa saman í þessu verkefni. Mér finnst skipta máli að sem flestir séu upplýstir um hvað er í umferð á Íslandi svo að allir geti tekið upplýstar ákvarðanir.“ Fíkn Lyf Vísindi Háskólar Tengdar fréttir Ekki hægt að fara í skurðaðgerð til losna við fíknisjúkdóminn Ragnheiður Hulda Friðriksdóttir forstjóri SÁÁ segir nýjan samning samtakanna við Sjúkratryggingar Íslands tímamótasamning. Samningurinn felur í sér fimmfalda aukningu á aðgengi að lyfjameðferð hjá SÁÁ fyrir einstaklinga með alvarlega ópíóðafíkn. 6. september 2024 06:45 Ný áfengis- og vímuvarnarstefna verði samvinnuverkefni allra þingflokka Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra, hefur kallað eftir samvinnu allra þingflokka við nýja stefnu í áfengis- og vímuvörnum. Starfshópur sem hann skipaði fyrir um ári síðan um nýja stefnu í skaðaminnkun á að skila til að hans tillögum á næstu vikum. Willum Þór segir ópíóíða þurfa miklu meiri athygli. 4. apríl 2024 08:50 Peningarnir hans Willums í baráttunni við eitrið Heilbrigðisráðherra sagðist í fyrra ætla að verja 225 milljónum til að verjast „ópíóíðafaraldri“ á Íslandi. Í dag er búið að úthluta um 91 milljón í verkefni því tengdu en af þeim er um helmingur í neyslurými. Tveir starfshópar eru starfandi og einn vinnuhópur. 2. apríl 2024 06:45 Mest lesið „Það er erfitt að setja sig í hermannagalla í litlu sveitarfélagi” Innlent Munu leggja fram vísindalegar sannanir fyrir því að Brigitte sé líffræðilega kona Erlent Ráðast á fangaverði og skvetta á þá ýmsum líkamsvessum Innlent Segir Fallon og Meyers næsta: „Gerið þetta NBC!!!“ Erlent Sumarfríið allt of langt fyrir þau börn sem einangra sig félagslega Innlent 80.000 lögreglumenn í viðbragðsstöðu vegna boðaðra mótmæla í dag Erlent Óttast að áætlanir ráðherra muni fækka leigubílstjórum Innlent Menningarmálaráðherrann ósáttur og vill skrúfa fyrir fjármagn til ísraelsku kvikmyndaverðlaunanna Erlent Fundu Guð í App store Erlent Gekk fram á dauða seli: „Svona á enginn að gera“ Innlent Fleiri fréttir Stefnir í að forystan verði óbreytt Gekk fram á dauða seli: „Svona á enginn að gera“ Vilja byggja nýtt geðsvið við hlið Landspítalans í Fossvogi Íbúar þurfa ekki lengur að sjóða neysluvatn Ráðast á fangaverði og skvetta á þá ýmsum líkamsvessum „Það er erfitt að setja sig í hermannagalla í litlu sveitarfélagi” Helmingur nýrra íbúða óseldur í yfir 200 daga Ógnaði öðrum með skærum 3,6 stiga skjálfti mældist í Vatnajökli Sumarfríið allt of langt fyrir þau börn sem einangra sig félagslega Segja áform ráðherra grafa undan þjónustu Óttast að áætlanir ráðherra muni fækka leigubílstjórum Ekki eigi að stjórna borginni út frá „pólitískri kreddu“ Eiga eftir að ráða tólf starfsmenn svo hægt sé að opna allar deildir Skorast ekki undan ábyrgð vilji flokksmenn nýjan oddvita Nýburar fæðast í nikótínfráhvörfum Skipulagsbreytingar á framhaldsskólastigi í vændum Mæður sem taka í vörina á meðgöngu og missáttir leigubílstjórar Björn strax hættur í íþróttaráði: „Þetta var bara prinsippmál“ SUS gefur fundarmönnum bol í anda Charlies Kirk Eins og löglærður forstjóri spítala væri að skera upp sjúklinga Aðalsteinn volgur og Björg orðuð við oddvitann Eldur í ruslageymslu á Selfossi Segist hafa flækst í umfangsmikið fíkniefnamál fyrir hreina tilviljun Annar oddviti L-listans á Akureyri hættir í bæjarstjórn Ók á fimm til sex kyrrstæða bíla Næsta skref að tryggja að próf leigubílstjóra verði alfarið á íslensku „Fólk hefur hætt eða nánast verið bolað úr starfi síðan hún tók við“ Tilkynntur til lögreglu Flóamenn taka fálega í þreifingar Árborgara Sjá meira
Frá áramótum hafa vísindamenn við Rannsóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði rannsakað fimm ólíkar tegundir ópíóíða í fráveituvatni, auk hefðbundinna vímuefna. Markmiðið er að tryggja rétt viðbragð og auka forvarnir. Adam Erik Bauer, réttarefnafræðingur og doktorsnemi í líf- og læknavísindum, segir fyrstu rannsóknir miða við að fá ákveðna grunnlínu til að meta hvort það séu sveiflur í notkun ólíkra efni, og til að meta hvort ný efni séu á markaði og hvað sé í þeim. „Sýnin koma þá úr Klettagörðum og á bakvið hvert sýni eru þá 110 þúsund einstaklingar af stór-Reykjavíkursvæðinu. Í rauninni er þetta eins og eitt stórt þvagpróf af Reykjavík.“ Sjálfvirk söfnun sýna Sýnin fær hann úr skammtara úr fráveitustöðinni í Klettagörðum. „Ég er ekki sjálfur að ausa þessu upp. Skammtarinn tekur fyrir mig sýni á klukkutímafresti yfir sjö sólarhringa og skiptir sýnunum upp í sjö sólarhringa sýni fyrir mig.“ Hér er fyrra tækið sem sýnið fer í gegnum. Niðurstöðurnar sýna svo ótal efni sem geta greinst í hverju sýni. Efnin sem Adam greinir eru allskonar lyf, vímuefni og svo líka önnur efni eins og koffín.Vísir/Arnar Sýnin sem Adam fær keyrir hann svo í gegnum tvö tæki á rannsóknarstofunni. Það fyrra er flugtímamassagreinir tengdur vökvaskilju sem aðgreinir efnin. . Eftir það er þeim skotið upp langa túbu þar sem þau endurkastast niður og við það fæst nákvæm efnabygging efnanna í sýninu. Tækið er nýtt á rannsóknastofunni og er að sögn Adams í innleiðingarfasa eins og er. „Þessi aðferð gerir okkur kleift að fá mjög nákvæma mælingu á hvaða efni við erum með.“ „Ég keyri þetta á móti gagnagrunni sem er með um það bil tvö þúsund efni og fæ þá mjög góða mynd af því hvað er að finna,“ segir Adam og að þannig sé hægt að greina ef eitthvað nýtt er á markaði. Seinni tækin sem sýnið fer svo í er notað í magngreiningu. Í seinna tækinu magngreinir hann fimm tegundir ópíóíða. „Þetta eru þá oxycodone, morfín, kódein, fentanyl og tramadol.“ Fylgist með efnum sem eru í dreifingu annars staðar Adam segist fylgjast sérstaklega með ákveðnum efnum í fyrri greiningunni. Efnum sem hann viti að hafi komið við sögu í eitrunum og jafnvel dauðsföllum erlendis en hann hafi ekki séð enn á Íslandi í sínum mælingum. Á myndinni er sýni úr fráveitunni í Klettagörðum. „Þetta er sýni sem er búið að fara í smávægilega hreinsun þannig það er tærara og glærara en margir myndu búast við,“ segir Adam.Vísir/Arnar „Við vitum að á Norðurlöndunum eru efni sem flokkast undir nitazene. Efni sem eru skyld ópíóííðum. Við höfum ekki enn séð þau hér en við vitum að þau eru í Skandinavíu og það hafa verið eitranir og dauðsföll í Noregi. Þetta er eitthvað sem ég er að vakta,“ segir Adam og að hann vakti líka, sem dæmi xylazine, sem hafi verið blandað við fentanylí Bandaríkjunum. Sér breytingu á milli daga og vikna Seinni tækin sem sýnin fara í eru svo raðtengdir massagreinar sem eru notaðir í magngreiningu. Á rannsóknarstofunni eru einnig mælt magn annarra hefðbundinna vímuefna eins og MDMA, kókaíns, metamfetamíns og THC. En með öðrum aðferðum. Eftir greininguna getur Adam svo séð hvort einhverjar breytingar séu á milli daga, vikna eða mánaða. Sýnið úr Klettagörðum er svo hreinsað og fer í litla glasið áður en það er greint.Vísir/Arnar „Það er einmitt mjög áhugavert með fíkniefnin að maður sér miklu meiri sveiflur innan vikna þar. Þú sérð að fyrir kókaín og MDMA er neyslan miklu meiri um helgar en á virkum dögum. En það sem ég sé með ópíóíðana er að það virðist vera jafnari neysla yfir vikuna. Þetta er ekki eins sveiflukennt. Markmiðið að bregðast við snemma Adam segir markmiðið með mælingunum að geta varað snemma við. „Markmiðið með þessu er að reyna að vera snemma í viðbragði svo að við getum mögulega verið með alla á tánum. Viðbragðsaðila, meðferðaraðila, ef það kemur eitthvað hættulegt efni á markað. Að við getum eitthvað gert í því áður en fyrsta dauðsfallið kemur.“ Adam er eins og stendur í doktorsnámi og eru mælingarnar hluti af stærra verkefni þeim tengdum. „Ég hef alltaf haft áhuga á eiturefnamælingum. Svo hef ég líka alltaf haft áhuga á lýðheilsuhliðinni á þessu. Að vera forvirkur og með upplýsingagjöf. Mér fannst þetta allt passa saman í þessu verkefni. Mér finnst skipta máli að sem flestir séu upplýstir um hvað er í umferð á Íslandi svo að allir geti tekið upplýstar ákvarðanir.“
Fíkn Lyf Vísindi Háskólar Tengdar fréttir Ekki hægt að fara í skurðaðgerð til losna við fíknisjúkdóminn Ragnheiður Hulda Friðriksdóttir forstjóri SÁÁ segir nýjan samning samtakanna við Sjúkratryggingar Íslands tímamótasamning. Samningurinn felur í sér fimmfalda aukningu á aðgengi að lyfjameðferð hjá SÁÁ fyrir einstaklinga með alvarlega ópíóðafíkn. 6. september 2024 06:45 Ný áfengis- og vímuvarnarstefna verði samvinnuverkefni allra þingflokka Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra, hefur kallað eftir samvinnu allra þingflokka við nýja stefnu í áfengis- og vímuvörnum. Starfshópur sem hann skipaði fyrir um ári síðan um nýja stefnu í skaðaminnkun á að skila til að hans tillögum á næstu vikum. Willum Þór segir ópíóíða þurfa miklu meiri athygli. 4. apríl 2024 08:50 Peningarnir hans Willums í baráttunni við eitrið Heilbrigðisráðherra sagðist í fyrra ætla að verja 225 milljónum til að verjast „ópíóíðafaraldri“ á Íslandi. Í dag er búið að úthluta um 91 milljón í verkefni því tengdu en af þeim er um helmingur í neyslurými. Tveir starfshópar eru starfandi og einn vinnuhópur. 2. apríl 2024 06:45 Mest lesið „Það er erfitt að setja sig í hermannagalla í litlu sveitarfélagi” Innlent Munu leggja fram vísindalegar sannanir fyrir því að Brigitte sé líffræðilega kona Erlent Ráðast á fangaverði og skvetta á þá ýmsum líkamsvessum Innlent Segir Fallon og Meyers næsta: „Gerið þetta NBC!!!“ Erlent Sumarfríið allt of langt fyrir þau börn sem einangra sig félagslega Innlent 80.000 lögreglumenn í viðbragðsstöðu vegna boðaðra mótmæla í dag Erlent Óttast að áætlanir ráðherra muni fækka leigubílstjórum Innlent Menningarmálaráðherrann ósáttur og vill skrúfa fyrir fjármagn til ísraelsku kvikmyndaverðlaunanna Erlent Fundu Guð í App store Erlent Gekk fram á dauða seli: „Svona á enginn að gera“ Innlent Fleiri fréttir Stefnir í að forystan verði óbreytt Gekk fram á dauða seli: „Svona á enginn að gera“ Vilja byggja nýtt geðsvið við hlið Landspítalans í Fossvogi Íbúar þurfa ekki lengur að sjóða neysluvatn Ráðast á fangaverði og skvetta á þá ýmsum líkamsvessum „Það er erfitt að setja sig í hermannagalla í litlu sveitarfélagi” Helmingur nýrra íbúða óseldur í yfir 200 daga Ógnaði öðrum með skærum 3,6 stiga skjálfti mældist í Vatnajökli Sumarfríið allt of langt fyrir þau börn sem einangra sig félagslega Segja áform ráðherra grafa undan þjónustu Óttast að áætlanir ráðherra muni fækka leigubílstjórum Ekki eigi að stjórna borginni út frá „pólitískri kreddu“ Eiga eftir að ráða tólf starfsmenn svo hægt sé að opna allar deildir Skorast ekki undan ábyrgð vilji flokksmenn nýjan oddvita Nýburar fæðast í nikótínfráhvörfum Skipulagsbreytingar á framhaldsskólastigi í vændum Mæður sem taka í vörina á meðgöngu og missáttir leigubílstjórar Björn strax hættur í íþróttaráði: „Þetta var bara prinsippmál“ SUS gefur fundarmönnum bol í anda Charlies Kirk Eins og löglærður forstjóri spítala væri að skera upp sjúklinga Aðalsteinn volgur og Björg orðuð við oddvitann Eldur í ruslageymslu á Selfossi Segist hafa flækst í umfangsmikið fíkniefnamál fyrir hreina tilviljun Annar oddviti L-listans á Akureyri hættir í bæjarstjórn Ók á fimm til sex kyrrstæða bíla Næsta skref að tryggja að próf leigubílstjóra verði alfarið á íslensku „Fólk hefur hætt eða nánast verið bolað úr starfi síðan hún tók við“ Tilkynntur til lögreglu Flóamenn taka fálega í þreifingar Árborgara Sjá meira
Ekki hægt að fara í skurðaðgerð til losna við fíknisjúkdóminn Ragnheiður Hulda Friðriksdóttir forstjóri SÁÁ segir nýjan samning samtakanna við Sjúkratryggingar Íslands tímamótasamning. Samningurinn felur í sér fimmfalda aukningu á aðgengi að lyfjameðferð hjá SÁÁ fyrir einstaklinga með alvarlega ópíóðafíkn. 6. september 2024 06:45
Ný áfengis- og vímuvarnarstefna verði samvinnuverkefni allra þingflokka Willum Þór Þórsson, heilbrigðisráðherra, hefur kallað eftir samvinnu allra þingflokka við nýja stefnu í áfengis- og vímuvörnum. Starfshópur sem hann skipaði fyrir um ári síðan um nýja stefnu í skaðaminnkun á að skila til að hans tillögum á næstu vikum. Willum Þór segir ópíóíða þurfa miklu meiri athygli. 4. apríl 2024 08:50
Peningarnir hans Willums í baráttunni við eitrið Heilbrigðisráðherra sagðist í fyrra ætla að verja 225 milljónum til að verjast „ópíóíðafaraldri“ á Íslandi. Í dag er búið að úthluta um 91 milljón í verkefni því tengdu en af þeim er um helmingur í neyslurými. Tveir starfshópar eru starfandi og einn vinnuhópur. 2. apríl 2024 06:45
Menningarmálaráðherrann ósáttur og vill skrúfa fyrir fjármagn til ísraelsku kvikmyndaverðlaunanna Erlent
Menningarmálaráðherrann ósáttur og vill skrúfa fyrir fjármagn til ísraelsku kvikmyndaverðlaunanna Erlent