Hver á kvótann? Oddný G. Harðardóttir skrifar 3. apríl 2024 16:01 Samkvæmt þingmálaskrá átti að leggja fram á Alþingi frumvarp til laga um sjávarútveg (heildarlög) fyrir 18. mars í ár. Frumvarpið hefur sennilega ekki hlotið náð hjá ríkisstjórn því ekkert bólar á því enn. Enda mun Sjálfstæðisflokkurinn aldrei leyfa breytingar á fiskveiðistjórnunarkerfinu sem þrengir að einhverju leyti að stórútgerðinni. Það höfum við séð hvað eftir annað og engin ástæða til að ætla að breyting verði þar á. Frumvarpið var samið eftir mikla vinnu í starfshópum sem matvælaráðherra Svandís Svavarsdóttir setti af stað undir yfirskriftinni Auðlindin okkar. Frumvarpið eins og það birtist í samráðsgátt stjórnvalda er yfirgripsmikið og mjög margt þar til bóta, einkum á sviði stjórnsýslu og umhverfismála. Umhverfis- og loftlagsmál eru viðfangsefni sem við verðum að einbeita okkur að til að vinna gegn hlýnun jarðar. Fyrir okkur Íslendinga eru aðgerðir gegn súrnun sjávar og neikvæðra áhrifa á lífríki og vistkerfi hafsins í okkar lögsögu, stórkostlegt hagsmunamál sem við komumst ekki hjá að vinna að. Hörðustu deilurnar standa hins vegar um það hvernig arðinum af fiskveiðiauðlindinni skuli skipt, enda gríðarlegir hagsmunir þar í húfi. Frá stofnun flokksins hefur Samfylkingin krafist þess að hvergi verði hvikað frá því grundvallaratriði að auðlindir sjávar séu þjóðareign, þeim sé útlutað með leigu- eða afnotarétti, gegn fullu gjaldi, og að gætt verði jafnræðis við úthlutun leigu eða afnotaréttar við nýtingu auðlindarinnar. Þetta stendur í stefnu flokksins sem samþykkt var á síðasta landsfundi: „Samfylkingin einsetur sér að tryggja að hagsmunir þjóðarinnar og almennings verði í forgrunni og að fullt gjald verði innheimt fyrir fiskveiðiauðlindina. Einfaldasta leiðin að því marki felst í árlegri innköllun hóflegs hluta aflaheimilda og útboði nýtingarleyfa til takmarkaðs tíma. Þannig skilum við auðlindarentunni til réttmæts eiganda, almennings.“ Í frumvarpi Svandísar er lagt til að tilraun verði gerð með útboð á byggðakvóta. Það er skárra en ekkert en sennilega of lítið magn til að gefa rétta mynd. Ef bætt yrði við þó ekki væri nema 2% úr öðrum úthlutuðum kvóta þá væri það strax betra. Það er mikilvægt að fá vitneskju um það hvaða verð útgerðin treystir sér til að greiða fyrir veiðileyfin – það er að segja þjóðinni, en ekki útgerðarmenn hver öðrum, eins og nú er. Um aldamót Um síðustu aldamót var Jóhannes Nordal fyrrverandi seðlabankastjóri var formaður auðlindanefndar sem ætlað var að gera tillögur um fyrirkomulag á auðlindanýtingu landsmanna. Hann segir í ævisögu sinni að ekki hafi náðst samkomulag í nefndinni um að fara fyrningarleiðina annars vegar eða innheimta veiðigjald sem hluta af auðlindarentu hins vegar. Jóhannes segir í ævisögu sinni að fram hjá deilum um veiðigjöld og mati á auðlindarentu væri hægt að komast með fyrningarleiðinni eins og hún er kölluð í skýrslu auðlindastefnunefndarinnar. Skoðun Jóhannesar á málinu var alveg skýr. Leiðin felist í því að allar aflahlutdeildir (kvótar) myndu fyrnast um ákveðna lága prósentu á ári hverju. Þær gengju aftur til ríkisins en yrðu jafnóðum seldar aftur til útgerðarfyrirtækjanna á uppboði eða opnum markaði. Þannig mundi útgerðin sjálf verðleggja auðlindarrentuna í frjálsri samkeppni. Jóhannes segir einnig frá því í ævisögu sinni að hann hafi verið eindregið þeirrar skoðunar að fyrningarleiðin væri sanngjarnari og líklegri til að leiða til sátta um aflamarkskerfið (kvótakerfið) þegar til lengri tíma væri litið. Hún mundi stuðla að þróun virkra markaðsviðskipta með aflahlutdeildir sem mundi bæði auka sveigjanleika sjávarútvegsins og gefa skýrar vísbendingar um það hvers virði auðlindin væri útgerðinni. Þó setning laga um veiðigjöld hafi verið stórt skref til bóta hafi fljótt komið í ljós hve erfitt væri að ná sátt um upphæð þeirra og ákvörðun þeirra valdið sífelldum deilum. Fullreynt Og hér erum við á sama stað 24 árum seinna og enn að deila um veiðigjöld, útreikning þeirra og viðmið. Ég er sammála Jóhannesi Nordal í þessum efnum. Sátt mun ekki nást um fiskveiðiauðlindina okkar fyrr en markaðsverð fæst fyrir tímabundinn nýtingarrétt. Þetta ætti flestum að vera orðið ljóst. Auk þess verður að taka á samþjöppun í greininni með skýrum hætti og greinagóðum skilgreiningum á tengdum aðilum og raunverulegum eigendum útgerðarfyrirtækja þannig, að aldrei þurfi að leika vafi á hvort lögbundnu 12% kvótaþaki sé náð. Eignasöfnun eigenda íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja á síðasta áratug er ein af birtingarmyndum þess að arðurinn af auðlindinni er mikill og rennur að mestu til sjávarútvegsfyrirtækjanna. Þjóðin, eigandi auðlindarinnar, ber skarðan hlut frá borði. Vísbendingar eru um hvers virði útgerðirnar sjálfar telja kvótann vera. Til dæmis leigja útgerðir frá sér kvóta á um 500 kr kílóið af þorski en greiða sjálfar veiðigjald í ríkissjóð sem er rétt tæpar 27 kr kílóið. Við í Samfylkingunni teljum útboðsleiðina bestu leiðina í þessum efnum. Útboð á hæfilegum hlut á ári hverju myndi opna kerfið, gera nýliðun mögulega og bæði auka sveigjanleika sjávarútvegsins og gefa skýrar vísbendingar um hvers virði auðlindin væri útgerðinni. Annað er fullreynt. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Oddný G. Harðardóttir Samfylkingin Alþingi Sjávarútvegur Mest lesið Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson Skoðun Skoðun Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson skrifar Sjá meira
Samkvæmt þingmálaskrá átti að leggja fram á Alþingi frumvarp til laga um sjávarútveg (heildarlög) fyrir 18. mars í ár. Frumvarpið hefur sennilega ekki hlotið náð hjá ríkisstjórn því ekkert bólar á því enn. Enda mun Sjálfstæðisflokkurinn aldrei leyfa breytingar á fiskveiðistjórnunarkerfinu sem þrengir að einhverju leyti að stórútgerðinni. Það höfum við séð hvað eftir annað og engin ástæða til að ætla að breyting verði þar á. Frumvarpið var samið eftir mikla vinnu í starfshópum sem matvælaráðherra Svandís Svavarsdóttir setti af stað undir yfirskriftinni Auðlindin okkar. Frumvarpið eins og það birtist í samráðsgátt stjórnvalda er yfirgripsmikið og mjög margt þar til bóta, einkum á sviði stjórnsýslu og umhverfismála. Umhverfis- og loftlagsmál eru viðfangsefni sem við verðum að einbeita okkur að til að vinna gegn hlýnun jarðar. Fyrir okkur Íslendinga eru aðgerðir gegn súrnun sjávar og neikvæðra áhrifa á lífríki og vistkerfi hafsins í okkar lögsögu, stórkostlegt hagsmunamál sem við komumst ekki hjá að vinna að. Hörðustu deilurnar standa hins vegar um það hvernig arðinum af fiskveiðiauðlindinni skuli skipt, enda gríðarlegir hagsmunir þar í húfi. Frá stofnun flokksins hefur Samfylkingin krafist þess að hvergi verði hvikað frá því grundvallaratriði að auðlindir sjávar séu þjóðareign, þeim sé útlutað með leigu- eða afnotarétti, gegn fullu gjaldi, og að gætt verði jafnræðis við úthlutun leigu eða afnotaréttar við nýtingu auðlindarinnar. Þetta stendur í stefnu flokksins sem samþykkt var á síðasta landsfundi: „Samfylkingin einsetur sér að tryggja að hagsmunir þjóðarinnar og almennings verði í forgrunni og að fullt gjald verði innheimt fyrir fiskveiðiauðlindina. Einfaldasta leiðin að því marki felst í árlegri innköllun hóflegs hluta aflaheimilda og útboði nýtingarleyfa til takmarkaðs tíma. Þannig skilum við auðlindarentunni til réttmæts eiganda, almennings.“ Í frumvarpi Svandísar er lagt til að tilraun verði gerð með útboð á byggðakvóta. Það er skárra en ekkert en sennilega of lítið magn til að gefa rétta mynd. Ef bætt yrði við þó ekki væri nema 2% úr öðrum úthlutuðum kvóta þá væri það strax betra. Það er mikilvægt að fá vitneskju um það hvaða verð útgerðin treystir sér til að greiða fyrir veiðileyfin – það er að segja þjóðinni, en ekki útgerðarmenn hver öðrum, eins og nú er. Um aldamót Um síðustu aldamót var Jóhannes Nordal fyrrverandi seðlabankastjóri var formaður auðlindanefndar sem ætlað var að gera tillögur um fyrirkomulag á auðlindanýtingu landsmanna. Hann segir í ævisögu sinni að ekki hafi náðst samkomulag í nefndinni um að fara fyrningarleiðina annars vegar eða innheimta veiðigjald sem hluta af auðlindarentu hins vegar. Jóhannes segir í ævisögu sinni að fram hjá deilum um veiðigjöld og mati á auðlindarentu væri hægt að komast með fyrningarleiðinni eins og hún er kölluð í skýrslu auðlindastefnunefndarinnar. Skoðun Jóhannesar á málinu var alveg skýr. Leiðin felist í því að allar aflahlutdeildir (kvótar) myndu fyrnast um ákveðna lága prósentu á ári hverju. Þær gengju aftur til ríkisins en yrðu jafnóðum seldar aftur til útgerðarfyrirtækjanna á uppboði eða opnum markaði. Þannig mundi útgerðin sjálf verðleggja auðlindarrentuna í frjálsri samkeppni. Jóhannes segir einnig frá því í ævisögu sinni að hann hafi verið eindregið þeirrar skoðunar að fyrningarleiðin væri sanngjarnari og líklegri til að leiða til sátta um aflamarkskerfið (kvótakerfið) þegar til lengri tíma væri litið. Hún mundi stuðla að þróun virkra markaðsviðskipta með aflahlutdeildir sem mundi bæði auka sveigjanleika sjávarútvegsins og gefa skýrar vísbendingar um það hvers virði auðlindin væri útgerðinni. Þó setning laga um veiðigjöld hafi verið stórt skref til bóta hafi fljótt komið í ljós hve erfitt væri að ná sátt um upphæð þeirra og ákvörðun þeirra valdið sífelldum deilum. Fullreynt Og hér erum við á sama stað 24 árum seinna og enn að deila um veiðigjöld, útreikning þeirra og viðmið. Ég er sammála Jóhannesi Nordal í þessum efnum. Sátt mun ekki nást um fiskveiðiauðlindina okkar fyrr en markaðsverð fæst fyrir tímabundinn nýtingarrétt. Þetta ætti flestum að vera orðið ljóst. Auk þess verður að taka á samþjöppun í greininni með skýrum hætti og greinagóðum skilgreiningum á tengdum aðilum og raunverulegum eigendum útgerðarfyrirtækja þannig, að aldrei þurfi að leika vafi á hvort lögbundnu 12% kvótaþaki sé náð. Eignasöfnun eigenda íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja á síðasta áratug er ein af birtingarmyndum þess að arðurinn af auðlindinni er mikill og rennur að mestu til sjávarútvegsfyrirtækjanna. Þjóðin, eigandi auðlindarinnar, ber skarðan hlut frá borði. Vísbendingar eru um hvers virði útgerðirnar sjálfar telja kvótann vera. Til dæmis leigja útgerðir frá sér kvóta á um 500 kr kílóið af þorski en greiða sjálfar veiðigjald í ríkissjóð sem er rétt tæpar 27 kr kílóið. Við í Samfylkingunni teljum útboðsleiðina bestu leiðina í þessum efnum. Útboð á hæfilegum hlut á ári hverju myndi opna kerfið, gera nýliðun mögulega og bæði auka sveigjanleika sjávarútvegsins og gefa skýrar vísbendingar um hvers virði auðlindin væri útgerðinni. Annað er fullreynt. Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar.
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar