Innbrot vegna snjallmæla Kristján Friðbert Friðbertsson skrifar 1. mars 2024 11:00 Snjallmælar eru ekki nýjir af nálinni. Þrátt fyrir nafnið eru mælarnir ekki endilega „snjallir“ í þeim skilningi sem við leggjum í hugtakið í dag. Kynslóðamunurinn er frekar þroski frá því að vera feimnir unglingar yfir í ræðna einstaklinga. „Samskiptamælar“ er eiginlega réttnefni, en hljómar ekki jafn vel. Það er svo samskiptaeiginleikinn sem gerir þeim kleift að vera hluti af „snjallri“ uppsetningu. Ekki bara fyrir veitukerfin, heldur geta notendur keypt sérstök tengi á mælana, vilji þeir nota þá sem hluta af eigin heimastýringarkerfi. Nóg um það. Nýlega var mér send tilkynning að skipta ætti út mælunum á mínu heimili. Hún fór hins vegar alveg framhjá mér og fyrir vikið var enginn heima til að hleypa þeim inn. Þið getið því rétt ímyndað ykkur hvað ég var hissa þegar ég tók eftir því að allt í einu voru komnir snjallmælar á heimilið. Segi ykkur snöggvast frá þremur vandamálum eins og þau birtust mér. Vandamál nr 1 (fyrra innbrotið) Sjálfsagt var lásasmiður með í för, því einhvern veginn komust þeir inn í mannlaust, lokað, læst, húsið til þess að skipta um mæla eins og ekkert væri sjálfsagðara. Finnst ykkur það almennt í lagi? Er það ekki innbrot? Svo ekki sé minnst á hvað ef ég vildi ekki hafa snjallmæli á heimilinu. Vandamál nr 2 (seinna innbrotið) Greinilega eru einhver verðmæti í þessum mælum. Innan við 2 vikum eftir að gatan hafði verið snjallvædd, komum við heim og sáum að brotist hafði verið inn. Í fyrstu var ákveðinn léttir að litlu virtist hafa verið stolið og alls engu stóru eða fyrirferðarmiklu. Húsið reyndist þó bæði heitavatns- og rafmagnslaust. Við nánari athugun kom í ljós að nýju mælana vantaði. Víða um hverfið reyndist vera sama sagan. Passað hafði verið að mælavæðingunni væri lokið og svo einfaldlega gengið á flest hús sem reyndust mannlaus og snjallmælunum stolið. Vandamál nr 3. Manni bregður við grípandi fyrirsögn um eitthvað sem er í umræðunni og les því áfram. Jafnvel gapandi af hneykslan og því eins opinn og trúgjarn á vitleysuna og hægt er. Hún á því greiða leið beint inn í hausinn og maður deilir henni um allt, gjarnan á innsoginu, í hneykslistón. Það vandamál er mjög útbreitt og mörg okkar virðast lítt spennt fyrir því að gera neitt í málinu. Óháð afleiðingum, jafnvel alvarlegum. Fyrir vikið lifir hópur fólks lífinu byggt á kolröngum upplýsingum og því með kolranga mynd af heiminum og ástandi hans. Heldur jafnvel að allt sé að fara til fjandans. Auðvitað gerðist ekkert af þessu sem ég nefni hér á undan og snjallmælar skipta engu máli í þessu samhengi. Trikkið virkar samt alltaf aftur og aftur. Í besta falli hugsa nokkrir með sér „djö, þarna lét ég plata mig“ meðan augun leita að næstu æsispennandi fyrirsögn. Þó þú sjáir í gegnum nokkrar slíkar, ef þú kýst að sækjast eftir þeim sem flestum, t.d. í gegnum æsifrétta- eða samfélagsmiðla þá verður magnið samt slíkt að þitt norm færist til hliðar. Þú gætir smám saman trúað því að þú búir við sífellda ógn, jafnvel þó hið gagnstæða sé satt. Ferð að trúa því að einhver allt annar beri ábyrgð á þeim vanda sem þú sérð. Vanda sem er kannski í raun agnarsmár, jafnvel ekki einu sinni raunverulegur. Dropinn holar steininn Af hverju er enn svona mikið um fjársvik á netinu? Af því þau virka. Það þarf ekki nema agnarsmátt hlutfall að virka til þess að það borgi sig að halda áfram, svo þá er um að gera að dreifa blekkingunum sem víðast, sem oftast. Svipað á við hér. Það skiptir í raun engu hvort þú fallir fyrir ákveðinni lygi eða ekki. Svo lengi sem séð er til þess að magnið sé nægilegt, síast þetta inn á endanum. Fyrr eða síðar breytist viðhorfið. Afleiðingin er ekki bara upplýsingaóreiða, heldur einnig – fyrir suma – athygli, völd og peningar. Slíkt sjáum við skýrt þegar opinberuð eru t.d. fjárhagsleg áhrif þess að halda fram lygum á t.d. X og öðrum miðlum. Sjaldan hefur sannleikurinn þvælst fyrir þeim sem vilja sannfæra þig um sinn raunveruleika og/eða græða á þér. Gömul og vel þekkt er sú staðreynd að hræddu fólki er auðvelt að stýra. Snákaolía hefur alltaf haft sína sölumenn (og kaupendur!) og svikahrappar eru ekki nýjir af nálinni. Tæknivæðingin hefur þó einfaldað þeim leikinn. Auðvelt er að blekkja yfir netið, sérstaklega ef þú lætur þann blekkta svo sjá um að plata sem flesta í kringum sig. Ekki hjálpar kúltúr sem tekur þessu opnum örmum, því fyrir mörgum í dag virðist athygli vera mikilvægust af öllu. Heiðarleiki og traust eru hjá sumum aukaatriði, þegar athygli og mögulega peningar eru annars vegar. Áfram heldur svo nýja normið að færast og samfélagið að breytast. Hákarlinn Á árunum eftir 1975 hrundu hákarlastofnar, m.a. í höfunum kringum Bandaríkin. Margir hafa tengt þá þróun við kvikmyndina um kindina Ó (e. Jaws). Steven Spielberg var sagður hafa æst upp testósterón magn misvitra karla nægilega mikið til þess að þeir töldu hina mestu sönnun um karlmennsku sína að fara á hákarlaveiðar. Enn í dag vekur óskarsverðlauna tónlist John Williams upp mögnuð hughrif meðal margra og óþarfa hræðsla við hákarla virðist sannarlega hluti af arfleifð myndarinnar. Ljóst er að skammt þarf að leita eftir fleiri hræðslusögum sem skilið hafa eitthvað eftir í hugum almennings. Sögum sem leiddu eitthvað neikvætt af sér, jafnt í beinu framhaldi sem og lengi eftirá. Í tilfelli myndarinnar var auðvitað um að ræða skemmtiefni og afleiðingarnar nokkuð óvæntar. Þegar slíku er hins vegar viljandi beitt til þess að fá sínu framgengt, er málið öllu alvarlegra. Hvort sem að baki liggur siðblinda, draumar um pólitísk völd, deilur um trúmál, peningagræðgi eða annar glæpsamlegur tilgangur. Hver og einn þeirra einstaklinga tekur svo þátt í að færa normið, oftar en ekki til hins verra fyrir heildina. Meðfylgjandi myndir voru skapaðar af sköpunargreindinni DallE-3. Þú trúir vonandi ekki öllu sem þú sérð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Á uppgjör frá TR að koma eldri borgurum á óvart? Björn Snæbjörnsson Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Stormurinn gegn stóðhryssunni Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Kallið þið þetta fjölbreytni? Hermann Borgar Jakobsson skrifar Skoðun Til varnar Eyjafjöllum - og Íslandi öllu Pétur Jónasson skrifar Skoðun Réttlætið sem refsar Jóni Hjálmar Vilhjálmsson skrifar Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár Katrín Matthíasdóttir skrifar Sjá meira
Snjallmælar eru ekki nýjir af nálinni. Þrátt fyrir nafnið eru mælarnir ekki endilega „snjallir“ í þeim skilningi sem við leggjum í hugtakið í dag. Kynslóðamunurinn er frekar þroski frá því að vera feimnir unglingar yfir í ræðna einstaklinga. „Samskiptamælar“ er eiginlega réttnefni, en hljómar ekki jafn vel. Það er svo samskiptaeiginleikinn sem gerir þeim kleift að vera hluti af „snjallri“ uppsetningu. Ekki bara fyrir veitukerfin, heldur geta notendur keypt sérstök tengi á mælana, vilji þeir nota þá sem hluta af eigin heimastýringarkerfi. Nóg um það. Nýlega var mér send tilkynning að skipta ætti út mælunum á mínu heimili. Hún fór hins vegar alveg framhjá mér og fyrir vikið var enginn heima til að hleypa þeim inn. Þið getið því rétt ímyndað ykkur hvað ég var hissa þegar ég tók eftir því að allt í einu voru komnir snjallmælar á heimilið. Segi ykkur snöggvast frá þremur vandamálum eins og þau birtust mér. Vandamál nr 1 (fyrra innbrotið) Sjálfsagt var lásasmiður með í för, því einhvern veginn komust þeir inn í mannlaust, lokað, læst, húsið til þess að skipta um mæla eins og ekkert væri sjálfsagðara. Finnst ykkur það almennt í lagi? Er það ekki innbrot? Svo ekki sé minnst á hvað ef ég vildi ekki hafa snjallmæli á heimilinu. Vandamál nr 2 (seinna innbrotið) Greinilega eru einhver verðmæti í þessum mælum. Innan við 2 vikum eftir að gatan hafði verið snjallvædd, komum við heim og sáum að brotist hafði verið inn. Í fyrstu var ákveðinn léttir að litlu virtist hafa verið stolið og alls engu stóru eða fyrirferðarmiklu. Húsið reyndist þó bæði heitavatns- og rafmagnslaust. Við nánari athugun kom í ljós að nýju mælana vantaði. Víða um hverfið reyndist vera sama sagan. Passað hafði verið að mælavæðingunni væri lokið og svo einfaldlega gengið á flest hús sem reyndust mannlaus og snjallmælunum stolið. Vandamál nr 3. Manni bregður við grípandi fyrirsögn um eitthvað sem er í umræðunni og les því áfram. Jafnvel gapandi af hneykslan og því eins opinn og trúgjarn á vitleysuna og hægt er. Hún á því greiða leið beint inn í hausinn og maður deilir henni um allt, gjarnan á innsoginu, í hneykslistón. Það vandamál er mjög útbreitt og mörg okkar virðast lítt spennt fyrir því að gera neitt í málinu. Óháð afleiðingum, jafnvel alvarlegum. Fyrir vikið lifir hópur fólks lífinu byggt á kolröngum upplýsingum og því með kolranga mynd af heiminum og ástandi hans. Heldur jafnvel að allt sé að fara til fjandans. Auðvitað gerðist ekkert af þessu sem ég nefni hér á undan og snjallmælar skipta engu máli í þessu samhengi. Trikkið virkar samt alltaf aftur og aftur. Í besta falli hugsa nokkrir með sér „djö, þarna lét ég plata mig“ meðan augun leita að næstu æsispennandi fyrirsögn. Þó þú sjáir í gegnum nokkrar slíkar, ef þú kýst að sækjast eftir þeim sem flestum, t.d. í gegnum æsifrétta- eða samfélagsmiðla þá verður magnið samt slíkt að þitt norm færist til hliðar. Þú gætir smám saman trúað því að þú búir við sífellda ógn, jafnvel þó hið gagnstæða sé satt. Ferð að trúa því að einhver allt annar beri ábyrgð á þeim vanda sem þú sérð. Vanda sem er kannski í raun agnarsmár, jafnvel ekki einu sinni raunverulegur. Dropinn holar steininn Af hverju er enn svona mikið um fjársvik á netinu? Af því þau virka. Það þarf ekki nema agnarsmátt hlutfall að virka til þess að það borgi sig að halda áfram, svo þá er um að gera að dreifa blekkingunum sem víðast, sem oftast. Svipað á við hér. Það skiptir í raun engu hvort þú fallir fyrir ákveðinni lygi eða ekki. Svo lengi sem séð er til þess að magnið sé nægilegt, síast þetta inn á endanum. Fyrr eða síðar breytist viðhorfið. Afleiðingin er ekki bara upplýsingaóreiða, heldur einnig – fyrir suma – athygli, völd og peningar. Slíkt sjáum við skýrt þegar opinberuð eru t.d. fjárhagsleg áhrif þess að halda fram lygum á t.d. X og öðrum miðlum. Sjaldan hefur sannleikurinn þvælst fyrir þeim sem vilja sannfæra þig um sinn raunveruleika og/eða græða á þér. Gömul og vel þekkt er sú staðreynd að hræddu fólki er auðvelt að stýra. Snákaolía hefur alltaf haft sína sölumenn (og kaupendur!) og svikahrappar eru ekki nýjir af nálinni. Tæknivæðingin hefur þó einfaldað þeim leikinn. Auðvelt er að blekkja yfir netið, sérstaklega ef þú lætur þann blekkta svo sjá um að plata sem flesta í kringum sig. Ekki hjálpar kúltúr sem tekur þessu opnum örmum, því fyrir mörgum í dag virðist athygli vera mikilvægust af öllu. Heiðarleiki og traust eru hjá sumum aukaatriði, þegar athygli og mögulega peningar eru annars vegar. Áfram heldur svo nýja normið að færast og samfélagið að breytast. Hákarlinn Á árunum eftir 1975 hrundu hákarlastofnar, m.a. í höfunum kringum Bandaríkin. Margir hafa tengt þá þróun við kvikmyndina um kindina Ó (e. Jaws). Steven Spielberg var sagður hafa æst upp testósterón magn misvitra karla nægilega mikið til þess að þeir töldu hina mestu sönnun um karlmennsku sína að fara á hákarlaveiðar. Enn í dag vekur óskarsverðlauna tónlist John Williams upp mögnuð hughrif meðal margra og óþarfa hræðsla við hákarla virðist sannarlega hluti af arfleifð myndarinnar. Ljóst er að skammt þarf að leita eftir fleiri hræðslusögum sem skilið hafa eitthvað eftir í hugum almennings. Sögum sem leiddu eitthvað neikvætt af sér, jafnt í beinu framhaldi sem og lengi eftirá. Í tilfelli myndarinnar var auðvitað um að ræða skemmtiefni og afleiðingarnar nokkuð óvæntar. Þegar slíku er hins vegar viljandi beitt til þess að fá sínu framgengt, er málið öllu alvarlegra. Hvort sem að baki liggur siðblinda, draumar um pólitísk völd, deilur um trúmál, peningagræðgi eða annar glæpsamlegur tilgangur. Hver og einn þeirra einstaklinga tekur svo þátt í að færa normið, oftar en ekki til hins verra fyrir heildina. Meðfylgjandi myndir voru skapaðar af sköpunargreindinni DallE-3. Þú trúir vonandi ekki öllu sem þú sérð.
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar