Ætla Íslendingar að fórna sínum laxastofnum? Armin Weinbrenner og Stefan Ludwig skrifa 27. apríl 2023 12:01 Þýskaland horfir nú til baka á langa sögu vatnsfallsvirkjana sem aðferð við raforkuframleiðslu. Á miðöldum var farið að reisa viðar-vatnsmyllur og þá byrjaði sú þróun að hindra rennsli vatnfalla og skipta þeim upp. Í dag eru í Þýskalandi 7.800 vatnsfallsvirkjanir sem hafa breytt fornum fljótum í stöðnuð og ónáttúruleg vatnsföll. Tegundum og fjölbreytni tegunda í þessum vatnsföllum hefur fækkað mikið. Sem dæmi var áin Rín áður fyrr með einn stærsta laxastofn í heimi, áætlaður um 100 milljónir fiska. Þetta var á 13. öld. Frá 13. öld fram á 20. öld tókst vatnsmyllunum að minnka þann stofn um 99,9%. Í dag heldur virkjanaiðnaðurinn því fram að til séu tæknilegar lausnir sem koma í veg fyrir áhrif virkjana á fiskistofna. Það er lygi. Í Þýskalandi höfum við þurft að læra það á erfiðan hátt að vatnsfallsvirkjanir og laxastofnar fara einfaldlega ekki saman og að viðskiptahagsmunir og verndun náttúru fara oftast ekki saman. Á hinn bóginn er gríðarlegt magn af vísindarannsóknum sem sýna fram á skaðann sem vatnsfallsvirkjanir valda villtum fiskum. Við erum sífellt að safna saman rannsóknum og niðursöðum um málefnið, og niðurstöðurnar eru skýrar: Það er annaðhvort fiskur eða vatnsfallsvirkjun – Aldrei bæði! Hegðun fiska er mun flóknari en virkjanafyrirtæki telja okkur trú um. Fiskar gera ekki alltaf það sem er sýnt í bæklingum og power point kynningum. Í þýsku ánni Sieg, sem er hliðará Rín, er verið að reyna að koma aftur á fót sjálfbærum laxastofni. Í ánni er vatnsfallsvirkjun með fullkomnasta tæknibúnað sem völ er á, með það að markmiði að villtir fiskistofnar komist sínar leiðir. Óháð vísindarannsókn rannsakaði hvernig seiðum gekk að fikra sig niður ána. Gerður var samanburður á áhrifasvæði vatnsfallsvirkjunarinnar og svæði þar sem áin fékk að renna óhindruð. Niðurstöður voru þær að afföll seiða voru 17% meiri í uppistöðulóninu, síðan 13% þar að auki sem drápust í virkjuninni sjálfri, jafnvel þó að ekkert seiði færi inn í túrbínurnar vegna þess að 10mm hlíf kom í veg fyrir það. Þannig að 30% fleiri seiði drápust út af virkjuninni á áhrifasvæði hennar. Virkjanafyrirtæki hefðu kallað þessa staðsetningu fullkomnlega örugga fyrir seiði vegna þeirra miklu tækni sem verið er að notast við. Önnur rannsókn frá 2022 tók saman gögn allstaðar af úr heiminum um afföll seiða í túrbínum. Niðurstöður voru þær að 22,3% seiða drápust vegna túrbína á leið sinni niður á, þar sem búið var að setja upp vatnsfallsvirkjun. Fyrir fiska sem eru að synda upp ána er ein regla. Fiskar leita alltaf að aðal straumnum og velja sína leið eftir því. Fyrirhuguð Hvammsvirkjun og útfall hennar mun mynda botnlanga sem stoppar fiska á leið sinni upp ána, vegna þess að straumurinn úr útfallinu er mun meiri en í kvíslinni sem fiskarnir „eiga“ að synda upp. Fiskarnir munu festast þar í langan tíma, jafnvel munu þeir ekki rata upp á endanum. Það er augljóst að virkjunin mun hafa gríðarlega neikvæð áhrif á stærsta laxastofn Íslands. Við getum aðeins biðlað til ykkar að gera ekki sömu mistök og hafa verið gerð hér í Þýskalandi. Verndið þá stórkostlegu náttúru sem Ísland hefur upp á að bjóða og ekki fórna því sem tilheyrir öllum Íslendingum fyrir hagsmuni fárra. Þetta er í ykkar höndum, ekki leyfa Hvammsvirkjun að verða að veruleika. Höfundar eru Stefan Ludwig og Armin Weinbrenner frá Wanderfische Ohne Grenzen (NASF í Þýskalandi). Ludwig er stofnmeðlimur NASF Germany, umhverfissinni og starfar í upplýsingatækni og Weinbrenner lærði landbúnaðarverkfræði með sérhæfingu í fiskalíffræði við Tækniháskólann í München (TUM) og er stofnmeðlimur í NASF Germany og umhverfissinni. Are Icelanders going to sacrifice their salmon stocks? Germany is looking back on a long history of hydropower as a source of energy for human use. Starting from early medieval times when wooden watermills started to fragment the rivers until today where 7.800 hydropower installations turn the former rivers into stagnant and distorted waters with a dramatically reduced spectrum of species and number of fish living there. River Rhine for example homed one of the largest stocks of Atlantic Salmon with an estimated number of 100 mio adult fish migrating up the River every year. That was in the 13th century. Until 1900 the watermills brought that stock down by 99,9 %. Today hydropower industry tells us that there are technical solutions to prevent the deadly effects of dams and turbines on fish populations. That is a lie. A painful experience we Germans had to make is that hydropower plants don’t go together with abundant stocks of Wild Atlantic Salmon and commercial interest is a bad counsellor when it comes to preserve nature’s gifts. On the other hand there is an enormous amount of scientific results that show the huge damage done to fish by hydropower installations. We are constantly gathering whatever available as scientific studies on the issue of fish migration in connection with hydropower. The result is quite clear: It’s either fish or hydropower – never both! Fish behaviour is definitely far more complex than what hydropower constructors understand and want us to believe. Fish in most of the cases just don’t do what is shown in colourful leaflets and PowerPoint presentations. In the German River Sieg, a tributary to River Rhine, a reintroduction project is trying to re-establish a self-sustaining population of Atlantic Salmon. In that river there is a hydropower station equipped with the most sophisticated technical devices to ensure a safe passage for the migrating fish. An independent scientific study investigated downstream smolt migration at this location. They did a comparison between the area influenced by the hydropower facility and a stretch of the same river that is still free running They found an additional mortality of around 17% just in the reservoir. At the hydropower station itself another 13% were killed although not one fish entered the turbine due to the 10mm screen installed. So a total of 30% of smolts were killed due to the hydropower station. Hydropower companies would have called this location perfectly safe for fish due to the high class technical solutions installed. Another study from 2022 aggregated all worldwide available investigations on turbine mortality. The result was an average mortality of 22,3% of fish at every downstream passage of a turbine over all turbine types and fish species. For upstream migration there is one rule: fish will always orientate itselves towards where the strongest current comes from. Even the best installations are selective for one or another fish species. The planned Hvammsvirkjun dam will lock the upstream migrating fish in a dead end in the turbine tailrace channel. They will be trapped there for a long time if not completely. It is obvious that the planned dam will have a detrimental impact on what today is one of the largest remaining Atlantic Salmon stocks in Iceland. We can only implore you to not make the same mistakes Germany did. So please save your wonderful natural gifts and don’t surrender what belongs to all Icelanders to the commercial interest of a few. It is in your hands - don’t let this project become reality. Armin WeinbrennerStefan LudwigWanderfische ohne Grenzen e.V. – NASF Germany Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stangveiði Vatnsaflsvirkjanir Orkumál Deilur um Hvammsvirkjun Mest lesið Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Sjá meira
Þýskaland horfir nú til baka á langa sögu vatnsfallsvirkjana sem aðferð við raforkuframleiðslu. Á miðöldum var farið að reisa viðar-vatnsmyllur og þá byrjaði sú þróun að hindra rennsli vatnfalla og skipta þeim upp. Í dag eru í Þýskalandi 7.800 vatnsfallsvirkjanir sem hafa breytt fornum fljótum í stöðnuð og ónáttúruleg vatnsföll. Tegundum og fjölbreytni tegunda í þessum vatnsföllum hefur fækkað mikið. Sem dæmi var áin Rín áður fyrr með einn stærsta laxastofn í heimi, áætlaður um 100 milljónir fiska. Þetta var á 13. öld. Frá 13. öld fram á 20. öld tókst vatnsmyllunum að minnka þann stofn um 99,9%. Í dag heldur virkjanaiðnaðurinn því fram að til séu tæknilegar lausnir sem koma í veg fyrir áhrif virkjana á fiskistofna. Það er lygi. Í Þýskalandi höfum við þurft að læra það á erfiðan hátt að vatnsfallsvirkjanir og laxastofnar fara einfaldlega ekki saman og að viðskiptahagsmunir og verndun náttúru fara oftast ekki saman. Á hinn bóginn er gríðarlegt magn af vísindarannsóknum sem sýna fram á skaðann sem vatnsfallsvirkjanir valda villtum fiskum. Við erum sífellt að safna saman rannsóknum og niðursöðum um málefnið, og niðurstöðurnar eru skýrar: Það er annaðhvort fiskur eða vatnsfallsvirkjun – Aldrei bæði! Hegðun fiska er mun flóknari en virkjanafyrirtæki telja okkur trú um. Fiskar gera ekki alltaf það sem er sýnt í bæklingum og power point kynningum. Í þýsku ánni Sieg, sem er hliðará Rín, er verið að reyna að koma aftur á fót sjálfbærum laxastofni. Í ánni er vatnsfallsvirkjun með fullkomnasta tæknibúnað sem völ er á, með það að markmiði að villtir fiskistofnar komist sínar leiðir. Óháð vísindarannsókn rannsakaði hvernig seiðum gekk að fikra sig niður ána. Gerður var samanburður á áhrifasvæði vatnsfallsvirkjunarinnar og svæði þar sem áin fékk að renna óhindruð. Niðurstöður voru þær að afföll seiða voru 17% meiri í uppistöðulóninu, síðan 13% þar að auki sem drápust í virkjuninni sjálfri, jafnvel þó að ekkert seiði færi inn í túrbínurnar vegna þess að 10mm hlíf kom í veg fyrir það. Þannig að 30% fleiri seiði drápust út af virkjuninni á áhrifasvæði hennar. Virkjanafyrirtæki hefðu kallað þessa staðsetningu fullkomnlega örugga fyrir seiði vegna þeirra miklu tækni sem verið er að notast við. Önnur rannsókn frá 2022 tók saman gögn allstaðar af úr heiminum um afföll seiða í túrbínum. Niðurstöður voru þær að 22,3% seiða drápust vegna túrbína á leið sinni niður á, þar sem búið var að setja upp vatnsfallsvirkjun. Fyrir fiska sem eru að synda upp ána er ein regla. Fiskar leita alltaf að aðal straumnum og velja sína leið eftir því. Fyrirhuguð Hvammsvirkjun og útfall hennar mun mynda botnlanga sem stoppar fiska á leið sinni upp ána, vegna þess að straumurinn úr útfallinu er mun meiri en í kvíslinni sem fiskarnir „eiga“ að synda upp. Fiskarnir munu festast þar í langan tíma, jafnvel munu þeir ekki rata upp á endanum. Það er augljóst að virkjunin mun hafa gríðarlega neikvæð áhrif á stærsta laxastofn Íslands. Við getum aðeins biðlað til ykkar að gera ekki sömu mistök og hafa verið gerð hér í Þýskalandi. Verndið þá stórkostlegu náttúru sem Ísland hefur upp á að bjóða og ekki fórna því sem tilheyrir öllum Íslendingum fyrir hagsmuni fárra. Þetta er í ykkar höndum, ekki leyfa Hvammsvirkjun að verða að veruleika. Höfundar eru Stefan Ludwig og Armin Weinbrenner frá Wanderfische Ohne Grenzen (NASF í Þýskalandi). Ludwig er stofnmeðlimur NASF Germany, umhverfissinni og starfar í upplýsingatækni og Weinbrenner lærði landbúnaðarverkfræði með sérhæfingu í fiskalíffræði við Tækniháskólann í München (TUM) og er stofnmeðlimur í NASF Germany og umhverfissinni. Are Icelanders going to sacrifice their salmon stocks? Germany is looking back on a long history of hydropower as a source of energy for human use. Starting from early medieval times when wooden watermills started to fragment the rivers until today where 7.800 hydropower installations turn the former rivers into stagnant and distorted waters with a dramatically reduced spectrum of species and number of fish living there. River Rhine for example homed one of the largest stocks of Atlantic Salmon with an estimated number of 100 mio adult fish migrating up the River every year. That was in the 13th century. Until 1900 the watermills brought that stock down by 99,9 %. Today hydropower industry tells us that there are technical solutions to prevent the deadly effects of dams and turbines on fish populations. That is a lie. A painful experience we Germans had to make is that hydropower plants don’t go together with abundant stocks of Wild Atlantic Salmon and commercial interest is a bad counsellor when it comes to preserve nature’s gifts. On the other hand there is an enormous amount of scientific results that show the huge damage done to fish by hydropower installations. We are constantly gathering whatever available as scientific studies on the issue of fish migration in connection with hydropower. The result is quite clear: It’s either fish or hydropower – never both! Fish behaviour is definitely far more complex than what hydropower constructors understand and want us to believe. Fish in most of the cases just don’t do what is shown in colourful leaflets and PowerPoint presentations. In the German River Sieg, a tributary to River Rhine, a reintroduction project is trying to re-establish a self-sustaining population of Atlantic Salmon. In that river there is a hydropower station equipped with the most sophisticated technical devices to ensure a safe passage for the migrating fish. An independent scientific study investigated downstream smolt migration at this location. They did a comparison between the area influenced by the hydropower facility and a stretch of the same river that is still free running They found an additional mortality of around 17% just in the reservoir. At the hydropower station itself another 13% were killed although not one fish entered the turbine due to the 10mm screen installed. So a total of 30% of smolts were killed due to the hydropower station. Hydropower companies would have called this location perfectly safe for fish due to the high class technical solutions installed. Another study from 2022 aggregated all worldwide available investigations on turbine mortality. The result was an average mortality of 22,3% of fish at every downstream passage of a turbine over all turbine types and fish species. For upstream migration there is one rule: fish will always orientate itselves towards where the strongest current comes from. Even the best installations are selective for one or another fish species. The planned Hvammsvirkjun dam will lock the upstream migrating fish in a dead end in the turbine tailrace channel. They will be trapped there for a long time if not completely. It is obvious that the planned dam will have a detrimental impact on what today is one of the largest remaining Atlantic Salmon stocks in Iceland. We can only implore you to not make the same mistakes Germany did. So please save your wonderful natural gifts and don’t surrender what belongs to all Icelanders to the commercial interest of a few. It is in your hands - don’t let this project become reality. Armin WeinbrennerStefan LudwigWanderfische ohne Grenzen e.V. – NASF Germany
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun