Af minkum og mönnum Rósa Líf Darradóttir skrifar 19. mars 2023 17:01 Þjóðsagan um minkinn Þegar ég var lítil var ég dauðhrædd um að mæta mink á förnum vegi. Ég var handviss um að þá væru dagar mínir taldir. Það gæti enginn lifað það af að mæta svo blóðþyrstu dýri. Svo kom að því, ég hitti mink. Hann minnti mig á kisuna mína en var helmingur af stærð hennar. Óttaslegin horfðumst við í augu og svo þaut hann í burtu. Ólíkt hræðslu minni þá var ótti hans við mig sannarlega réttmætur. Það er algengt að hafa falska staðalímynd í kollinum um dýr sem eru í földum iðnaði. Þessari fölsku staðalímynd er viðhaldið af vanþekkingu. Þessi vanþekking er framleiðendum dýranna í hag. Þetta sjáum við oft með fugla, svín og minka. Eftir því sem vanþekkingin er meiri því meira skeytingarleysi gagnvart meðferð þeirra. Þessi dýr eru stórkostleg en ekki heimsk eða óhrein. Minkurinn er ekki skrímsli sem heltekið er af drápslosta líkt og margir halda. Minkurinn er ekki skrímslið í þessari sögu. Atferli minka Minkar eru útsjónarsöm spendýr gædd miklum klifur- og sundhæfileikum. Þeir eru snjallir og skáka heimilisköttum í greind. Það er í eðli þeirra að busla í vatni, synda og tileinka sér óðul sem spanna 40 km svæði. Minkar geta synt á 6 metra dýpi, tekið 30 metra langa sundspretti og kafað í allt að 36 mínútur með stuttum hléum inni á milli. Líkt og kettir þá mala þeir þegar þeim líður vel. Þeir eru einfarar en hvolparnir halda sig hjá móður sinni fyrstu sex mánuðina þar til þeir eru tilbúnir að takast á við lífið á eigin spýtur. Það er mikil leikgleði í hvolpunum og ærslagangurinn minnir helst á kettlinga að leik. Minkar finna sér hentug greni þar sem þeir hvílast, fela matarafganga og þar sem að læðan annast afkvæmi sín. Hún gerir grenið notalegt með laufblöðum og feldi. Læðan annast afkvæmi sín af natni. Hún yfirgefur þá ekki fyrstu daga og vikur þar sem þeir fæðast nánast hárlausir og reiða sig á hlýju hennar. Læðan þarf því að veiða umfram þarfir sínar þegar kemur að goti og safnar upp matarbúri. Hún tryggir að hvolparnir borði fylli sína áður en hún sjálf borðar. @myshka_mink Minkur í búri Tilvera minka í loðdýraeldi á Íslandi er sú dapurlegasta sem hugsast getur. Frá fæðingu til dauðadags dvelur minkurinn í litlu og þröngu vírnetsbúri sem er 70 cm að lengd og 30 cm að breidd. Eina afþreying sem er í boði er ráfa í tilgangslausa hringi á þessu takmarkaða svæði. Minkurinn er um 45 cm að lengd og skottið 18 cm. Fætur hans fá aldrei að hvíla á öðru undirlagi en mjóum vírunum. Minkum er það eðlislægt að synda í vatni. Rannsókn sýnir að þegar þeir hafa ekki aðgang að vatni til að busla í veldur álíka streitu og þegar þeim er að neitað um fæðu. Dæmigerð hegðun dýra sem lokuð eru í búri er endurtekin sjálfskaðahegðun, t.d að bíta eigin húð eða naga í rimla búrsins. Allt einkenni sturlunar sem orsakast af endalausum leiða og ömurð. Þessi hörmulega tilvera endar svo á einkar ógeðfelldan og sársaukafullan hátt en minkum er troðið í lítinn kassa og þeir kæfðir til dauða með eiturgufum. Svona eru 90 þúsund hvolpar drepnir árlega á Íslandinu góða. Andrew Skowron Íslendingar eru eftirbátar Nú hafa 22 þjóðir bannað loðdýraeldi af dýravelferðarástæðum. Flestum er orðið ljóst hve grimmt það er að loka dýr í litlu búri ævilangt í lítilmannlegu tilgangsleysi. Þar að auki er iðnaðurinn skaðlegur umhverfi og heilsu. Aðspurð hyggst Matvælaráðherra ekki leggja til bann á loðdýraeldi en tekur fram að mikilvægt sé að gæta að velferð dýra og vísar ílög um það efni. Lögin sem kveða á um að dýr „geti sýnt sitt eðlilega atferli eins og frekast er unnt”. Því miður virðast þessi fínu lög vera upp á punt og ansi hentug í að grípa þegar ill meðferð dýra er til umræðu. Meðferð loðdýra er í hróplegri mótsögn við dýravelferðarlögin. Ekki horfa upp Fyrstu minkarnir voru fluttir inn 1931. Ári seinna hvatti náttúrufræðingurinn Guðmundur G. Bárðason landsmenn til að leggja niður loðdýrarækt. Ástæðan var áhættan að dýrin gætu komið sér fyrir í íslenskri náttúru með tilheyrandi röskun á vistkerfi. Þeir sem sáu atvinnutækifæri í að auka umsvif í búskapnum sögðu Guðmund ala á hjátrú þjóðar. Sama ár varð eitt helsta umhverfisslys í sögu Íslands þegar minkar sluppu úr búrum loðdýrabúa. Fyrir það hefur minkurinn sætt hatri og heift en iðnaðurinn hefur aldrei sætt ábyrgð vegna þessa. Þvert á móti fær iðnaðurinn að þrífast styrktur af almannafé. Hver er það sem er grimmur? Minkurinn á það til að veiða umfram þarfir sínar og þetta þykir vera dæmi um grimmd hans. Vitað er að þegar minkur er kunnugur staðháttum þá nýtir hann fæðulindir skynsamlega en aðkomuminkar eru líklegri til umframdrápa. Einfaldlega vegna þess að hann veit ekki hvenær næsta tækifæri verður til að næla sér í bráð. Það er hræsni að tala um grimmd í þessu samhengi. Maðurinn hendir nefnilega 18 milljörðum slátraðra landdýra á ári hverju. Fjórir af hverjum tíu fiskum sem veiddir eru enda í ruslinu. Maðurinn sem býr yfir getunni til að vega og meta afleiðingar gjörða sinna. Grimmd er að valda öðrum óþarfa skaða vitandi af annari og betri leið. Hugtakið á ekki við önnur dýr sem stjórnast af eðli og lifunarfærni sinni í villtri náttúrunni. Eitt er víst að ekkert annað dýr en maðurinn býr yfir svo martraðakenndri grimmd að telja sig eiga rétt á því loka dýr í litlum búrum og neita þeim um líf sem er virði að lifa til þess að klæðast húð þeirra. Tökum skref í rétta átt og hættum að leyfa slíkri grimmd að viðgangast á Íslandi.Samtök um dýravelferð á Íslandi skora á stjórnvöld að banna það dýraníð sem loðdýraeldi er. Skrifaðu undir áskorun hér. Höfundur er læknir og situr í stjórn Samtaka um dýravelferð á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loðdýrarækt Dýr Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Þjóðsagan um minkinn Þegar ég var lítil var ég dauðhrædd um að mæta mink á förnum vegi. Ég var handviss um að þá væru dagar mínir taldir. Það gæti enginn lifað það af að mæta svo blóðþyrstu dýri. Svo kom að því, ég hitti mink. Hann minnti mig á kisuna mína en var helmingur af stærð hennar. Óttaslegin horfðumst við í augu og svo þaut hann í burtu. Ólíkt hræðslu minni þá var ótti hans við mig sannarlega réttmætur. Það er algengt að hafa falska staðalímynd í kollinum um dýr sem eru í földum iðnaði. Þessari fölsku staðalímynd er viðhaldið af vanþekkingu. Þessi vanþekking er framleiðendum dýranna í hag. Þetta sjáum við oft með fugla, svín og minka. Eftir því sem vanþekkingin er meiri því meira skeytingarleysi gagnvart meðferð þeirra. Þessi dýr eru stórkostleg en ekki heimsk eða óhrein. Minkurinn er ekki skrímsli sem heltekið er af drápslosta líkt og margir halda. Minkurinn er ekki skrímslið í þessari sögu. Atferli minka Minkar eru útsjónarsöm spendýr gædd miklum klifur- og sundhæfileikum. Þeir eru snjallir og skáka heimilisköttum í greind. Það er í eðli þeirra að busla í vatni, synda og tileinka sér óðul sem spanna 40 km svæði. Minkar geta synt á 6 metra dýpi, tekið 30 metra langa sundspretti og kafað í allt að 36 mínútur með stuttum hléum inni á milli. Líkt og kettir þá mala þeir þegar þeim líður vel. Þeir eru einfarar en hvolparnir halda sig hjá móður sinni fyrstu sex mánuðina þar til þeir eru tilbúnir að takast á við lífið á eigin spýtur. Það er mikil leikgleði í hvolpunum og ærslagangurinn minnir helst á kettlinga að leik. Minkar finna sér hentug greni þar sem þeir hvílast, fela matarafganga og þar sem að læðan annast afkvæmi sín. Hún gerir grenið notalegt með laufblöðum og feldi. Læðan annast afkvæmi sín af natni. Hún yfirgefur þá ekki fyrstu daga og vikur þar sem þeir fæðast nánast hárlausir og reiða sig á hlýju hennar. Læðan þarf því að veiða umfram þarfir sínar þegar kemur að goti og safnar upp matarbúri. Hún tryggir að hvolparnir borði fylli sína áður en hún sjálf borðar. @myshka_mink Minkur í búri Tilvera minka í loðdýraeldi á Íslandi er sú dapurlegasta sem hugsast getur. Frá fæðingu til dauðadags dvelur minkurinn í litlu og þröngu vírnetsbúri sem er 70 cm að lengd og 30 cm að breidd. Eina afþreying sem er í boði er ráfa í tilgangslausa hringi á þessu takmarkaða svæði. Minkurinn er um 45 cm að lengd og skottið 18 cm. Fætur hans fá aldrei að hvíla á öðru undirlagi en mjóum vírunum. Minkum er það eðlislægt að synda í vatni. Rannsókn sýnir að þegar þeir hafa ekki aðgang að vatni til að busla í veldur álíka streitu og þegar þeim er að neitað um fæðu. Dæmigerð hegðun dýra sem lokuð eru í búri er endurtekin sjálfskaðahegðun, t.d að bíta eigin húð eða naga í rimla búrsins. Allt einkenni sturlunar sem orsakast af endalausum leiða og ömurð. Þessi hörmulega tilvera endar svo á einkar ógeðfelldan og sársaukafullan hátt en minkum er troðið í lítinn kassa og þeir kæfðir til dauða með eiturgufum. Svona eru 90 þúsund hvolpar drepnir árlega á Íslandinu góða. Andrew Skowron Íslendingar eru eftirbátar Nú hafa 22 þjóðir bannað loðdýraeldi af dýravelferðarástæðum. Flestum er orðið ljóst hve grimmt það er að loka dýr í litlu búri ævilangt í lítilmannlegu tilgangsleysi. Þar að auki er iðnaðurinn skaðlegur umhverfi og heilsu. Aðspurð hyggst Matvælaráðherra ekki leggja til bann á loðdýraeldi en tekur fram að mikilvægt sé að gæta að velferð dýra og vísar ílög um það efni. Lögin sem kveða á um að dýr „geti sýnt sitt eðlilega atferli eins og frekast er unnt”. Því miður virðast þessi fínu lög vera upp á punt og ansi hentug í að grípa þegar ill meðferð dýra er til umræðu. Meðferð loðdýra er í hróplegri mótsögn við dýravelferðarlögin. Ekki horfa upp Fyrstu minkarnir voru fluttir inn 1931. Ári seinna hvatti náttúrufræðingurinn Guðmundur G. Bárðason landsmenn til að leggja niður loðdýrarækt. Ástæðan var áhættan að dýrin gætu komið sér fyrir í íslenskri náttúru með tilheyrandi röskun á vistkerfi. Þeir sem sáu atvinnutækifæri í að auka umsvif í búskapnum sögðu Guðmund ala á hjátrú þjóðar. Sama ár varð eitt helsta umhverfisslys í sögu Íslands þegar minkar sluppu úr búrum loðdýrabúa. Fyrir það hefur minkurinn sætt hatri og heift en iðnaðurinn hefur aldrei sætt ábyrgð vegna þessa. Þvert á móti fær iðnaðurinn að þrífast styrktur af almannafé. Hver er það sem er grimmur? Minkurinn á það til að veiða umfram þarfir sínar og þetta þykir vera dæmi um grimmd hans. Vitað er að þegar minkur er kunnugur staðháttum þá nýtir hann fæðulindir skynsamlega en aðkomuminkar eru líklegri til umframdrápa. Einfaldlega vegna þess að hann veit ekki hvenær næsta tækifæri verður til að næla sér í bráð. Það er hræsni að tala um grimmd í þessu samhengi. Maðurinn hendir nefnilega 18 milljörðum slátraðra landdýra á ári hverju. Fjórir af hverjum tíu fiskum sem veiddir eru enda í ruslinu. Maðurinn sem býr yfir getunni til að vega og meta afleiðingar gjörða sinna. Grimmd er að valda öðrum óþarfa skaða vitandi af annari og betri leið. Hugtakið á ekki við önnur dýr sem stjórnast af eðli og lifunarfærni sinni í villtri náttúrunni. Eitt er víst að ekkert annað dýr en maðurinn býr yfir svo martraðakenndri grimmd að telja sig eiga rétt á því loka dýr í litlum búrum og neita þeim um líf sem er virði að lifa til þess að klæðast húð þeirra. Tökum skref í rétta átt og hættum að leyfa slíkri grimmd að viðgangast á Íslandi.Samtök um dýravelferð á Íslandi skora á stjórnvöld að banna það dýraníð sem loðdýraeldi er. Skrifaðu undir áskorun hér. Höfundur er læknir og situr í stjórn Samtaka um dýravelferð á Íslandi.
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar