Er verið að hafa okkur að fíflum? Guðmundur Hrafn Arngrímsson skrifar 4. nóvember 2022 08:00 Í dag kynnir borgarstjórn Reykjavíkur fyrirætlanir sínar um svokallaða lífsgæðaborg. Á fundinum verður farið yfir þann fjölda íbúða sem eru í byggingu í Reykjavík og húsnæðsistefnuna almennt. Fullyrt er að aldrei hafi verið byggt eins mikið af íbúðum í Reykjavík. Það er hinsvegar ekki nema tvö ár síðan að aldrei höfðu verið eins fáar íbúðir í byggingu í Reykjavík fyrir utan árin eftir hrun. Fyrirsögn húsnæðisáætlunar Reykjavíkur er “Öruggt húsnæði á viðráðanlegu verði”. Dregið úr uppbyggingu á milli ára um sjötíu prósent. Á árunum 2019-2020 bættust aðeins 500 íbúðir við húsnæðismarkaðinn í Reykjavík, eða einungis fimmtíu prósent af ársþörfinni. Árið áður, 2018 voru byggðar 1.740 íbúðir og því var dregið úr byggingamagni um rúmlega sjötíu prósent á milli ára. Það var gert vegna þess að offramboð á dýrum lúxusíbúð hafði myndast í miðbænum. Sú ákvörðun borgarstjórnar um að draga svo harkalega úr uppbyggingu kom þvert á varnaðarorð ríkisins og fjölmargra stofnana um ríkjandi húsnæðisskorts sem ríkir enn. Meira en í fyrra, en langt frá að vera nóg. Í fyrra voru 1.564 íbúðir fullkláraðar og á fyrstu 10 mánuðum árisins eru þær orðnar 674 talsins. Á heimasíðu Reykjavíkurborgar er talað um að allt að 26.000 íbúðir séu í farvatninu á hinum ýmsu skipulags- og byggingastigum. Þar er einnig mikið gert úr því að aldrei hafi verið byggt eins mikið í Reykjavík og nú. Það er rétt, en Reykjavík hefur heldur aldrei verið eins stór, hún stækkar og fólksfjölgun eykst. Það eitt kallar á aukna uppbyggingu og mælikvarðinn á árangur ætti að vera aðeins einn, þ.e. hvort yfirvöldum tekst að uppfylla skyldur sínar og útvega húsnæði fyrir alla íbúa sína. Fleiri íbúðir á skammtímaleigumarkaði í Reykjavík. Það skortir íbúðir á höfuðborgarsvæðinu og Reykjavík ber þar stærstu skyldurnar, sem langstærsta sveitarfélagið og sem höfuðborg landsins. Þá hjálpar það ekki að Reykjavík skuli ekki setja neinar hömlur á starfssemi skamtímaleiguíbúða í borginni, en þær eru fleiri í Reykjavík en víðast hvar annarsstaðar í heiminum. Í Reykjavík eru t.d. 13 sinnum fleiri íbúðir á skammtímaleigumarkaði miðað við heildarfjölda íbúða en í Stokkhólmi og 150 sinnum fleiri en í Berlín. Fyrir hvern er verið að byggja? Samkvæmt Fasteignaskrá Þjóðskrár hafa verið byggðar 2.526 íbúðir á landinu í ár. Af þeim hafa færri en helmingur ratað til einstaklinga með eina íbúð. Meira en fimmtíu prósent íbúðanna því hafa endað í höndum fyrirtækja eða eignafólks sem á fasteignir fyrir. Það er mjög sérkennilegt að vera að básúna með stórkostleg áform í uppbyggingu íbúðarhúsnæðis ef einungis minnihluti þess húsnæðis fer til einstaklinga sem eru að reyna að koma sér upp heimili en meirihlutinn fer til leigufélaga og eignafólks. Við vitum svo öll hvernig tilkoma leigufélaga og braskara hefur haft skelfilegar afleiðingar fyrir verðmyndun á leigumarkaði og húsnæðismarkaði almennt og haft stórskaðleg áhrif á samfélagið allt. Sagan af „Hagkvæmu húsnæði” sem er dýrara en annað. Árið 2014 voru áform um svokölluðu hagkvæm húsnæði fyrst kynnt af þáverandi meirihluta í Reykjavík. Það voru svokölluð Reykjavíkurhús, einföld og ódýr í uppbyggingu og áttu að verða einskonar nútímaútgáfa af verkamannabústöðunum. Árin 2017 og 2018 var verkefnið sett á laggirnar með hugmyndasamkeppni og í mars 2019 voru kynntar fjölmargar tillögur um “um ódýrari íbúðir fyrir ungt fólk og fyrstu kaupendur. Eitt þessara verkefni er verkefnið HOOS frá fyrirtæki sem heitir Frambúð. Fyrir fyrirtækinu fer Pétur Marteinsson fjárfestir. Verkefnið hefur hlotið brautargengi hjá borginni og í maí síðastliðnum var samþykkt í borgarráði að úthluta þeim lóð og veita þeim leyfi til að byggja 140 íbúðir í Skerjafirði. Samkvæmt erindi Frambúðar, sem var samþykkt þá eru föst fermetraverð á þessu hagkvæma húsnæði. Við skulum skoða þau og samhengi þeirra: Árið 2014 þegar fyrst var rætt um þessa tegund húsnæðis þá var fermetraverð á 60 fermetra íbúð í Reykavík 335.000 kr og lágmarkslaun í landinu voru um 223.000 kr/mán. Mánaðartekjur sérhæfðs starfsmanns í verslun, á taxtalaunum dugði því fyrir sextíu og sex prósent af fermetraverðinu. Í dag eru lágmarkslaun 368.000 kr og fermetraverð á 60 fermetra íbúð á markaði er 737.000 kr. Í dag duga lágmarkslaun fyrir um fjörutíu og níu prósent af fermetraverðinu. Það er því ljóst að það hefur dregið verulega á milli launa og markaðsverðs á húsnæði. En hvernig skyldi hátta til með hið hagkvæma húsnæði. Hugtakið “Hagkvæmni” þýðir samkvæmt orðabók Árna Magnússonar “fjárhagslegur ávinningur” og því skyldi maður ætla að hið “unga fólk og fyrstu kaupendur” fengu hlutdeild í þeim ávinningi. Ef hlutfall milli launa og fermetraverðs á markaði var sextíu og sex prósent árið 2014, skyldi maður líka ætla að launin dyggðu í stærra hlutfalli fyrir hinu hagkvæma húsnæði, að það væri að minnsta kosti á lægra verði en markaðsverðið. Það fermetraverð sem hinsvegar er útlistað í samþykkt borgarráðs fyrir 60 fermetra íbúð er 779.210 kr, eða sjö prósent hærra en núverandi markaðsverð. Núna duga mánaðarlaun þeirra lægst launuðu eingöngu fyrir fjörutíu og sjö prósent af fermetraverði “hagkvæms húsnæðis”, en árið 2014 dugði þau fyrir sextíu og sex prósent af markaðsverði. Borgarráð hefur þannig samþykkt tillögur um “Hagkvæmt húsnæði” sem hefur hækkað fjörutíu og tvö prósent umfram lægstu laun, þ.e. samþykkt verkefni með hærra fermetraverð en á frjálsum markaði, undir þeim formerkjum að það sé “ódýrt fyrir ungt fólk og fyrstu kaupendur”. Ég veit ekki hvað þið eruð að hugsa gott fólk, en ef þið hafið það á tilfinningunni að verið sé að reyna að hafa ykkur að fíflum með þessari framkvæmd og umsýslu meirihlutans í Reykjavík þá er það væntanlega einmitt þannig. Það hefur komið í ljós síðustu misseri, og ekki síst síðustu daga að það er lítið að marka áætlunagerð meirihlutans, og við höfum heldur ekki hugmynd um það fyrir hvern hann er að vinna. Höfundur er formaður sSamtaka leigjenda á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Hrafn Arngrímsson Leigumarkaður Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halla Hrund - Þarf fólk eins og þig, fyrir fólk eins og mig? Tómas Ellert Tómasson Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson Skoðun Kjósum sterkan leiðtoga Guðlaug Hrönn Jóhannsdóttir Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar Skoðun Vonandi endurtekur sagan sig! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Velferð fólks framar markaðsvæddri netsölu áfengis Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Forsetabaráttan: Hin fimm fræknu og leiðtogafræðin Sigurður Ragnarsson Skoðun Síðasti naglinn í líkkistu innanlandsflugs? Eiður Ragnarsson Skoðun Sýnileiki og styrkur þjóðar Ásdís Þórhallsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vel gert! Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund; vörður auðlinda og nýsköpunar Valdimar Össurarson skrifar Skoðun Forsetabaráttan: Hin fimm fræknu og leiðtogafræðin Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Sýnileiki og styrkur þjóðar Ásdís Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Velferð fólks framar markaðsvæddri netsölu áfengis Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar skrifar Skoðun Vonandi endurtekur sagan sig! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - Þarf fólk eins og þig, fyrir fólk eins og mig? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kjósum sterkan leiðtoga Guðlaug Hrönn Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Munu kosningar bjarga Bretlandi? Guðmundur Einarsson skrifar Skoðun Hvers konar bull er þetta ! Fjölnir Sæmundsson skrifar Skoðun Líkhús Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Hafnarfjarðarbæjar – Þjóðgarð á Reykjanes Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Svar til Páls Winkel Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Skoðun Síðasti naglinn í líkkistu innanlandsflugs? Eiður Ragnarsson skrifar Skoðun Forseti lýðveldisins Erlingur Hansson skrifar Skoðun Grípum gullið tækifæri og sendum heiminum skýr skilaboð…aftur Svandís Ingimundardóttir skrifar Skoðun Við elskum föt, eða hvað? Magnús Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Virðulegur forseti Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæð Palestína skiptir heiminn máli Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Minnislausir molbúar Melkorka Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skjáhætta í umferð Gunnar Geir Gunnarsson,Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Baldur er mitt örugga val Valgerður Janusdóttir skrifar Skoðun Hrunráðherrar og reynsluboltar Samfylkingarinnar Inga Sæland skrifar Skoðun Ég kýs Baldur Guðrún Rögnvaldardóttir skrifar Skoðun Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónustan og vaskurinn Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Þráhyggja Björns Bjarnasonar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Nálægð við stjórnmálin – Ólafur Ragnar og Katrín Össur Skarphéðinsson skrifar Sjá meira
Í dag kynnir borgarstjórn Reykjavíkur fyrirætlanir sínar um svokallaða lífsgæðaborg. Á fundinum verður farið yfir þann fjölda íbúða sem eru í byggingu í Reykjavík og húsnæðsistefnuna almennt. Fullyrt er að aldrei hafi verið byggt eins mikið af íbúðum í Reykjavík. Það er hinsvegar ekki nema tvö ár síðan að aldrei höfðu verið eins fáar íbúðir í byggingu í Reykjavík fyrir utan árin eftir hrun. Fyrirsögn húsnæðisáætlunar Reykjavíkur er “Öruggt húsnæði á viðráðanlegu verði”. Dregið úr uppbyggingu á milli ára um sjötíu prósent. Á árunum 2019-2020 bættust aðeins 500 íbúðir við húsnæðismarkaðinn í Reykjavík, eða einungis fimmtíu prósent af ársþörfinni. Árið áður, 2018 voru byggðar 1.740 íbúðir og því var dregið úr byggingamagni um rúmlega sjötíu prósent á milli ára. Það var gert vegna þess að offramboð á dýrum lúxusíbúð hafði myndast í miðbænum. Sú ákvörðun borgarstjórnar um að draga svo harkalega úr uppbyggingu kom þvert á varnaðarorð ríkisins og fjölmargra stofnana um ríkjandi húsnæðisskorts sem ríkir enn. Meira en í fyrra, en langt frá að vera nóg. Í fyrra voru 1.564 íbúðir fullkláraðar og á fyrstu 10 mánuðum árisins eru þær orðnar 674 talsins. Á heimasíðu Reykjavíkurborgar er talað um að allt að 26.000 íbúðir séu í farvatninu á hinum ýmsu skipulags- og byggingastigum. Þar er einnig mikið gert úr því að aldrei hafi verið byggt eins mikið í Reykjavík og nú. Það er rétt, en Reykjavík hefur heldur aldrei verið eins stór, hún stækkar og fólksfjölgun eykst. Það eitt kallar á aukna uppbyggingu og mælikvarðinn á árangur ætti að vera aðeins einn, þ.e. hvort yfirvöldum tekst að uppfylla skyldur sínar og útvega húsnæði fyrir alla íbúa sína. Fleiri íbúðir á skammtímaleigumarkaði í Reykjavík. Það skortir íbúðir á höfuðborgarsvæðinu og Reykjavík ber þar stærstu skyldurnar, sem langstærsta sveitarfélagið og sem höfuðborg landsins. Þá hjálpar það ekki að Reykjavík skuli ekki setja neinar hömlur á starfssemi skamtímaleiguíbúða í borginni, en þær eru fleiri í Reykjavík en víðast hvar annarsstaðar í heiminum. Í Reykjavík eru t.d. 13 sinnum fleiri íbúðir á skammtímaleigumarkaði miðað við heildarfjölda íbúða en í Stokkhólmi og 150 sinnum fleiri en í Berlín. Fyrir hvern er verið að byggja? Samkvæmt Fasteignaskrá Þjóðskrár hafa verið byggðar 2.526 íbúðir á landinu í ár. Af þeim hafa færri en helmingur ratað til einstaklinga með eina íbúð. Meira en fimmtíu prósent íbúðanna því hafa endað í höndum fyrirtækja eða eignafólks sem á fasteignir fyrir. Það er mjög sérkennilegt að vera að básúna með stórkostleg áform í uppbyggingu íbúðarhúsnæðis ef einungis minnihluti þess húsnæðis fer til einstaklinga sem eru að reyna að koma sér upp heimili en meirihlutinn fer til leigufélaga og eignafólks. Við vitum svo öll hvernig tilkoma leigufélaga og braskara hefur haft skelfilegar afleiðingar fyrir verðmyndun á leigumarkaði og húsnæðismarkaði almennt og haft stórskaðleg áhrif á samfélagið allt. Sagan af „Hagkvæmu húsnæði” sem er dýrara en annað. Árið 2014 voru áform um svokölluðu hagkvæm húsnæði fyrst kynnt af þáverandi meirihluta í Reykjavík. Það voru svokölluð Reykjavíkurhús, einföld og ódýr í uppbyggingu og áttu að verða einskonar nútímaútgáfa af verkamannabústöðunum. Árin 2017 og 2018 var verkefnið sett á laggirnar með hugmyndasamkeppni og í mars 2019 voru kynntar fjölmargar tillögur um “um ódýrari íbúðir fyrir ungt fólk og fyrstu kaupendur. Eitt þessara verkefni er verkefnið HOOS frá fyrirtæki sem heitir Frambúð. Fyrir fyrirtækinu fer Pétur Marteinsson fjárfestir. Verkefnið hefur hlotið brautargengi hjá borginni og í maí síðastliðnum var samþykkt í borgarráði að úthluta þeim lóð og veita þeim leyfi til að byggja 140 íbúðir í Skerjafirði. Samkvæmt erindi Frambúðar, sem var samþykkt þá eru föst fermetraverð á þessu hagkvæma húsnæði. Við skulum skoða þau og samhengi þeirra: Árið 2014 þegar fyrst var rætt um þessa tegund húsnæðis þá var fermetraverð á 60 fermetra íbúð í Reykavík 335.000 kr og lágmarkslaun í landinu voru um 223.000 kr/mán. Mánaðartekjur sérhæfðs starfsmanns í verslun, á taxtalaunum dugði því fyrir sextíu og sex prósent af fermetraverðinu. Í dag eru lágmarkslaun 368.000 kr og fermetraverð á 60 fermetra íbúð á markaði er 737.000 kr. Í dag duga lágmarkslaun fyrir um fjörutíu og níu prósent af fermetraverðinu. Það er því ljóst að það hefur dregið verulega á milli launa og markaðsverðs á húsnæði. En hvernig skyldi hátta til með hið hagkvæma húsnæði. Hugtakið “Hagkvæmni” þýðir samkvæmt orðabók Árna Magnússonar “fjárhagslegur ávinningur” og því skyldi maður ætla að hið “unga fólk og fyrstu kaupendur” fengu hlutdeild í þeim ávinningi. Ef hlutfall milli launa og fermetraverðs á markaði var sextíu og sex prósent árið 2014, skyldi maður líka ætla að launin dyggðu í stærra hlutfalli fyrir hinu hagkvæma húsnæði, að það væri að minnsta kosti á lægra verði en markaðsverðið. Það fermetraverð sem hinsvegar er útlistað í samþykkt borgarráðs fyrir 60 fermetra íbúð er 779.210 kr, eða sjö prósent hærra en núverandi markaðsverð. Núna duga mánaðarlaun þeirra lægst launuðu eingöngu fyrir fjörutíu og sjö prósent af fermetraverði “hagkvæms húsnæðis”, en árið 2014 dugði þau fyrir sextíu og sex prósent af markaðsverði. Borgarráð hefur þannig samþykkt tillögur um “Hagkvæmt húsnæði” sem hefur hækkað fjörutíu og tvö prósent umfram lægstu laun, þ.e. samþykkt verkefni með hærra fermetraverð en á frjálsum markaði, undir þeim formerkjum að það sé “ódýrt fyrir ungt fólk og fyrstu kaupendur”. Ég veit ekki hvað þið eruð að hugsa gott fólk, en ef þið hafið það á tilfinningunni að verið sé að reyna að hafa ykkur að fíflum með þessari framkvæmd og umsýslu meirihlutans í Reykjavík þá er það væntanlega einmitt þannig. Það hefur komið í ljós síðustu misseri, og ekki síst síðustu daga að það er lítið að marka áætlunagerð meirihlutans, og við höfum heldur ekki hugmynd um það fyrir hvern hann er að vinna. Höfundur er formaður sSamtaka leigjenda á Íslandi.
Skoðun Grípum gullið tækifæri og sendum heiminum skýr skilaboð…aftur Svandís Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Vinkona í Ástralíu fékk þessar línur eftir að hafa skoðað gosið á Reykjanesskaga á tölvunni sinni frá aðila á Facebook Matthildur Björnsdóttir skrifar