Misheppnaðar ráðstafanir í málefnum íslenskrar dýraverndar Árni Stefán Árnason skrifar 27. október 2022 10:30 Íslenskum þingmönnum (ráðherrum) hafa verið afar mislagðar hendur í framkvæmd dýraverndar skv. lögum til þessa. Auðvelt er að rekja þá sögu en þetta hefur verið áberandi frá því að dýraverndarlögin frá 1957 tóku gildi. Ekki fór hins vegar á milli mála hver viljinn var og hversu vel að þessum málum var staðið með fyrstu dýraverndarlögunum skömmu eftir 1900 og voru sett að tilstuðlan Tryggva Gunnarssonar, mikils áhrifamanns í íslensku samfélagi og þingmanns þá. Frumkvöðuls í íslenskri dýravernd, sem þekkti hvern krók og kima í málaflokknum. Í dag virðist þingmönnum ómögulegt að koma dýravernd í faglegt form ólíkt því sem var í upphafi þegar maður með þekkingu, Tryggvi heitinn, má heita að hafi stýrt dýravernd á Íslandi af fagmennsku og verulegri þekkingu, beint úr þingsal, þó hvorki væri lögfræðingur né dýralæknir heldur áhugamaður eins og öll við hin, sem berjumst nú af elju fyrir bættum hag dýra. Líkleg ástæða á núverandi stöðu er sú að seinni tíma þingmenn, einkum eftir að lögin frá 1957 tóku gildi, hafa eiginlega aldrei lagt við hlustir þegar kjarnaaðilar í dýravernd, þeir sem þekkja þessi máli, betur en nokkrir aðrir, hafa komið með tillögur að breytingum. Málefni opinberrar dýraverndar hafa verið færð fram og til baka á milli opinberra aðila án þess að nokkurn tíma hafi náðst sá árangur, sem verið er að sækjast eftir. Staðan hefur aldrei verið verri en nú. Síðasta tilfærsla á þessu verkefni var af hálfu Vinstri grænna til Matvælastofnunar (MAST). Það var gagnrýnt verulega áður en núgildandi lög voru samþykkt. Þáverandi ráðherra var handviss um að hjá MAST væri mesta faglega þekkingu að finna, af því að þar ynnu dýralæknar. Dýralæknar eru settir í úrvinnslu einfaldra og flókinna lögfræðilegra álitaefna hjá MAST. Ekki kannast ég við að lögfræðingar séu settir í að greina heilbrigðisvandamál og/eða aðbúnað eða aðstæður dýra! Ég man eftir einu stærsta dýraverndarmáli Íslandssögunnar, innflutningur um 400 búrfugla fyrir nokkrum árum. Þá sat ég krítískan fund fyrir hönd umbjóðenda minna með tug starfsmanna MAST og fjalla átti um aflífun allra fuglanna eður ei. Ekki einn einasti lögfræðingur, ekki einu sinni yfirdýralæknir. Á daginn kom að MAST hafði allan tímann rangt fyrir sér. Afstaða MAST og viðkomandi ráðuneytis felst nánast aldrei í því að gæta velferðar, hagsmuna og réttarstöðu dýra, koma þeim til hjálpar með öllum mögulegum ráðum. Dýr eru frekar drepin, send í sláturhús, heldur en að beita aðferðum siðaðra dýraverndarsamfélaga og koma þeim til hjálpar. Hrossamálið í Borgarbyggð er nýjasta dæmið. Algerlega óskiljanlegur skortur á vilja til að stunda nútímalega dýravernd. Frekar skulu heilbrigð dýr felld en þeim komið í góðar hendur og gott stand. Svona háttalag opinberra aðila þekkist ekki í Evrópu né BNA. Nýlegt dæmi að vestan er björgun mörg hundruð hunda frá lyfjaframleiðanda. Hefðu verið felldir hér. Í Þýskalandi hefðu Borgarbyggðarhrossin aldrei verið send í sláturhús. Það ætti yfirdýralæknir og fálkaorðuhafinn fyrir dýravernd að vita, hann lærði fag sitt í Þýskalandi. Á meðan á ferli frumvarps núgildandi laga stóð var bent á að það væru mistök af ýmsum ástæðum að færa málaflokkinn til MAST og eftirlit með dýravelferð ætti að vera í höndum sjálfstæðs aðila. Stungið var upp á sérstakri dýralögreglu að erlendri fyrirmynd. Ekkert var hlustað. Nú er svo komið að eftirlit með dýravelferð er í molum. Mál koma upp og dragast á langinn, MAST reynist erfitt að skilja, túlka og beita lögum um velferð dýra jafn skýr og þau eru. Að Ríkisendurskoðandi skuli nú sjá sig knúinn til að hafa afskipti af þessum máli segir allt sem segja þarf. Mér til undrunar þá virðast þingmenn aldrei ná valdi á ráðstöfun nokkuð einfalds málaflokks, sem dýravernd er, og þeim sem eru færðar valdheimildir í lögum virðast aldrei ná valdi á skilningi dýraverndarlaga. Þetta þarf ekki að vera svona ef hlustað væri á þá, sem vilja hjálpa, grjóthörðustu dýraverndarsinna, sem sumir hverjir hafa jafnvel dýpstu þekkingu, sem völ er á hvernig þessum málaflokki er best ráðstafað í íslenska réttarríkinu. Þetta er óskapleg þreytandi meinloka, sem að lokum leiðir aðeins til eins og engin vill, þjáningar hjá dýrum, sem eiga allt annað skilið. Höfundur er dýraverndarlögfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árni Stefán Árnason Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Sjá meira
Íslenskum þingmönnum (ráðherrum) hafa verið afar mislagðar hendur í framkvæmd dýraverndar skv. lögum til þessa. Auðvelt er að rekja þá sögu en þetta hefur verið áberandi frá því að dýraverndarlögin frá 1957 tóku gildi. Ekki fór hins vegar á milli mála hver viljinn var og hversu vel að þessum málum var staðið með fyrstu dýraverndarlögunum skömmu eftir 1900 og voru sett að tilstuðlan Tryggva Gunnarssonar, mikils áhrifamanns í íslensku samfélagi og þingmanns þá. Frumkvöðuls í íslenskri dýravernd, sem þekkti hvern krók og kima í málaflokknum. Í dag virðist þingmönnum ómögulegt að koma dýravernd í faglegt form ólíkt því sem var í upphafi þegar maður með þekkingu, Tryggvi heitinn, má heita að hafi stýrt dýravernd á Íslandi af fagmennsku og verulegri þekkingu, beint úr þingsal, þó hvorki væri lögfræðingur né dýralæknir heldur áhugamaður eins og öll við hin, sem berjumst nú af elju fyrir bættum hag dýra. Líkleg ástæða á núverandi stöðu er sú að seinni tíma þingmenn, einkum eftir að lögin frá 1957 tóku gildi, hafa eiginlega aldrei lagt við hlustir þegar kjarnaaðilar í dýravernd, þeir sem þekkja þessi máli, betur en nokkrir aðrir, hafa komið með tillögur að breytingum. Málefni opinberrar dýraverndar hafa verið færð fram og til baka á milli opinberra aðila án þess að nokkurn tíma hafi náðst sá árangur, sem verið er að sækjast eftir. Staðan hefur aldrei verið verri en nú. Síðasta tilfærsla á þessu verkefni var af hálfu Vinstri grænna til Matvælastofnunar (MAST). Það var gagnrýnt verulega áður en núgildandi lög voru samþykkt. Þáverandi ráðherra var handviss um að hjá MAST væri mesta faglega þekkingu að finna, af því að þar ynnu dýralæknar. Dýralæknar eru settir í úrvinnslu einfaldra og flókinna lögfræðilegra álitaefna hjá MAST. Ekki kannast ég við að lögfræðingar séu settir í að greina heilbrigðisvandamál og/eða aðbúnað eða aðstæður dýra! Ég man eftir einu stærsta dýraverndarmáli Íslandssögunnar, innflutningur um 400 búrfugla fyrir nokkrum árum. Þá sat ég krítískan fund fyrir hönd umbjóðenda minna með tug starfsmanna MAST og fjalla átti um aflífun allra fuglanna eður ei. Ekki einn einasti lögfræðingur, ekki einu sinni yfirdýralæknir. Á daginn kom að MAST hafði allan tímann rangt fyrir sér. Afstaða MAST og viðkomandi ráðuneytis felst nánast aldrei í því að gæta velferðar, hagsmuna og réttarstöðu dýra, koma þeim til hjálpar með öllum mögulegum ráðum. Dýr eru frekar drepin, send í sláturhús, heldur en að beita aðferðum siðaðra dýraverndarsamfélaga og koma þeim til hjálpar. Hrossamálið í Borgarbyggð er nýjasta dæmið. Algerlega óskiljanlegur skortur á vilja til að stunda nútímalega dýravernd. Frekar skulu heilbrigð dýr felld en þeim komið í góðar hendur og gott stand. Svona háttalag opinberra aðila þekkist ekki í Evrópu né BNA. Nýlegt dæmi að vestan er björgun mörg hundruð hunda frá lyfjaframleiðanda. Hefðu verið felldir hér. Í Þýskalandi hefðu Borgarbyggðarhrossin aldrei verið send í sláturhús. Það ætti yfirdýralæknir og fálkaorðuhafinn fyrir dýravernd að vita, hann lærði fag sitt í Þýskalandi. Á meðan á ferli frumvarps núgildandi laga stóð var bent á að það væru mistök af ýmsum ástæðum að færa málaflokkinn til MAST og eftirlit með dýravelferð ætti að vera í höndum sjálfstæðs aðila. Stungið var upp á sérstakri dýralögreglu að erlendri fyrirmynd. Ekkert var hlustað. Nú er svo komið að eftirlit með dýravelferð er í molum. Mál koma upp og dragast á langinn, MAST reynist erfitt að skilja, túlka og beita lögum um velferð dýra jafn skýr og þau eru. Að Ríkisendurskoðandi skuli nú sjá sig knúinn til að hafa afskipti af þessum máli segir allt sem segja þarf. Mér til undrunar þá virðast þingmenn aldrei ná valdi á ráðstöfun nokkuð einfalds málaflokks, sem dýravernd er, og þeim sem eru færðar valdheimildir í lögum virðast aldrei ná valdi á skilningi dýraverndarlaga. Þetta þarf ekki að vera svona ef hlustað væri á þá, sem vilja hjálpa, grjóthörðustu dýraverndarsinna, sem sumir hverjir hafa jafnvel dýpstu þekkingu, sem völ er á hvernig þessum málaflokki er best ráðstafað í íslenska réttarríkinu. Þetta er óskapleg þreytandi meinloka, sem að lokum leiðir aðeins til eins og engin vill, þjáningar hjá dýrum, sem eiga allt annað skilið. Höfundur er dýraverndarlögfræðingur.
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar