Illviðrið mögulega ákafara vegna hlýnunar jarðar Kjartan Kjartansson skrifar 29. september 2022 12:52 Á Oddeyrinni á Akureyri flæddi sjór yfir götur og inn í hús í lægðinni sem gekk yfir um helgina. Vísir/Tryggvi Páll Mögulegt er að öfgafullt illviðri sem gekk yfir landið um helgina hafi verið ákafara en ella vegna þeirrar hnattrænu hlýnunar sem hefur átt sér stað, að mati veðurfræðings. Leifar af fellibyl sem hafði áhrif á lægðina voru óvenjuöflugar vegna sjávarhlýnunar sem er beintengd hlýnun loftslags. Rafmagnslaust varð frá Blöndu á norðvestanverðu landinu til Hafnar í Hornafirði á Suðausturlandi þegar óvenjukröpp lægð gekk yfir landið á sunnudag. Rauðar og gular viðvaranir voru gefnar út vegna hennar. Tré rifnuðu sums staðar upp með rótum, rúður sprungu og þök rifnuðu af í heilu lagi. Tugir ferðamanna urðu innlyksa á Möðrudalsöræfum og fjöldi bílaleigubíla skemmdist í ofsaveðrinu. Á Akureyri varð sjávarflóð og flæddi yfir götur og inn í hús á Eyrinni. Í pistli á vefsíðunni Bliku veltir Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, fyrir sér hvort að hnattræn hlýnun hafi valdið veðuröfgunum um helgina. Tengls hlýnunar og vaxandi veðuröfga af ýmsu tagi eru þekkt. Hitabylgjur verða snarpari og tíðari, fellibyljir sæki aukin kraft í hlýrri sjó og aftakaúrkoma tengist auknum raka í lofthjúpnum. Tengsl á milli hvassviðris á norðlægum slóðum og hnattrænnar hlýnunar eru hins vegar meiri óvissu háð. Ekki sé hægt að sjá með óyggjandi hætti neitt sem tengir saman hlýnun við breytta lægðabraut, aukinn styrk lægða eða fleiri djúpar lægðir, sérstaklega að vetrarlagi. „Í sjálfu sér er svo ofboðslega mikill breytileiki frá einum vetri til þess næsta og líka áratugasveifla. Það getur verið, og ekkert ólíklegt, að hlýnunin hafi einhver áhrif en það er þá bara ekki komið fram ennþá út af þessum mikla breytileika,“ segir Einar í samtali við Vísi. Sjórinn tveimur gráðum hlýrri en vanalega Þó að það gæti legið beinast við að ætla að engin tengsl hafi verið á milli óveðursins og hlýnunar af völdum manna segir Einar að við nánari skoðun gæti verið að það hafi verið öflugara vegna hennar. Rekur Einar aðdraganda lægðarinnar í pistli sínum. Fellibylurinn Fíóna, sem olli usla í Karíbahafi í síðustu viku, hafi komið upp að ströndum Nova Scotia á laugardag. Aldrei hefur loftþrýstingur mælst eins lágur í Kanada og þá um helgina, 931 hektópaskal. Fellibylurinn og leifar hans ruddu á undan sér hlýju og röku lofti til norðurs og norðausturs yfir Atlantshafið sem náði til Íslands á laugardag. Hiti mældist þá 24 stig á Dalatang í snarpri vestanátt. Hitabeltisloftið styrkti hæð sem var suður af landinu og jók þannig svonefnda þrýstispennu á milli hennar og lægðarinnar. Auk þess beindi það viðbótarraka í veg fyrir lægðina sem var að myndast norður af landinu. Kraftur Fíónu var óvenjulegur svo norðarlega. Lægðin var ekki farin að missa afl að ráði þegar hún mætti köldu háloftadragi. Ástæðuna segir Einar í pistlinum óvenjuhlýjan sjó. Yfirborðssjór á hafinu úti fyrir austurströnd Bandaríkjanna hafi verð tveimur stigum heitari í sumar en að meðaltali og stundum enn hlýrri. „Mjög hlýr sjór hefur því verið útbreiddarai og náð norðar en í venjulegu árferði. Þessi sjávarhlýnun er beintengd loftslagshlýnun,“ skrifar Einar. Mögulega ákafara en hefði orðið áður fyrr Niðurstaða Einars er að þó að lægðin sem olli óviðrinu á Íslandi hafi verið tilviljanakenndur viðburður þá kunni hún mögulega að hafa verið dýpri og krappari en hún hefði annars orðið vegna hlýnunar jarðar. Fellibylurinn hafi verið lengur yfir hlýjum sjó og því öflugri en áður. Þess vegna hafi hann rutt meira hitabeltislofti hingað norður eftir en annars hefði verið. „Réttara væri því að segja að öfgafullt illviðri helgarinnar hafi mögulega verið ákafara en hefði orðið hér áður fyrr við svipaða atburðarás vegna hlýnunar jarðar,“ skrifar veðurfræðingurinn. Veður Loftslagsmál Náttúruhamfarir Óveður 25. september 2022 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið „Þessi kostnaður hverfur ekki“ Innlent Hægri öfl gætu eignast sinn fyrsta forsætisráðherra Erlent Tólf ára drengir sekir um morð á nítján ára gömlum manni Erlent Ráðherra hafi ekki mátt láta rannsaka meðferðarheimilið Innlent Til skoðunar að færa Grindavíkurveg vestar Innlent Enn þrætt um þróun íslenskunnar: „Fjögur slösuðust í hörðum árekstri“ Innlent Ekkja leiðtoga ISIS leysir frá skjóðunni Erlent Spáir sól um allt land í vikunni Innlent Þrettán ungliðahreyfingar fordæma breytingar á útlendingalögum Innlent Furða sig á að starfsfólkið þegi ennþá Innlent Fleiri fréttir „Þessi kostnaður hverfur ekki“ Þrettán ungliðahreyfingar fordæma breytingar á útlendingalögum Til skoðunar að færa Grindavíkurveg vestar Spáir sól um allt land í vikunni 800 nýjar íbúðir byggðar á Ásbrú Fjárlaganefnd leggur til opnun sendiráðs á Spáni Ráðherra hafi ekki mátt láta rannsaka meðferðarheimilið Efast um heimild ráðherra til rannsóknar Rænulaus maður á almannafæri reyndist ferðamaður í sólbaði Stjórnvöld ætla að auka við mannúðarstuðning á Gasa Kynna nýtt kerfi veiðistjórnunar Segir magnafslátt á umhverfissóðaskap skelfilega hugmynd Nefnir legókeppni sem mögulegt ráð við vanda drengja Unnið á spítalanum lengi en óttast ekki hagsmunaárekstra Úr sex nöfnum að velja á nýjasta sveitarfélag landsins Reglur um samskipti við fjölmiðla ekki tilraun til þöggunar Krefur úrskurðarnefnd upplýsingamála um upplýsingar Líta fjölda látinna í umferðinni alvarlegum augum Almannahagsmunir að slíkar upplýsingar séu opinberar Hófu frumkvæðisathugun á netsölu áfengis í morgun Loksins kominn heim eftir slysið á Íslandi sem umturnaði lífi hans Fjósalykt leggst yfir Seyðisfjörð Þrjár íkveikjur í sinu með jöfnu millibili Áhyggjurnar enn til staðar og engin trygging Enn þrætt um þróun íslenskunnar: „Fjögur slösuðust í hörðum árekstri“ Fólkið sem er talið hafa brotið á Maltverjanum látið laust Kvöldfréttir RÚV færðar til klukkan níu í sumar Þrír liggja undir grun en eru líklegast komnir úr landi Vopnakaup samræmist stefnu þrátt fyrir gagnrýni varaformannsins Banaslys á Vesturlandsvegi í Borgarfirði Sjá meira
Rafmagnslaust varð frá Blöndu á norðvestanverðu landinu til Hafnar í Hornafirði á Suðausturlandi þegar óvenjukröpp lægð gekk yfir landið á sunnudag. Rauðar og gular viðvaranir voru gefnar út vegna hennar. Tré rifnuðu sums staðar upp með rótum, rúður sprungu og þök rifnuðu af í heilu lagi. Tugir ferðamanna urðu innlyksa á Möðrudalsöræfum og fjöldi bílaleigubíla skemmdist í ofsaveðrinu. Á Akureyri varð sjávarflóð og flæddi yfir götur og inn í hús á Eyrinni. Í pistli á vefsíðunni Bliku veltir Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur, fyrir sér hvort að hnattræn hlýnun hafi valdið veðuröfgunum um helgina. Tengls hlýnunar og vaxandi veðuröfga af ýmsu tagi eru þekkt. Hitabylgjur verða snarpari og tíðari, fellibyljir sæki aukin kraft í hlýrri sjó og aftakaúrkoma tengist auknum raka í lofthjúpnum. Tengsl á milli hvassviðris á norðlægum slóðum og hnattrænnar hlýnunar eru hins vegar meiri óvissu háð. Ekki sé hægt að sjá með óyggjandi hætti neitt sem tengir saman hlýnun við breytta lægðabraut, aukinn styrk lægða eða fleiri djúpar lægðir, sérstaklega að vetrarlagi. „Í sjálfu sér er svo ofboðslega mikill breytileiki frá einum vetri til þess næsta og líka áratugasveifla. Það getur verið, og ekkert ólíklegt, að hlýnunin hafi einhver áhrif en það er þá bara ekki komið fram ennþá út af þessum mikla breytileika,“ segir Einar í samtali við Vísi. Sjórinn tveimur gráðum hlýrri en vanalega Þó að það gæti legið beinast við að ætla að engin tengsl hafi verið á milli óveðursins og hlýnunar af völdum manna segir Einar að við nánari skoðun gæti verið að það hafi verið öflugara vegna hennar. Rekur Einar aðdraganda lægðarinnar í pistli sínum. Fellibylurinn Fíóna, sem olli usla í Karíbahafi í síðustu viku, hafi komið upp að ströndum Nova Scotia á laugardag. Aldrei hefur loftþrýstingur mælst eins lágur í Kanada og þá um helgina, 931 hektópaskal. Fellibylurinn og leifar hans ruddu á undan sér hlýju og röku lofti til norðurs og norðausturs yfir Atlantshafið sem náði til Íslands á laugardag. Hiti mældist þá 24 stig á Dalatang í snarpri vestanátt. Hitabeltisloftið styrkti hæð sem var suður af landinu og jók þannig svonefnda þrýstispennu á milli hennar og lægðarinnar. Auk þess beindi það viðbótarraka í veg fyrir lægðina sem var að myndast norður af landinu. Kraftur Fíónu var óvenjulegur svo norðarlega. Lægðin var ekki farin að missa afl að ráði þegar hún mætti köldu háloftadragi. Ástæðuna segir Einar í pistlinum óvenjuhlýjan sjó. Yfirborðssjór á hafinu úti fyrir austurströnd Bandaríkjanna hafi verð tveimur stigum heitari í sumar en að meðaltali og stundum enn hlýrri. „Mjög hlýr sjór hefur því verið útbreiddarai og náð norðar en í venjulegu árferði. Þessi sjávarhlýnun er beintengd loftslagshlýnun,“ skrifar Einar. Mögulega ákafara en hefði orðið áður fyrr Niðurstaða Einars er að þó að lægðin sem olli óviðrinu á Íslandi hafi verið tilviljanakenndur viðburður þá kunni hún mögulega að hafa verið dýpri og krappari en hún hefði annars orðið vegna hlýnunar jarðar. Fellibylurinn hafi verið lengur yfir hlýjum sjó og því öflugri en áður. Þess vegna hafi hann rutt meira hitabeltislofti hingað norður eftir en annars hefði verið. „Réttara væri því að segja að öfgafullt illviðri helgarinnar hafi mögulega verið ákafara en hefði orðið hér áður fyrr við svipaða atburðarás vegna hlýnunar jarðar,“ skrifar veðurfræðingurinn.
Veður Loftslagsmál Náttúruhamfarir Óveður 25. september 2022 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið „Þessi kostnaður hverfur ekki“ Innlent Hægri öfl gætu eignast sinn fyrsta forsætisráðherra Erlent Tólf ára drengir sekir um morð á nítján ára gömlum manni Erlent Ráðherra hafi ekki mátt láta rannsaka meðferðarheimilið Innlent Til skoðunar að færa Grindavíkurveg vestar Innlent Enn þrætt um þróun íslenskunnar: „Fjögur slösuðust í hörðum árekstri“ Innlent Ekkja leiðtoga ISIS leysir frá skjóðunni Erlent Spáir sól um allt land í vikunni Innlent Þrettán ungliðahreyfingar fordæma breytingar á útlendingalögum Innlent Furða sig á að starfsfólkið þegi ennþá Innlent Fleiri fréttir „Þessi kostnaður hverfur ekki“ Þrettán ungliðahreyfingar fordæma breytingar á útlendingalögum Til skoðunar að færa Grindavíkurveg vestar Spáir sól um allt land í vikunni 800 nýjar íbúðir byggðar á Ásbrú Fjárlaganefnd leggur til opnun sendiráðs á Spáni Ráðherra hafi ekki mátt láta rannsaka meðferðarheimilið Efast um heimild ráðherra til rannsóknar Rænulaus maður á almannafæri reyndist ferðamaður í sólbaði Stjórnvöld ætla að auka við mannúðarstuðning á Gasa Kynna nýtt kerfi veiðistjórnunar Segir magnafslátt á umhverfissóðaskap skelfilega hugmynd Nefnir legókeppni sem mögulegt ráð við vanda drengja Unnið á spítalanum lengi en óttast ekki hagsmunaárekstra Úr sex nöfnum að velja á nýjasta sveitarfélag landsins Reglur um samskipti við fjölmiðla ekki tilraun til þöggunar Krefur úrskurðarnefnd upplýsingamála um upplýsingar Líta fjölda látinna í umferðinni alvarlegum augum Almannahagsmunir að slíkar upplýsingar séu opinberar Hófu frumkvæðisathugun á netsölu áfengis í morgun Loksins kominn heim eftir slysið á Íslandi sem umturnaði lífi hans Fjósalykt leggst yfir Seyðisfjörð Þrjár íkveikjur í sinu með jöfnu millibili Áhyggjurnar enn til staðar og engin trygging Enn þrætt um þróun íslenskunnar: „Fjögur slösuðust í hörðum árekstri“ Fólkið sem er talið hafa brotið á Maltverjanum látið laust Kvöldfréttir RÚV færðar til klukkan níu í sumar Þrír liggja undir grun en eru líklegast komnir úr landi Vopnakaup samræmist stefnu þrátt fyrir gagnrýni varaformannsins Banaslys á Vesturlandsvegi í Borgarfirði Sjá meira