Ríkisskattsbiskup Íslands Inga Auðbjörg K. Straumland skrifar 30. mars 2022 15:01 Ágreiningsmál um ákvörðun skatta, gjalda og skattstofna skulu úrskurðuð af sérstakri óháðri nefnd, yfirskattanefnd. Í nefndinni eiga sæti biskup Íslands eða fulltrúi hans, Ríkisskattstjóri eða fulltrúi hans, einn fulltrúi tilnefndur af Sambandi íslenskra sveitarfélaga og einn fulltrúi kosinn af kirkjuþingi. Biskup Íslands eða fulltrúi hans skal vera formaður yfirskattanefndar. Ef atkvæði falla jöfn í nefndinni ræður atkvæði biskups. - Úr lögum um yfirskattanefnd.¹ „Aðeins tvennt er í lífinu öruggt, annars vegar dauðinn og hins vegar skattarnir.” Svo hljómar orðskviður sem hefur verið eignaður ýmsum karlkyns Könum frá átjándu og nítjándu öld. Það má vel vera sannleikur í þessum orðum, þótt okkur þyki vafalaust ýmislegt fleira eiga heima í þessari upptalningu og heyrum óþægilega oft af þeim sem ná að safna auð án þess að greiða sitt til samfélagsins. En svo sannarlega. Öll þurfum við, eða ættum að þurfa, að greiða skatta og öll deyjum við á endanum. Þetta vita allir allir fullorðnir borgarar í samfélaginu, og dauðinn spyr hvorki um stétt né stöðu, trúarbrögð eða aðrar lífsskoðanir. Enginn fær það umflúið að deyja, sama hversu ríkur, valdamikill eða heittrúaður sá einstaklingur er. Það er því ekki ólíklegt að lesandi hafi rekið upp stór augu við lestur lagaklausunnar efst í þessum pistli, þar sem staðhæft er að biskup sé formaður yfirskattanefndar og að kirkjuþing tilnefni jafnframt fulltrúa í hana. Og þetta er auðvitað bull. Yfirskattanefnd er að sjálfsögðu skipuð fagfólki með sérþekkingu á skattamálum. Orðalagið í lagagreininni hér fyrir ofan er hins vegar tekin nokkuð óbreytt úr lögum um Kirkjugarðaráð. Lög um kirkjugarða, greftrun og líkbrennslu gera nefnilega ráð fyrir því að ráðið sem fer með yfirumsjón með kirkjugörðum landsins sé skipað biskupi Íslands, fulltrúa kjörnum af kirkjuþingi og fulltrúa frá Kirkjugarðasambandi Íslands, sem er skipað af stjórnum kirkjugarða landsins, sem eru nánast að öllu leyti á vegum Þjóðkirkjunnar. Þetta gæti sumum þótt nokkuð eðlilegt við fyrstu sýn. Kirkjugarðar heita jú einmitt það; kirkju-garðar. En öll deyjum við á endanum. Kristið fólk deyr. Hindúar deyja. Múslimar deyja. Húmanistar deyja. Trúleysingjar deyja. Skátar deyja. Skákfólk deyr. Íþróttafólk deyr og parkúriðkendur deyja. Á endanum getur hvorki trúfélagsaðild né nokkur önnur aðild að félagasamtökum stöðvað hið óumflýjanlega. Það skýtur því skökku við að hver einasti grafreitur landsins sé á vegum Þjóðkirkjunnar.² Þó að í lögum sé heimild til að hafa óvígðan reit innan kirkjugarða, þá lúta þeir allir stjórn sóknarinnar eða fulltrúa sem skipaðir eru af sókninni. Þá er rekstur grafreita samstarfsverkefni ríkis og sveitarfélaga, sem í sameiningu standa straum af kostnaði við lögbundin verkefni kirkjugarða, þ.m.t. rekstur þeirra , endurbætur og uppbyggingu, tækjabúnað og húsakost, auk þess að leggja til landsvæði, greiða fyrir jarðvegsvinnu, girðingarefni, lagningu vega að kirkjugarði, vatn til vökvunar og fleira. Önnur trú- og lífsskoðunarfélög gætu tæknilega séð opnað sína eigin grafreiti, en þegar eitt trúfélag hefur margvísleg og kerfisbundin fjárhagsleg, félagsleg og lagaleg forréttindi, er ansi flókið fyrir margfalt minni félög að stofna sína eigin reiti. Þá eru fæst önnur lífsskoðunarfélög með sérstakt sóknarkerfi og augljóst að Siðmennt gæti til dæmis varla opnað grafreit á Snæfellsnesi fyrir þá 20 húmanista sem þar búa. *** Þórsteinn Ragnarsson skrifaði þann 28. mars svargrein við skoðanapistli Sigríðar Bylgju Sigurjónsdóttur, stofnanda Trés lífsins, þar sem hann margítrekar að viðhorf Sigríðar séu allt einn stór misskilningur á starfsemi kirkjugarðanna. Þórsteinn ætti að vera vel að sér í málefnum dauðans, en hann er í senn forstjóri Kirkjugarða Reykjavíkurprófastdæma, stærstu kirkjugarða landsins, formaður Kirkjugarðasambands Íslands, einn fimm fulltrúa í Kirkjugarðaráði Íslands, guðfræðingur og fyrrum prestur. Í svargrein sinni staðhæfir Þórsteinn að orð Sigríðar Bylgju um að aðeins sé hægt að fara í gegnum eitt trúfélag við lífslok séu rangfærslur og styður rök sín aðallega með því að benda á að Siðmennt eigi meðal annars fulltrúa í stjórn Kirkjugarða Reykjavíkurprófastdæma og að athafnarými í Fossveginum séu öllum opin, óháð trúfélagsaðild. Þetta er rétt hjá Þórsteini. Við í Siðmennt eigum einn fulltrúa í stjórn Kirkjugarða Reykjavíkurprófastdæmis. Það eiga Fríkirkjan, Kaþólski söfnuðurinn, og Óháði söfnuðurinn líka. Svo eiga allar sóknir Þjóðkirkjunnar á þessu svæði sinn fulltrúa, svo fulltrúar Þjóðkirkjunnar eru 20, á móti fjórum fulltrúum annarra félaga. Stjórnin fundar 1-2 á ári, en framkvæmdastjórn, sem er algerlega skipuð fulltrúum Þjóðkirkjunnar, fer með nánast allt vald þess á milli. Þá hefjast bæði fundir framkvæmdastjórnar og svo stóru stjórnarinnar, þar sem flestir – en ekki allir – fulltrúarnir eru kristnir, á ritningarlestri og bæn. Þegar fulltrúi Siðmenntar gerði athugasemd við þetta fyrirkomulag var honum bent á að hann gæti bara gengið út af fundinum á meðan lestur og bæn færu fram. Þá er það einnig rétt að húmanistar hafa verið jarðsungnir í rýmum Fossvogskirkjugarðs um árabil og okkar athafnastjórar hafa átt ágætt samstarf við starfsfólk rýmanna. Öllum tillögum um breytingar á húsnæðinu, svo sem með því að gera kristileg tákn færanleg, hefur þó verið tekið fálega. Rýmið fæst lánað, en því fæst ekki breytt. Aðstandendur trúleysingja hafa því bara þurft að gera sér að góðu að horfa á krossa og kristilegar táknmyndir á erfiðum stundum. Það er því kannski líklegt að eigin trúarafstaða Þórsteins Ragnarsonar villi honum sýn, þegar hann margítrekar í grein sinni að athafnarými, bálstofa, grafreitir og önnur þjónusta Kirkjugarða Reykjavíkurprófastdæma séu trúarlega hlutlaus. Þessi þjónusta er það ekki, eins og dæmin sanna. Trúarlega hlutlaus stofnun myndi ekki hefja fundina sína á bæn. Trúarlega hlutlaus athafnarými geta aldrei haft óhreyfanlega krossa í öndvegi. Trúarlega hlutlausir grafreitir geta varla heitið Kirkjugarður. Trúarlega hlutlausar stjórnir geta varla verið skipaðar 23 fulltrúum kristilegra félaga og einum húmanista. Það má alveg deila um það hvort að ríki eða sjálfseignarstofnanir eigi að reka bálstofur. Ég held ég hafi ekki beinlínis myndað mér skoðun á því. En ef að ríkið ætlar að gera það, þá þarf framkvæmdin að vera fagleg, aðgengileg og trúarlega hlutlaus. Í ljósi þess að Kirkjugarðaráði Íslands er stýrt af biskupi Íslands og í ljósi þess að kirkjunnar fólk virðist stýra öllum stigum þessarar þjónustu, held ég að það sé nokkuð ljóst að það er ótækt að fela þessum batteríum það að stýra nýrri bálstofu, sem vafalaust verður stærst, ef ekki sú eina, á markaðnum næstu 50 ár. Það væri ekki trúarlega hlutlaus framkvæmd, heldur áframhaldandi kerfisbundin jaðarsetning allra annarra en meðlima Þjóðkirkjunnar. Höfundur er formaður Siðmenntar. ¹) Nei, augljóslega ekki. Yfirskattanefnd er faglega skipuð einstaklingum með próf í lögfræði, hagfræði eða viðskiptafræði, eða löggiltum endurskoðendum, sem ekki hafa hlotið dóm fyrir refsiverðan verknað og eru lögráða, skv. 85. gr. laga um tekjuskatt. Guðfræðingar eru almennt ekki gjaldgengir í yfirskattanefnd, þó Matteusarguðspjall (22.21) hafi ágætis boðskap í skattamálum. ²) Eftir því sem ég kemst næst eru allir almennir grafreitir á vegum sókna Þjóðkirkjunnar. Á þessu gætu verið einstakar undantekningar sem erfitt er að nálgast upplýsingar um, og svo eru heimagrafreitir víðs vegar um land, en próföstum ber að halda skrá yfir þá og senda biskupi þær upplýsingar. Þeir eru því varla trúarlega hlutlausir. Þá hafa lífsskoðunarfélög með fleiri en 1500 meðlimi heimild til að skipa fulltrúa í stjórnir þeirra kirkjugarða sem eru í sameign tveggja eða fleiri sókna. Það hafa þó aðeins örfá félög svo marga meðlimi og fulltrúar þeirra mega síns lítið gegn fulltrúum Þjóðkirkjunnar sem eru mikið fleiri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kirkjugarðar Trúmál Skattar og tollar Inga Auðbjörg K. Straumland Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Sjá meira
Ágreiningsmál um ákvörðun skatta, gjalda og skattstofna skulu úrskurðuð af sérstakri óháðri nefnd, yfirskattanefnd. Í nefndinni eiga sæti biskup Íslands eða fulltrúi hans, Ríkisskattstjóri eða fulltrúi hans, einn fulltrúi tilnefndur af Sambandi íslenskra sveitarfélaga og einn fulltrúi kosinn af kirkjuþingi. Biskup Íslands eða fulltrúi hans skal vera formaður yfirskattanefndar. Ef atkvæði falla jöfn í nefndinni ræður atkvæði biskups. - Úr lögum um yfirskattanefnd.¹ „Aðeins tvennt er í lífinu öruggt, annars vegar dauðinn og hins vegar skattarnir.” Svo hljómar orðskviður sem hefur verið eignaður ýmsum karlkyns Könum frá átjándu og nítjándu öld. Það má vel vera sannleikur í þessum orðum, þótt okkur þyki vafalaust ýmislegt fleira eiga heima í þessari upptalningu og heyrum óþægilega oft af þeim sem ná að safna auð án þess að greiða sitt til samfélagsins. En svo sannarlega. Öll þurfum við, eða ættum að þurfa, að greiða skatta og öll deyjum við á endanum. Þetta vita allir allir fullorðnir borgarar í samfélaginu, og dauðinn spyr hvorki um stétt né stöðu, trúarbrögð eða aðrar lífsskoðanir. Enginn fær það umflúið að deyja, sama hversu ríkur, valdamikill eða heittrúaður sá einstaklingur er. Það er því ekki ólíklegt að lesandi hafi rekið upp stór augu við lestur lagaklausunnar efst í þessum pistli, þar sem staðhæft er að biskup sé formaður yfirskattanefndar og að kirkjuþing tilnefni jafnframt fulltrúa í hana. Og þetta er auðvitað bull. Yfirskattanefnd er að sjálfsögðu skipuð fagfólki með sérþekkingu á skattamálum. Orðalagið í lagagreininni hér fyrir ofan er hins vegar tekin nokkuð óbreytt úr lögum um Kirkjugarðaráð. Lög um kirkjugarða, greftrun og líkbrennslu gera nefnilega ráð fyrir því að ráðið sem fer með yfirumsjón með kirkjugörðum landsins sé skipað biskupi Íslands, fulltrúa kjörnum af kirkjuþingi og fulltrúa frá Kirkjugarðasambandi Íslands, sem er skipað af stjórnum kirkjugarða landsins, sem eru nánast að öllu leyti á vegum Þjóðkirkjunnar. Þetta gæti sumum þótt nokkuð eðlilegt við fyrstu sýn. Kirkjugarðar heita jú einmitt það; kirkju-garðar. En öll deyjum við á endanum. Kristið fólk deyr. Hindúar deyja. Múslimar deyja. Húmanistar deyja. Trúleysingjar deyja. Skátar deyja. Skákfólk deyr. Íþróttafólk deyr og parkúriðkendur deyja. Á endanum getur hvorki trúfélagsaðild né nokkur önnur aðild að félagasamtökum stöðvað hið óumflýjanlega. Það skýtur því skökku við að hver einasti grafreitur landsins sé á vegum Þjóðkirkjunnar.² Þó að í lögum sé heimild til að hafa óvígðan reit innan kirkjugarða, þá lúta þeir allir stjórn sóknarinnar eða fulltrúa sem skipaðir eru af sókninni. Þá er rekstur grafreita samstarfsverkefni ríkis og sveitarfélaga, sem í sameiningu standa straum af kostnaði við lögbundin verkefni kirkjugarða, þ.m.t. rekstur þeirra , endurbætur og uppbyggingu, tækjabúnað og húsakost, auk þess að leggja til landsvæði, greiða fyrir jarðvegsvinnu, girðingarefni, lagningu vega að kirkjugarði, vatn til vökvunar og fleira. Önnur trú- og lífsskoðunarfélög gætu tæknilega séð opnað sína eigin grafreiti, en þegar eitt trúfélag hefur margvísleg og kerfisbundin fjárhagsleg, félagsleg og lagaleg forréttindi, er ansi flókið fyrir margfalt minni félög að stofna sína eigin reiti. Þá eru fæst önnur lífsskoðunarfélög með sérstakt sóknarkerfi og augljóst að Siðmennt gæti til dæmis varla opnað grafreit á Snæfellsnesi fyrir þá 20 húmanista sem þar búa. *** Þórsteinn Ragnarsson skrifaði þann 28. mars svargrein við skoðanapistli Sigríðar Bylgju Sigurjónsdóttur, stofnanda Trés lífsins, þar sem hann margítrekar að viðhorf Sigríðar séu allt einn stór misskilningur á starfsemi kirkjugarðanna. Þórsteinn ætti að vera vel að sér í málefnum dauðans, en hann er í senn forstjóri Kirkjugarða Reykjavíkurprófastdæma, stærstu kirkjugarða landsins, formaður Kirkjugarðasambands Íslands, einn fimm fulltrúa í Kirkjugarðaráði Íslands, guðfræðingur og fyrrum prestur. Í svargrein sinni staðhæfir Þórsteinn að orð Sigríðar Bylgju um að aðeins sé hægt að fara í gegnum eitt trúfélag við lífslok séu rangfærslur og styður rök sín aðallega með því að benda á að Siðmennt eigi meðal annars fulltrúa í stjórn Kirkjugarða Reykjavíkurprófastdæma og að athafnarými í Fossveginum séu öllum opin, óháð trúfélagsaðild. Þetta er rétt hjá Þórsteini. Við í Siðmennt eigum einn fulltrúa í stjórn Kirkjugarða Reykjavíkurprófastdæmis. Það eiga Fríkirkjan, Kaþólski söfnuðurinn, og Óháði söfnuðurinn líka. Svo eiga allar sóknir Þjóðkirkjunnar á þessu svæði sinn fulltrúa, svo fulltrúar Þjóðkirkjunnar eru 20, á móti fjórum fulltrúum annarra félaga. Stjórnin fundar 1-2 á ári, en framkvæmdastjórn, sem er algerlega skipuð fulltrúum Þjóðkirkjunnar, fer með nánast allt vald þess á milli. Þá hefjast bæði fundir framkvæmdastjórnar og svo stóru stjórnarinnar, þar sem flestir – en ekki allir – fulltrúarnir eru kristnir, á ritningarlestri og bæn. Þegar fulltrúi Siðmenntar gerði athugasemd við þetta fyrirkomulag var honum bent á að hann gæti bara gengið út af fundinum á meðan lestur og bæn færu fram. Þá er það einnig rétt að húmanistar hafa verið jarðsungnir í rýmum Fossvogskirkjugarðs um árabil og okkar athafnastjórar hafa átt ágætt samstarf við starfsfólk rýmanna. Öllum tillögum um breytingar á húsnæðinu, svo sem með því að gera kristileg tákn færanleg, hefur þó verið tekið fálega. Rýmið fæst lánað, en því fæst ekki breytt. Aðstandendur trúleysingja hafa því bara þurft að gera sér að góðu að horfa á krossa og kristilegar táknmyndir á erfiðum stundum. Það er því kannski líklegt að eigin trúarafstaða Þórsteins Ragnarsonar villi honum sýn, þegar hann margítrekar í grein sinni að athafnarými, bálstofa, grafreitir og önnur þjónusta Kirkjugarða Reykjavíkurprófastdæma séu trúarlega hlutlaus. Þessi þjónusta er það ekki, eins og dæmin sanna. Trúarlega hlutlaus stofnun myndi ekki hefja fundina sína á bæn. Trúarlega hlutlaus athafnarými geta aldrei haft óhreyfanlega krossa í öndvegi. Trúarlega hlutlausir grafreitir geta varla heitið Kirkjugarður. Trúarlega hlutlausar stjórnir geta varla verið skipaðar 23 fulltrúum kristilegra félaga og einum húmanista. Það má alveg deila um það hvort að ríki eða sjálfseignarstofnanir eigi að reka bálstofur. Ég held ég hafi ekki beinlínis myndað mér skoðun á því. En ef að ríkið ætlar að gera það, þá þarf framkvæmdin að vera fagleg, aðgengileg og trúarlega hlutlaus. Í ljósi þess að Kirkjugarðaráði Íslands er stýrt af biskupi Íslands og í ljósi þess að kirkjunnar fólk virðist stýra öllum stigum þessarar þjónustu, held ég að það sé nokkuð ljóst að það er ótækt að fela þessum batteríum það að stýra nýrri bálstofu, sem vafalaust verður stærst, ef ekki sú eina, á markaðnum næstu 50 ár. Það væri ekki trúarlega hlutlaus framkvæmd, heldur áframhaldandi kerfisbundin jaðarsetning allra annarra en meðlima Þjóðkirkjunnar. Höfundur er formaður Siðmenntar. ¹) Nei, augljóslega ekki. Yfirskattanefnd er faglega skipuð einstaklingum með próf í lögfræði, hagfræði eða viðskiptafræði, eða löggiltum endurskoðendum, sem ekki hafa hlotið dóm fyrir refsiverðan verknað og eru lögráða, skv. 85. gr. laga um tekjuskatt. Guðfræðingar eru almennt ekki gjaldgengir í yfirskattanefnd, þó Matteusarguðspjall (22.21) hafi ágætis boðskap í skattamálum. ²) Eftir því sem ég kemst næst eru allir almennir grafreitir á vegum sókna Þjóðkirkjunnar. Á þessu gætu verið einstakar undantekningar sem erfitt er að nálgast upplýsingar um, og svo eru heimagrafreitir víðs vegar um land, en próföstum ber að halda skrá yfir þá og senda biskupi þær upplýsingar. Þeir eru því varla trúarlega hlutlausir. Þá hafa lífsskoðunarfélög með fleiri en 1500 meðlimi heimild til að skipa fulltrúa í stjórnir þeirra kirkjugarða sem eru í sameign tveggja eða fleiri sókna. Það hafa þó aðeins örfá félög svo marga meðlimi og fulltrúar þeirra mega síns lítið gegn fulltrúum Þjóðkirkjunnar sem eru mikið fleiri.
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar