Íslenskt hagkerfi er að verða hugverkadrifið Hópur fulltrúa í Hugverkaráði Samtaka iðnaðarins skrifar 24. mars 2022 08:45 Ísland er ríkt af auðlindum og verðmætasköpun og útflutningur þjóðarinnar hefur síðustu áratugi fyrst og fremst byggt á atvinnugreinum sem hafa takmarkaða vaxtamöguleika og byggja á auðlindanýtingu, líkt og sjávarútvegi, stóriðju og ferðaþjónustu. Þessar útflutningsstoðir hafa tryggt góð lífsgæði fyrir Íslendinga en það er ekki hægt að horfa framhjá því að einkenni auðlindahagkerfis eru miklar sveiflur og ófyrirsjáanleiki. Þetta hefur einmitt alla tíð einkennt hagsögu Íslands. Í fyrsta sinn í sögu þjóðarinnar kann þetta að vera að breytast. Ferðamönnum fækkaði um 81% á milli áranna 2019 og 2020, ásamt ferðaþjónustunni drógust nær allir aðrir útfluningsliðir saman eða stóðu í stað milli ára. Þess vegna kom það mörgum á óvart að það var afgangur af utanríkisverslun samkvæmt tölum Hagstofunnar á fjórða ársfjórðungi árið 2020. Ástæðan fyrir þessu var einföld. Það var undantekning í útflutningsliðunum. Líkt og aðalhagfræðingur Arion Banka komst að orði í fréttabréfi til fjárfesta á þeim tíma var þetta: „ekki vegna þrautseigju ferðaþjónustunnar, heldur vegna hugverkaútflutnings sem geystist inn eins og riddari á hvítum hesti.“ Gjöld fyrir notkun hugverka jukust samkvæmt Hagstofunni um 13% á milli ára í þessum mikla samdrætti sem átti sér stað um víða veröld og augljóst var að nýr keppandi væri kominn í hagkerfið. Hugverkaiðnaður hefur nú fest sig í sessi sem fjórða stoðin í útflutningi þjóðarbúsins en útflutningstekjur hugverkaiðnaðar námu tæpum 16% af útflutningstekjum Íslands árið 2020. Fjölgun starfsfólks, fjárfesting og veltutölur hugverkaiðnaðar árið 2021 benda til þess að þessi vöxtur hafi haldið áfram það ár. Ef litið er til áætlana hugverkafyrirtækja og mannaflaþarfar er ljóst að vaxtatækifærin eru mikil. Hugverkastoðin er öðruvísi, hún sveiflujafnar á móti auðlindahagkerfinu, hún getur skalað sig nær óendanlega til vaxtar jafnt á heimamarkaði sem erlendis, yfirgnæfandi meirihluti tekna hennar eru í formi útflutnings og í hugverkaiðnaði verða til hálauna- háverðmæta störf. Með öðrum orðum, vöxtur hugverkastoðarinnar eru gríðarlega jákvæðar fréttir fyrir Íslendinga og ætti að byggja kröftuglega undir lífsgæði okkar til lengri tíma. Þess vegna voru það stórar fréttir og sannkallað tímamótaskref þegar nýr ráðherra hugverkaiðnaðar á Íslandi, Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, tilkynnti nýverið sýn sína um að hugverkaiðnaður verði stærsta útflutningsstoð þjóðarinnar. Markmið Áslaugar er svo sannarlega metnaðarfullt, en ráðherrann tíundar ýmsar áskoranir og sóknartækifæri þar sem hún vill beita sér á næstu árum. Ber þar hæst að nefna tvo þætti og er gagnlegt að fara aðeins yfir bakgrunn þeirra áskorana. Mikið kapphlaup er nú í gangi um tvær auðlindir á meðal efnahagslega þróaðra ríkja; hugverk og hæfileika. Fyrra kapphlaupið snýr að því að ná verðmætum hugverkum (e. Intellectual Property), tekjunum af þeim og starfamyndun til heimaríkis. Seinna kapphlaupið snýr að því að ná sérfræðingunum sem þarf til að geta viðhaldið, þróað og byggt ný hugverkaverkefni. Ráðherra iðnaðar og nýsköpunar minnist í þessum efnum á tvö mikilvæg forgangsatriði sem stjórnvöld hyggjast beita sér fyrir. Það fyrra snýr að því að byggja upp og viðhalda heimsklassa umhverfi til rannsókna- og þróunar; kjarna nýsköpunar. Í því tilliti er endurgreiðslukerfi stjórnvalda á rannsókna- og þróunarkostnaði fyrirtækja stærsta og mikilvægasta fjárfestingin ásamt mikilvægu stuðningskerfi nýsköpunar í gegnum Rannís. Seinna atriðið er að efla mannauðinn á Íslandi bæði með innlendri uppbyggingu en líka með því að liðka fyrir komu erlendra sérfræðinga, sem þekkingarmargfaldara fyrir íslenskt samfélag og efnahagslíf. Hugverkaráð SI fagnar metnaðarfullum áætlunum ráðherra í þessum efnum og telur að forgangsatriði Áslaugar séu rétt metin. Áslaug hefur stillt upp í sókn og það er til mikils að vinna fyrir íslenskt samfélag ef sá sóknarleikur gengur eftir. Hugverkaráð SI óskar nýjum ráðherra góðs gengis í sínum störfum. Höfundar eiga sæti í Hugverkaráði Samtaka iðnaðarins. Alexander Picchietti, Verne Global Fida Abu Libdeh, GeoSilica Iceland Inga Lind Karlsdóttir, Skot productions Jóhann Þór Jónsson, AtNorth Lilja Ósk Snorradóttir, Pegasus Reynir Scheving, Zymetech Róbert Helgason, Kot Soffía Kristín Þórðardóttir, Origo Tryggvi Hjaltason, formaður Hugverkaráðs, CCP Vigdís Tinna Sigurvaldadóttir, Marel Þorgeir Frímann Óðinsson, Directive Games North Þóra Björg Magnúsdóttir, Coripharma Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Nýsköpun Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Ísland er ríkt af auðlindum og verðmætasköpun og útflutningur þjóðarinnar hefur síðustu áratugi fyrst og fremst byggt á atvinnugreinum sem hafa takmarkaða vaxtamöguleika og byggja á auðlindanýtingu, líkt og sjávarútvegi, stóriðju og ferðaþjónustu. Þessar útflutningsstoðir hafa tryggt góð lífsgæði fyrir Íslendinga en það er ekki hægt að horfa framhjá því að einkenni auðlindahagkerfis eru miklar sveiflur og ófyrirsjáanleiki. Þetta hefur einmitt alla tíð einkennt hagsögu Íslands. Í fyrsta sinn í sögu þjóðarinnar kann þetta að vera að breytast. Ferðamönnum fækkaði um 81% á milli áranna 2019 og 2020, ásamt ferðaþjónustunni drógust nær allir aðrir útfluningsliðir saman eða stóðu í stað milli ára. Þess vegna kom það mörgum á óvart að það var afgangur af utanríkisverslun samkvæmt tölum Hagstofunnar á fjórða ársfjórðungi árið 2020. Ástæðan fyrir þessu var einföld. Það var undantekning í útflutningsliðunum. Líkt og aðalhagfræðingur Arion Banka komst að orði í fréttabréfi til fjárfesta á þeim tíma var þetta: „ekki vegna þrautseigju ferðaþjónustunnar, heldur vegna hugverkaútflutnings sem geystist inn eins og riddari á hvítum hesti.“ Gjöld fyrir notkun hugverka jukust samkvæmt Hagstofunni um 13% á milli ára í þessum mikla samdrætti sem átti sér stað um víða veröld og augljóst var að nýr keppandi væri kominn í hagkerfið. Hugverkaiðnaður hefur nú fest sig í sessi sem fjórða stoðin í útflutningi þjóðarbúsins en útflutningstekjur hugverkaiðnaðar námu tæpum 16% af útflutningstekjum Íslands árið 2020. Fjölgun starfsfólks, fjárfesting og veltutölur hugverkaiðnaðar árið 2021 benda til þess að þessi vöxtur hafi haldið áfram það ár. Ef litið er til áætlana hugverkafyrirtækja og mannaflaþarfar er ljóst að vaxtatækifærin eru mikil. Hugverkastoðin er öðruvísi, hún sveiflujafnar á móti auðlindahagkerfinu, hún getur skalað sig nær óendanlega til vaxtar jafnt á heimamarkaði sem erlendis, yfirgnæfandi meirihluti tekna hennar eru í formi útflutnings og í hugverkaiðnaði verða til hálauna- háverðmæta störf. Með öðrum orðum, vöxtur hugverkastoðarinnar eru gríðarlega jákvæðar fréttir fyrir Íslendinga og ætti að byggja kröftuglega undir lífsgæði okkar til lengri tíma. Þess vegna voru það stórar fréttir og sannkallað tímamótaskref þegar nýr ráðherra hugverkaiðnaðar á Íslandi, Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir, tilkynnti nýverið sýn sína um að hugverkaiðnaður verði stærsta útflutningsstoð þjóðarinnar. Markmið Áslaugar er svo sannarlega metnaðarfullt, en ráðherrann tíundar ýmsar áskoranir og sóknartækifæri þar sem hún vill beita sér á næstu árum. Ber þar hæst að nefna tvo þætti og er gagnlegt að fara aðeins yfir bakgrunn þeirra áskorana. Mikið kapphlaup er nú í gangi um tvær auðlindir á meðal efnahagslega þróaðra ríkja; hugverk og hæfileika. Fyrra kapphlaupið snýr að því að ná verðmætum hugverkum (e. Intellectual Property), tekjunum af þeim og starfamyndun til heimaríkis. Seinna kapphlaupið snýr að því að ná sérfræðingunum sem þarf til að geta viðhaldið, þróað og byggt ný hugverkaverkefni. Ráðherra iðnaðar og nýsköpunar minnist í þessum efnum á tvö mikilvæg forgangsatriði sem stjórnvöld hyggjast beita sér fyrir. Það fyrra snýr að því að byggja upp og viðhalda heimsklassa umhverfi til rannsókna- og þróunar; kjarna nýsköpunar. Í því tilliti er endurgreiðslukerfi stjórnvalda á rannsókna- og þróunarkostnaði fyrirtækja stærsta og mikilvægasta fjárfestingin ásamt mikilvægu stuðningskerfi nýsköpunar í gegnum Rannís. Seinna atriðið er að efla mannauðinn á Íslandi bæði með innlendri uppbyggingu en líka með því að liðka fyrir komu erlendra sérfræðinga, sem þekkingarmargfaldara fyrir íslenskt samfélag og efnahagslíf. Hugverkaráð SI fagnar metnaðarfullum áætlunum ráðherra í þessum efnum og telur að forgangsatriði Áslaugar séu rétt metin. Áslaug hefur stillt upp í sókn og það er til mikils að vinna fyrir íslenskt samfélag ef sá sóknarleikur gengur eftir. Hugverkaráð SI óskar nýjum ráðherra góðs gengis í sínum störfum. Höfundar eiga sæti í Hugverkaráði Samtaka iðnaðarins. Alexander Picchietti, Verne Global Fida Abu Libdeh, GeoSilica Iceland Inga Lind Karlsdóttir, Skot productions Jóhann Þór Jónsson, AtNorth Lilja Ósk Snorradóttir, Pegasus Reynir Scheving, Zymetech Róbert Helgason, Kot Soffía Kristín Þórðardóttir, Origo Tryggvi Hjaltason, formaður Hugverkaráðs, CCP Vigdís Tinna Sigurvaldadóttir, Marel Þorgeir Frímann Óðinsson, Directive Games North Þóra Björg Magnúsdóttir, Coripharma
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar