Helgi Áss McCarthy? Gunnar Ingi Jóhannsson skrifar 14. júlí 2021 07:15 Á dögunum ritaði lögfræðingurinn Helgi Áss Grétarsson grein til fjölmiðla um þann storm sem geisað hefur um mál Ingólfs Þórarinssonar tónlistarmanns. Í grein lögfræðingsins er nafnlausum ásökunum kvenna á hendur Ingólfi um meint kynferðisofbeldi líkt við athafnir bandaríska öldungadeildarþingmannsins og lögfræðingsins Joseph McCarthy og kallaðar nornaveiðar. Kjarninn í athöfnum lögfræðingsins Joseph McCarthy var að hann barðist gegn útbreiðslu tiltekinnar stjórnmálaskoðunar og voru hvatirnar að baki því, eins og segir í grein Helga, fyrst og fremst persónulegar framavonir þingmannsins sjálfs. Þeir sem lentu á svörtum listum af þessum sökum og sættu atvinnubanni höfðu ekkert til saka unnið annað en að hafa, eða vera grunaðir um að hafa, tiltekna stjórnmálaskoðun sem ekki átti upp á pallborð ríkjandi valdhafa. Reyndar lutu athafnir McCarthy einnig að því að uppræta samkynhneigð innan stjórnsýslunnar og jafnvel óæskilegar trúarskoðanir. Eins og segir í grein Helga voru flestar ásakanir McCarthy, ef ekki allar, reistar á sandi. Þetta gekk á þrátt fyrir að hornsteinn lýðfrjálsra ríkja sé að allir séu jafnir fyrir lögum og skuli njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, kynhneigðar, trúarbragða, stjórnmálaskoðana, kynþáttar o.s.frv. Framangreindum atburðum jafnar Helgi svo við frásagnir kvenna nú á dögum sem sakað hafa einstakling um kynferðisofbeldi gegn sér, sem refsing liggur við ef satt er. Í greininni er talað um réttarfar miðalda og sakfellingar á samfélagsmiðlum. Staðreyndin er hins vegar sú að ásakanir kvennanna á hendur tónlistarmanninum byggja ekki á stjórnmálaskoðunum hans, trú, kynþætti eða öðru slíku. Þær saka tónlistarmanninn um kynferðisofbeldi. Þessar ásakanir eru settar fram í nafni tjáningarfrelsis, sem einnig er varið af stjórnarskrá þessa lands. Í 73. gr. hennar segir að allir séu frjálsir skoðana sinna og sannfæringar og eigi rétt á að láta í ljós hugsanir sínar. Viðbrögð Helga og annarra við tjáningu kvennanna eru sett fram á sömu forsendum. Hvorki er um að ræða pólitískar ofsóknir né hafa sambærileg mál sem upp hafa komið nýlega reynst byggð á sandi, þvert á móti. Því fer fjarri að ásökunum kvennanna og viðbrögðum almennings við þeim megi líkja við réttarfar miðalda og jafna við sakfellingar. Það hafa engin réttarhöld verið haldin og enginn hefur verið sakfelldur. Aðeins hafa komið fram ásakanir og viðbrögð við þeim, jákvæð og neikvæð. Réttarfar miðalda voru athafnir sem efnt var til af opinberu valdi, andlegu og veraldlegu, þar sem réttindi ákærðra voru lítil sem engin og miðuðu fyrst og fremst að því að fá hinn ákærða til að játa. Hvort sem þeim lauk með játningu eða ekki var hinn sakaði hvort sem er sakfelldur og mátti þá þola refsingu, oftar en ekki gjalda með lífi sínu. Þetta á ekkert skylt við það þegar einstaklingur sakar annan einstakling um refsiverða háttsemi. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur í dómum sínum um tjáningarfrelsi slegið því föstu að ásökun einstaklings verði alls ekki jafnað við ákæru hins opinbera þar sem sakfelling um refsiverðan verknað er í húfi. Vissulega er það rétt að til er farvegur fyrir mál þeirra sem telja sig hafa sætt afbroti af hendi annars manns - kæra til lögreglu í von um að málið fari alla leið hjá yfirvöldum. Virðist Helgi telja að í þann farveg, sem hið opinbera býður upp á, skuli málin aðeins leggja og engan annan. Hins vegar verður að árétta það sem að framan segir að ásakanir og umræður um þær eru settar fram í nafni tjáningarfrelsis sem varið er af stjórnarskrá. Stjórnarskrárákvæðið gerir meðal annars ráð fyrir því að sá sem tjáir sig ábyrgist tjáningu sína fyrir dómi. Í þessu sambandi skal bent á að til er farvegur í 242. gr. almennra hegningarlaga fyrir þá sem telja sig sæta óréttmætum og meiðandi nafnlausum ásökunum af hendi annarra. Rétturinn felst í því að kæra ummælin til lögreglu og vonast eftir að málið dagi þar ekki uppi á borðum, sem reyndar er algengara en hitt. Þannig er sá möguleiki til staðar að umræddar konur hafi einfaldlega nýtt rétt sinn í 73. gr. stjórnarskrárinnar til að tjá sannfæringu sína og hugsanir. Miðað við nýlega dómaframkvæmd dómstóla kann réttur einstaklings til að tjá upplifun sína af ofbeldi að vera mjög sterkur og ekkert öruggt að konunum hafi verið óheimilt að tjá sig með þessum hætti. Þannig kunna þeir sem hafa haldið því fram að konurnar hafi framið lögbrot, þar á meðal fólk með lögfræðipróf upp á vasann eins og McCarthy, því að hafa tekið þátt í ósanngjörnum og röngum ásökunum á hendur konunum. Kannski þarf sá sem veitist að konum fyrir notkun þeirra á tjáningarfrelsi og líkir tjáningu þeirra við pólitískan rétttrúnað og nornaveiðar fyrri tíma, að líta sér nær enda hafa konurnar ekki verið sakfelldar fyrir að hafa meitt æru tónlistarmannsins með tjáningu sinni. Grein Helga lauk á orðunum “"Ég er Ingó veðurguð”. Kannski hefði, þegar öllu er á botninn hvolft, farið betur á því að þar undir hefði staðið “Ég er Joseph McCarthy”. Höfundur er lögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mál Ingólfs Þórarinssonar MeToo Tengdar fréttir Ég er Ingó Veðurguð Það er gott að berjast gegn kynferðisofbeldi í nútímanum, rétt eins og það var virðingarverður málstaður að berjast gegn áhrifum kommúnismans í bandarísku þjóðlífi á 5. og 6. áratug síðustu aldar. 7. júlí 2021 11:00 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Halldór 01.06.2024 Halldór Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Dóttir mín – uppgjör eineltis Ragnheiður Harpa Sveinsdóttir Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Barnapíu á Bessastaði! Karl Sigurðsson Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Á dögunum ritaði lögfræðingurinn Helgi Áss Grétarsson grein til fjölmiðla um þann storm sem geisað hefur um mál Ingólfs Þórarinssonar tónlistarmanns. Í grein lögfræðingsins er nafnlausum ásökunum kvenna á hendur Ingólfi um meint kynferðisofbeldi líkt við athafnir bandaríska öldungadeildarþingmannsins og lögfræðingsins Joseph McCarthy og kallaðar nornaveiðar. Kjarninn í athöfnum lögfræðingsins Joseph McCarthy var að hann barðist gegn útbreiðslu tiltekinnar stjórnmálaskoðunar og voru hvatirnar að baki því, eins og segir í grein Helga, fyrst og fremst persónulegar framavonir þingmannsins sjálfs. Þeir sem lentu á svörtum listum af þessum sökum og sættu atvinnubanni höfðu ekkert til saka unnið annað en að hafa, eða vera grunaðir um að hafa, tiltekna stjórnmálaskoðun sem ekki átti upp á pallborð ríkjandi valdhafa. Reyndar lutu athafnir McCarthy einnig að því að uppræta samkynhneigð innan stjórnsýslunnar og jafnvel óæskilegar trúarskoðanir. Eins og segir í grein Helga voru flestar ásakanir McCarthy, ef ekki allar, reistar á sandi. Þetta gekk á þrátt fyrir að hornsteinn lýðfrjálsra ríkja sé að allir séu jafnir fyrir lögum og skuli njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, kynhneigðar, trúarbragða, stjórnmálaskoðana, kynþáttar o.s.frv. Framangreindum atburðum jafnar Helgi svo við frásagnir kvenna nú á dögum sem sakað hafa einstakling um kynferðisofbeldi gegn sér, sem refsing liggur við ef satt er. Í greininni er talað um réttarfar miðalda og sakfellingar á samfélagsmiðlum. Staðreyndin er hins vegar sú að ásakanir kvennanna á hendur tónlistarmanninum byggja ekki á stjórnmálaskoðunum hans, trú, kynþætti eða öðru slíku. Þær saka tónlistarmanninn um kynferðisofbeldi. Þessar ásakanir eru settar fram í nafni tjáningarfrelsis, sem einnig er varið af stjórnarskrá þessa lands. Í 73. gr. hennar segir að allir séu frjálsir skoðana sinna og sannfæringar og eigi rétt á að láta í ljós hugsanir sínar. Viðbrögð Helga og annarra við tjáningu kvennanna eru sett fram á sömu forsendum. Hvorki er um að ræða pólitískar ofsóknir né hafa sambærileg mál sem upp hafa komið nýlega reynst byggð á sandi, þvert á móti. Því fer fjarri að ásökunum kvennanna og viðbrögðum almennings við þeim megi líkja við réttarfar miðalda og jafna við sakfellingar. Það hafa engin réttarhöld verið haldin og enginn hefur verið sakfelldur. Aðeins hafa komið fram ásakanir og viðbrögð við þeim, jákvæð og neikvæð. Réttarfar miðalda voru athafnir sem efnt var til af opinberu valdi, andlegu og veraldlegu, þar sem réttindi ákærðra voru lítil sem engin og miðuðu fyrst og fremst að því að fá hinn ákærða til að játa. Hvort sem þeim lauk með játningu eða ekki var hinn sakaði hvort sem er sakfelldur og mátti þá þola refsingu, oftar en ekki gjalda með lífi sínu. Þetta á ekkert skylt við það þegar einstaklingur sakar annan einstakling um refsiverða háttsemi. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur í dómum sínum um tjáningarfrelsi slegið því föstu að ásökun einstaklings verði alls ekki jafnað við ákæru hins opinbera þar sem sakfelling um refsiverðan verknað er í húfi. Vissulega er það rétt að til er farvegur fyrir mál þeirra sem telja sig hafa sætt afbroti af hendi annars manns - kæra til lögreglu í von um að málið fari alla leið hjá yfirvöldum. Virðist Helgi telja að í þann farveg, sem hið opinbera býður upp á, skuli málin aðeins leggja og engan annan. Hins vegar verður að árétta það sem að framan segir að ásakanir og umræður um þær eru settar fram í nafni tjáningarfrelsis sem varið er af stjórnarskrá. Stjórnarskrárákvæðið gerir meðal annars ráð fyrir því að sá sem tjáir sig ábyrgist tjáningu sína fyrir dómi. Í þessu sambandi skal bent á að til er farvegur í 242. gr. almennra hegningarlaga fyrir þá sem telja sig sæta óréttmætum og meiðandi nafnlausum ásökunum af hendi annarra. Rétturinn felst í því að kæra ummælin til lögreglu og vonast eftir að málið dagi þar ekki uppi á borðum, sem reyndar er algengara en hitt. Þannig er sá möguleiki til staðar að umræddar konur hafi einfaldlega nýtt rétt sinn í 73. gr. stjórnarskrárinnar til að tjá sannfæringu sína og hugsanir. Miðað við nýlega dómaframkvæmd dómstóla kann réttur einstaklings til að tjá upplifun sína af ofbeldi að vera mjög sterkur og ekkert öruggt að konunum hafi verið óheimilt að tjá sig með þessum hætti. Þannig kunna þeir sem hafa haldið því fram að konurnar hafi framið lögbrot, þar á meðal fólk með lögfræðipróf upp á vasann eins og McCarthy, því að hafa tekið þátt í ósanngjörnum og röngum ásökunum á hendur konunum. Kannski þarf sá sem veitist að konum fyrir notkun þeirra á tjáningarfrelsi og líkir tjáningu þeirra við pólitískan rétttrúnað og nornaveiðar fyrri tíma, að líta sér nær enda hafa konurnar ekki verið sakfelldar fyrir að hafa meitt æru tónlistarmannsins með tjáningu sinni. Grein Helga lauk á orðunum “"Ég er Ingó veðurguð”. Kannski hefði, þegar öllu er á botninn hvolft, farið betur á því að þar undir hefði staðið “Ég er Joseph McCarthy”. Höfundur er lögmaður.
Ég er Ingó Veðurguð Það er gott að berjast gegn kynferðisofbeldi í nútímanum, rétt eins og það var virðingarverður málstaður að berjast gegn áhrifum kommúnismans í bandarísku þjóðlífi á 5. og 6. áratug síðustu aldar. 7. júlí 2021 11:00