Fyrir nemendur í samfélagi fjölbreytileikans Hópur skrifar 12. mars 2019 16:21 Fyrir ári síðan var boðað af hálfu ráðherranefndar um menntamál, undir forystu ráðherra mennta- og menningarmála, til aðgerða í menntamálum þar sem lögð yrði áhersla á aukna nýliðun kennara auk hugsanlegra aðgerða til að minnka brottfall kennara úr kennslu, sérstaklega fyrstu árin. Skipuð var nefnd sem í áttu sæti fulltrúar menntamálaráðuneytis, KÍ, háskóla og Sambands íslenskra sveitarfélaga sem skilaði af sér tillögum á vormánuðum 2018. Tillögum sem nefndin taldi að leitt gætu, ásamt öðru, til aukinnar nýliðunar og minnkunar á brottfalli kennara úr stéttinni. Að undanförnu hefur ráðherra kynnt aðgerðir í tengslum við ýmsar af þessum tillögum eftir frekari vinnu hagaðila í samvinnu við ráðuneytið. Vinnu þar sem aðilar hafa skipst á skoðunum og fengið tækifæri til að koma sínum áherslum á framfæri. Þarna eru um að ræða hugmyndir eins og breytingar á lögum um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda við leik-, grunn- og framhaldsskóla, starfsnám kennaranema á 5. ári í meistaranámi til kennslu á grunn- og leikskólastigi, breytingar á Lánasjóði íslenskra námsmanna til kennaranema, markvissari leiðsögn til nýliða í kennslu og fjölgun útskrifaðra kennara með sérhæfingu í leiðsögn nýliða svo eitthvað sé nefnt. Allt eru þetta aðgerðir hugsaðar til að efla og styðja við skólastarfið í landinu, til þess gerðar að snúa við verulegri vöntun kennara á næstu árum og gera kennarastarfið sem eftirsóknarverðast í samfélaginu. Nú eru í samráði drög að frumvarpi til nýrra laga um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda við leikskóla, grunnskóla og framhaldsskóla. Í drögunum er gert ráð fyrir töluverðum breytingum frá því sem nú er. Breytingar hræða og flest erum við þannig að við óttumst þær og miklum fyrir okkur þær ógnir og áskoranir sem breytingunum geta fylgt. Það getur verið erfitt að sjá sóknarfærin í gegnum óttann. Allar stórar breytingar reyna á mörk þægindarammans sem strengdur er utan um okkur öll, ekki síður en utan um einstaka stofnanir og kerfi. Á sama tíma viljum við flest breytingar, það er bara einfaldara ef þær eiga sér stað hjá öðrum en sjálfum okkur. Við sjáum þetta nú í umræðunni um eitt leyfisbréf fyrir alla kennara á öllum skólastigum. Einhverjum finnst breytingin jákvæð svo fremi sem hún sé bara ekki á þeirra eigin skólastigi. Sömu aðilar telja jafnvel rökrétt að ráðast í slíkar breytingar, svo lengi sem þær færi sjálfum þeim aukin réttindi á skólastigum annarra, svo lengi sem aðrir fái ekki aukin réttindi hjá þeim á móti. Þetta er, eins og áður sagði, ekkert nýtt. Svona er þetta yfirleitt þegar breyta á ríkjandi umhverfi og það á ekkert síður við skólakerfið en önnur samfélagskerfi. Þegar við vitum hvað við höfum og veltum fyrir okkur hvað við fáum kemur upp óöryggi og neikvæður samanburður. Jafnvel þótt við sjáum ávinning viljum við ekki sleppa takinu af því sem við höfum. Við viljum bæði sleppa og halda. Ef hagsmunirnir varða fleiri en okkur sjálf hættir okkur til að setja okkur sjálf í öndvegi og gera jafnvel lítið úr öðrum, færni þeirra og tilkalli. Þau drög sem nú liggja fyrir að breytingu á lögum um menntun og ráðningu kennara í leik-, grunn- og framhaldsskólum eru ekki gallalaus og mikilvægt er að lagfæra í samráðsferlinu ýmislegt sem betur má fara. Hins vegar eru í drögunum breytingar sem ber að fagna og munu skapa öflug tækifæri til framþróunar skólastarfs á öllum skólastigum, tækifæri sem við megum illa við að glata. Eitt leyfisbréf til kennslu mun vonandi auka flæði kennara milli skólastiga þar sem sértæk hæfni kennara, sem hingað til hafa að mestu haldið sig á einu skólastigi, mun efla fjölbreytileika og fagmennsku á öðrum skólastigum. Þeir múrar sem í dag eru á milli skólastiga munu rofna og leiða til aukinnar samvinnu þvert á skólastig. Fagkennsla greina mun eflast þar sem þörf er á og kennsluhættir verða fjölbreyttari á öllum skólastigum. Aukin tengsl og samvinna milli skólastiga mun bæta þjónustu við nemendur og koma betur til móts við ólíkar þarfir mismunandi einstaklinga. Við ráðningar kennara á mismunandi skólastig munu skólastjórnendur á hverjum tíma ráða hæfustu umsækjendurna þar sem horft verður til hæfni í tengslum við það starf sem auglýst er hverju sinni og skólastarfið kallar á. Skólastjórnendum, sem bera faglega ábyrgð á skólastarfi hvers skóla, verður að vera treystandi til þess að horfa til þeirrar sérhæfingar sem kallað er eftir hverju sinni og ráða hæfasta fólkið. Þá þarf stöðugt að hafa í öndvegi þær skýru lagareglur gilda um ráðningu opinberra starfsmanna. Drög að nýju frumvarpi til laga um menntun og ráðningu kennara á mismunandi skólastigum steypir ekki alla í sama mót heldur undirstrikar mikilvægi sértækrar hæfni kennara. Margbreytileikinn er viðfangsefni allra skóla, óháð aldri nemenda. Honum verður aðeins mætt með öflugri samvinnu kennara og víðtækri sérfræðikunnátta, bæði á sviði faggreina og kennslu- og uppeldisfræði. Okkur ber skylda til að mæta nemendum okkar á forsendum þeirra. Þá skyldu uppfyllum við best í trausti á hvert annað. Trausti á stjórnendur, trausti á kennara og trausti á kennara framtíðarinnar sem með útgáfu eins leyfisbréfs hafa tækifæri til að þróa með háskólum þær áherslur og þær bjargir sem öflugt skólakerfi í fremstu röð þarf á að halda. Höfundar: Þorgerður Laufey Diðriksdóttir, formaður Félags grunnskólakennaraÞorsteinn Sæberg, formaður Skólastjórafélags Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Þorgerður Laufey Diðriksdóttir Mest lesið Kvenskörung á Bessastaði Þorbergur Þórsson Skoðun Brjótum heimsblað! Hallgrímur Helgason Skoðun Ætlar auðvaldinu loks að takast að ráða í forsetaembættið? Reynir Böðvarsson Skoðun Jón Þór Stefánsson Skoðun Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson Skoðun Gallar frambjóðandans - hjálparhönd til óákveðinna Gunnar Helgason Skoðun Traustir skulu hornsteinar Jakob Bragi Hannesson Skoðun Kjósum forseta sem við treystum Ingileif Jónsdóttir Skoðun Hefur allt til brunns að bera Árný Björg Blandon Skoðun Hvers vegna kýs ég „nörd“ í smáríkjafræðum sem forseta? Steinn Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Jón Þór Stefánsson skrifar Skoðun Kvenskörung á Bessastaði Þorbergur Þórsson skrifar Skoðun Traustir skulu hornsteinar Jakob Bragi Hannesson skrifar Skoðun Ég treysti Katrínu Guðný Hildur Magnúsdóttir skrifar Skoðun ALDIN kallar eftir loftslagsaðgerðum Árni Bragason,Halldór Reynisson,Heiðrun Guðmundsdóttir,Dagný Halldórsdóttir,Tryggvi Felixson skrifar Skoðun Gallar frambjóðandans - hjálparhönd til óákveðinna Gunnar Helgason skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnarformanns Gildis Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rjúfum þögnina: andlegt ofbeldi Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna kýs ég „nörd“ í smáríkjafræðum sem forseta? Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kjósum húmanista – Konu hugsjóna og framkvæmdargleði Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Óhollustan í að sópa gærdeginum undir teppi skrifar Skoðun Við eigum skilið Höllu Tómasdóttur! Thor Ólafsson skrifar Skoðun Halla Hrund Logadóttir: Framtíðarforseti Íslands? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Að sitja vel í sjálfri sér Kolbrún Sverrisdóttir skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir fyrir okkur unga fólkið Kári Sigfússon skrifar Skoðun Kjósum alvöru forseta en ekki óbreytt ástand Kári Allansson skrifar Skoðun Ætlar auðvaldinu loks að takast að ráða í forsetaembættið? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Halla Hrund Logadóttir: Framtíðarforseti Íslands? Sandra B. Franks skrifar Skoðun Ég kýs Katrínu! Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Opinber umræða í þágu hugsunar Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Hefur allt til brunns að bera Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Brjótum heimsblað! Hallgrímur Helgason skrifar Skoðun Kjósum forseta sem við treystum Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Það skiptir máli hver er forseti landsins Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Sjálfstæði eða fall? Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Afturbatapíka í skilgreiningu HKL Steingrímur Gunnarsson skrifar Skoðun Ó, vakna þú mín Þyrnirós! Ólafur H. Ólafsson skrifar Skoðun Kryddum tilveruna í skrautbúning Ásdís Rán Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Er landið stjórnlaust og býr þjóðin við valdníðslu og rányrkju? Vilhelm Jónsson skrifar Skoðun Hví Halla Hrund? – Skyldulesning! Ole Anton Bieltvedt skrifar Sjá meira
Fyrir ári síðan var boðað af hálfu ráðherranefndar um menntamál, undir forystu ráðherra mennta- og menningarmála, til aðgerða í menntamálum þar sem lögð yrði áhersla á aukna nýliðun kennara auk hugsanlegra aðgerða til að minnka brottfall kennara úr kennslu, sérstaklega fyrstu árin. Skipuð var nefnd sem í áttu sæti fulltrúar menntamálaráðuneytis, KÍ, háskóla og Sambands íslenskra sveitarfélaga sem skilaði af sér tillögum á vormánuðum 2018. Tillögum sem nefndin taldi að leitt gætu, ásamt öðru, til aukinnar nýliðunar og minnkunar á brottfalli kennara úr stéttinni. Að undanförnu hefur ráðherra kynnt aðgerðir í tengslum við ýmsar af þessum tillögum eftir frekari vinnu hagaðila í samvinnu við ráðuneytið. Vinnu þar sem aðilar hafa skipst á skoðunum og fengið tækifæri til að koma sínum áherslum á framfæri. Þarna eru um að ræða hugmyndir eins og breytingar á lögum um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda við leik-, grunn- og framhaldsskóla, starfsnám kennaranema á 5. ári í meistaranámi til kennslu á grunn- og leikskólastigi, breytingar á Lánasjóði íslenskra námsmanna til kennaranema, markvissari leiðsögn til nýliða í kennslu og fjölgun útskrifaðra kennara með sérhæfingu í leiðsögn nýliða svo eitthvað sé nefnt. Allt eru þetta aðgerðir hugsaðar til að efla og styðja við skólastarfið í landinu, til þess gerðar að snúa við verulegri vöntun kennara á næstu árum og gera kennarastarfið sem eftirsóknarverðast í samfélaginu. Nú eru í samráði drög að frumvarpi til nýrra laga um menntun og ráðningu kennara og skólastjórnenda við leikskóla, grunnskóla og framhaldsskóla. Í drögunum er gert ráð fyrir töluverðum breytingum frá því sem nú er. Breytingar hræða og flest erum við þannig að við óttumst þær og miklum fyrir okkur þær ógnir og áskoranir sem breytingunum geta fylgt. Það getur verið erfitt að sjá sóknarfærin í gegnum óttann. Allar stórar breytingar reyna á mörk þægindarammans sem strengdur er utan um okkur öll, ekki síður en utan um einstaka stofnanir og kerfi. Á sama tíma viljum við flest breytingar, það er bara einfaldara ef þær eiga sér stað hjá öðrum en sjálfum okkur. Við sjáum þetta nú í umræðunni um eitt leyfisbréf fyrir alla kennara á öllum skólastigum. Einhverjum finnst breytingin jákvæð svo fremi sem hún sé bara ekki á þeirra eigin skólastigi. Sömu aðilar telja jafnvel rökrétt að ráðast í slíkar breytingar, svo lengi sem þær færi sjálfum þeim aukin réttindi á skólastigum annarra, svo lengi sem aðrir fái ekki aukin réttindi hjá þeim á móti. Þetta er, eins og áður sagði, ekkert nýtt. Svona er þetta yfirleitt þegar breyta á ríkjandi umhverfi og það á ekkert síður við skólakerfið en önnur samfélagskerfi. Þegar við vitum hvað við höfum og veltum fyrir okkur hvað við fáum kemur upp óöryggi og neikvæður samanburður. Jafnvel þótt við sjáum ávinning viljum við ekki sleppa takinu af því sem við höfum. Við viljum bæði sleppa og halda. Ef hagsmunirnir varða fleiri en okkur sjálf hættir okkur til að setja okkur sjálf í öndvegi og gera jafnvel lítið úr öðrum, færni þeirra og tilkalli. Þau drög sem nú liggja fyrir að breytingu á lögum um menntun og ráðningu kennara í leik-, grunn- og framhaldsskólum eru ekki gallalaus og mikilvægt er að lagfæra í samráðsferlinu ýmislegt sem betur má fara. Hins vegar eru í drögunum breytingar sem ber að fagna og munu skapa öflug tækifæri til framþróunar skólastarfs á öllum skólastigum, tækifæri sem við megum illa við að glata. Eitt leyfisbréf til kennslu mun vonandi auka flæði kennara milli skólastiga þar sem sértæk hæfni kennara, sem hingað til hafa að mestu haldið sig á einu skólastigi, mun efla fjölbreytileika og fagmennsku á öðrum skólastigum. Þeir múrar sem í dag eru á milli skólastiga munu rofna og leiða til aukinnar samvinnu þvert á skólastig. Fagkennsla greina mun eflast þar sem þörf er á og kennsluhættir verða fjölbreyttari á öllum skólastigum. Aukin tengsl og samvinna milli skólastiga mun bæta þjónustu við nemendur og koma betur til móts við ólíkar þarfir mismunandi einstaklinga. Við ráðningar kennara á mismunandi skólastig munu skólastjórnendur á hverjum tíma ráða hæfustu umsækjendurna þar sem horft verður til hæfni í tengslum við það starf sem auglýst er hverju sinni og skólastarfið kallar á. Skólastjórnendum, sem bera faglega ábyrgð á skólastarfi hvers skóla, verður að vera treystandi til þess að horfa til þeirrar sérhæfingar sem kallað er eftir hverju sinni og ráða hæfasta fólkið. Þá þarf stöðugt að hafa í öndvegi þær skýru lagareglur gilda um ráðningu opinberra starfsmanna. Drög að nýju frumvarpi til laga um menntun og ráðningu kennara á mismunandi skólastigum steypir ekki alla í sama mót heldur undirstrikar mikilvægi sértækrar hæfni kennara. Margbreytileikinn er viðfangsefni allra skóla, óháð aldri nemenda. Honum verður aðeins mætt með öflugri samvinnu kennara og víðtækri sérfræðikunnátta, bæði á sviði faggreina og kennslu- og uppeldisfræði. Okkur ber skylda til að mæta nemendum okkar á forsendum þeirra. Þá skyldu uppfyllum við best í trausti á hvert annað. Trausti á stjórnendur, trausti á kennara og trausti á kennara framtíðarinnar sem með útgáfu eins leyfisbréfs hafa tækifæri til að þróa með háskólum þær áherslur og þær bjargir sem öflugt skólakerfi í fremstu röð þarf á að halda. Höfundar: Þorgerður Laufey Diðriksdóttir, formaður Félags grunnskólakennaraÞorsteinn Sæberg, formaður Skólastjórafélags Íslands
Skoðun ALDIN kallar eftir loftslagsaðgerðum Árni Bragason,Halldór Reynisson,Heiðrun Guðmundsdóttir,Dagný Halldórsdóttir,Tryggvi Felixson skrifar