Nokkrar staðreyndir um kjötinnflutning Ólafur Stephensen skrifar 22. september 2020 11:01 Fjölmiðlar hafa flutt okkur fréttir af því undanfarna daga að þungt hljóð sé í bændum vegna lækkunar afurðastöðva á verði sem þær greiða þeim fyrir kjöt. Bæði afurðastöðvar og bændur nefna tollfrjálsan innflutning á kjöti sem afgerandi orsakaþátt í slæmri stöðu innlendra kjötframleiðenda. Sumir taka býsna djúpt í árinni; einn viðmælandi fréttastofu Stöðvar 2, Bylgjunnar og Vísis úr hópi bænda talaði um „stjórnlausan innflutning“ og annar sagði að það væri ómögulegt að keppa við innflutning og bara hægt að leggja niður öll störf á Íslandi (ekki bara í landbúnaði) ef það ætti að leyfa hann, því „það er alls staðar hægt að finna eitthvað ódýrara í heiminum.“ Eina tollverndaða atvinnugreinin Skoðum aðeins staðreyndir málsins. Sú fyrsta er að landbúnaðurinn er frá því árið 2017 eina atvinnugreinin sem nýtur tollverndar á Íslandi (að því gefnu að við skilgreinum svína- og kjúkllingarækt líka sem landbúnað, en meirihluti framleiðslunnar fer fram á verksmiðjubúum sem eiga kannski meira skylt við iðnaðarstarfsemi). Allar aðrar innlendar framleiðslugreinar búa við það að innflutningur á afurðum þeirra er óheftur og tollfrjáls. Þessar atvinnugreinar hafa lagað sig að erlendri samkeppni og kvarta ekki undan henni, enda er samkeppnin öllum holl. Ótal atvinnugreinar á Íslandi skapa verðmæti og störf án tollverndar. Meira að segja hluti landbúnaðarins, garðyrkjan, hefur blómstrað eftir að tollar voru felldir niður af nokkrum grænmetistegundum árið 2002. Garðyrkjubændur brugðust við með vöruþróun og snjallri markaðssetningu og hafa síðan stóraukið framleiðslu sína af viðkomandi vörum. Það bendir sterklega til þess að það sé vel hægt að keppa við innflutning. Tollkvótar eru lágt hlutfall sölu Staðreynd númer tvö er að tollfrjáls innflutningur er aðeins lítið brot af heildarsölu búvara á Íslandi. Tollkvótar samkvæmt tollasamningi Íslands og Evrópusambandsins eru yfirgnæfandi meirihluti tollfrjáls innflutnings. Þegar sá samningur verður kominn að fullu til framkvæmda verður heimilt að flytja inn til Íslands rúmlega 3.800 tonn af búvörum frá ESB-ríkjum án tolla. Þetta eru hinir svokölluðu tollkvótar. Svo er það reyndar líka staðreynd, sem minna er talað um, að á móti gefur ESB íslenzkum landbúnaði tollfrjálsa innflutningskvóta í aðildarríkjunum fyrir 8.800 tonn af búvörum, einkum lambakjöt og skyr. Af viðtölum við talsmenn landbúnaðarins mætti halda að hér flæddi ódýrt, innflutt kjöt yfir markaðinn og innlendur landbúnaður fengi ekki rönd við reist. Staðreyndin er sú að ESB-tollkvótar ársins fyrir nauta-, svína- og alifuglakjöt eru á bilinu 8-9% af heildarsölu á þessum kjöttegundum árið 2019. Ef við notum reikniaðferð Bændasamtakanna og umreiknum alla tollkvóta yfir í kjöt með beini (oftast eru fluttir inn beinlausir skrokkhlutar en þó ekki alltaf) er hlutfallið 13-15%. Það er nú allur „stjórnlausi innflutningurinn“. Hann veitir þó innlendu framleiðslunni eitthvert samkeppnisaðhald, sem er mikilvægt bæði fyrir neytendur og greinina sjálfa. Á allan annan innflutning leggjast háir tollar, sem gera hann að jafnaði miklu dýrari en innlent kjöt. Breytt útboðsaðferð virkar í báðar áttir Talsmenn bænda og afurðastöðva hafa kvartað undan breyttu fyrirkomulagi á útboði tollkvóta sem hafi valdið því að útboðsgjaldið, sem innflytjendur greiða fyrir innflutningsheimildirnar, hafi lækkað nú á seinni hluta ársins. Það er þó ekki einhlítt. Breytingin er mest varðandi nautakjötið; innflytjendur greiða 200 krónur fyrir að flytja inn kíló af nautakjöti seinni hluta árs í stað 331 krónu á fyrri helmingi ársins. Ef við horfum á svínakjötið lækkaði útboðsgjaldið hins vegar aðeins um sex krónur við breytta útboðsaðferð, úr 188 krónum í 182 og útboðsgjald fyrir kílóið af alifuglakjötið hækkaði, úr 262 krónum í 280 krónur. Staðreynd númer þrjú er því að breyting á útboðsaðferðinni virkar í báðar áttir. Bændur og afurðastöðvar flytja inn þriðjung kjötkvótans Röddin sem upplýsir um staðreynd númer fjögur hefur verið alveg þögul í grátkór undanfarinna daga. Hún er að bændur og afurðastöðvar eru sjálf umsvifamiklir innflytjendur á tollfrjálsu kjöti frá ESB. Í ár hafa bændur og afurðastöðvar í landbúnaði þannig tryggt sér tollkvóta fyrir tæplega 950 tonn af kjötvörum, eða 31% ESB-tollkvótans sem er í boði. Fyrirtæki í innlendum landbúnaði flytja inn tæplega 80% tollkvótans fyrir svínakjöt og tæplega 40% tollkvóta fyrir alifuglakjöt, sem framleitt er með hefðbundnum hætti. Þessi staðreynd helgast meðal annars af því að innlend framleiðsla hefur undanfarin ár ekki annað eftirspurn og afurðastöðvarnar sjá ekkert að því að taka innflutt kjöt inn í eigin vinnslu. Þessar staðreyndir sýna vel að hinn mjög svo takmarkaði innflutningur á kjötvörum er ekki hið stóra vandamál kjötframleiðslu á Íslandi. Það þarf að grafa dýpra til að leita orsakanna, sem er mögulega að leita í skipulagi og starfsháttum greinarinnar fremur en að hún hafi alþjóðlega samkeppni rétt eins og allar aðrar innlendar framleiðslugreinar. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Matvælaframleiðsla Landbúnaður Skattar og tollar Mest lesið Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Sjá meira
Fjölmiðlar hafa flutt okkur fréttir af því undanfarna daga að þungt hljóð sé í bændum vegna lækkunar afurðastöðva á verði sem þær greiða þeim fyrir kjöt. Bæði afurðastöðvar og bændur nefna tollfrjálsan innflutning á kjöti sem afgerandi orsakaþátt í slæmri stöðu innlendra kjötframleiðenda. Sumir taka býsna djúpt í árinni; einn viðmælandi fréttastofu Stöðvar 2, Bylgjunnar og Vísis úr hópi bænda talaði um „stjórnlausan innflutning“ og annar sagði að það væri ómögulegt að keppa við innflutning og bara hægt að leggja niður öll störf á Íslandi (ekki bara í landbúnaði) ef það ætti að leyfa hann, því „það er alls staðar hægt að finna eitthvað ódýrara í heiminum.“ Eina tollverndaða atvinnugreinin Skoðum aðeins staðreyndir málsins. Sú fyrsta er að landbúnaðurinn er frá því árið 2017 eina atvinnugreinin sem nýtur tollverndar á Íslandi (að því gefnu að við skilgreinum svína- og kjúkllingarækt líka sem landbúnað, en meirihluti framleiðslunnar fer fram á verksmiðjubúum sem eiga kannski meira skylt við iðnaðarstarfsemi). Allar aðrar innlendar framleiðslugreinar búa við það að innflutningur á afurðum þeirra er óheftur og tollfrjáls. Þessar atvinnugreinar hafa lagað sig að erlendri samkeppni og kvarta ekki undan henni, enda er samkeppnin öllum holl. Ótal atvinnugreinar á Íslandi skapa verðmæti og störf án tollverndar. Meira að segja hluti landbúnaðarins, garðyrkjan, hefur blómstrað eftir að tollar voru felldir niður af nokkrum grænmetistegundum árið 2002. Garðyrkjubændur brugðust við með vöruþróun og snjallri markaðssetningu og hafa síðan stóraukið framleiðslu sína af viðkomandi vörum. Það bendir sterklega til þess að það sé vel hægt að keppa við innflutning. Tollkvótar eru lágt hlutfall sölu Staðreynd númer tvö er að tollfrjáls innflutningur er aðeins lítið brot af heildarsölu búvara á Íslandi. Tollkvótar samkvæmt tollasamningi Íslands og Evrópusambandsins eru yfirgnæfandi meirihluti tollfrjáls innflutnings. Þegar sá samningur verður kominn að fullu til framkvæmda verður heimilt að flytja inn til Íslands rúmlega 3.800 tonn af búvörum frá ESB-ríkjum án tolla. Þetta eru hinir svokölluðu tollkvótar. Svo er það reyndar líka staðreynd, sem minna er talað um, að á móti gefur ESB íslenzkum landbúnaði tollfrjálsa innflutningskvóta í aðildarríkjunum fyrir 8.800 tonn af búvörum, einkum lambakjöt og skyr. Af viðtölum við talsmenn landbúnaðarins mætti halda að hér flæddi ódýrt, innflutt kjöt yfir markaðinn og innlendur landbúnaður fengi ekki rönd við reist. Staðreyndin er sú að ESB-tollkvótar ársins fyrir nauta-, svína- og alifuglakjöt eru á bilinu 8-9% af heildarsölu á þessum kjöttegundum árið 2019. Ef við notum reikniaðferð Bændasamtakanna og umreiknum alla tollkvóta yfir í kjöt með beini (oftast eru fluttir inn beinlausir skrokkhlutar en þó ekki alltaf) er hlutfallið 13-15%. Það er nú allur „stjórnlausi innflutningurinn“. Hann veitir þó innlendu framleiðslunni eitthvert samkeppnisaðhald, sem er mikilvægt bæði fyrir neytendur og greinina sjálfa. Á allan annan innflutning leggjast háir tollar, sem gera hann að jafnaði miklu dýrari en innlent kjöt. Breytt útboðsaðferð virkar í báðar áttir Talsmenn bænda og afurðastöðva hafa kvartað undan breyttu fyrirkomulagi á útboði tollkvóta sem hafi valdið því að útboðsgjaldið, sem innflytjendur greiða fyrir innflutningsheimildirnar, hafi lækkað nú á seinni hluta ársins. Það er þó ekki einhlítt. Breytingin er mest varðandi nautakjötið; innflytjendur greiða 200 krónur fyrir að flytja inn kíló af nautakjöti seinni hluta árs í stað 331 krónu á fyrri helmingi ársins. Ef við horfum á svínakjötið lækkaði útboðsgjaldið hins vegar aðeins um sex krónur við breytta útboðsaðferð, úr 188 krónum í 182 og útboðsgjald fyrir kílóið af alifuglakjötið hækkaði, úr 262 krónum í 280 krónur. Staðreynd númer þrjú er því að breyting á útboðsaðferðinni virkar í báðar áttir. Bændur og afurðastöðvar flytja inn þriðjung kjötkvótans Röddin sem upplýsir um staðreynd númer fjögur hefur verið alveg þögul í grátkór undanfarinna daga. Hún er að bændur og afurðastöðvar eru sjálf umsvifamiklir innflytjendur á tollfrjálsu kjöti frá ESB. Í ár hafa bændur og afurðastöðvar í landbúnaði þannig tryggt sér tollkvóta fyrir tæplega 950 tonn af kjötvörum, eða 31% ESB-tollkvótans sem er í boði. Fyrirtæki í innlendum landbúnaði flytja inn tæplega 80% tollkvótans fyrir svínakjöt og tæplega 40% tollkvóta fyrir alifuglakjöt, sem framleitt er með hefðbundnum hætti. Þessi staðreynd helgast meðal annars af því að innlend framleiðsla hefur undanfarin ár ekki annað eftirspurn og afurðastöðvarnar sjá ekkert að því að taka innflutt kjöt inn í eigin vinnslu. Þessar staðreyndir sýna vel að hinn mjög svo takmarkaði innflutningur á kjötvörum er ekki hið stóra vandamál kjötframleiðslu á Íslandi. Það þarf að grafa dýpra til að leita orsakanna, sem er mögulega að leita í skipulagi og starfsháttum greinarinnar fremur en að hún hafi alþjóðlega samkeppni rétt eins og allar aðrar innlendar framleiðslugreinar. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun