Nokkrar staðreyndir um kjötinnflutning Ólafur Stephensen skrifar 22. september 2020 11:01 Fjölmiðlar hafa flutt okkur fréttir af því undanfarna daga að þungt hljóð sé í bændum vegna lækkunar afurðastöðva á verði sem þær greiða þeim fyrir kjöt. Bæði afurðastöðvar og bændur nefna tollfrjálsan innflutning á kjöti sem afgerandi orsakaþátt í slæmri stöðu innlendra kjötframleiðenda. Sumir taka býsna djúpt í árinni; einn viðmælandi fréttastofu Stöðvar 2, Bylgjunnar og Vísis úr hópi bænda talaði um „stjórnlausan innflutning“ og annar sagði að það væri ómögulegt að keppa við innflutning og bara hægt að leggja niður öll störf á Íslandi (ekki bara í landbúnaði) ef það ætti að leyfa hann, því „það er alls staðar hægt að finna eitthvað ódýrara í heiminum.“ Eina tollverndaða atvinnugreinin Skoðum aðeins staðreyndir málsins. Sú fyrsta er að landbúnaðurinn er frá því árið 2017 eina atvinnugreinin sem nýtur tollverndar á Íslandi (að því gefnu að við skilgreinum svína- og kjúkllingarækt líka sem landbúnað, en meirihluti framleiðslunnar fer fram á verksmiðjubúum sem eiga kannski meira skylt við iðnaðarstarfsemi). Allar aðrar innlendar framleiðslugreinar búa við það að innflutningur á afurðum þeirra er óheftur og tollfrjáls. Þessar atvinnugreinar hafa lagað sig að erlendri samkeppni og kvarta ekki undan henni, enda er samkeppnin öllum holl. Ótal atvinnugreinar á Íslandi skapa verðmæti og störf án tollverndar. Meira að segja hluti landbúnaðarins, garðyrkjan, hefur blómstrað eftir að tollar voru felldir niður af nokkrum grænmetistegundum árið 2002. Garðyrkjubændur brugðust við með vöruþróun og snjallri markaðssetningu og hafa síðan stóraukið framleiðslu sína af viðkomandi vörum. Það bendir sterklega til þess að það sé vel hægt að keppa við innflutning. Tollkvótar eru lágt hlutfall sölu Staðreynd númer tvö er að tollfrjáls innflutningur er aðeins lítið brot af heildarsölu búvara á Íslandi. Tollkvótar samkvæmt tollasamningi Íslands og Evrópusambandsins eru yfirgnæfandi meirihluti tollfrjáls innflutnings. Þegar sá samningur verður kominn að fullu til framkvæmda verður heimilt að flytja inn til Íslands rúmlega 3.800 tonn af búvörum frá ESB-ríkjum án tolla. Þetta eru hinir svokölluðu tollkvótar. Svo er það reyndar líka staðreynd, sem minna er talað um, að á móti gefur ESB íslenzkum landbúnaði tollfrjálsa innflutningskvóta í aðildarríkjunum fyrir 8.800 tonn af búvörum, einkum lambakjöt og skyr. Af viðtölum við talsmenn landbúnaðarins mætti halda að hér flæddi ódýrt, innflutt kjöt yfir markaðinn og innlendur landbúnaður fengi ekki rönd við reist. Staðreyndin er sú að ESB-tollkvótar ársins fyrir nauta-, svína- og alifuglakjöt eru á bilinu 8-9% af heildarsölu á þessum kjöttegundum árið 2019. Ef við notum reikniaðferð Bændasamtakanna og umreiknum alla tollkvóta yfir í kjöt með beini (oftast eru fluttir inn beinlausir skrokkhlutar en þó ekki alltaf) er hlutfallið 13-15%. Það er nú allur „stjórnlausi innflutningurinn“. Hann veitir þó innlendu framleiðslunni eitthvert samkeppnisaðhald, sem er mikilvægt bæði fyrir neytendur og greinina sjálfa. Á allan annan innflutning leggjast háir tollar, sem gera hann að jafnaði miklu dýrari en innlent kjöt. Breytt útboðsaðferð virkar í báðar áttir Talsmenn bænda og afurðastöðva hafa kvartað undan breyttu fyrirkomulagi á útboði tollkvóta sem hafi valdið því að útboðsgjaldið, sem innflytjendur greiða fyrir innflutningsheimildirnar, hafi lækkað nú á seinni hluta ársins. Það er þó ekki einhlítt. Breytingin er mest varðandi nautakjötið; innflytjendur greiða 200 krónur fyrir að flytja inn kíló af nautakjöti seinni hluta árs í stað 331 krónu á fyrri helmingi ársins. Ef við horfum á svínakjötið lækkaði útboðsgjaldið hins vegar aðeins um sex krónur við breytta útboðsaðferð, úr 188 krónum í 182 og útboðsgjald fyrir kílóið af alifuglakjötið hækkaði, úr 262 krónum í 280 krónur. Staðreynd númer þrjú er því að breyting á útboðsaðferðinni virkar í báðar áttir. Bændur og afurðastöðvar flytja inn þriðjung kjötkvótans Röddin sem upplýsir um staðreynd númer fjögur hefur verið alveg þögul í grátkór undanfarinna daga. Hún er að bændur og afurðastöðvar eru sjálf umsvifamiklir innflytjendur á tollfrjálsu kjöti frá ESB. Í ár hafa bændur og afurðastöðvar í landbúnaði þannig tryggt sér tollkvóta fyrir tæplega 950 tonn af kjötvörum, eða 31% ESB-tollkvótans sem er í boði. Fyrirtæki í innlendum landbúnaði flytja inn tæplega 80% tollkvótans fyrir svínakjöt og tæplega 40% tollkvóta fyrir alifuglakjöt, sem framleitt er með hefðbundnum hætti. Þessi staðreynd helgast meðal annars af því að innlend framleiðsla hefur undanfarin ár ekki annað eftirspurn og afurðastöðvarnar sjá ekkert að því að taka innflutt kjöt inn í eigin vinnslu. Þessar staðreyndir sýna vel að hinn mjög svo takmarkaði innflutningur á kjötvörum er ekki hið stóra vandamál kjötframleiðslu á Íslandi. Það þarf að grafa dýpra til að leita orsakanna, sem er mögulega að leita í skipulagi og starfsháttum greinarinnar fremur en að hún hafi alþjóðlega samkeppni rétt eins og allar aðrar innlendar framleiðslugreinar. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Matvælaframleiðsla Landbúnaður Skattar og tollar Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Ríkisreknar ofsóknir Sigurður Einarsson Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Saklausir menn í fangelsi Tinna Brynjólfsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Foreldrar með börn í vímuefnaneyslu og úrræði Dagbjört Ósk Steindórsdóttir skrifar Skoðun Páskarnir - íhugunarhvatning Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Sjá meira
Fjölmiðlar hafa flutt okkur fréttir af því undanfarna daga að þungt hljóð sé í bændum vegna lækkunar afurðastöðva á verði sem þær greiða þeim fyrir kjöt. Bæði afurðastöðvar og bændur nefna tollfrjálsan innflutning á kjöti sem afgerandi orsakaþátt í slæmri stöðu innlendra kjötframleiðenda. Sumir taka býsna djúpt í árinni; einn viðmælandi fréttastofu Stöðvar 2, Bylgjunnar og Vísis úr hópi bænda talaði um „stjórnlausan innflutning“ og annar sagði að það væri ómögulegt að keppa við innflutning og bara hægt að leggja niður öll störf á Íslandi (ekki bara í landbúnaði) ef það ætti að leyfa hann, því „það er alls staðar hægt að finna eitthvað ódýrara í heiminum.“ Eina tollverndaða atvinnugreinin Skoðum aðeins staðreyndir málsins. Sú fyrsta er að landbúnaðurinn er frá því árið 2017 eina atvinnugreinin sem nýtur tollverndar á Íslandi (að því gefnu að við skilgreinum svína- og kjúkllingarækt líka sem landbúnað, en meirihluti framleiðslunnar fer fram á verksmiðjubúum sem eiga kannski meira skylt við iðnaðarstarfsemi). Allar aðrar innlendar framleiðslugreinar búa við það að innflutningur á afurðum þeirra er óheftur og tollfrjáls. Þessar atvinnugreinar hafa lagað sig að erlendri samkeppni og kvarta ekki undan henni, enda er samkeppnin öllum holl. Ótal atvinnugreinar á Íslandi skapa verðmæti og störf án tollverndar. Meira að segja hluti landbúnaðarins, garðyrkjan, hefur blómstrað eftir að tollar voru felldir niður af nokkrum grænmetistegundum árið 2002. Garðyrkjubændur brugðust við með vöruþróun og snjallri markaðssetningu og hafa síðan stóraukið framleiðslu sína af viðkomandi vörum. Það bendir sterklega til þess að það sé vel hægt að keppa við innflutning. Tollkvótar eru lágt hlutfall sölu Staðreynd númer tvö er að tollfrjáls innflutningur er aðeins lítið brot af heildarsölu búvara á Íslandi. Tollkvótar samkvæmt tollasamningi Íslands og Evrópusambandsins eru yfirgnæfandi meirihluti tollfrjáls innflutnings. Þegar sá samningur verður kominn að fullu til framkvæmda verður heimilt að flytja inn til Íslands rúmlega 3.800 tonn af búvörum frá ESB-ríkjum án tolla. Þetta eru hinir svokölluðu tollkvótar. Svo er það reyndar líka staðreynd, sem minna er talað um, að á móti gefur ESB íslenzkum landbúnaði tollfrjálsa innflutningskvóta í aðildarríkjunum fyrir 8.800 tonn af búvörum, einkum lambakjöt og skyr. Af viðtölum við talsmenn landbúnaðarins mætti halda að hér flæddi ódýrt, innflutt kjöt yfir markaðinn og innlendur landbúnaður fengi ekki rönd við reist. Staðreyndin er sú að ESB-tollkvótar ársins fyrir nauta-, svína- og alifuglakjöt eru á bilinu 8-9% af heildarsölu á þessum kjöttegundum árið 2019. Ef við notum reikniaðferð Bændasamtakanna og umreiknum alla tollkvóta yfir í kjöt með beini (oftast eru fluttir inn beinlausir skrokkhlutar en þó ekki alltaf) er hlutfallið 13-15%. Það er nú allur „stjórnlausi innflutningurinn“. Hann veitir þó innlendu framleiðslunni eitthvert samkeppnisaðhald, sem er mikilvægt bæði fyrir neytendur og greinina sjálfa. Á allan annan innflutning leggjast háir tollar, sem gera hann að jafnaði miklu dýrari en innlent kjöt. Breytt útboðsaðferð virkar í báðar áttir Talsmenn bænda og afurðastöðva hafa kvartað undan breyttu fyrirkomulagi á útboði tollkvóta sem hafi valdið því að útboðsgjaldið, sem innflytjendur greiða fyrir innflutningsheimildirnar, hafi lækkað nú á seinni hluta ársins. Það er þó ekki einhlítt. Breytingin er mest varðandi nautakjötið; innflytjendur greiða 200 krónur fyrir að flytja inn kíló af nautakjöti seinni hluta árs í stað 331 krónu á fyrri helmingi ársins. Ef við horfum á svínakjötið lækkaði útboðsgjaldið hins vegar aðeins um sex krónur við breytta útboðsaðferð, úr 188 krónum í 182 og útboðsgjald fyrir kílóið af alifuglakjötið hækkaði, úr 262 krónum í 280 krónur. Staðreynd númer þrjú er því að breyting á útboðsaðferðinni virkar í báðar áttir. Bændur og afurðastöðvar flytja inn þriðjung kjötkvótans Röddin sem upplýsir um staðreynd númer fjögur hefur verið alveg þögul í grátkór undanfarinna daga. Hún er að bændur og afurðastöðvar eru sjálf umsvifamiklir innflytjendur á tollfrjálsu kjöti frá ESB. Í ár hafa bændur og afurðastöðvar í landbúnaði þannig tryggt sér tollkvóta fyrir tæplega 950 tonn af kjötvörum, eða 31% ESB-tollkvótans sem er í boði. Fyrirtæki í innlendum landbúnaði flytja inn tæplega 80% tollkvótans fyrir svínakjöt og tæplega 40% tollkvóta fyrir alifuglakjöt, sem framleitt er með hefðbundnum hætti. Þessi staðreynd helgast meðal annars af því að innlend framleiðsla hefur undanfarin ár ekki annað eftirspurn og afurðastöðvarnar sjá ekkert að því að taka innflutt kjöt inn í eigin vinnslu. Þessar staðreyndir sýna vel að hinn mjög svo takmarkaði innflutningur á kjötvörum er ekki hið stóra vandamál kjötframleiðslu á Íslandi. Það þarf að grafa dýpra til að leita orsakanna, sem er mögulega að leita í skipulagi og starfsháttum greinarinnar fremur en að hún hafi alþjóðlega samkeppni rétt eins og allar aðrar innlendar framleiðslugreinar. Höfundur er framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun