Erlendir nemendur á óvissutímum Derek Terell Allen skrifar 14. maí 2020 15:31 Þann 13. maí 2020 var aðgerðapakki í þágu stúdenta kynntur þar sem fjárhagslegt öryggi háskólanema hefur verið mikið í umræðunni í ljósi heimsfaraldursins. Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og Ásmundar Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra lögðu til alls kyns lausnir settar fram í þeim tilgangi að bæta fjárhag stúdentaþar á meðal sköpun yfir 3.000 starfa, vaxtalausa greiðsludreifingu skrásetningargjalda, og fimmfaldað umfang Nýsköpunarsjóðs námsmanna. Þó svo að stúdentar fagni þeim aðgerðum sem hafa verið kynntar eru vonbrigði að frumvarp er varðar rétt stúdenta til atvinnuleysisbóta hafi ekki verið samþykkt. Hagsmunafélög stúdenta hafa tekið undir mikilvægi þess að stúdentar hafi rétt á atvinnuleysisbótum til að tryggja þeim fjárhagslegt öryggi, en hvað ef bætur af þessu tagi myndu ekki vera aðgengilegar fyrir alla nemendur á Íslandi? Réttur erlendra nemenda til atvinnuleysisbóta er takmarkaður, sérstaklega ef þeir koma til landsins frá löndum sem ekki eru aðilar að Evrópska efnahagssvæðinu. Samkvæmt námsmannaleyfi frá Útlendingastofnun er erlendum háskólanemum hvorki heimilt að vinna meira en því sem nemur 40% starfshlutfalli né vinna sjálfstætt. Vegna þessara takmarkana eru þeir þegar útilokaðir frá því að geta þegið atvinnuleysisbætur frá Vinnumálastofnun þar sem þær eru aðeins gefnar ef starfshlutfall hefur verið að minnsta kosti 50%. Einnig ber að horfa til framfærslu erlendra nemenda en þeir eiga að hafa að minnsta kosti 189.875 kr. á mánuði samkvæmt reglugerð um útlendinga nr. 540/2017. Námsmannaleyfi eru veitt annað hvort í sex mánuði eða eitt ár sem þýðir að erlendir námsmenn verða að eiga u.þ.b. 1.140.000 kr. til þess að eiga kost á dvalarleyfi. Það er nær ómögulegt fyrir erlenda nemendur að þéna því sem nemur þessari fjárhæð þegar þeim er aðeins heimilt að vinna 15 klukkustundir á viku en það eru u.þ.b. 8 vaktir á mánuði. Erfitt er að finna atvinnurekanda sem er fús til að ráða einstakling til vinnu sem sætir slíkum hömlum á atvinnufrelsi. Þessar aðstæður valda því að enn erfiðara verður fyrir erlenda nemendur að öðlast íslenskan ríkisborgararétt í framtíðinni. Til þess að öðlast ríkisborgararétt verður maður að vera með “trygga framfærslu” samkvæmt Útlendingastofnun. Reglurnar sem kveða á um “trygga framfærslu” eru tiltölulega óskýrar. Sem dæmi má nefna að heimilt er að þiggja atvinnuleysisbætur en ekki hafa þegið “félagslega aðstoð” frá ríkinu síðast liðin þrjú ár. Ef atvinnuleysisbætur eru ekki félagsleg aðstoð hvað telst þá til félagslegrar aðstoðar? Jafnframt er heimilt að þiggja húsaleigubætur án þess að seinka réttindum að ríkisborgararétti. Hvers vegna eru húsaleigubætur heimilar og hvernig væri hægt að tryggja að atvinnuleysisbætur verði einnig heimilaðar? Tilvera erlendra nema á Íslandi einkennist af óvissu, einkum þegar skoðuð er fjárhagsleg staða okkar í heild. Ég tel að gera megi betur hvað varðar þessi mál. Hlutfall erlendra háskólanema er um 10% innan Háskóla Íslands (1300 stúdentar). Við vinnum og borgum skatta hér á landi eins og innfæddir Íslendingar. Er okkar fjárhagur ekki jafn mikils virði og innfæddra? Nú eru erlendir nemar í erfiðri stöðu í kjölfar heimsfaraldursins. Við þurfum einnig á aðstoð að halda á þessum erfiðu tímum. Er gert ráð fyrir því að við höfum fjárhagslegt bakland í okkar heimalöndum? Eins og íslenskir nemendur vita, þá er ríkisborgararéttur í tilteknu ríki ekki staðfesting á fjárhagslegri aðstoð frá viðkomandi ríki. Hvers vegna ætti það að vera öðruvísi hér á landi? Þó svo að jákvæðar aðgerðir séu á döfinni er það nauðsynlegt að stjórnvöld sem og nemendafulltrúar hugsi um alla háskólanemendur landsins þegar næstu skref eru tekin. Það er ekki vilji okkar að sitja á hakanum og fá fjármagn úr ríkissjóða fyrir ekki neitt ef vitnað er til Ásmundars Einars félags- og barnamálaráðherra. Við viljum leggja okkar að mörkum við að byggja upp þetta frábæra samfélag sem við búum í og krefjumst jafnréttis til náms og atvinnu. Höfundur er núverandi útgáfustjóri Vöku - hagsmunafélags stúdenta og verðandi jafnréttisfulltrúi Landssamtaka íslenskra stúdenta. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hagsmunir stúdenta Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Derek T. Allen Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson Skoðun Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega skrifar Skoðun Heldur þann besta en þann næstbesta! Vilhjálmur B. Bragason skrifar Skoðun Vel gert! Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund; vörður auðlinda og nýsköpunar Valdimar Össurarson skrifar Skoðun Forsetabaráttan: Hin fimm fræknu og leiðtogafræðin Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Sýnileiki og styrkur þjóðar Ásdís Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Velferð fólks framar markaðsvæddri netsölu áfengis Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar skrifar Skoðun Vonandi endurtekur sagan sig! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - Þarf fólk eins og þig, fyrir fólk eins og mig? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kjósum sterkan leiðtoga Guðlaug Hrönn Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Munu kosningar bjarga Bretlandi? Guðmundur Einarsson skrifar Skoðun Hvers konar bull er þetta ! Fjölnir Sæmundsson skrifar Skoðun Líkhús Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Hafnarfjarðarbæjar – Þjóðgarð á Reykjanes Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Svar til Páls Winkel Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Sjá meira
Þann 13. maí 2020 var aðgerðapakki í þágu stúdenta kynntur þar sem fjárhagslegt öryggi háskólanema hefur verið mikið í umræðunni í ljósi heimsfaraldursins. Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og menningarmálaráðherra og Ásmundar Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra lögðu til alls kyns lausnir settar fram í þeim tilgangi að bæta fjárhag stúdentaþar á meðal sköpun yfir 3.000 starfa, vaxtalausa greiðsludreifingu skrásetningargjalda, og fimmfaldað umfang Nýsköpunarsjóðs námsmanna. Þó svo að stúdentar fagni þeim aðgerðum sem hafa verið kynntar eru vonbrigði að frumvarp er varðar rétt stúdenta til atvinnuleysisbóta hafi ekki verið samþykkt. Hagsmunafélög stúdenta hafa tekið undir mikilvægi þess að stúdentar hafi rétt á atvinnuleysisbótum til að tryggja þeim fjárhagslegt öryggi, en hvað ef bætur af þessu tagi myndu ekki vera aðgengilegar fyrir alla nemendur á Íslandi? Réttur erlendra nemenda til atvinnuleysisbóta er takmarkaður, sérstaklega ef þeir koma til landsins frá löndum sem ekki eru aðilar að Evrópska efnahagssvæðinu. Samkvæmt námsmannaleyfi frá Útlendingastofnun er erlendum háskólanemum hvorki heimilt að vinna meira en því sem nemur 40% starfshlutfalli né vinna sjálfstætt. Vegna þessara takmarkana eru þeir þegar útilokaðir frá því að geta þegið atvinnuleysisbætur frá Vinnumálastofnun þar sem þær eru aðeins gefnar ef starfshlutfall hefur verið að minnsta kosti 50%. Einnig ber að horfa til framfærslu erlendra nemenda en þeir eiga að hafa að minnsta kosti 189.875 kr. á mánuði samkvæmt reglugerð um útlendinga nr. 540/2017. Námsmannaleyfi eru veitt annað hvort í sex mánuði eða eitt ár sem þýðir að erlendir námsmenn verða að eiga u.þ.b. 1.140.000 kr. til þess að eiga kost á dvalarleyfi. Það er nær ómögulegt fyrir erlenda nemendur að þéna því sem nemur þessari fjárhæð þegar þeim er aðeins heimilt að vinna 15 klukkustundir á viku en það eru u.þ.b. 8 vaktir á mánuði. Erfitt er að finna atvinnurekanda sem er fús til að ráða einstakling til vinnu sem sætir slíkum hömlum á atvinnufrelsi. Þessar aðstæður valda því að enn erfiðara verður fyrir erlenda nemendur að öðlast íslenskan ríkisborgararétt í framtíðinni. Til þess að öðlast ríkisborgararétt verður maður að vera með “trygga framfærslu” samkvæmt Útlendingastofnun. Reglurnar sem kveða á um “trygga framfærslu” eru tiltölulega óskýrar. Sem dæmi má nefna að heimilt er að þiggja atvinnuleysisbætur en ekki hafa þegið “félagslega aðstoð” frá ríkinu síðast liðin þrjú ár. Ef atvinnuleysisbætur eru ekki félagsleg aðstoð hvað telst þá til félagslegrar aðstoðar? Jafnframt er heimilt að þiggja húsaleigubætur án þess að seinka réttindum að ríkisborgararétti. Hvers vegna eru húsaleigubætur heimilar og hvernig væri hægt að tryggja að atvinnuleysisbætur verði einnig heimilaðar? Tilvera erlendra nema á Íslandi einkennist af óvissu, einkum þegar skoðuð er fjárhagsleg staða okkar í heild. Ég tel að gera megi betur hvað varðar þessi mál. Hlutfall erlendra háskólanema er um 10% innan Háskóla Íslands (1300 stúdentar). Við vinnum og borgum skatta hér á landi eins og innfæddir Íslendingar. Er okkar fjárhagur ekki jafn mikils virði og innfæddra? Nú eru erlendir nemar í erfiðri stöðu í kjölfar heimsfaraldursins. Við þurfum einnig á aðstoð að halda á þessum erfiðu tímum. Er gert ráð fyrir því að við höfum fjárhagslegt bakland í okkar heimalöndum? Eins og íslenskir nemendur vita, þá er ríkisborgararéttur í tilteknu ríki ekki staðfesting á fjárhagslegri aðstoð frá viðkomandi ríki. Hvers vegna ætti það að vera öðruvísi hér á landi? Þó svo að jákvæðar aðgerðir séu á döfinni er það nauðsynlegt að stjórnvöld sem og nemendafulltrúar hugsi um alla háskólanemendur landsins þegar næstu skref eru tekin. Það er ekki vilji okkar að sitja á hakanum og fá fjármagn úr ríkissjóða fyrir ekki neitt ef vitnað er til Ásmundars Einars félags- og barnamálaráðherra. Við viljum leggja okkar að mörkum við að byggja upp þetta frábæra samfélag sem við búum í og krefjumst jafnréttis til náms og atvinnu. Höfundur er núverandi útgáfustjóri Vöku - hagsmunafélags stúdenta og verðandi jafnréttisfulltrúi Landssamtaka íslenskra stúdenta.
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar