Fréttir um hnignun skoðanakannana stórlega ýktar Kjartan Kjartansson skrifar 13. júní 2018 09:15 Skoðanakannanir fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 voru ekki óáreiðanlegri en almennt hefur verið frá 1972. Vísir/Getty Engin marktæk breyting varð á nákvæmni skoðanakannana fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 frá því sem hefur verið undanfarna áratugi þrátt við mikla umræðu um hnignun þeirra eftir óvæntan sigur Donalds Trump. Íslenskur sérfræðingur telur fjölmiðla þurfa að standa sig betur í því hvernig þeir segja frá skoðanakönnunum. Skoðanakannanir bentu flestar til þess að Hillary Clinton hefði sigur á Donald Trump í forsetakosningunum vestanhafs árið 2016. Fjölmiðlar og stór hluti kjósenda gekk að því sem nánast gefnum hlut að Clinton yrði þannig fyrsta konan til að gegna embætti forseta. Engu að síður var munurinn á milli þeirra í könnunum við eða innan skekkjumarka þeirra. Þegar leið á kosninganótt varð ljóst að framboð Clinton væri í miklum kröggum. Ríki þar sem hún hafði mælst með naumt forskot á Trump í könnunum féllu eitt af öðru í skaut repúblikanans. Trump stóð á endanum uppi sem óvæntur sigurvegari. Sigur Trump, ásamt Brexit-þjóðaratkvæðagreiðslunni í Bretlandi þar sem útganga úr Evrópusambandinu varð ofan á þrátt fyrir að kannanir hafi bent til naums sigurs aðildarsinna, varð tilefni töluverðrar gagnrýni á skoðanakannanir og naflaskoðunar könnunarfyrirtækja. Sumir stjórnmálaskýrendur afskrifuðu kannanir og franska blaðið Le Parisien gekk svo langt að hætta að fjalla um skoðanakannanir í aðdraganda forsetakosninganna þar vorið 2017. Kannanir hvorki jafn góðar né slæmar og fjölmiðlar töldu Þrátt fyrir háværa umræðu um hrakandi nákvæmni kannanna leiðir úttekt fréttasíðunnar Five Thirty Eight, sem leggur áherslu á tölfræði- og gagnamiðaðar fréttir, í ljós að nákvæmni skoðanakannana sem voru gerðar síðustu dagana fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 hafi verið við meðaltal frá 1972. Meðalskekkjan í skoðanakönnunum síðasta 21 daginn fyrir forsetakosningarnar var 4,8 prósentustig. Það er nokkuð meira en árið 2000 þegar skekkjan var 4,4 stig og umtalsvert skakkara en fyrir kosningarnar árin 2004, 2008 og 2012 þegar hún var á bilinu 3,2-3,6 stig. Nate Silver, ritstjóri Five Thirty Eight, skrifar að ástæðan hafi fyrst og fremst verið sú að kannanir fyrir síðustu þrennar kosningarnar á undan hafi verið óvenjunákvæmar. Meðalskekkjan frá 1972 sé hins vegar 4,6 stig. Í þeim samanburði var nákvæmni kannana árið 2016 við meðaltal. „Kannanir voru aldrei eins góðar og fjölmiðlar gerðu ráð fyrir að þær væru fyrir 2016 og þær eru ekki nærri því eins slæmar og fjölmiðlar virðast halda að þær séu núna. Í raunveruleikanum hefur ekki mikið breyst,“ skrifar Silver. Vandamálið var því ekki skoðanakannanirnar heldur að fjölmiðlar og kjósendur gerðu sér ekki grein fyrir óvissunni sem fólst í niðurstöðum þeirra. Vefsíða Silver benti á fyrir kosningarnar að þrátt fyrir forskot Clinton í könnunum væri Trump aðeins hefðbundnu fráviki frá því að sigra. Sú varð svo raunin. Baldur Héðinsson hefur unnið kosningaspár á Íslandi sem svipar til þeirra sem Five Thirty Eight gerir í Bandaríkjunum. Horft fram hjá frávikinu Baldur Héðinsson, stærðfræðingur sem hefur unnið kosningaspár fyrir Kjarnann, segir að þegar kannanir eru skoðaðar þurfi alltaf að hafa í huga sögulegt frávik þeirra. Ástæðan fyrir því að skoðanakannanir fengu svo mikla athygli eftir Brexit og sigur Trump sé sú að í þeim tilfellum hafi frávikið breytt sigurvegara kosninganna. Úrslit kosninga séu yfirleitt eitthvað frá könnunum en oft þýði frávikið að sá sem er talinn líklegri til að vinna hafi sigur með meira eða minna afgerandi hætti en kannanir bentu til. „Þegar Trump vann þá varð frávikið í hina áttina þar sem allir héldu að Clinton væri að fara að vinna en svo vann Trump. Frávikið var samt ekkert meira en það hafði verið sögulega,“ segir Baldur. Sama var uppi á teningnum í Bretlandi í þjóðaratkvæðagreiðslunni um Brexit. Til samanburðar nefnir Baldur forsetakosningarnar í Frakklandi í fyrra. Þar spáðu kannanir Emmanuel Macron sigri með um 22 prósentustiga mun yfir Marine Le Pen. Á endanum sigraði Macron hins vegar með 32 prósentustiga mun. „Þá náttúrulega talar enginn um frávikið sem átti sér stað þó að það hafi í raun verið stærra en í hinum tveimur kosningunum. Þá var frávikið í þá átt að það var ekki óvænt,“ segir hann. Nate Silver, ritstjóri Five Thirty Eight, gaf nýlega bandarískum könnunarfyrirtæki einkunnir eftir frammistöðu þeirra í kosningum frá 2016.Vísir/Getty Reynir að gera grein fyrir óvissu með kosningaspá Baldur telur mikilvægt að fjölmiðlar geri skoðanakannanir í aðdraganda kosninga og fjalli um þær. Stundum hafi þeir hins vegar gengið of langt í að túlka niðurstöður einstakra kannana og líta fram hjá óvissunni sem í þeim felst. Þegar íslenskir fjölmiðlar birta kannanir og úthluta sætum á þingi eða sveitarstjórnum út frá þeim sé óvissan í þeim hunsuð. Þá séu flokkar og frambjóðendur gjarnir á að einblína á niðurstöður einstakra kannana, ekki síst ef þær sýna verulegar breytingar á fylgi flokka. AP-fréttastofan brást við umræðu um skoðanakannanir og umfjöllun fjölmiðla um þær með því að gefa út nýjar leiðbeiningar fyrir fréttamenn sína í vor. Þar er lagt til að einstakar skoðanakannanir verði ekki sérstakt fréttaefni eða meginumfjöllunarefni frétta. Kosningaspáin sem Baldur hefur unnið í samstarfi við Kjarnann fyrir undanfarnar kosningar á Íslandi er tilraun til að gera grein fyrir óvissu í könnunum og hjálpa kjósendum að túlka hana. Spáin byggir á meðaltali skoðanakannana sem er svo vegið og metið út frá ýmsum þáttum. „Þessi óvissa er alltaf til staðar. Það sem skiptir máli er að átta sig á henni, ekki bara að sýna fram á hver lokaniðurstaðan verður,“ segir Baldur. Brexit Donald Trump Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Innlent Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Innlent Svona var Pallborðið með Baldri, Höllu Hrund og Jóni Innlent „Ef stelpur byrja ungar á blæðingum er það fyrsta flaggið“ Innlent Straumhvörf í veðrinu Innlent Átta forsetaefni klár með listana Innlent Ísraelar gera árás á Íran Erlent Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Innlent Halda andlitinu í skólanum en hrynja niður heima Innlent Helga ekki tilbúin að henda inn handklæðinu Innlent Fleiri fréttir Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Fyrstu loftárásir Ísraela í Íran frá 1979 Fengu aðstoð Demókrata við að koma hernaðaraðstoð úr nefnd Hefur mátt sitja undir svívirðingum um sjálfan sig Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Ísraelar gera árás á Íran Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Afsalta sjó til drykkjar í þurrki í Barcelona Eiginmaður Sturgeon ákærður fyrir fjárdrátt Mega koma til að snæða í Grindavík en aðeins í rútu Johnson í erfiðri stöðu Hafa vitneskju um mögulegan dvalarstað Íslendings sem flýr réttvísina Útsendarar Rússa sakaðir um skipulagningu árása í Þýskalandi Mikill mannskaði eftir sögulegt úrhelli í eyðimörkinni Kjarnorkuknúin drónaþyrla mun leita að lífrænum sameindum á Títan Sendi ösku í allt að þriggja kílómetra hæð Ákærður fyrir að nota slagorð SS-sveitanna á fjöldafundi Stjórnvöld í Katar að endurskoða sáttasemjarahlutverk sitt Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Hæsta vindmylla heims á landi reist í Danmörku Þingforsetinn segist ekki ætla að fara fet Ísraelar sagðir búnir að ákveða að svara fyrir sig Boðflennusæfíll hrellir Kanadamenn Mannskæð loftárás Rússa í Norður-Úkraínu Toppurinn á spírunni fundinn: „Margir í sjokki og enn að ná sér“ Sjá meira
Engin marktæk breyting varð á nákvæmni skoðanakannana fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 frá því sem hefur verið undanfarna áratugi þrátt við mikla umræðu um hnignun þeirra eftir óvæntan sigur Donalds Trump. Íslenskur sérfræðingur telur fjölmiðla þurfa að standa sig betur í því hvernig þeir segja frá skoðanakönnunum. Skoðanakannanir bentu flestar til þess að Hillary Clinton hefði sigur á Donald Trump í forsetakosningunum vestanhafs árið 2016. Fjölmiðlar og stór hluti kjósenda gekk að því sem nánast gefnum hlut að Clinton yrði þannig fyrsta konan til að gegna embætti forseta. Engu að síður var munurinn á milli þeirra í könnunum við eða innan skekkjumarka þeirra. Þegar leið á kosninganótt varð ljóst að framboð Clinton væri í miklum kröggum. Ríki þar sem hún hafði mælst með naumt forskot á Trump í könnunum féllu eitt af öðru í skaut repúblikanans. Trump stóð á endanum uppi sem óvæntur sigurvegari. Sigur Trump, ásamt Brexit-þjóðaratkvæðagreiðslunni í Bretlandi þar sem útganga úr Evrópusambandinu varð ofan á þrátt fyrir að kannanir hafi bent til naums sigurs aðildarsinna, varð tilefni töluverðrar gagnrýni á skoðanakannanir og naflaskoðunar könnunarfyrirtækja. Sumir stjórnmálaskýrendur afskrifuðu kannanir og franska blaðið Le Parisien gekk svo langt að hætta að fjalla um skoðanakannanir í aðdraganda forsetakosninganna þar vorið 2017. Kannanir hvorki jafn góðar né slæmar og fjölmiðlar töldu Þrátt fyrir háværa umræðu um hrakandi nákvæmni kannanna leiðir úttekt fréttasíðunnar Five Thirty Eight, sem leggur áherslu á tölfræði- og gagnamiðaðar fréttir, í ljós að nákvæmni skoðanakannana sem voru gerðar síðustu dagana fyrir forsetakosningarnar í Bandaríkjunum árið 2016 hafi verið við meðaltal frá 1972. Meðalskekkjan í skoðanakönnunum síðasta 21 daginn fyrir forsetakosningarnar var 4,8 prósentustig. Það er nokkuð meira en árið 2000 þegar skekkjan var 4,4 stig og umtalsvert skakkara en fyrir kosningarnar árin 2004, 2008 og 2012 þegar hún var á bilinu 3,2-3,6 stig. Nate Silver, ritstjóri Five Thirty Eight, skrifar að ástæðan hafi fyrst og fremst verið sú að kannanir fyrir síðustu þrennar kosningarnar á undan hafi verið óvenjunákvæmar. Meðalskekkjan frá 1972 sé hins vegar 4,6 stig. Í þeim samanburði var nákvæmni kannana árið 2016 við meðaltal. „Kannanir voru aldrei eins góðar og fjölmiðlar gerðu ráð fyrir að þær væru fyrir 2016 og þær eru ekki nærri því eins slæmar og fjölmiðlar virðast halda að þær séu núna. Í raunveruleikanum hefur ekki mikið breyst,“ skrifar Silver. Vandamálið var því ekki skoðanakannanirnar heldur að fjölmiðlar og kjósendur gerðu sér ekki grein fyrir óvissunni sem fólst í niðurstöðum þeirra. Vefsíða Silver benti á fyrir kosningarnar að þrátt fyrir forskot Clinton í könnunum væri Trump aðeins hefðbundnu fráviki frá því að sigra. Sú varð svo raunin. Baldur Héðinsson hefur unnið kosningaspár á Íslandi sem svipar til þeirra sem Five Thirty Eight gerir í Bandaríkjunum. Horft fram hjá frávikinu Baldur Héðinsson, stærðfræðingur sem hefur unnið kosningaspár fyrir Kjarnann, segir að þegar kannanir eru skoðaðar þurfi alltaf að hafa í huga sögulegt frávik þeirra. Ástæðan fyrir því að skoðanakannanir fengu svo mikla athygli eftir Brexit og sigur Trump sé sú að í þeim tilfellum hafi frávikið breytt sigurvegara kosninganna. Úrslit kosninga séu yfirleitt eitthvað frá könnunum en oft þýði frávikið að sá sem er talinn líklegri til að vinna hafi sigur með meira eða minna afgerandi hætti en kannanir bentu til. „Þegar Trump vann þá varð frávikið í hina áttina þar sem allir héldu að Clinton væri að fara að vinna en svo vann Trump. Frávikið var samt ekkert meira en það hafði verið sögulega,“ segir Baldur. Sama var uppi á teningnum í Bretlandi í þjóðaratkvæðagreiðslunni um Brexit. Til samanburðar nefnir Baldur forsetakosningarnar í Frakklandi í fyrra. Þar spáðu kannanir Emmanuel Macron sigri með um 22 prósentustiga mun yfir Marine Le Pen. Á endanum sigraði Macron hins vegar með 32 prósentustiga mun. „Þá náttúrulega talar enginn um frávikið sem átti sér stað þó að það hafi í raun verið stærra en í hinum tveimur kosningunum. Þá var frávikið í þá átt að það var ekki óvænt,“ segir hann. Nate Silver, ritstjóri Five Thirty Eight, gaf nýlega bandarískum könnunarfyrirtæki einkunnir eftir frammistöðu þeirra í kosningum frá 2016.Vísir/Getty Reynir að gera grein fyrir óvissu með kosningaspá Baldur telur mikilvægt að fjölmiðlar geri skoðanakannanir í aðdraganda kosninga og fjalli um þær. Stundum hafi þeir hins vegar gengið of langt í að túlka niðurstöður einstakra kannana og líta fram hjá óvissunni sem í þeim felst. Þegar íslenskir fjölmiðlar birta kannanir og úthluta sætum á þingi eða sveitarstjórnum út frá þeim sé óvissan í þeim hunsuð. Þá séu flokkar og frambjóðendur gjarnir á að einblína á niðurstöður einstakra kannana, ekki síst ef þær sýna verulegar breytingar á fylgi flokka. AP-fréttastofan brást við umræðu um skoðanakannanir og umfjöllun fjölmiðla um þær með því að gefa út nýjar leiðbeiningar fyrir fréttamenn sína í vor. Þar er lagt til að einstakar skoðanakannanir verði ekki sérstakt fréttaefni eða meginumfjöllunarefni frétta. Kosningaspáin sem Baldur hefur unnið í samstarfi við Kjarnann fyrir undanfarnar kosningar á Íslandi er tilraun til að gera grein fyrir óvissu í könnunum og hjálpa kjósendum að túlka hana. Spáin byggir á meðaltali skoðanakannana sem er svo vegið og metið út frá ýmsum þáttum. „Þessi óvissa er alltaf til staðar. Það sem skiptir máli er að átta sig á henni, ekki bara að sýna fram á hver lokaniðurstaðan verður,“ segir Baldur.
Brexit Donald Trump Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Tók upp þegar hann nauðgaði kærustu sinni í tvígang Innlent Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Innlent Svona var Pallborðið með Baldri, Höllu Hrund og Jóni Innlent „Ef stelpur byrja ungar á blæðingum er það fyrsta flaggið“ Innlent Straumhvörf í veðrinu Innlent Átta forsetaefni klár með listana Innlent Ísraelar gera árás á Íran Erlent Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Innlent Halda andlitinu í skólanum en hrynja niður heima Innlent Helga ekki tilbúin að henda inn handklæðinu Innlent Fleiri fréttir Íkveikjan ekki talin hafa beinst að Trump eða réttarhöldunum Kveikti í sér fyrir utan dómshúsið þar sem réttað er yfir Trump Fyrstu loftárásir Ísraela í Íran frá 1979 Fengu aðstoð Demókrata við að koma hernaðaraðstoð úr nefnd Hefur mátt sitja undir svívirðingum um sjálfan sig Segjast hafa skotið niður dýrmæta sprengjuflugvél Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Ísraelar gera árás á Íran Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Afsalta sjó til drykkjar í þurrki í Barcelona Eiginmaður Sturgeon ákærður fyrir fjárdrátt Mega koma til að snæða í Grindavík en aðeins í rútu Johnson í erfiðri stöðu Hafa vitneskju um mögulegan dvalarstað Íslendings sem flýr réttvísina Útsendarar Rússa sakaðir um skipulagningu árása í Þýskalandi Mikill mannskaði eftir sögulegt úrhelli í eyðimörkinni Kjarnorkuknúin drónaþyrla mun leita að lífrænum sameindum á Títan Sendi ösku í allt að þriggja kílómetra hæð Ákærður fyrir að nota slagorð SS-sveitanna á fjöldafundi Stjórnvöld í Katar að endurskoða sáttasemjarahlutverk sitt Réði lífvörð eftir árásina á bandamann Navalnís Borgarstjóri sakaður um brot gegn dóttur sinni Hæsta vindmylla heims á landi reist í Danmörku Þingforsetinn segist ekki ætla að fara fet Ísraelar sagðir búnir að ákveða að svara fyrir sig Boðflennusæfíll hrellir Kanadamenn Mannskæð loftárás Rússa í Norður-Úkraínu Toppurinn á spírunni fundinn: „Margir í sjokki og enn að ná sér“ Sjá meira