Iðnnám á háskólastig Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar 16. nóvember 2017 10:11 Í Fréttablaðinu þ. 16. nóv. s.l. er grein eftir Sigurð Hannesson framkvæmdastjóra Samtaka iðnaðarins, þar sem hann kallar réttilega eftir aukinni virðingu fyrir iðnnámi. Mig langar í því sambandi að leggja nokkur orð í belg um námsfyrirkomulag á Íslandi almennt, sem snertir með beinum hætti ákall Sigurðar. Það snertir líka þann tilfinnanlega skort á ungmennum sem leggja iðnnám fyrir sig, sem er áhyggjuefni. Framhaldsskólanám á Íslandi fer að mestu fram á tíma sem námsmenn eru skilgreindir lögum samkvæmt sem „börn“ og með fyrirhugaðri styttingu framhaldsskólanáms verður það í raun bara á síðasta námsári í framhaldsskóla sem nemendur eru lagalega sjálfráða. Samfélag nútímans er orðið svo flókið og valkostir sem ungt fólk stendur frammi fyrir svo fjölbreytilegir að ætla má að þessum námsárum barnanna okkar sé best varið í tiltölulega opið og almennt nám sem undirbýr unga fólkið með sem allra bestum hætti fyrir líf í þessum fjölbreytileika, en loki það ekki inni í einhverskonar botnlanga sem takmarkar val þeirra síðar. Segja má að eins og iðnnámi á Íslandi er fyrirkomið í dag þá sé það þess konar botnlangi. Stúdentspróf er í dag aðgöngumiði að öllu því hlaðborði valkosta sem ungt fólk stendur frammi fyrir. Því er engin skynsemi í öðru fyrir ungt fólk sem vill halda leiðum fyrir sig opnum en að ljúka stúdentsprófi. Því langar mig að leggja eftirfarandi til, sem gæti í raun haft margþætt áhrif á þessi viðfangsefni: - Grunnskólinn verði styttur um eitt ár og nemendur byrji sem því nemur fyrr í framhaldsskóla. - Skólaskylda verði framlengd út þann tíma sem einstaklingar eru skilgreindir sem börn (til 18 ára aldurs), þannig að með þeirri styttingu framhaldsskólans sem þegar hefur verið ráðist í útskrifist allir nemendur með stúdentspróf að lokinni skólaskyldu við átján ára aldur. - Jafnhliða þessu verði iðnnám fært upp á eiginlegt háskólastig í þar til gerðum fagháskólum. Það þýðir að þeir sem sinna kennslu á því stigi þurfa jafnframt að efla þekkingu sína með reglubundnum hætti eins og háskólakennarar gera með rannsóknum eða rannsóknatengdu starfi líkt og gert er í atvinnutengdum háskólum (applied science universities) víða um lönd. Undanfarna áratugi hafa fjöldamargar námsgreinar sem skilgreina má sem „starfsnám“ verið færðar upp á háskólastig og má t.d. nefna kennaranám, hjúkrunarnám, sjúkraliðanám, listnám, leikskólakennaranám og viðskiptanám. Margar þeirra eru að auki greinar sem konur sækja í fremur en karlar (það er viðfangsefni í sjálfu sér) og hefur það stuðlað að óeðlilegum kynjahalla þegar kemur að háskólanámi, þar sem konur eru í talsverðum meirihluta þeirra sem slíkt nám stunda og því ljúka. Með þessum hætti myndu mörg markmið nást í einu. Í fyrsta lagi væru öll börnin okkar með aðgöngumiða að hvaða námi sem er að aflokinni skólaskyldunni (stúdentspróf). Í öðru lagi yrði brottfall úr framhaldsskóla jaðartilvik, en það er í dag talsvert vandamál á Íslandi. Í þriðja lagi myndu Íslendingar útskrifast úr háskóla (og framhaldsskóla) á sama tíma og flestar nágrannaþjóðir okkar gera. Í fjórða lagi myndi þetta setja iðnnám á sama stað í skólakerfinu og annað starfsnám og veita því þann sess í okkar menntakerfi sem það á skilið, auk þess að gera starf kennarans í þessum greinum áhugaverðara með áherslunni á rannsóknir og símenntun. Einnig myndi þetta stuðla að sjálfstæðri framþróun fagsins innan iðn- og tækniháskólans (-háskólanna). Í fimmta lagi myndi þetta koma til móts við þann kynjahalla sem er á háskólastigi og fjölga ungum körlum með háskólapróf. Er ekki orðið tímabært, í stað þess að láta iðnnám á Íslandi fjara út á námsstigi sem mikill fjöldi íslenskra námsmanna og foreldra telja að eigi að leggja undir almennt undirbúningsnám fyrir lífið, að veita því einfaldlega þann sess sem það á skilið? Meðal starfsnáms á háskólastigi?Höfundur er dósent og f.v. háskólarektor Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Barnapíu á Bessastaði! Karl Sigurðsson Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Í Fréttablaðinu þ. 16. nóv. s.l. er grein eftir Sigurð Hannesson framkvæmdastjóra Samtaka iðnaðarins, þar sem hann kallar réttilega eftir aukinni virðingu fyrir iðnnámi. Mig langar í því sambandi að leggja nokkur orð í belg um námsfyrirkomulag á Íslandi almennt, sem snertir með beinum hætti ákall Sigurðar. Það snertir líka þann tilfinnanlega skort á ungmennum sem leggja iðnnám fyrir sig, sem er áhyggjuefni. Framhaldsskólanám á Íslandi fer að mestu fram á tíma sem námsmenn eru skilgreindir lögum samkvæmt sem „börn“ og með fyrirhugaðri styttingu framhaldsskólanáms verður það í raun bara á síðasta námsári í framhaldsskóla sem nemendur eru lagalega sjálfráða. Samfélag nútímans er orðið svo flókið og valkostir sem ungt fólk stendur frammi fyrir svo fjölbreytilegir að ætla má að þessum námsárum barnanna okkar sé best varið í tiltölulega opið og almennt nám sem undirbýr unga fólkið með sem allra bestum hætti fyrir líf í þessum fjölbreytileika, en loki það ekki inni í einhverskonar botnlanga sem takmarkar val þeirra síðar. Segja má að eins og iðnnámi á Íslandi er fyrirkomið í dag þá sé það þess konar botnlangi. Stúdentspróf er í dag aðgöngumiði að öllu því hlaðborði valkosta sem ungt fólk stendur frammi fyrir. Því er engin skynsemi í öðru fyrir ungt fólk sem vill halda leiðum fyrir sig opnum en að ljúka stúdentsprófi. Því langar mig að leggja eftirfarandi til, sem gæti í raun haft margþætt áhrif á þessi viðfangsefni: - Grunnskólinn verði styttur um eitt ár og nemendur byrji sem því nemur fyrr í framhaldsskóla. - Skólaskylda verði framlengd út þann tíma sem einstaklingar eru skilgreindir sem börn (til 18 ára aldurs), þannig að með þeirri styttingu framhaldsskólans sem þegar hefur verið ráðist í útskrifist allir nemendur með stúdentspróf að lokinni skólaskyldu við átján ára aldur. - Jafnhliða þessu verði iðnnám fært upp á eiginlegt háskólastig í þar til gerðum fagháskólum. Það þýðir að þeir sem sinna kennslu á því stigi þurfa jafnframt að efla þekkingu sína með reglubundnum hætti eins og háskólakennarar gera með rannsóknum eða rannsóknatengdu starfi líkt og gert er í atvinnutengdum háskólum (applied science universities) víða um lönd. Undanfarna áratugi hafa fjöldamargar námsgreinar sem skilgreina má sem „starfsnám“ verið færðar upp á háskólastig og má t.d. nefna kennaranám, hjúkrunarnám, sjúkraliðanám, listnám, leikskólakennaranám og viðskiptanám. Margar þeirra eru að auki greinar sem konur sækja í fremur en karlar (það er viðfangsefni í sjálfu sér) og hefur það stuðlað að óeðlilegum kynjahalla þegar kemur að háskólanámi, þar sem konur eru í talsverðum meirihluta þeirra sem slíkt nám stunda og því ljúka. Með þessum hætti myndu mörg markmið nást í einu. Í fyrsta lagi væru öll börnin okkar með aðgöngumiða að hvaða námi sem er að aflokinni skólaskyldunni (stúdentspróf). Í öðru lagi yrði brottfall úr framhaldsskóla jaðartilvik, en það er í dag talsvert vandamál á Íslandi. Í þriðja lagi myndu Íslendingar útskrifast úr háskóla (og framhaldsskóla) á sama tíma og flestar nágrannaþjóðir okkar gera. Í fjórða lagi myndi þetta setja iðnnám á sama stað í skólakerfinu og annað starfsnám og veita því þann sess í okkar menntakerfi sem það á skilið, auk þess að gera starf kennarans í þessum greinum áhugaverðara með áherslunni á rannsóknir og símenntun. Einnig myndi þetta stuðla að sjálfstæðri framþróun fagsins innan iðn- og tækniháskólans (-háskólanna). Í fimmta lagi myndi þetta koma til móts við þann kynjahalla sem er á háskólastigi og fjölga ungum körlum með háskólapróf. Er ekki orðið tímabært, í stað þess að láta iðnnám á Íslandi fjara út á námsstigi sem mikill fjöldi íslenskra námsmanna og foreldra telja að eigi að leggja undir almennt undirbúningsnám fyrir lífið, að veita því einfaldlega þann sess sem það á skilið? Meðal starfsnáms á háskólastigi?Höfundur er dósent og f.v. háskólarektor