Verkfall sjómanna hefur nú staðið yfir í rúma tvo mánuði, eða frá 14. desember síðastliðnum, og virðist engin lausn vera í sjónmáli nema stjórnvöld komi að deilunni. Sjómenn hafa verið samningslausir frá því í ársbyrjun 2011 og á þessi deila því sér talsverðan aðdraganda.

Deiluaðilar hafa árum saman fundað með reglulegu millibili, en farið var í samningaviðræður af fullum krafti árið 2015. Nokkur kurr var kominn í sjómenn þegar upp úr viðræðunum slitnaði í desember það ár og var í kjölfarið gengið í það milli jóla og nýárs að kanna hug sjómanna til mögulegra verkfallsaðgerða.

Samningar felldir í tvígang

Á nýja árinu var orðið ljóst að vilji sjómanna væri að taka slaginn, og tilkynntu þeir í desember að þeir væru tilbúnir til þess að láta sverfa til stáls. Aldrei kom þó til verkfalls því deiluaðilar komust að samkomulagi 24. júní 2016, sem sjómenn svo felldu í atkvæðagreiðslu um tveimur mánuðum síðar, eða 10. ágúst.

Deiluaðilar voru því komnir á byrjunarreit í ágúst í fyrra og sjómenn orðnir verulega gramir. Aftur var farið í atkvæðagreiðslu um verkfallsboðun og þann 17. október samþykktu sjómenn með 90 prósent atkvæða að leggja niður störf, tækjust ekki samningar.

Samningar náðust ekki og lögðu sjómenn því niður störf 10. nóvember 2016, í fyrsta skipti í fimmtán ár. Verkfallið stóð yfir í fimm daga. Þá var því frestað eftir að kjarasamningar, sem gilda áttu til tveggja ára, náðust. Þó var um skammgóðan vermi að ræða því samningurinn var kolfelldur í atkvæðagreiðslu.

Verkfallið stendur enn yfir en samninganefndir sjómanna og útvegsmanna telja sig hafa náð samkomulagi um öll helstu meginatriði – nema þá kröfu sjómanna um skattfrjálsa fæðispeninga. Slíkri kröfu verður hins vegar ekki komið í gegn nema með aðkomu stjórnvalda.

Búist er við útspili frá Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur sjávarútvegsráðherra vegna málsins í dag, nái deiluaðilar ekki saman. Óljóst er á þessum tímapunkti hvers eðlis það verður.

Verkföll ítrekað stöðvuð með lagasetningu

Sjómenn lögðu síðast niður störf vorið 2001, ef frá er talið verkfall þeirra á þessu ári. Verkfallið árið 2001 var lengsta verkfall sjómanna í sögunni og stóð  yfir í sjö vikur, eða allt til 16. maí þegar ríkið greip inn í deiluna með lagasetningu og var gerðardómur svo fenginn til þess að leysa úr því.

Sjómenn hafa lengi staðið í ströngu í kjarabaráttu sinni en verkföll þeirra hafa ítrekað verið stöðvuð með lagasetningu, líkt og sjá má hér fyrir neðan, þar sem stiklað er á stóru í gegnum verkföll sjómanna. Aðeins einu sinni hafa sjómenn og útvegsmenn samið sín á milli án inngripa stjórnvalda síðustu tvo áratugi.

2. janúar 1994: Allsherjarverkfall á fiskiskipum. Verkfallið stöðvað með lögum þann 14. janúar.

25. maí 1995: Verkfall á fiskiskipum sem stóð yfir í þrjár vikur. Samningar tókust 15. júní.

2. febrúar 1998: Sjómenn leggja niður störf en stjórnvöld boða lagasetningu viku síðar. Verkfalli er þá frestað til 15. mars og stóð það yfir í alls þrjár vikur. Lög voru sett á verkfallið.

Óvíst er hvort lög verði sett á verkfallið sem nú stendur yfir, eða hvert útspil stjórnvalda verður í þetta sinn, í þessu lengsta verkfalli sögunnar. Búast má við að vendingar verði í deilunni í dag.