Ekki minn unglingur Þorsteinn V. Einarsson skrifar 23. september 2016 11:21 Langflestir unglingar á Íslandi stunda heilbrigt líferni og hafa það nokkuð gott, samkvæmt niðurstöðum rannsókna R&G, sem leggur reglulega spurningakannanir fyrir alla unglinga á landinu. Það eru góð tíðindi, en hins vegar er alltaf ákveðinn hluti unglinga sem leitar í áfengis- eða vímuefnaneyslu. Ástæðurnar misjafnar og aðstæður þeirra sömuleiðis. Tilhneygingin er samt sú að þessir unglingar virðast finna hvern annan, þvert yfir borgarhluta og jafnvel landshluta. Í starfi mínu tengt félagsmiðstöðvum í Reykjavík fékk ég að taka þátt í stóru samstarfsverkefni fjögurra sviða hjá Reykjavíkurborg. Verkefnið fólst í að finna lausn og mæta þörfum unglinga og ungmenna sem áttu það sameiginlegt að neyta vímuefna og vanrækja hversdagslegar athafnir sem teljast nauðsynlegar til eðlilegs þroska. Hópuðust þessir unglingar og ungmenni saman í miðbæ Reykjavíkur og höfðu ógnandi áhrif á umhverfi sitt. Komu þau víða að af stór-höfuðborgarsvæðinu og nágrenni. Sviðin fjögur enduðu á að búa til sex vikna prógram sem nokkrum unglingum og ungmennum var boðið að taka þátt í. Úrræðið var mótað með unglingunum/ungmennunum og því var það í takt við þarfir þeirra. Foreldrar þeirra sem, eins og gefur að skilja, voru orðnir vonlausir og algjörlega úrræðalausir, tóku vel í verkefnið og sögðu eftir á að það hefði haft jákvæð áhrif á líf barna þeirra. Ekki nóg með að unglingarnir, ungmennin og foreldrarnir hefðu jákvæða upplifun af verkefninu, þá bentu kannanir (sem gerðar voru reglulega yfir tímabilið) til þess að verkefnið hafði jákvæð áhrif á viðhorf þátttakendanna. Og þeir sögðust allir vilja aftur taka þátt í samskonar verkefni, stæði það til boða. Enda veitti velferðaráð Reykjavíkurborgar þessu verkefni sérstök hvatningarverðlaun á vordögum 2016. Og hvað svo? Ekkert.Undirritaður kynnti verkefnið (ásamt fleirum) fyrir forsvarsmönnum sviða Reykjavíkurborgar og pólitískum fulltrúum þeirra með von um að því yrði haldið áfram. Vissulega voru allir voða kátir með verkefnið, en þó var enginn til í að fjármagna það né fóstra áfram, þrátt fyrir að það kosti einungis ca. þrjár til fimm milljónir á ári (fer eftir útfærslu), sem er mjög lítið miðað við önnur úrræði, svo ekki sé talað um kostnaðinn við að gera ekkert. Mánuðirnir liðu og nú er kominn ágúst. Ári síðar. Ekkert hefur gerst í þessum málefnum.Það er mikil nauðsyn á úrræði á vegum hins opinbera sem bregst við á fyrstu stigum áhættuhegðunar unglinga. Samstarfsúrræði þvert á svið. Snemmtækt og raunhæft úrræði á forsendum unglinganna. Úrræði án refsinga, hótana eða annarra þvingandi aðferða. Í dag virðist aðeins brugðist við þegar allt er orðið svart og þá helst þegar umhverfið hefur þjáðst nægjanlega mikið. Ég beini orðum mínum ekki einungis til Reykjavíkurborgar, því sveitarfélögin í kring eiga einnig að axla ábyrgð og að sjálfsögðu ríkið – helst þó öll í sameiningu. Tek skýrt fram að ég er ekki að kalla eftir innihaldslausri stefnu, heldur úrræði sem mótað er með hliðsjón af raunveruleikanum.Hafandi starfað á vettvangi barna, unglinga og ungmenna í áratug veit ég fyrir víst að vímuefnaneysla unglinga er sjaldnast ófyrirsjáanleg. Vísbendingarnar birtast oft strax í fyrstu bekkjum grunnskóla. En kerfið bíður og bíður og bíður... þangað til það er orðið of seint eða óþarflega mikill skaði skeður. Forsetinn okkar, Guðni Th. Jóhannesson, sagði í sínu fyrsta ávarpi að við þyrftum að hlúa að æsku landsins og hjálpa þeim sem eru hjálpar þurfi. Í bílakjöllurum, verslunarmiðstöðvum, undirgöngum, inn á sumum heimilum og tilfallandi opinberum stöðum, er hluti af æsku landsins sem er hjálpar þurfi. Unglingar og ungmenni sem ekki fá uppfylltar sínar þarfir og leita því lausna með öðrum leiðum. Oft eru vímuefni bara það skásta sem er í boði. Ég tel mig vita fyrir víst að lang flest þeirra ungmenna sem leita svo snemma í vímugjafa, kusu það ekki af fúsum og frjálsum vilja. Samspil óheppilegra spila á hendi ásamt skorti á uppfylltum þörfum vísa veginn. Það er til lausn. Ég hef séð hana virka og hún er ekki dýr. Guðni, eigum við ekki að hittast yfir kaffibolla og koma henni í farveg? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson Skoðun Halla Hrund - Þarf fólk eins og þig, fyrir fólk eins og mig? Tómas Ellert Tómasson Skoðun Kjósum sterkan leiðtoga Guðlaug Hrönn Jóhannsdóttir Skoðun Heldur þann besta en þann næstbesta! Vilhjálmur B. Bragason Skoðun Vonandi endurtekur sagan sig! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Forsetabaráttan: Hin fimm fræknu og leiðtogafræðin Sigurður Ragnarsson Skoðun Velferð fólks framar markaðsvæddri netsölu áfengis Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Skoðun Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega skrifar Skoðun Heldur þann besta en þann næstbesta! Vilhjálmur B. Bragason skrifar Skoðun Vel gert! Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund; vörður auðlinda og nýsköpunar Valdimar Össurarson skrifar Skoðun Forsetabaráttan: Hin fimm fræknu og leiðtogafræðin Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Sýnileiki og styrkur þjóðar Ásdís Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Velferð fólks framar markaðsvæddri netsölu áfengis Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar skrifar Skoðun Vonandi endurtekur sagan sig! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - Þarf fólk eins og þig, fyrir fólk eins og mig? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kjósum sterkan leiðtoga Guðlaug Hrönn Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Munu kosningar bjarga Bretlandi? Guðmundur Einarsson skrifar Skoðun Hvers konar bull er þetta ! Fjölnir Sæmundsson skrifar Skoðun Líkhús Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Hafnarfjarðarbæjar – Þjóðgarð á Reykjanes Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Svar til Páls Winkel Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Skoðun Síðasti naglinn í líkkistu innanlandsflugs? Eiður Ragnarsson skrifar Skoðun Forseti lýðveldisins Erlingur Hansson skrifar Skoðun Grípum gullið tækifæri og sendum heiminum skýr skilaboð…aftur Svandís Ingimundardóttir skrifar Skoðun Við elskum föt, eða hvað? Magnús Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Virðulegur forseti Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Sjálfstæð Palestína skiptir heiminn máli Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Minnislausir molbúar Melkorka Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Langflestir unglingar á Íslandi stunda heilbrigt líferni og hafa það nokkuð gott, samkvæmt niðurstöðum rannsókna R&G, sem leggur reglulega spurningakannanir fyrir alla unglinga á landinu. Það eru góð tíðindi, en hins vegar er alltaf ákveðinn hluti unglinga sem leitar í áfengis- eða vímuefnaneyslu. Ástæðurnar misjafnar og aðstæður þeirra sömuleiðis. Tilhneygingin er samt sú að þessir unglingar virðast finna hvern annan, þvert yfir borgarhluta og jafnvel landshluta. Í starfi mínu tengt félagsmiðstöðvum í Reykjavík fékk ég að taka þátt í stóru samstarfsverkefni fjögurra sviða hjá Reykjavíkurborg. Verkefnið fólst í að finna lausn og mæta þörfum unglinga og ungmenna sem áttu það sameiginlegt að neyta vímuefna og vanrækja hversdagslegar athafnir sem teljast nauðsynlegar til eðlilegs þroska. Hópuðust þessir unglingar og ungmenni saman í miðbæ Reykjavíkur og höfðu ógnandi áhrif á umhverfi sitt. Komu þau víða að af stór-höfuðborgarsvæðinu og nágrenni. Sviðin fjögur enduðu á að búa til sex vikna prógram sem nokkrum unglingum og ungmennum var boðið að taka þátt í. Úrræðið var mótað með unglingunum/ungmennunum og því var það í takt við þarfir þeirra. Foreldrar þeirra sem, eins og gefur að skilja, voru orðnir vonlausir og algjörlega úrræðalausir, tóku vel í verkefnið og sögðu eftir á að það hefði haft jákvæð áhrif á líf barna þeirra. Ekki nóg með að unglingarnir, ungmennin og foreldrarnir hefðu jákvæða upplifun af verkefninu, þá bentu kannanir (sem gerðar voru reglulega yfir tímabilið) til þess að verkefnið hafði jákvæð áhrif á viðhorf þátttakendanna. Og þeir sögðust allir vilja aftur taka þátt í samskonar verkefni, stæði það til boða. Enda veitti velferðaráð Reykjavíkurborgar þessu verkefni sérstök hvatningarverðlaun á vordögum 2016. Og hvað svo? Ekkert.Undirritaður kynnti verkefnið (ásamt fleirum) fyrir forsvarsmönnum sviða Reykjavíkurborgar og pólitískum fulltrúum þeirra með von um að því yrði haldið áfram. Vissulega voru allir voða kátir með verkefnið, en þó var enginn til í að fjármagna það né fóstra áfram, þrátt fyrir að það kosti einungis ca. þrjár til fimm milljónir á ári (fer eftir útfærslu), sem er mjög lítið miðað við önnur úrræði, svo ekki sé talað um kostnaðinn við að gera ekkert. Mánuðirnir liðu og nú er kominn ágúst. Ári síðar. Ekkert hefur gerst í þessum málefnum.Það er mikil nauðsyn á úrræði á vegum hins opinbera sem bregst við á fyrstu stigum áhættuhegðunar unglinga. Samstarfsúrræði þvert á svið. Snemmtækt og raunhæft úrræði á forsendum unglinganna. Úrræði án refsinga, hótana eða annarra þvingandi aðferða. Í dag virðist aðeins brugðist við þegar allt er orðið svart og þá helst þegar umhverfið hefur þjáðst nægjanlega mikið. Ég beini orðum mínum ekki einungis til Reykjavíkurborgar, því sveitarfélögin í kring eiga einnig að axla ábyrgð og að sjálfsögðu ríkið – helst þó öll í sameiningu. Tek skýrt fram að ég er ekki að kalla eftir innihaldslausri stefnu, heldur úrræði sem mótað er með hliðsjón af raunveruleikanum.Hafandi starfað á vettvangi barna, unglinga og ungmenna í áratug veit ég fyrir víst að vímuefnaneysla unglinga er sjaldnast ófyrirsjáanleg. Vísbendingarnar birtast oft strax í fyrstu bekkjum grunnskóla. En kerfið bíður og bíður og bíður... þangað til það er orðið of seint eða óþarflega mikill skaði skeður. Forsetinn okkar, Guðni Th. Jóhannesson, sagði í sínu fyrsta ávarpi að við þyrftum að hlúa að æsku landsins og hjálpa þeim sem eru hjálpar þurfi. Í bílakjöllurum, verslunarmiðstöðvum, undirgöngum, inn á sumum heimilum og tilfallandi opinberum stöðum, er hluti af æsku landsins sem er hjálpar þurfi. Unglingar og ungmenni sem ekki fá uppfylltar sínar þarfir og leita því lausna með öðrum leiðum. Oft eru vímuefni bara það skásta sem er í boði. Ég tel mig vita fyrir víst að lang flest þeirra ungmenna sem leita svo snemma í vímugjafa, kusu það ekki af fúsum og frjálsum vilja. Samspil óheppilegra spila á hendi ásamt skorti á uppfylltum þörfum vísa veginn. Það er til lausn. Ég hef séð hana virka og hún er ekki dýr. Guðni, eigum við ekki að hittast yfir kaffibolla og koma henni í farveg?
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Grípum gullið tækifæri og sendum heiminum skýr skilaboð…aftur Svandís Ingimundardóttir skrifar