Fordómum verður ekki útrýmt án áheyrnar Kristína Erna Hallgrímsdóttir skrifar 7. október 2015 11:49 Í vikunni spyr vinkona mín sem situr í Jafnréttisnefnd SHÍ hvort ég lendi í því að vera ávörpuð á ensku. Ég gat nú ekki neitað því, ég lendi stundum í því vegna þess ég fell ekki undir staðalímynd um Íslending. Í framhaldi af því spyr hún mig hvort ég vilji skrifa grein um upplifun mína í tengslum við það. Ég þori að viðurkenna að ég var smeyk við það fyrst. Ástæðan var einfaldlega sú að ég var hrædd um að það yrði litið á það sem væl. En það sem fékk mig til að skipta upp skoðun var einmitt sá hugsunarháttur hjá mér. Þegar á að ræða um fordóma hérlendis er settur upp ákveðinn varnarveggur gagnvart umræðunni sem hefur í haft í för með sér þöggun á þessu málefni. Umræðan nær ekki almennilega að gera vart við sig vegna hindrana sem hún verður fyrir. Þær hindranir felast m.a. í því að raddir þeirra sem verða fyrir fordómum fá ekki áheyrn og mismununin frekar réttlætt á einn eða annan hátt. Viðbrögð mín við að tala um þetta opinberlega gefur til kynna að brýn þörf sé á opinni umræðu um fordóma gagnvart einstaklingum af erlendum uppruna hér á landi. Ég er ekki talskona allra einstaklinga af erlendum uppruna eða þeirra sem eru tvítyngdir. Það er breiður hópur sem hefur mismunandi bakgrunn og upplifun hvers og eins er ávalt einstaklingsbundin. Ég fjalla hér um mína eigin upplifun á því að vera tvítyngd. Ég hef alla tíð búið á Íslandi, faðir minn er Íslendingur og móðir mín Filippseyingur. En þrátt fyrir að hafa alltaf búið á Íslandi fór ég mikið til Filippseyja í æsku og á stóra fjölskyldu þar sem ég er mjög náin. Minningar og uppeldi mitt er því komið frá báðum löndum sem hefur vissulega mótað mig á lífsleiðinni. Algengt er að fólk spyrji mig hvaðan ég sé og ég hef komist að því að það að vera Íslendingur er ekki svarið sem leitast er eftir. Þegar ég segist svo vera hálfur Filippseyingur er spurningin oft gerð réttlát með því að gera athugasemd á hreiminn sem ég hef. Rétt er að taka það fram að íslenska er mitt móðurmál. Í framhaldi af því er ég oft spurð hvort ég líti á mig sem „alvöru“ Íslending og ótal margt fleira mætti telja upp. Það má líka vel velta fyrir sér í hverju það felst að vera „alvöru“ Íslendingur. Upplifun mín á fordómum á Íslandi er falin í hversdagslegum fordómum. Hversdagslegir fordómar eru duldir og smeygja sér inn í gegnum ávörp, athugasemdir eða svokallað „grín“ í daglegu tali. Hér er um að ræða undirliggjandi fordóma sem byggðir eru á staðalímyndum um ákveðna hópa, þjóðerni, litarhætti eða jafnvel kyn. Það má líta á þetta sem ákveðinn valdastrúktúr sem á þátt í að viðhalda mismunun í samfélaginu. Það er ekki að ástæðulausu að fjölmiðlar séu kallaðir fjórða valdið, þeir eiga stóran þátt í að stýra orðræðu þjóðfélagsins. Ég finn það í sjálfri mér og andrúmsloftinu hve máttur fjölmiðla er mikill. Í kjölfar umfjöllunar um moskumálið svokallaða árin 2013-14 hófst neikvæð umræða í garð múslima sem var fólgin í einhverskonar hræðslu við að spilla hreinleika íslenskrar menningar. Þessi umfjöllun litaði umræðuna um málefni fjölmenningar hérlendis. Umræðan var ekki einungis neikvæð heldur varð andrúmsloftið þungt og á sama tíma varð ég neikvæð. Ég varð sjálf viðkvæmari fyrir ummælum sem ég var vön að fá fyrir, brást harðar við þeim og jafnvel í þeim tilfellum sem það átti ekki við. Núverið hefur umræða um flóttafólk verið ríkjandi og vilji almennings til að taka á móti þeim mikill. Það gefur til kynna að mikil viðhorfsbreyting til fjölmenningar hafi átt sér stað á síðastliðnum misserum. Við þurfum ekki nema að líta í kringum okkur og skoða okkar eigin lifnaðarhætti til að átta okkur á því að það er stöðugt flæði sem á sér stað þvert yfir landamæri. Ástæður fólksflutninga eru margvíslegar, þó meirihlutinn sé í leit að betri lífsgæðum. Að fæðast á Íslandi felur í sér ákveðin forréttindi en því miður eru tækifærin ekki jafn ríkuleg víða í heiminum. Líkt og móðir mín sem ákvað að flytja til Íslands til þess að leita sér betri tækifæra og viðurværis, er nú stór hópur flóttafólks á leið til Evrópu í leit að nákvæmlega því sama. Málefni um fjölmenningarlegt þjóðfélag er mér ofarlega í huga en að sama skapi er það mér nærkomið. Ég er mun bjartsýnni gagnvart því og finn að fólk er sífellt að verða opnara fyrir fjölbreyttara samfélagi. Í umræðu um fjölmenningu á Íslandi er mikilvægt að raddir þeirra sem tilheyra minnihlutahópum fái að heyrast og þeir séu sýnilegir. Vert er að hafa í huga að þetta er fjölbreyttur hópur einstaklinga sem eru sínar eigin persónur líkt og hver annar. Þegar við gefum fjölbreytileikanum færi á því að fá áheyrn þá getum við öðlast aðra sýn og með breyttum hugsunarhætti spornað gegn staðalímyndum sem ekki eiga rétt á sér í raunveruleikanum. Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir upplifun minnihlutahópa því þegar reynsluheimur þeirra er birtur þá erum við um leið að fá innsýn í okkar eigið samfélag og getum vonandi betrumbætt það í átt að jafnara og samlyndara samfélagi. Þessi grein er skrifuð sem hluti af greinarskriftarátaki Jafnréttisnefndar SHÍ fyrir Jafnréttisdaga 2015. Dagskrá má finna hér. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Íslamd Ég labba inn í Bónus í lopapeysu og gúmmítúttunum. Ég mæti fyrsta athugula augnaráðinu við flatkökuhilluna. 6. október 2015 09:33 Miðbær Reykjavíkur er bara fyrir suma Þessi grein er í raun ákall. Ákall eftir réttlæti. Réttlætið snýst um að allir eigi sama rétt á að njóta skemmtanalífs. Að þeir sem það vilji, fái að upplifa djammið, djúsið og allt sem því fylgir. 5. október 2015 10:11 Óeðlileg ást? Oft heyrir maður talað um það hversu langt Ísland er komið í réttindabaráttu hinsegin fólks og að hér á landi ríki meira umburðarlyndi en í nokkru öðru ríki. 5. október 2015 13:00 Mest lesið Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Ljúgandi málpípa Sjálfstæðisflokksins Tómas Kristjánsson Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Halldór 15.06.2024 Halldór Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Í vikunni spyr vinkona mín sem situr í Jafnréttisnefnd SHÍ hvort ég lendi í því að vera ávörpuð á ensku. Ég gat nú ekki neitað því, ég lendi stundum í því vegna þess ég fell ekki undir staðalímynd um Íslending. Í framhaldi af því spyr hún mig hvort ég vilji skrifa grein um upplifun mína í tengslum við það. Ég þori að viðurkenna að ég var smeyk við það fyrst. Ástæðan var einfaldlega sú að ég var hrædd um að það yrði litið á það sem væl. En það sem fékk mig til að skipta upp skoðun var einmitt sá hugsunarháttur hjá mér. Þegar á að ræða um fordóma hérlendis er settur upp ákveðinn varnarveggur gagnvart umræðunni sem hefur í haft í för með sér þöggun á þessu málefni. Umræðan nær ekki almennilega að gera vart við sig vegna hindrana sem hún verður fyrir. Þær hindranir felast m.a. í því að raddir þeirra sem verða fyrir fordómum fá ekki áheyrn og mismununin frekar réttlætt á einn eða annan hátt. Viðbrögð mín við að tala um þetta opinberlega gefur til kynna að brýn þörf sé á opinni umræðu um fordóma gagnvart einstaklingum af erlendum uppruna hér á landi. Ég er ekki talskona allra einstaklinga af erlendum uppruna eða þeirra sem eru tvítyngdir. Það er breiður hópur sem hefur mismunandi bakgrunn og upplifun hvers og eins er ávalt einstaklingsbundin. Ég fjalla hér um mína eigin upplifun á því að vera tvítyngd. Ég hef alla tíð búið á Íslandi, faðir minn er Íslendingur og móðir mín Filippseyingur. En þrátt fyrir að hafa alltaf búið á Íslandi fór ég mikið til Filippseyja í æsku og á stóra fjölskyldu þar sem ég er mjög náin. Minningar og uppeldi mitt er því komið frá báðum löndum sem hefur vissulega mótað mig á lífsleiðinni. Algengt er að fólk spyrji mig hvaðan ég sé og ég hef komist að því að það að vera Íslendingur er ekki svarið sem leitast er eftir. Þegar ég segist svo vera hálfur Filippseyingur er spurningin oft gerð réttlát með því að gera athugasemd á hreiminn sem ég hef. Rétt er að taka það fram að íslenska er mitt móðurmál. Í framhaldi af því er ég oft spurð hvort ég líti á mig sem „alvöru“ Íslending og ótal margt fleira mætti telja upp. Það má líka vel velta fyrir sér í hverju það felst að vera „alvöru“ Íslendingur. Upplifun mín á fordómum á Íslandi er falin í hversdagslegum fordómum. Hversdagslegir fordómar eru duldir og smeygja sér inn í gegnum ávörp, athugasemdir eða svokallað „grín“ í daglegu tali. Hér er um að ræða undirliggjandi fordóma sem byggðir eru á staðalímyndum um ákveðna hópa, þjóðerni, litarhætti eða jafnvel kyn. Það má líta á þetta sem ákveðinn valdastrúktúr sem á þátt í að viðhalda mismunun í samfélaginu. Það er ekki að ástæðulausu að fjölmiðlar séu kallaðir fjórða valdið, þeir eiga stóran þátt í að stýra orðræðu þjóðfélagsins. Ég finn það í sjálfri mér og andrúmsloftinu hve máttur fjölmiðla er mikill. Í kjölfar umfjöllunar um moskumálið svokallaða árin 2013-14 hófst neikvæð umræða í garð múslima sem var fólgin í einhverskonar hræðslu við að spilla hreinleika íslenskrar menningar. Þessi umfjöllun litaði umræðuna um málefni fjölmenningar hérlendis. Umræðan var ekki einungis neikvæð heldur varð andrúmsloftið þungt og á sama tíma varð ég neikvæð. Ég varð sjálf viðkvæmari fyrir ummælum sem ég var vön að fá fyrir, brást harðar við þeim og jafnvel í þeim tilfellum sem það átti ekki við. Núverið hefur umræða um flóttafólk verið ríkjandi og vilji almennings til að taka á móti þeim mikill. Það gefur til kynna að mikil viðhorfsbreyting til fjölmenningar hafi átt sér stað á síðastliðnum misserum. Við þurfum ekki nema að líta í kringum okkur og skoða okkar eigin lifnaðarhætti til að átta okkur á því að það er stöðugt flæði sem á sér stað þvert yfir landamæri. Ástæður fólksflutninga eru margvíslegar, þó meirihlutinn sé í leit að betri lífsgæðum. Að fæðast á Íslandi felur í sér ákveðin forréttindi en því miður eru tækifærin ekki jafn ríkuleg víða í heiminum. Líkt og móðir mín sem ákvað að flytja til Íslands til þess að leita sér betri tækifæra og viðurværis, er nú stór hópur flóttafólks á leið til Evrópu í leit að nákvæmlega því sama. Málefni um fjölmenningarlegt þjóðfélag er mér ofarlega í huga en að sama skapi er það mér nærkomið. Ég er mun bjartsýnni gagnvart því og finn að fólk er sífellt að verða opnara fyrir fjölbreyttara samfélagi. Í umræðu um fjölmenningu á Íslandi er mikilvægt að raddir þeirra sem tilheyra minnihlutahópum fái að heyrast og þeir séu sýnilegir. Vert er að hafa í huga að þetta er fjölbreyttur hópur einstaklinga sem eru sínar eigin persónur líkt og hver annar. Þegar við gefum fjölbreytileikanum færi á því að fá áheyrn þá getum við öðlast aðra sýn og með breyttum hugsunarhætti spornað gegn staðalímyndum sem ekki eiga rétt á sér í raunveruleikanum. Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir upplifun minnihlutahópa því þegar reynsluheimur þeirra er birtur þá erum við um leið að fá innsýn í okkar eigið samfélag og getum vonandi betrumbætt það í átt að jafnara og samlyndara samfélagi. Þessi grein er skrifuð sem hluti af greinarskriftarátaki Jafnréttisnefndar SHÍ fyrir Jafnréttisdaga 2015. Dagskrá má finna hér.
Íslamd Ég labba inn í Bónus í lopapeysu og gúmmítúttunum. Ég mæti fyrsta athugula augnaráðinu við flatkökuhilluna. 6. október 2015 09:33
Miðbær Reykjavíkur er bara fyrir suma Þessi grein er í raun ákall. Ákall eftir réttlæti. Réttlætið snýst um að allir eigi sama rétt á að njóta skemmtanalífs. Að þeir sem það vilji, fái að upplifa djammið, djúsið og allt sem því fylgir. 5. október 2015 10:11
Óeðlileg ást? Oft heyrir maður talað um það hversu langt Ísland er komið í réttindabaráttu hinsegin fólks og að hér á landi ríki meira umburðarlyndi en í nokkru öðru ríki. 5. október 2015 13:00
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun