Samtökin 78 vilja fara í mál vegna kirkjunnar Kristjana Björg Guðbrandsdóttir og Stefán Rafn Sigurbjörnsson skrifa 24. september 2015 07:00 „Samviskufrelsið er stjórnarskrárvarinn réttur og meðal dýrmætustu mannréttinda. Engar sérstakar reglur gilda um samviskufrelsi presta. Sem betur fer,“ segir Kristján Valur Ingólfsson, vígslubiskup í Skálholti og starfandi biskup. Biskupsstofu barst þann 2. júlí síðastliðinn beiðni frá innanríkisráðuneytinu um að svara einni af fimm fyrirspurnum Andrésar Inga Jónssonar, varaþingmanns Vinstri grænna, um þjónustu presta og mismunun á grundvelli kynhneigðar sem bornar voru upp við innanríkisráðherra á Alþingi. Í greinargerð með svari Biskupsstofu kemur fram að þjóðkirkjan hafi litið svo á að réttur samkynja para til kirkjulegrar hjónavígslu væri tryggður þrátt fyrir samviskufrelsi presta. Þá segir í svörum Biskupsstofu að ráðuneytið hafi ekki kallað eftir tillögum biskups í þessum efnum og því ekki sett reglur um hvenær prestum sé skylt að framkvæma hjónavígslu. Á kirkjulegum vígslumönnum hvíli ekki sama skylda og borgaralegum vígslumönnum. „Þjóðkirkjan fékk með nýjum hjúskaparlögum heimild til að gefa saman pör af sama kyni,“ segir Kristján. „Þjóðkirkjan hefur nýtt sér þann skilning sem fram kemur í greinargerð með hjúskaparlögunum að ekki þurfi að skylda starfandi prest til þess að framkvæma hjónavígslu samkynhneigðra gegn vilja sínum,“ segir hann. Engar reglur eru í gildi um samviskufrelsi presta innan þjóðkirkjunnar sem heimila þeim að neita fólki um þjónustu á grundvelli kynhneigðar. Þetta kemur fram í svari Biskupsstofu til innanríkisráðuneytis. Hart hefur verið tekist á um hjónavígslu hinsegin fólks innan kirkjunnar síðustu ár. Samkynhneigðir hafa ekki sömu réttindi og gagnkynhneigðir innan kirkjunnar því prestar geta neitað að gifta samkynhneigða ef trúarleg sannfæring þeirra leyfir þeim það ekki. Hilmar Hildar Magnúsarson, formaður Samtakanna '78, segir ótækt að prestar mismuni fólki í skjóli trúarsannfæringar. „Fyrst og fremst vegna þess að við erum að ræða um opinbera stofnun og opinbera þjóna. Það er hrein og klár mismunun gagnvart borgurum landsins. Því hljótum við að mótmæla.“ Hann segir engu skipta hvort prestar sem hafna samkynhneigðum um þjónustu séu fáir. „Þó það væri einn, þó þeir væru hundrað. Þetta snýst um ákveðin grundvallarprinsipp.“ Hilmar segist munu skoða niðurstöðuna með lögmönnum. „Við reynum auðvitað að hafa áhrif á þau sem fara með löggjafarvaldið, það er eitt úrræða en við sækjum okkar rétt fyrir dómstólum ef samkynja pör eiga á hættu að verða mismunað.“ „Mismunun á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar getur aldrei staðist jafnréttisákvæði stjórnarskrár. Láti löggjafinn ákvæði sem heimila prestum og vígslumönnum annarra trúfélaga að mismuna einstaklingum með þessum hætti standa óhreyfð, þá mun verða látið á það reyna fyrir dómstólum,“ að sögn Bjargar Valgeirsdóttur, hjá DIKA lögmönnum og lögmanni Samtakanna '78. Hið svokallaða „samviskufrelsi presta“ sé aðeins heimatilbúið orðatiltæki yfir heimild til að mismuna einstaklingum. Aðspurð minnir hún á að starfsmenn þjóðkirkjunnar, þar með taldir prestar, séu opinberir starfsmenn lögum samkvæmt og hafi þeir sem slíkir skyldur gagnvart öllum almenningi. Hún telur alvarlegt að vígslumenn þjóðkirkjunnar beri ekki sömu skyldur gagnvart almenningi lögum samkvæmt líkt og borgaralegir vígslumenn. Björg bendir á að raunar sé í hjúskaparlögum fólgin heimild til handa kirkjunnar mönnum að ákveða að mismuna fólki með þessum hætti. Á meðan lögin standi óhreyfð þá geti prestar þjóðkirkjunnar neitað samkynja pari um hjónavígslu á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar. Slíkt geti ekki staðist, ríkisstarfsmönnum sé aldrei heimilt að mismuna einstaklingum á þann hátt. Láti löggjafinn ákvæði sem heimila prestum og vígslumönnum trúfélaga að mismuna einstaklingum með þessum hætti standa óhreyfð verði látið á það reyna fyrir dómstólum. Björg bendir á að dómur Mannréttindadómstóls Evrópu frá ársbyrjun 2013 (Eweida og fleiri gegn Bretlandi) hafi staðfest að óheimilt sé að mismuna samkynja pörum með vísan til trúfrelsis. Dómstóllinn hafi með niðurstöðunni viðurkennt að aðgerðir gegn mismunun á grundvelli kynhneigðar séu mikilvægar og hafi lögmætan tilgang sem réttlæti takmarkanir á trúfrelsi. Dómurinn hafi í för með sér að bann við mismunun á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar gangi framar rétti til iðkunar trúarbragða. Hinsegin Mest lesið María Sigrún látin fara úr Kveik Innlent Svona var stemmningin á lokaspretti forsetaefnanna í Hörpu Innlent Dregur framboðið til baka Innlent Ákvörðun áfrýjunardómstólsins áfall og stórt skref aftur á bak Erlent „Þessi ákvörðun var ekki tekin í Valhöll“ Innlent „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Innlent Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Innlent „Óskiljanlegt að menn skuli leggjast svona lágt“ Innlent Viktor stal senunni: Hefði ekki haft tíma til að safna ef hann væri í vinnu Innlent Niðri fyrir vegna Útlaganna Innlent Fleiri fréttir Rifjaði upp þegar forsetinn bjargaði landinu Skemmdarvargar á eftir útilistaverkum eftir Einar Jónsson Krafturinn í gosinu gæti aukist verulega haldi kvikusöfnun áfram Þrettánda nafnið bætist við Fimm af tólf skiluðu einungis rafrænum meðmælum Gylfi leiðir samhæfingu vegna Grindavíkur María Sigrún látin fara úr Kveik Viktor stal senunni: Hefði ekki haft tíma til að safna ef hann væri í vinnu Forsetaefni streymdu í Hörpu Ásdís Rán, Arnar og Ástþór mætast í Pallborðinu „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Rekin vinalega á brott en vonast til að fá að vera áfram „Þessi ákvörðun var ekki tekin í Valhöll“ „Óskiljanlegt að menn skuli leggjast svona lágt“ Dregur framboðið til baka Niðri fyrir vegna Útlaganna Svona var stemmningin á lokaspretti forsetaefnanna í Hörpu Kínverjar vara Bandaríkjamenn við að stíga á „rauðu strikin“ Samtök hernaðarandstæðinga fordæma „kúvendingu“ á afstöðu Íslands Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Forsetaslagurinn, leit að eiganda fjármuna og rjómablíða Fjölbreytt verkefni hjá björgunarsveitum í dag Útlagar spreyjaðir gylltir Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Sinueldur í Reykjanesbæ Pétur Einarsson leikari látinn Sjá meira
„Samviskufrelsið er stjórnarskrárvarinn réttur og meðal dýrmætustu mannréttinda. Engar sérstakar reglur gilda um samviskufrelsi presta. Sem betur fer,“ segir Kristján Valur Ingólfsson, vígslubiskup í Skálholti og starfandi biskup. Biskupsstofu barst þann 2. júlí síðastliðinn beiðni frá innanríkisráðuneytinu um að svara einni af fimm fyrirspurnum Andrésar Inga Jónssonar, varaþingmanns Vinstri grænna, um þjónustu presta og mismunun á grundvelli kynhneigðar sem bornar voru upp við innanríkisráðherra á Alþingi. Í greinargerð með svari Biskupsstofu kemur fram að þjóðkirkjan hafi litið svo á að réttur samkynja para til kirkjulegrar hjónavígslu væri tryggður þrátt fyrir samviskufrelsi presta. Þá segir í svörum Biskupsstofu að ráðuneytið hafi ekki kallað eftir tillögum biskups í þessum efnum og því ekki sett reglur um hvenær prestum sé skylt að framkvæma hjónavígslu. Á kirkjulegum vígslumönnum hvíli ekki sama skylda og borgaralegum vígslumönnum. „Þjóðkirkjan fékk með nýjum hjúskaparlögum heimild til að gefa saman pör af sama kyni,“ segir Kristján. „Þjóðkirkjan hefur nýtt sér þann skilning sem fram kemur í greinargerð með hjúskaparlögunum að ekki þurfi að skylda starfandi prest til þess að framkvæma hjónavígslu samkynhneigðra gegn vilja sínum,“ segir hann. Engar reglur eru í gildi um samviskufrelsi presta innan þjóðkirkjunnar sem heimila þeim að neita fólki um þjónustu á grundvelli kynhneigðar. Þetta kemur fram í svari Biskupsstofu til innanríkisráðuneytis. Hart hefur verið tekist á um hjónavígslu hinsegin fólks innan kirkjunnar síðustu ár. Samkynhneigðir hafa ekki sömu réttindi og gagnkynhneigðir innan kirkjunnar því prestar geta neitað að gifta samkynhneigða ef trúarleg sannfæring þeirra leyfir þeim það ekki. Hilmar Hildar Magnúsarson, formaður Samtakanna '78, segir ótækt að prestar mismuni fólki í skjóli trúarsannfæringar. „Fyrst og fremst vegna þess að við erum að ræða um opinbera stofnun og opinbera þjóna. Það er hrein og klár mismunun gagnvart borgurum landsins. Því hljótum við að mótmæla.“ Hann segir engu skipta hvort prestar sem hafna samkynhneigðum um þjónustu séu fáir. „Þó það væri einn, þó þeir væru hundrað. Þetta snýst um ákveðin grundvallarprinsipp.“ Hilmar segist munu skoða niðurstöðuna með lögmönnum. „Við reynum auðvitað að hafa áhrif á þau sem fara með löggjafarvaldið, það er eitt úrræða en við sækjum okkar rétt fyrir dómstólum ef samkynja pör eiga á hættu að verða mismunað.“ „Mismunun á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar getur aldrei staðist jafnréttisákvæði stjórnarskrár. Láti löggjafinn ákvæði sem heimila prestum og vígslumönnum annarra trúfélaga að mismuna einstaklingum með þessum hætti standa óhreyfð, þá mun verða látið á það reyna fyrir dómstólum,“ að sögn Bjargar Valgeirsdóttur, hjá DIKA lögmönnum og lögmanni Samtakanna '78. Hið svokallaða „samviskufrelsi presta“ sé aðeins heimatilbúið orðatiltæki yfir heimild til að mismuna einstaklingum. Aðspurð minnir hún á að starfsmenn þjóðkirkjunnar, þar með taldir prestar, séu opinberir starfsmenn lögum samkvæmt og hafi þeir sem slíkir skyldur gagnvart öllum almenningi. Hún telur alvarlegt að vígslumenn þjóðkirkjunnar beri ekki sömu skyldur gagnvart almenningi lögum samkvæmt líkt og borgaralegir vígslumenn. Björg bendir á að raunar sé í hjúskaparlögum fólgin heimild til handa kirkjunnar mönnum að ákveða að mismuna fólki með þessum hætti. Á meðan lögin standi óhreyfð þá geti prestar þjóðkirkjunnar neitað samkynja pari um hjónavígslu á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar. Slíkt geti ekki staðist, ríkisstarfsmönnum sé aldrei heimilt að mismuna einstaklingum á þann hátt. Láti löggjafinn ákvæði sem heimila prestum og vígslumönnum trúfélaga að mismuna einstaklingum með þessum hætti standa óhreyfð verði látið á það reyna fyrir dómstólum. Björg bendir á að dómur Mannréttindadómstóls Evrópu frá ársbyrjun 2013 (Eweida og fleiri gegn Bretlandi) hafi staðfest að óheimilt sé að mismuna samkynja pörum með vísan til trúfrelsis. Dómstóllinn hafi með niðurstöðunni viðurkennt að aðgerðir gegn mismunun á grundvelli kynhneigðar séu mikilvægar og hafi lögmætan tilgang sem réttlæti takmarkanir á trúfrelsi. Dómurinn hafi í för með sér að bann við mismunun á grundvelli kynhneigðar eða kynvitundar gangi framar rétti til iðkunar trúarbragða.
Hinsegin Mest lesið María Sigrún látin fara úr Kveik Innlent Svona var stemmningin á lokaspretti forsetaefnanna í Hörpu Innlent Dregur framboðið til baka Innlent Ákvörðun áfrýjunardómstólsins áfall og stórt skref aftur á bak Erlent „Þessi ákvörðun var ekki tekin í Valhöll“ Innlent „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Innlent Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Innlent „Óskiljanlegt að menn skuli leggjast svona lágt“ Innlent Viktor stal senunni: Hefði ekki haft tíma til að safna ef hann væri í vinnu Innlent Niðri fyrir vegna Útlaganna Innlent Fleiri fréttir Rifjaði upp þegar forsetinn bjargaði landinu Skemmdarvargar á eftir útilistaverkum eftir Einar Jónsson Krafturinn í gosinu gæti aukist verulega haldi kvikusöfnun áfram Þrettánda nafnið bætist við Fimm af tólf skiluðu einungis rafrænum meðmælum Gylfi leiðir samhæfingu vegna Grindavíkur María Sigrún látin fara úr Kveik Viktor stal senunni: Hefði ekki haft tíma til að safna ef hann væri í vinnu Forsetaefni streymdu í Hörpu Ásdís Rán, Arnar og Ástþór mætast í Pallborðinu „Ef ég get flogið þremur gerðum af þyrlum þá get ég tekið ákvörðun fyrir þjóðina“ Rekin vinalega á brott en vonast til að fá að vera áfram „Þessi ákvörðun var ekki tekin í Valhöll“ „Óskiljanlegt að menn skuli leggjast svona lágt“ Dregur framboðið til baka Niðri fyrir vegna Útlaganna Svona var stemmningin á lokaspretti forsetaefnanna í Hörpu Kínverjar vara Bandaríkjamenn við að stíga á „rauðu strikin“ Samtök hernaðarandstæðinga fordæma „kúvendingu“ á afstöðu Íslands Leyfislausar tjaldbúðir og sundsprettur eftir lokun Framboðslistar opinberaðir eftir helgi Auglýsa eftir „eiganda“ fjármuna Glæsileg þjóðbúningamessa á Hvolsvelli Ögurstund og opnunarhóf hjá frambjóðendum Forsetaslagurinn, leit að eiganda fjármuna og rjómablíða Fjölbreytt verkefni hjá björgunarsveitum í dag Útlagar spreyjaðir gylltir Helga Þórisdóttir komin með lágmarksfjölda meðmæla Sinueldur í Reykjanesbæ Pétur Einarsson leikari látinn Sjá meira