Afkoma öryrkja á Fljótsdalshéraði Sveinn Snorri Sveinsson skrifar 2. október 2014 07:00 Kjör öryrkja hafa lengi verið í umræðunni af þeirri ástæðu að þessi þjóðfélagshópur býr við erfiðar aðstæður í samfélagi okkar. Á Fljótsdalshéraði eru öryrkjar í sömu stöðu og öryrkjar annars staðar á landinu og þess vegna ákvað deild Geðhjálpar á Austurlandi að kanna afkomu þeirra á mánaðargrundvelli til að sjá hvernig staðan raunverulega er. Meginniðurstaða könnunarinnar er sú að tæp 78% öryrkja á Fljótsdalshéraði eru með ráðstöfunartekjur undir 200.000 kr. á mánuði. Samkvæmt reiknivél velferðarráðuneytis er dæmigert neysluviðmið fyrir einstakling sem býr í öðru þéttbýli en á höfuðborgarsvæðinu 144.857 kr. á mánuði fyrir utan samgöngu- og húsnæðiskostnað. Samkvæmt könnuninni eru þátttakendur með tekjur á bilinu 151-200.000 kr. flestir að neita sér um margt eða flest utan helstu nauðþurfta og er það að miklu leyti ástæðan fyrir því að þeir komast af.Eiga sér ekki marga málsvara Athygli vekur að fólk í hlutastarfi virðist ekki komast betur af en þeir öryrkjar sem lifa aðeins af bótum. Skýringin á þessu er sú skerðing á bótum sem öryrkjar í hlutastarfi verða fyrir þegar þeir stunda atvinnu sína, þó í litlum mæli sé. Allir virðast sammála um að hvetja eigi fólk til að vinna eins og það hefur heilsu til, en á sama tíma er lagaumhverfið ekki hagstætt þeim sem vilja auka tekjur sínar með þessum hætti. Um leið bera margir öryrkjar stimpil skammarinnar á enninu af því að þeir sjá ekki fyrir sér sjálfir. Þessi þjóðfélagshópur á sér ekki marga málsvara og fátítt að öryrki komi fram opinberlega og fari fram á sanngjarnari kjör. Það er merkileg staðreynd að íslenskir öryrkjar tilheyra engri stétt og eiga ekki verkfallsrétt. Vegna þessa eru þeir algjörlega upp á náð og miskunn stjórnvalda komnir. Það er mín skoðun að líta ætti á öryrkja sem stétt karla og kvenna sem sjá fyrir sér með því að vera veikir og fatlaðir. Og það virðist ekki flókið að koma með einfalda skilgreiningu á hlutverki öryrkja sem skipar þeim sess í þjóðfélaginu. Öryrkjar bera sömu ábyrgð gagnvart fjölskyldum sínum og aðrir þjóðfélagsþegnar. Þeir þurfa að fæða og klæða sína nánustu. Þess vegna er ekki að ástæðulausu að andstaða sé á meðal öryrkja gagnvart auknum álögum á nauðsynjavörur eins og mat. Deild Geðhjálpar á Austurlandi mótmælir áformum stjórnvalda um hækkun virðisaukaskatts á matvæli. Ef þessi áform ná fram að ganga hvetjum við stjórnvöld til að hækka bætur öryrkja, t.d. með þeim fjármunum sem koma inn í ríkiskassann með þessum skatttekjum. Hætt er við að þeir öryrkjar sem í dag þurfa að neita sér um hluti eins og fatnað og skó, mat og lyf, tannlæknaheimsóknir, ferðalög og margt fleira þurfi að neita sér um enn meira og skerða lífsgæði sín enn frekar. Svarhlutfall þeirra sem boðið var að taka þátt í könnuninni hefði mátt vera hærra; en 49 af 138 öryrkjum á Fljótsdalshéraði svöruðu. Hefur rannsóknin því lítið alhæfingargildi en gefur okkur engu að síður sterkar vísbendingar um hvað mætti betur fara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hvar varstu? Margrét Eymundardóttir Skoðun Hér er elíta, um elítu, frá elítu, til elítu Ragnar Kjartansson Skoðun Vitundarvakning um auðlindir þjóðar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Ef Landsvirkjun verður ekki seld vitum við hvers vegna Ögmundur Jónasson Skoðun Opið bréf forsetaefna til Útvarpsstjóra Ellefu forsetaefni Skoðun Villir á sér heimildir Jón Steinar Gunnlaugsson Skoðun Kaldhæðni Katrínar Kristján Hreinsson Skoðun Ég kýs femínista á Bessastaði Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Flestir munu kjósa Katrínu Jakobsdóttur, beint eða óbeint, ef… Reynir Böðvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvar varstu? Margrét Eymundardóttir skrifar Skoðun Verndari samfélagssáttmálans Ásdís Hanna Pálsdóttir skrifar Skoðun Ég treysti dómgreind Katrínar Eydís Aðalbjörnsdóttir skrifar Skoðun Ef Landsvirkjun verður ekki seld vitum við hvers vegna Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hvern ætlar þú að kjósa? Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Vitundarvakning um auðlindir þjóðar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Opið bréf forsetaefna til Útvarpsstjóra Ellefu forsetaefni skrifar Skoðun Það er einfalt að vera kosningastjóri Höllu Tómasdóttur Vigdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Villir á sér heimildir Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Kaldhæðni Katrínar Kristján Hreinsson skrifar Skoðun Það á að kjósa með Exi Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Það er nú bara þannig með hann Jón... Hjördís Sjafnar Ingimundardóttir skrifar Skoðun Katrínu sem forseta. Eiríkur Finnur Greipsson skrifar Skoðun Óvelkomið Evrópumet Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Flestir munu kjósa Katrínu Jakobsdóttur, beint eða óbeint, ef… Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Breiðar axlir og stór hjörtu Ingunn Rós Kristjánsdóttir ,Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hér er elíta, um elítu, frá elítu, til elítu Ragnar Kjartansson skrifar Skoðun Ég kýs femínista á Bessastaði Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Varðmenn valdsins Sandra B. Franks skrifar Skoðun Til varnar líffjölbreytileika Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Erum við að sjúkdómavæða hegðun og höfum við verið að innleiða aumingjagang inn í samfélagið okkar? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Tækifæri til atvinnuuppbyggingar í haftengdri starfsemi Kjartan Ólafsson skrifar Skoðun Höndlum MS saman Hjördís Ýrr Skúladóttir skrifar Skoðun Forsetinn minn Eygló Egilsdóttir skrifar Skoðun Ísrael verður að hætta að drepa saklausa borgara á Gaza Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Að kjósa með hjartanu! Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Heilt kjörtímabil án árangurs í loftslagsmálum Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun „Nema í alveg sérstökum tilvikum“ Sigurður Örn Hilmarsson skrifar Skoðun Forseti Íslands – Katrín Jakobsdóttir Guðjón Þórir Sigfússon skrifar Skoðun Baldur er leiðtogi og mannasættir Karl Ágúst Ipsen skrifar Sjá meira
Kjör öryrkja hafa lengi verið í umræðunni af þeirri ástæðu að þessi þjóðfélagshópur býr við erfiðar aðstæður í samfélagi okkar. Á Fljótsdalshéraði eru öryrkjar í sömu stöðu og öryrkjar annars staðar á landinu og þess vegna ákvað deild Geðhjálpar á Austurlandi að kanna afkomu þeirra á mánaðargrundvelli til að sjá hvernig staðan raunverulega er. Meginniðurstaða könnunarinnar er sú að tæp 78% öryrkja á Fljótsdalshéraði eru með ráðstöfunartekjur undir 200.000 kr. á mánuði. Samkvæmt reiknivél velferðarráðuneytis er dæmigert neysluviðmið fyrir einstakling sem býr í öðru þéttbýli en á höfuðborgarsvæðinu 144.857 kr. á mánuði fyrir utan samgöngu- og húsnæðiskostnað. Samkvæmt könnuninni eru þátttakendur með tekjur á bilinu 151-200.000 kr. flestir að neita sér um margt eða flest utan helstu nauðþurfta og er það að miklu leyti ástæðan fyrir því að þeir komast af.Eiga sér ekki marga málsvara Athygli vekur að fólk í hlutastarfi virðist ekki komast betur af en þeir öryrkjar sem lifa aðeins af bótum. Skýringin á þessu er sú skerðing á bótum sem öryrkjar í hlutastarfi verða fyrir þegar þeir stunda atvinnu sína, þó í litlum mæli sé. Allir virðast sammála um að hvetja eigi fólk til að vinna eins og það hefur heilsu til, en á sama tíma er lagaumhverfið ekki hagstætt þeim sem vilja auka tekjur sínar með þessum hætti. Um leið bera margir öryrkjar stimpil skammarinnar á enninu af því að þeir sjá ekki fyrir sér sjálfir. Þessi þjóðfélagshópur á sér ekki marga málsvara og fátítt að öryrki komi fram opinberlega og fari fram á sanngjarnari kjör. Það er merkileg staðreynd að íslenskir öryrkjar tilheyra engri stétt og eiga ekki verkfallsrétt. Vegna þessa eru þeir algjörlega upp á náð og miskunn stjórnvalda komnir. Það er mín skoðun að líta ætti á öryrkja sem stétt karla og kvenna sem sjá fyrir sér með því að vera veikir og fatlaðir. Og það virðist ekki flókið að koma með einfalda skilgreiningu á hlutverki öryrkja sem skipar þeim sess í þjóðfélaginu. Öryrkjar bera sömu ábyrgð gagnvart fjölskyldum sínum og aðrir þjóðfélagsþegnar. Þeir þurfa að fæða og klæða sína nánustu. Þess vegna er ekki að ástæðulausu að andstaða sé á meðal öryrkja gagnvart auknum álögum á nauðsynjavörur eins og mat. Deild Geðhjálpar á Austurlandi mótmælir áformum stjórnvalda um hækkun virðisaukaskatts á matvæli. Ef þessi áform ná fram að ganga hvetjum við stjórnvöld til að hækka bætur öryrkja, t.d. með þeim fjármunum sem koma inn í ríkiskassann með þessum skatttekjum. Hætt er við að þeir öryrkjar sem í dag þurfa að neita sér um hluti eins og fatnað og skó, mat og lyf, tannlæknaheimsóknir, ferðalög og margt fleira þurfi að neita sér um enn meira og skerða lífsgæði sín enn frekar. Svarhlutfall þeirra sem boðið var að taka þátt í könnuninni hefði mátt vera hærra; en 49 af 138 öryrkjum á Fljótsdalshéraði svöruðu. Hefur rannsóknin því lítið alhæfingargildi en gefur okkur engu að síður sterkar vísbendingar um hvað mætti betur fara.
Skoðun Erum við að sjúkdómavæða hegðun og höfum við verið að innleiða aumingjagang inn í samfélagið okkar? Davíð Bergmann skrifar