Þetta er ekki pistill sem mun breyta lífi þínu Óttar M. Norðfjörð skrifar 10. maí 2013 16:15 Þetta er ekki pistill sem mun breyta lífi þínu. Það eru heldur engin svör í honum og ég veð úr einu í annað. Ég er ekki að segja neitt nýtt eða frumlegt en samt sit ég hér og held áfram að skrifa. Ég held áfram að skrifa vegna þess að það er svo margt í kringum mig sem ég skil ekki. Þannig hefur það verið síðan ég var lítill og þá skildi ég það heldur ekki. Ég man eftir ljósmyndum, tónlistarmyndböndum, tónlistarhátíðum og lögum sem fjölluðu um þessa hluti. Það var talað um eyðingu regnskóganna. Það var talað um börn sem deyja úr vannæringu í „þriðja“ heiminum. Ég man eftir pappírsbaukum í bönkum með litlum svörtum krökkum framan á með útstæða maga. Ég setti stundum tíkalla í baukana þegar ég lagði inn nokkra þúsund kalla á gömlu bankabókina mína í Búnaðarbankanum. Í barnslegri einlægni minni hélt ég að það myndi breyta öllu. Ég er 33 ára gamall. Ég hef heyrt af eyðingu regnskóganna allt mitt líf og hélt alltaf að það væri einungis tímaspursmál hvenær hún myndi hætta og þróunin snerist við. En hún hefur ekki gert það. Ég heyrði nýlega að það væri búið að eyða 90% af regnskógunum í allri Vestur-Afríku. Ég veit ekki hvort það sé satt eða hvort mér hafi misheyrt en ég trúi því og það segir nóg. Og svo eru það fötin okkar. Íslendingar elska H&M. Ef maður sér ljósmynd af Íslendingi í útlöndum eru talsverðar líkur á því að hann haldi á H&M poka. Það er dálítið síðan að það kom í ljós að fötin eru saumuð í hálfgerðum þrælabúðum (sweatshop). Fyrir tveimur vikum hrundi átta hæða verksmiðja í Bangladesh vegna þess að hún var í svo slæmu ásigkomulagi. Það var búið að vara við því enginn hlustaði. Yfir 900 manns, fyrst og fremst konur, hafa fundist látnir í rústunum og talan fer ört vaxandi. Vinnufólkið vann við ömurleg skilyrði að sauma föt handa okkur, fólkinu í „fyrsta“ heiminum. (Hvað er annars málið með þessi fáránlegu hugtök? Fyrsti heimur, þriðji heimur? Væri ekki ágætt að kalla þetta eitthvað annað?) Það er erfitt að segja með vissu hvaða fyrirtæki voru að láta sauma fyrir sig í verksmiðjunni sem hrundi. Það er talað um Wal-Mart, Primark, C&A, Mango, Benetton, H&M og mörg fleiri en fréttirnar eru misvísandi. Ætli fyrirtækin sjálf hjálpi ekki til við það? Það eina sem ég get sagt með nokkurri vissu er að þú sem ert að lesa þetta átt alveg örugglega flík frá fyrirtæki sem notast við þrælabúðir, hvort sem þau höfðu aðsetur í verksmiðjunni eða ekki. Ég er í H&M bol í þessum töluðu orðum. En minnkar salan hjá þeim? Eða ætli sala á merkjunum sem verksmiðjufólkið saumaði fyrir lækki? Nei, líklega ekki. Þetta er einn af þessum hlutum sem ég skil ekki. Maturinn okkar virðist líka vera vandamál. Um páskana fór sú umræða af stað hvort súkkulaðið í páskaeggjunum okkar kæmi frá fyrirtækjum sem taka þátt mansali. Um 70% af kakóframleiðslu heimsins fer fram í Vestur-Afríku þar sem börn vinna. Þeim er stolið og þau eru síðan seld og neydd til að vinna á kakóplantekrum. Ef þið viljið vita meira mæli ég með heimildarmyndinni The Dark Side of Chocolate. En þótt við vitum þetta höldum við áfram að borða súkkulaði með bestu lyst. Er það ekki svolítið skrítið? Eða er kannski ekkert skrítið við það? Er heimurinn „bara svona“? Umræða um mansal á Íslandi tengist yfirleitt vændi en kannski er tímabært að skoða allt hitt mansalið sem á sér stað og við öllsömul tökum þátt í með því að velja tiltekna vöru. Það er hægt að tína til fleiri dæmi. Þetta er bókstaflega alls staðar í kringum okkur. Við þrífumst á hlutum sem eru framleiddir við ömurleg skilyrði. Fyrst við vorum að tala um súkkulaði er ágætt að minnast á Nestlé (barnaþrælkun, umhverfisspjöll, etc.). Nestlé framleiðir vörur eins og Maggi, Nespresso, Haagen-Dazs, Oreo, Smarties, Kit Kat og 8000 aðrar. Það er mjög líklega Nestlé vara í eldhúsinu þínu. Við vitum öll hvernig Ísrael fer með Palestínu en samt höldum við áfram að kaupa ísraelskar vörur (Coca-Cola, L’Oreal, Victoria’s Secret). Mörg af þekktustu merkjum heims stunda viðskipti við kínverska risann Foxconn (Apple, Google, Nokia, Microsoft, Nintendo, Sony) en há sjálfsmorðstíðni starfsfólks þess hefur verið viðvarandi vandamál um nokkurra ára skeið. Samt er ég að skrifa þennan pistil á Apple tölvu og nota Google mér til hjálpar. Og samt höldum við áfram að kaupa vörur frá öllum þessum fyrirtækjum og fleirum til sem bera ábyrgð á mansali, barnaþrælkun, venjulegri þrælkun, mengun, eyðingu regnskóga, fátækt í þróunarríkjum, og í staðinn rífumst við um það hvort Sigmundur Davíð og Bjarni Ben fengu sér vöfflur eða pönnukökur með kaffinu. Það er eins og fókus heimsins sé á vitlausum stað. Kannski viljandi. Kannski óvart. Eða kannski er okkur öllum bara alveg sama.Uppfært 15. 5.Í fyrri útgáfu af þessari grein var getið þess að Lindex framleiði fatnað í Ísrael og tengt við umræðu þar um sem við nánari skoðun kom í ljós að var ekki rétt. Beðist er velvirðingar á þessum mistökum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Eru samfélagsmiðlar að setja heilbrigðiskerfi framtíðarinnar á hausinn? Guðrún Nanna Egilsdóttir,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun Halldór 08.06.2024 Halldór Við lok grunnskólans Atli Björnsson Skoðun Atvinnulaus leikskólakennari, það er víst til Tinna Berg Damayanthi Rúnarsdóttir Skoðun Upplifun mín á því að taka þátt í Gefum íslensku séns Brynjar Björnsson Skoðun Heppni að ekkert fordæmi var til staðar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Afstaða fólks með fötlun til dánaraðstoðar Ingrid Kuhlman Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Hrokafull afstaða utanríkisráðherra Björn B Björnsson Skoðun Fyrsta borgaraþing Reykjavíkur Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Heppni að ekkert fordæmi var til staðar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Í skugga sílóa og sandryks Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Fyrsta borgaraþing Reykjavíkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Upplifun mín á því að taka þátt í Gefum íslensku séns Brynjar Björnsson skrifar Skoðun Við lok grunnskólans Atli Björnsson skrifar Skoðun Afstaða fólks með fötlun til dánaraðstoðar Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Eru samfélagsmiðlar að setja heilbrigðiskerfi framtíðarinnar á hausinn? Guðrún Nanna Egilsdóttir,Dögg Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Ísrael hefur ekki áhuga á vopnahléi – þjóðarmorð heldur áfram Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Sara Rós Kristinsdóttir skrifar Skoðun Þau sem hunsa helförina Birgir Rúnar Davíðsson skrifar Skoðun Meinsemdir á vinnumarkaði Bergvin Eyþórsson skrifar Skoðun Gleðilegt 2007! Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Takk, Kristinn Jón Kaldal skrifar Skoðun Hroki og ósvífni Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Atvinnulaus leikskólakennari, það er víst til Tinna Berg Damayanthi Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Óumtalaði Alkemistinn Vagn Margeir Smelt skrifar Skoðun Markaðsbrestur tilfinninga Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Breytt aldurssamsetning þjóðarinnar stóreykur þörfina fyrir íbúðarhúsnæði Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Álag í íslenskum grunnskólum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Svar og opið bréf til Þórdísar Kolbrúnar varðandi vopnakaup íslensku þjóðarinnar Guðlaugur Bragason skrifar Skoðun Hrokafull afstaða utanríkisráðherra Björn B Björnsson skrifar Skoðun Réttindabarátta strandveiðimanna Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Kosningaáróður skrifstofu Alþingis? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fyrstu tvö árin okkar í Kópavogi Ásdís Kristjánsdóttir,Orri Hlöðversson skrifar Skoðun Alþjóðadagur faggildingar er 9. júní Guðrún Rögnvaldardóttir skrifar Skoðun Forseti þriðjungs eða heillar þjóðar? Starri Reynisson skrifar Skoðun Jónsósómi Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Geirfuglar og flámæli Pétur Már Sigurjónsson skrifar Skoðun Sanngjarnt lífeyriskerfi: Endurskoðun í tæka tíð Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Fljótum við enn sofandi að feigðarósi? Erla Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Þetta er ekki pistill sem mun breyta lífi þínu. Það eru heldur engin svör í honum og ég veð úr einu í annað. Ég er ekki að segja neitt nýtt eða frumlegt en samt sit ég hér og held áfram að skrifa. Ég held áfram að skrifa vegna þess að það er svo margt í kringum mig sem ég skil ekki. Þannig hefur það verið síðan ég var lítill og þá skildi ég það heldur ekki. Ég man eftir ljósmyndum, tónlistarmyndböndum, tónlistarhátíðum og lögum sem fjölluðu um þessa hluti. Það var talað um eyðingu regnskóganna. Það var talað um börn sem deyja úr vannæringu í „þriðja“ heiminum. Ég man eftir pappírsbaukum í bönkum með litlum svörtum krökkum framan á með útstæða maga. Ég setti stundum tíkalla í baukana þegar ég lagði inn nokkra þúsund kalla á gömlu bankabókina mína í Búnaðarbankanum. Í barnslegri einlægni minni hélt ég að það myndi breyta öllu. Ég er 33 ára gamall. Ég hef heyrt af eyðingu regnskóganna allt mitt líf og hélt alltaf að það væri einungis tímaspursmál hvenær hún myndi hætta og þróunin snerist við. En hún hefur ekki gert það. Ég heyrði nýlega að það væri búið að eyða 90% af regnskógunum í allri Vestur-Afríku. Ég veit ekki hvort það sé satt eða hvort mér hafi misheyrt en ég trúi því og það segir nóg. Og svo eru það fötin okkar. Íslendingar elska H&M. Ef maður sér ljósmynd af Íslendingi í útlöndum eru talsverðar líkur á því að hann haldi á H&M poka. Það er dálítið síðan að það kom í ljós að fötin eru saumuð í hálfgerðum þrælabúðum (sweatshop). Fyrir tveimur vikum hrundi átta hæða verksmiðja í Bangladesh vegna þess að hún var í svo slæmu ásigkomulagi. Það var búið að vara við því enginn hlustaði. Yfir 900 manns, fyrst og fremst konur, hafa fundist látnir í rústunum og talan fer ört vaxandi. Vinnufólkið vann við ömurleg skilyrði að sauma föt handa okkur, fólkinu í „fyrsta“ heiminum. (Hvað er annars málið með þessi fáránlegu hugtök? Fyrsti heimur, þriðji heimur? Væri ekki ágætt að kalla þetta eitthvað annað?) Það er erfitt að segja með vissu hvaða fyrirtæki voru að láta sauma fyrir sig í verksmiðjunni sem hrundi. Það er talað um Wal-Mart, Primark, C&A, Mango, Benetton, H&M og mörg fleiri en fréttirnar eru misvísandi. Ætli fyrirtækin sjálf hjálpi ekki til við það? Það eina sem ég get sagt með nokkurri vissu er að þú sem ert að lesa þetta átt alveg örugglega flík frá fyrirtæki sem notast við þrælabúðir, hvort sem þau höfðu aðsetur í verksmiðjunni eða ekki. Ég er í H&M bol í þessum töluðu orðum. En minnkar salan hjá þeim? Eða ætli sala á merkjunum sem verksmiðjufólkið saumaði fyrir lækki? Nei, líklega ekki. Þetta er einn af þessum hlutum sem ég skil ekki. Maturinn okkar virðist líka vera vandamál. Um páskana fór sú umræða af stað hvort súkkulaðið í páskaeggjunum okkar kæmi frá fyrirtækjum sem taka þátt mansali. Um 70% af kakóframleiðslu heimsins fer fram í Vestur-Afríku þar sem börn vinna. Þeim er stolið og þau eru síðan seld og neydd til að vinna á kakóplantekrum. Ef þið viljið vita meira mæli ég með heimildarmyndinni The Dark Side of Chocolate. En þótt við vitum þetta höldum við áfram að borða súkkulaði með bestu lyst. Er það ekki svolítið skrítið? Eða er kannski ekkert skrítið við það? Er heimurinn „bara svona“? Umræða um mansal á Íslandi tengist yfirleitt vændi en kannski er tímabært að skoða allt hitt mansalið sem á sér stað og við öllsömul tökum þátt í með því að velja tiltekna vöru. Það er hægt að tína til fleiri dæmi. Þetta er bókstaflega alls staðar í kringum okkur. Við þrífumst á hlutum sem eru framleiddir við ömurleg skilyrði. Fyrst við vorum að tala um súkkulaði er ágætt að minnast á Nestlé (barnaþrælkun, umhverfisspjöll, etc.). Nestlé framleiðir vörur eins og Maggi, Nespresso, Haagen-Dazs, Oreo, Smarties, Kit Kat og 8000 aðrar. Það er mjög líklega Nestlé vara í eldhúsinu þínu. Við vitum öll hvernig Ísrael fer með Palestínu en samt höldum við áfram að kaupa ísraelskar vörur (Coca-Cola, L’Oreal, Victoria’s Secret). Mörg af þekktustu merkjum heims stunda viðskipti við kínverska risann Foxconn (Apple, Google, Nokia, Microsoft, Nintendo, Sony) en há sjálfsmorðstíðni starfsfólks þess hefur verið viðvarandi vandamál um nokkurra ára skeið. Samt er ég að skrifa þennan pistil á Apple tölvu og nota Google mér til hjálpar. Og samt höldum við áfram að kaupa vörur frá öllum þessum fyrirtækjum og fleirum til sem bera ábyrgð á mansali, barnaþrælkun, venjulegri þrælkun, mengun, eyðingu regnskóga, fátækt í þróunarríkjum, og í staðinn rífumst við um það hvort Sigmundur Davíð og Bjarni Ben fengu sér vöfflur eða pönnukökur með kaffinu. Það er eins og fókus heimsins sé á vitlausum stað. Kannski viljandi. Kannski óvart. Eða kannski er okkur öllum bara alveg sama.Uppfært 15. 5.Í fyrri útgáfu af þessari grein var getið þess að Lindex framleiði fatnað í Ísrael og tengt við umræðu þar um sem við nánari skoðun kom í ljós að var ekki rétt. Beðist er velvirðingar á þessum mistökum.
Eru samfélagsmiðlar að setja heilbrigðiskerfi framtíðarinnar á hausinn? Guðrún Nanna Egilsdóttir,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Eru samfélagsmiðlar að setja heilbrigðiskerfi framtíðarinnar á hausinn? Guðrún Nanna Egilsdóttir,Dögg Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Ísrael hefur ekki áhuga á vopnahléi – þjóðarmorð heldur áfram Sveinn Rúnar Hauksson skrifar
Skoðun Breytt aldurssamsetning þjóðarinnar stóreykur þörfina fyrir íbúðarhúsnæði Sigurður Stefánsson skrifar
Skoðun Svar og opið bréf til Þórdísar Kolbrúnar varðandi vopnakaup íslensku þjóðarinnar Guðlaugur Bragason skrifar
Eru samfélagsmiðlar að setja heilbrigðiskerfi framtíðarinnar á hausinn? Guðrún Nanna Egilsdóttir,Dögg Guðmundsdóttir Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun