Go Red, hjartasjúkdómar og kvíði Mjöll Jónsdóttir skrifar 15. febrúar 2013 06:00 Í febrúar eru níu ár frá því langtímaverkefnið Go Red hófst á alþjóðavettvangi. Átakið snýst um að fræða konur um áhættuþætti og einkenni hjartasjúkdóma og hvernig draga megi úr líkum á sjúkdóminum. Staðreyndin er nefnilega sú að 70% af allri þekkingu okkar um hjartað er byggð á rannsóknum sem gerðar eru á karlmönnum, ekki konum. Hin dæmigerða mynd af hjartaáfalli er því byggð á dæmigerðum einkennum karla. Margir segja að konur upplifi ódæmigerð einkenni hjartasjúkdóma þegar þær fá hjartaáfall, aðrir segja að konur upplifi dæmigerð einkenni kvenna þegar þær fá hjartaáfall, það hafi hins vegar gleymst bæði að rannsaka og kynna þessi einkenni nægjanlega vel. Þess vegna var ráðist í Go Red-verkefnið, til þess að afla fjármuna til rannsókna og leggja í alþjóðaátak til að dreifa þekkingunni. Þessi grein er af þessu tilefni rituð með þeim tilgangi að varpa ljósi á tengsl kvíða við hjartasjúkdóma. Það merkilega er nefnilega að einkenni kvíða minna um margt á einkenni sem gætu komið frá hjartanu. Dæmi um algeng einkenni kvíða er hraður hjartsláttur, tilfinning um þyngsli fyrir brjósti, erfiðan eða þungan andardrátt, stingur eða verkur í brjósti, svimi og sviti.Kvíði algengur Kvíði er algengur hjá hjartasjúklingum. Það er ógnvænlegt að veikjast lífshættulega og óttinn um endurtekin veikindi hrjáir marga. Ef þessi ótti verður viðvarandi og dvínar ekki eftir að jafnvægi og bata er náð og læknir hefur úrskurðað ástæðulaust að óttast, þá gæti óttinn verið að þróast yfir í kvíða. Fyrir marga þýðir þetta að einkenni kvíða eru túlkuð sem einkenni frá hjarta. Sjúklingar trúa ekki orðum lækna um að allt sé í lagi. Margir velkjast um í heilbrigðiskerfinu, fara í læknisskoðanir, hjartalínurit, ómskoðanir og hjartaþræðingar en sama hvað aðhafst er þá finnst ekkert að og einkennin þráast við. Nema rétt eftir skoðun þegar einkennum léttir. Skoðunin létti á kvíðanum. En léttirinn er skammvinnur. Kannski var ekki gerð rétt rannsókn. Kannski fór eitthvað fram hjá lækninum. Kvíðinn eignast líf sem aldrei fyrr, enda lítið sem hjartalyf geta gert til að létta á kvíða. Það eru til ýmsar leiðir til að losna við kvíða. Til dæmis eru til margrannsakaðar aðferðir sem sálfræðingar beita í meðferð sinni og sé rétt staðið að málum og sjúklingar tilbúnir til að gera það sem þarf fer kvíðinn fljótt að gefa eftir. Margir upplifa þá aukinn líkamlegan bata þar sem einkenni minnka, hugrekki eykst og margir takast þá einnig af meiri krafti á við líf sitt, breyttan lífsstíl og aðlagast betur breyttum aðstæðum. Allt eykur þetta heilbrigði og minnkar líkur á áframhaldandi veikindum.Konur fá seinna greiningu Þá er það hin hlið kvíðans. Konur geta auðvitað einnig upplifað dæmigerð karlaeinkenni hjartaáfalls eins og stingandi verk fyrir brjósti sem leiðir út í vinstri handlegg en oft eru einkenni hjartaáfalls hjá konum óljósari eins og t.d. meltingartruflanir, óútskýrður slappleiki og þreyta, sviti, ógleði, svimi, já og kvíði. Konur lenda því oftar í því en karlar að leita læknis vegna einkenna sem eiga uppruna sinn í hjartanu en fá þau svör að þær þurfi bara að léttast, hreyfa sig, fara í frí og hvíla sig, minnka stress eða að þetta sé bara kvíði. Það er ekki að ástæðulausu að dönsku hjartasamtökin hafa staðið fyrir herferð undanfarin ár sem ber yfirskriftina „ef þú færð hjartaáfall, þá skaltu vona að þú sért karlmaður“, því sökum meiri þekkingar á hjartasjúkdómum karla fá þeir fyrr rétta greiningu og meðferð og þegar hjartað er annars vegar skiptir tími sköpum. Í hraða samfélagsins og þar með í heilbrigðisþjónustunni, niðurskurði og síauknu álagi hefur það aldrei verið mikilvægara en nú að bera ábyrgð á eigin heilsu. Allar konur þurfa að kynna sér einkenni hjartasjúkdóma kvenna og bera saman við fjölskyldusögu sína og áhættu miðað við lífsstíl. Ég hvet lækna til að taka orð kvenna alvarlega, vera vakandi fyrir ólíkum einkennum þeirra og gera frekar óþarfa nákvæma læknisskoðun en senda konur heim með leiðbeiningarbækling um heilbrigða þyngd. Ég hvet konur til að kynna sér boðskap Go Red (t.d. á gored.is eða goredforwomen.org ) og vera vakandi fyrir kvíðanum í báðar áttir. Ekki taka kvíða sem útskýringu án undangenginnar læknisskoðunar til að útiloka hjartasjúkdóma. Taktu heldur útskýringu og greiningu á kvíða gilda eftir að læknir hefur skoðað þig vel og sagt að hjartað sé í lagi og fáðu þá aðstoð við að taka á kvíðanum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er mörgum lesendum Vísis slétt sama um afkomu sína og velferð? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Tökum Viktor á þetta og enn lengra Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Áhugaverðar ákvarðanir Sigurður Ingi Friðleifsson Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tökum Viktor á þetta og enn lengra Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Er mörgum lesendum Vísis slétt sama um afkomu sína og velferð? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Sjá meira
Í febrúar eru níu ár frá því langtímaverkefnið Go Red hófst á alþjóðavettvangi. Átakið snýst um að fræða konur um áhættuþætti og einkenni hjartasjúkdóma og hvernig draga megi úr líkum á sjúkdóminum. Staðreyndin er nefnilega sú að 70% af allri þekkingu okkar um hjartað er byggð á rannsóknum sem gerðar eru á karlmönnum, ekki konum. Hin dæmigerða mynd af hjartaáfalli er því byggð á dæmigerðum einkennum karla. Margir segja að konur upplifi ódæmigerð einkenni hjartasjúkdóma þegar þær fá hjartaáfall, aðrir segja að konur upplifi dæmigerð einkenni kvenna þegar þær fá hjartaáfall, það hafi hins vegar gleymst bæði að rannsaka og kynna þessi einkenni nægjanlega vel. Þess vegna var ráðist í Go Red-verkefnið, til þess að afla fjármuna til rannsókna og leggja í alþjóðaátak til að dreifa þekkingunni. Þessi grein er af þessu tilefni rituð með þeim tilgangi að varpa ljósi á tengsl kvíða við hjartasjúkdóma. Það merkilega er nefnilega að einkenni kvíða minna um margt á einkenni sem gætu komið frá hjartanu. Dæmi um algeng einkenni kvíða er hraður hjartsláttur, tilfinning um þyngsli fyrir brjósti, erfiðan eða þungan andardrátt, stingur eða verkur í brjósti, svimi og sviti.Kvíði algengur Kvíði er algengur hjá hjartasjúklingum. Það er ógnvænlegt að veikjast lífshættulega og óttinn um endurtekin veikindi hrjáir marga. Ef þessi ótti verður viðvarandi og dvínar ekki eftir að jafnvægi og bata er náð og læknir hefur úrskurðað ástæðulaust að óttast, þá gæti óttinn verið að þróast yfir í kvíða. Fyrir marga þýðir þetta að einkenni kvíða eru túlkuð sem einkenni frá hjarta. Sjúklingar trúa ekki orðum lækna um að allt sé í lagi. Margir velkjast um í heilbrigðiskerfinu, fara í læknisskoðanir, hjartalínurit, ómskoðanir og hjartaþræðingar en sama hvað aðhafst er þá finnst ekkert að og einkennin þráast við. Nema rétt eftir skoðun þegar einkennum léttir. Skoðunin létti á kvíðanum. En léttirinn er skammvinnur. Kannski var ekki gerð rétt rannsókn. Kannski fór eitthvað fram hjá lækninum. Kvíðinn eignast líf sem aldrei fyrr, enda lítið sem hjartalyf geta gert til að létta á kvíða. Það eru til ýmsar leiðir til að losna við kvíða. Til dæmis eru til margrannsakaðar aðferðir sem sálfræðingar beita í meðferð sinni og sé rétt staðið að málum og sjúklingar tilbúnir til að gera það sem þarf fer kvíðinn fljótt að gefa eftir. Margir upplifa þá aukinn líkamlegan bata þar sem einkenni minnka, hugrekki eykst og margir takast þá einnig af meiri krafti á við líf sitt, breyttan lífsstíl og aðlagast betur breyttum aðstæðum. Allt eykur þetta heilbrigði og minnkar líkur á áframhaldandi veikindum.Konur fá seinna greiningu Þá er það hin hlið kvíðans. Konur geta auðvitað einnig upplifað dæmigerð karlaeinkenni hjartaáfalls eins og stingandi verk fyrir brjósti sem leiðir út í vinstri handlegg en oft eru einkenni hjartaáfalls hjá konum óljósari eins og t.d. meltingartruflanir, óútskýrður slappleiki og þreyta, sviti, ógleði, svimi, já og kvíði. Konur lenda því oftar í því en karlar að leita læknis vegna einkenna sem eiga uppruna sinn í hjartanu en fá þau svör að þær þurfi bara að léttast, hreyfa sig, fara í frí og hvíla sig, minnka stress eða að þetta sé bara kvíði. Það er ekki að ástæðulausu að dönsku hjartasamtökin hafa staðið fyrir herferð undanfarin ár sem ber yfirskriftina „ef þú færð hjartaáfall, þá skaltu vona að þú sért karlmaður“, því sökum meiri þekkingar á hjartasjúkdómum karla fá þeir fyrr rétta greiningu og meðferð og þegar hjartað er annars vegar skiptir tími sköpum. Í hraða samfélagsins og þar með í heilbrigðisþjónustunni, niðurskurði og síauknu álagi hefur það aldrei verið mikilvægara en nú að bera ábyrgð á eigin heilsu. Allar konur þurfa að kynna sér einkenni hjartasjúkdóma kvenna og bera saman við fjölskyldusögu sína og áhættu miðað við lífsstíl. Ég hvet lækna til að taka orð kvenna alvarlega, vera vakandi fyrir ólíkum einkennum þeirra og gera frekar óþarfa nákvæma læknisskoðun en senda konur heim með leiðbeiningarbækling um heilbrigða þyngd. Ég hvet konur til að kynna sér boðskap Go Red (t.d. á gored.is eða goredforwomen.org ) og vera vakandi fyrir kvíðanum í báðar áttir. Ekki taka kvíða sem útskýringu án undangenginnar læknisskoðunar til að útiloka hjartasjúkdóma. Taktu heldur útskýringu og greiningu á kvíða gilda eftir að læknir hefur skoðað þig vel og sagt að hjartað sé í lagi og fáðu þá aðstoð við að taka á kvíðanum.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun