Viðskipti innlent

Lögfræðin er tæki til að ná árangri

„Samkeppnislögin eru af hagfræðilegum toga en lögfræðin er tæki til að ná hagfræðilegri niðurstöðu,“ sagði Páll Gunnar Pálsson, forstjóri Samkeppnisstofnunar, á málþingi um samkeppnismál í Háskólanum í Reykjavík í gær.
„Samkeppnislögin eru af hagfræðilegum toga en lögfræðin er tæki til að ná hagfræðilegri niðurstöðu,“ sagði Páll Gunnar Pálsson, forstjóri Samkeppnisstofnunar, á málþingi um samkeppnismál í Háskólanum í Reykjavík í gær. MYND/Hörður

Gagnlegt væri ef Samkeppnis­eftirlitið gerði rannsókn á umsvifum ríkisins og kannaði hvernig opinber afskipti hafa áhrif á samkeppnina á markaði. Þetta kom fram á málþingi sem Rannsóknarmiðstöð um samfélags- og efnahagsmál stóð fyrir í gær í samvinnu við Háskólann í Reykjavík.

Todd J. Zywicki, lagaprófessor frá Bandaríkjunum, sagði frá því að Bandaríkjamenn hefðu fallið frá því að meta samkeppni og samkeppnisstöðu út frá almennum, formlegum, einföldum og einhlítum reglum. Nú væri ágreiningslaust að reyna að finna út raunverulegan hagrænan veruleika hvað samkeppnina varðaði. Stundum gæti verið eðlilegt að fáir væru í samkeppni og samráð gæti verið eðlilegt. Nú væri þetta metið út frá hagfræðilegri og efnahagslegri nálgun, frekar en lögfræðilegri. Þetta þætti líklegra til að geta valdið samkeppni og leitt til einhvers betra fyrir neytendur.

Þorsteinn Siglaugsson rekstrarráðgjafi kynnti niðurstöður nýrrar skýrslu, Greining samkeppnisumhverfis: samantekt um nokkra helstu þætti sem hafa áhrif á hættu á myndun samkeppnishindrana. Í skýrslunni er fjallað um helstu aðferðir sem fyrirtæki beita til að greina samkeppnisumhverfi innan atvinnugreina og að hvaða leyti þær eru frábrugðnar almennri nálgun samkeppnisyfirvalda.

Þorsteinn segir að markmið allra fyrirtækja sé að ná fram sérstöðu og gróða umfram fjármagnskostnað. „Þegar fyrirtæki hefur verið stofnað og leitar eftir fjármagni þá er alltaf meginspurning fjárfestanna sú hvort fyrirtækið geti myndað einhverja sérstöðu sem geri því kleift að verðleggja vörur sínar eða þjónustu hærra en myndi gerast við fullkomna samkeppni. Fyrirtækið leitast alltaf við að mynda sér sérstöðu á markaði til að ná gróða og geta verðlagt yfir samkeppnisverði. Samkvæmt skilgreiningunni er alltaf hægt að líta á það sem ákveðnar samkeppnishindranir,“ segir hann.

Spurningin er hvort fyrirtæki geta til langs tíma náð og viðhaldið samkeppnishindrunum. Þorsteinn segir að skiptar skoðanir séu um það. Til lengri tíma litið sé ekki til viðvarandi forskot í samkeppni. „Þegar gróði myndast í atvinnugrein leiðir það alltaf á endanum til þess að fleiri fara inn í hana og það dregur úr gróðanum,“ segir hann og nefnir að slík hindrun myndist helst þegar opinber afskipti komi til, til dæmis opinbert regluverk eða einkaleyfi. Þorsteinn bendir á að dæmi séu um fyrirtæki sem hafi náð fram viðvarandi forskoti, til dæmis demantaframleiðandi í Suður-Afríku þar sem þróað og flókið kerfi heldur verði uppi og heldur framboði í skefjum. Í því tilfelli veltir hann upp þeirri spurningu hvort það séu ekki líka hagsmunir kaupandans að verðinu sé haldið uppi. „Kaupendurnir græða á því líka vegna þess að þeir vilja ekki að varan falli í verði.“

Samkeppnisyfirvöld hafa verið gagnrýnd fyrir það að beita of formlegri og lögfræðilegri nálgun og taka ekki nægilegt tillit til hagfræðilegrar nálgunar. Þorsteinn telur að hið opinbera þurfi að gaumgæfa mjög vel hvernig það fjárfesti í atvinnustarfsemi til að reyna að draga úr samkeppnishindrunum.

„Er eitthvað í opinberum fjárfestingum sem veldur hindrunum?“ spyr hann og leggur til að skoðað verði af hálfu samkeppnis­yfirvalda hvar og hvernig opin­ber afskipti geti haft áhrif á samkeppnina á markaði. „Það getur verið gagnlegt,“ segir hann og nefnir lóðaúthlutanir sem dæmi um hugsanleg áhrif. „Gæti hið opinbera náð að efla samkeppni betur með því að úthluta lóðum til nýrra eða smærri aðila á markaðnum eða bjóða þær upp?“

Í pallborðsumræðum nefndi Birgir Þór Runólfsson, dósent við Háskóla Íslands, að stundum þætti honum nálgun samkeppnisyfirvalda gamaldags og Páll Gunnar Pálsson, forstjóri Samkeppniseftirlitsins, svaraði að stundum væri sú mynd dregin upp að í Samkeppniseftirlitinu ynnu aðeins rosknir lögfræðingar sem ekki horfðu til hagfræðinnar.

„Það er röng mynd. Við vinnum út frá því grundvallarprinsippi sem okkur eru gefin í lögum. Samkeppnislögin eru af hagfræðilegum toga en lögfræðin er tæki til að ná hagfræðilegri niður­stöðu. Til að ná árangri þarf lögfræðilegi fókusinn að vera í lagi. Málin þurfa að standast alla leið í gegnum dómstólana.“






Fleiri fréttir

Sjá meira


×