Þrjátíu ár af framförum – En hvaða áskoranir bíða? Birta B. Kjerúlf og Kjartan Ragnarsson skrifa 3. mars 2025 08:02 Í mars 2025 munu aðildarríki Sameinuðu þjóðanna koma saman til að sitja árlegan kvennanefndarfund (e. Commission on the Status of Women) í 69. sinn. Á hverjum fundi fær alþjóðasamfélagið tækifæri til að endurnýja fyrri skuldbindingar og móta ný markmið til að tryggja áframhaldandi framfarir í átt að fullu jafnrétti kynjanna. Það sem gerir fundinn í ár stórmerkilegan er að nú eru liðin þrátíu ár frá undirskrift Pekingsáttmálans, en hann uppskáru Sameinuðu þjóðirnar eftir að hafa komið saman árið 1995 á heimsráðstefnu kvenna í Peking. Undirritun sáttmálans var gríðarlega stórt skref í þágu kynjajafnréttis á heimsvísu og hefur borið byr undir báða vængi jafnréttisbaráttunnar allt frá því hann var samþykktur. Kynjajafnrétti var sett á oddinn og það má sannarlega segja að sáttmálinn hafi haft jákvæð áhrif á jafnrétti kynjanna. Sáttmálinn var formleg pólitísk yfirlýsing stjórnvalda heimsins sem áréttaði skuldbindingu þeirra til að valdefla konur. Áhersla var lögð á mikilvægi kvenréttinda fyrir félagslegar framfarir og sjálfbæra þróun. Aðgerðaráætlun fylgdi yfirlýsingunni sem tilgreindi tólf svið þar sem grípa þurfti til tafarlausra aðgerða til að ná jafnrétti kynjanna. Þessi svið eiga að þjóna sem leiðarvísir fyrir stjórnvöld, borgaralegt samfélag og alþjóðlegar stofnanir til að takast á við ójöfnuð sem konur og stúlkur standa frammi fyrir á ýmsum sviðum. Þökk sé Pekingsáttmálanum og aðgerðaráætluninni hefur kynjajafnrétti fengið frekari virðingarsess á alþjóðavísu. Kvennafundurinn næstkomandi mars markar þannig stór tíðindi í kynjajafnréttisbaráttunni á alþjóðavísu þar sem litið verður bæði aftur og fram á við. Hins vegar er næsti kvennanefndarfundur ekki einungis hátið heldur tækifæri til að líta fram á við. Á fundinum mun alþjóðasamfélagið endurskoða og meta árangur Pekingyfirlýsingarinnar og aðgerðaráætlunarinnar sem henni fylgdi. Farið verður yfir árangur á sviðum heilsu, menntunnar, þátttöku kvenna í stjórnmálum og í baráttunni gegn kynbundnu ofbeldi. Þannig heldur Peking-yfirlýsingin áfram að vera mikilvægur vegvísir fyrir framgang kvenréttinda á heimsvísu til að fylgjast með stöðu kvenréttinda og tryggja ábyrgð ríkja fyrir þeim. Einnig er vert að nefna að þá verða 10 ár liðin frá samþykkt Áætlunar Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun sem inniheldur heimsmarkmiðin (e. SDGs), sem er ávallt gott að hafa í huga þegar kemur að hvers kyns réttindabaráttu. Það er hins vegar mikilvægt að muna að heimurinn hefur breyst gríðarlega á þeim þrjátíu árum sem hafa liðið síðan Pekingsáttmálanum var komið á laggirnar. Árið 1995 voru enn árdagar veraldarvefsins og hnattvæðing var hvergi nærri jafn langt komin. Þessar framfarir hafa fært okkur mörg ný tækifæri en einnig ýkt ójöfnuð á heimsvísu. Til viðbótar sjáum við fram á ýktara og hættulegra veðurfar sökum loftslagsvárinnar auk þess sem það ríkir ólga á alþjóðasviðinu sem brýst fram í auknum átökum um heim allan. Sérfræðingar í þróunarmálum hafa bent á að þessir þættir koma hvað verst út á konum og ungmennum sem eiga, sökum bakslags í jafnréttisbaráttunni og uppgangi aftuhaldshugsunar, fasisma og öfgaafla í heiminum, erfiðara með að hafa áhrif á stjórnmálin í sínu ríki og nærumhverfi. Það má því færa rök fyrir því að dýpra er í árina gripið í dag heldur en árið 1995, þegar allt gekk upp til að setja kynjajafnrétti í framsætið. Það er því mikilvægara en nokkurn tímann áður að standa vörð um kynjajafnrétti og muna hvað við höfum komist langt en þó einnig að við eigum langt í land. Bæði á heimsvísu og hér heima. Ísland stendur sterkt þegar kemur að kynjajafnrétti og það er mikilvægt að ríkið nýti hljómgrunn sinn á alþjóðavettvangi til að stuðla að betri heimi fyrir öll. Það er brýnt að ríki sem hafa náð langt í málefnum kvenna sýni fram á það að þau eru hvergi nærri því hætt. Í landrýnisskýrslu Íslands um stöðu heimsmarkmiða Sameinuðu þjóðanna frá árinu 2023 kallar borgarasamfélag Íslands eftir því að íslenska ríkið geri meira til að vinna gegn kynbundnu ofbeldi á heimsvísu og heima við, vinni að frekari jöfnuði kynja á launamarkaði og að það styrki og styðji betur við grasrótarsamtök jafnréttisbaráttunnar. Við, sem ungmennafulltrúar Íslands hjá Sameinuðu þjóðunum, tökum undir þetta ákall. Því fögnum við því að Ísland, í framboði sínu til mannréttindaráðs Sameinuðu Þjóðanna á síðasta ári, lagði áherslu á bætt réttindi hinsegin fólks, kynjajafnrétti, réttindi barna og umhverfismál. Við munum fylgjast grannt með sæti Íslands í mannréttindaráðinu og vonum að ný ríkisstjórn standi við þau markmið sem sett voru fram í fyrra, því þessir hópar þurfa stuðning og valdefllingu. Það er einmitt nú sem rödd landsins hefur þann hljómgrunn sem þarf til að hafa raunveruleg áhrif innan alþjóðavettvangsins í þágu kynjajafnréttis. Á tímum sem þessum, þar sem ófremdarástand ríkir þvert um heim getum við ekki setið hjá og leyft jafnréttinu að renna úr greipum okkar. Það er mikilvægt að Ísland muni eftir þeim áherslum sem finna má í Peking sáttmálanum en einnig er mikilvægt að ríkið hlusti á kröfur borgarsamfélagsins, einkum á grasrótarsamtök og ungt fólk, sem veit hvað það syngur þegar kemur að raunverulegu kynjajafnrétti. Peking 30+ er ekki einungis fögnuður fortíðarinnar, heldur tækifæri til að horfa til framtíðarinnar. Þetta er tækifæri til að styrkja samstöðu okkar í baráttunni fyrir kynjajafnrétti og tækifæri fyrir okkur að draga fram mikilvægi alþjóðlegrar samvinnu til að tryggja aukin réttindi fyrir hverja og eina manneskju sem á við högg að sækja. Heimurinn er ekki sá sami og hann var árið 1995 og nýjar áskoranir vofa yfir okkur. Með því að hleypa ungu fólki að borðinu fáum við ferskar hugmyndir og nýstárlegar lausnir. Við verðum að nýta öll tækifæri sem okkur bjóðast til að beina framtíð okkar í betri farveg, þann sem byggir á jafnrétti og réttlæti fyrir öll. Bio: Hlutverk ungmennafulltrúa Íslands hjá Sameinuðu þjóðunum á sviði kynjajafnréttis er að koma skoðunum ungs fólks á borð stjórnvalda, bæði innanlands og á alþjóðavettvangi. Ungmennafulltrúarnir eru kjörnir á þingi Landssambands ungmennafélaga og sinna þau starfinu í umboði aðildarfélaga LUF, sem samtals telja tugi þúsunda félagsmeðlima. Í embætti sitja nú Birta B. Kjerúlf og Kjartan Ragnarsson og hafa má samband við þau á netfangið gender.equality [hjá] youth.is. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jafnréttismál Mest lesið Halldór 24.05.2025 Halldór Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Í mars 2025 munu aðildarríki Sameinuðu þjóðanna koma saman til að sitja árlegan kvennanefndarfund (e. Commission on the Status of Women) í 69. sinn. Á hverjum fundi fær alþjóðasamfélagið tækifæri til að endurnýja fyrri skuldbindingar og móta ný markmið til að tryggja áframhaldandi framfarir í átt að fullu jafnrétti kynjanna. Það sem gerir fundinn í ár stórmerkilegan er að nú eru liðin þrátíu ár frá undirskrift Pekingsáttmálans, en hann uppskáru Sameinuðu þjóðirnar eftir að hafa komið saman árið 1995 á heimsráðstefnu kvenna í Peking. Undirritun sáttmálans var gríðarlega stórt skref í þágu kynjajafnréttis á heimsvísu og hefur borið byr undir báða vængi jafnréttisbaráttunnar allt frá því hann var samþykktur. Kynjajafnrétti var sett á oddinn og það má sannarlega segja að sáttmálinn hafi haft jákvæð áhrif á jafnrétti kynjanna. Sáttmálinn var formleg pólitísk yfirlýsing stjórnvalda heimsins sem áréttaði skuldbindingu þeirra til að valdefla konur. Áhersla var lögð á mikilvægi kvenréttinda fyrir félagslegar framfarir og sjálfbæra þróun. Aðgerðaráætlun fylgdi yfirlýsingunni sem tilgreindi tólf svið þar sem grípa þurfti til tafarlausra aðgerða til að ná jafnrétti kynjanna. Þessi svið eiga að þjóna sem leiðarvísir fyrir stjórnvöld, borgaralegt samfélag og alþjóðlegar stofnanir til að takast á við ójöfnuð sem konur og stúlkur standa frammi fyrir á ýmsum sviðum. Þökk sé Pekingsáttmálanum og aðgerðaráætluninni hefur kynjajafnrétti fengið frekari virðingarsess á alþjóðavísu. Kvennafundurinn næstkomandi mars markar þannig stór tíðindi í kynjajafnréttisbaráttunni á alþjóðavísu þar sem litið verður bæði aftur og fram á við. Hins vegar er næsti kvennanefndarfundur ekki einungis hátið heldur tækifæri til að líta fram á við. Á fundinum mun alþjóðasamfélagið endurskoða og meta árangur Pekingyfirlýsingarinnar og aðgerðaráætlunarinnar sem henni fylgdi. Farið verður yfir árangur á sviðum heilsu, menntunnar, þátttöku kvenna í stjórnmálum og í baráttunni gegn kynbundnu ofbeldi. Þannig heldur Peking-yfirlýsingin áfram að vera mikilvægur vegvísir fyrir framgang kvenréttinda á heimsvísu til að fylgjast með stöðu kvenréttinda og tryggja ábyrgð ríkja fyrir þeim. Einnig er vert að nefna að þá verða 10 ár liðin frá samþykkt Áætlunar Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun sem inniheldur heimsmarkmiðin (e. SDGs), sem er ávallt gott að hafa í huga þegar kemur að hvers kyns réttindabaráttu. Það er hins vegar mikilvægt að muna að heimurinn hefur breyst gríðarlega á þeim þrjátíu árum sem hafa liðið síðan Pekingsáttmálanum var komið á laggirnar. Árið 1995 voru enn árdagar veraldarvefsins og hnattvæðing var hvergi nærri jafn langt komin. Þessar framfarir hafa fært okkur mörg ný tækifæri en einnig ýkt ójöfnuð á heimsvísu. Til viðbótar sjáum við fram á ýktara og hættulegra veðurfar sökum loftslagsvárinnar auk þess sem það ríkir ólga á alþjóðasviðinu sem brýst fram í auknum átökum um heim allan. Sérfræðingar í þróunarmálum hafa bent á að þessir þættir koma hvað verst út á konum og ungmennum sem eiga, sökum bakslags í jafnréttisbaráttunni og uppgangi aftuhaldshugsunar, fasisma og öfgaafla í heiminum, erfiðara með að hafa áhrif á stjórnmálin í sínu ríki og nærumhverfi. Það má því færa rök fyrir því að dýpra er í árina gripið í dag heldur en árið 1995, þegar allt gekk upp til að setja kynjajafnrétti í framsætið. Það er því mikilvægara en nokkurn tímann áður að standa vörð um kynjajafnrétti og muna hvað við höfum komist langt en þó einnig að við eigum langt í land. Bæði á heimsvísu og hér heima. Ísland stendur sterkt þegar kemur að kynjajafnrétti og það er mikilvægt að ríkið nýti hljómgrunn sinn á alþjóðavettvangi til að stuðla að betri heimi fyrir öll. Það er brýnt að ríki sem hafa náð langt í málefnum kvenna sýni fram á það að þau eru hvergi nærri því hætt. Í landrýnisskýrslu Íslands um stöðu heimsmarkmiða Sameinuðu þjóðanna frá árinu 2023 kallar borgarasamfélag Íslands eftir því að íslenska ríkið geri meira til að vinna gegn kynbundnu ofbeldi á heimsvísu og heima við, vinni að frekari jöfnuði kynja á launamarkaði og að það styrki og styðji betur við grasrótarsamtök jafnréttisbaráttunnar. Við, sem ungmennafulltrúar Íslands hjá Sameinuðu þjóðunum, tökum undir þetta ákall. Því fögnum við því að Ísland, í framboði sínu til mannréttindaráðs Sameinuðu Þjóðanna á síðasta ári, lagði áherslu á bætt réttindi hinsegin fólks, kynjajafnrétti, réttindi barna og umhverfismál. Við munum fylgjast grannt með sæti Íslands í mannréttindaráðinu og vonum að ný ríkisstjórn standi við þau markmið sem sett voru fram í fyrra, því þessir hópar þurfa stuðning og valdefllingu. Það er einmitt nú sem rödd landsins hefur þann hljómgrunn sem þarf til að hafa raunveruleg áhrif innan alþjóðavettvangsins í þágu kynjajafnréttis. Á tímum sem þessum, þar sem ófremdarástand ríkir þvert um heim getum við ekki setið hjá og leyft jafnréttinu að renna úr greipum okkar. Það er mikilvægt að Ísland muni eftir þeim áherslum sem finna má í Peking sáttmálanum en einnig er mikilvægt að ríkið hlusti á kröfur borgarsamfélagsins, einkum á grasrótarsamtök og ungt fólk, sem veit hvað það syngur þegar kemur að raunverulegu kynjajafnrétti. Peking 30+ er ekki einungis fögnuður fortíðarinnar, heldur tækifæri til að horfa til framtíðarinnar. Þetta er tækifæri til að styrkja samstöðu okkar í baráttunni fyrir kynjajafnrétti og tækifæri fyrir okkur að draga fram mikilvægi alþjóðlegrar samvinnu til að tryggja aukin réttindi fyrir hverja og eina manneskju sem á við högg að sækja. Heimurinn er ekki sá sami og hann var árið 1995 og nýjar áskoranir vofa yfir okkur. Með því að hleypa ungu fólki að borðinu fáum við ferskar hugmyndir og nýstárlegar lausnir. Við verðum að nýta öll tækifæri sem okkur bjóðast til að beina framtíð okkar í betri farveg, þann sem byggir á jafnrétti og réttlæti fyrir öll. Bio: Hlutverk ungmennafulltrúa Íslands hjá Sameinuðu þjóðunum á sviði kynjajafnréttis er að koma skoðunum ungs fólks á borð stjórnvalda, bæði innanlands og á alþjóðavettvangi. Ungmennafulltrúarnir eru kjörnir á þingi Landssambands ungmennafélaga og sinna þau starfinu í umboði aðildarfélaga LUF, sem samtals telja tugi þúsunda félagsmeðlima. Í embætti sitja nú Birta B. Kjerúlf og Kjartan Ragnarsson og hafa má samband við þau á netfangið gender.equality [hjá] youth.is.
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun