Frumvarp til fjárlaga 2025 - Áherslur ÖBÍ réttindasamtaka Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar 24. október 2024 12:31 ÖBÍ réttindasamtök hafa birt umsögn sína um frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2025. Í umsögninni er lögð áhersla á fimm mál sem varða hagsmuni fatlaðs fólks; kjaramál, húsnæðis- og skipulagsmál, heilbrigðismál, vinnumarkaðsmál og NPA samninga. Kjaramál Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að lífeyrir almannatrygginga hækki um 4,3% (3,9% vegna hækkunar á vísitölu neysluverðs og 0,4% vegna verðhækkana árið 2024). Samkvæmt þessu hækkar lífeyrir örorkulífeyristaka (án heimilisuppbótar) úr 335.125 krónum í 349.539 krónur á næsta ári. Að mati ÖBÍ er um að ræða litla hækkun kjara fyrir hóp sem almennt býr þegar við hvað kröppust kjör. ÖBÍ réttindarsamtök mótmæla svonefndum „sparnaði“ á um 9,3 milljörðum sem ríkisstjórnin hyggst ná fram með því að fresta gildistöku nýs örorkulífeyriskerfis frá 1. janúar 2025 til 1. september 2025. ÖBÍ leggur til að því fjármagni sem „sparast“ við frestunina verði fremur varið til að leiðrétta kjör fatlaðs fólks frá og með næstu áramótum. Fjöldi endurhæfingar- og örorkulífeyristaka er um 23.300 og ef þeirri upphæð sem á að „spara“ yrði veitt til lífeyristaka yrði meðalgreiðsla til hvers og eins frá áramótum til loka ágúst um 49.800 krónur á mánuði fyrir skatt. ÖBÍ leggur til að frítekjumörk hækki í samræmi við árlegar hækkanir. Frítekjumörk vegna lífeyrissjóðs- og fjármagnstekna hafa verið óbreytt frá árinu 2009 og vegna atvinnutekna frá ársbyrjun 2022. Sú staðreynd að frítekjumörk hafi ekki fylgt verðlagi og launaþróun jafngildir skerðingu á kjörum lífeyristaka. ÖBÍ styður framkomna breytingatillögu frá Birni Levý Gunnarssyni við fjárlagafrumvarpið um að skattfrjáls og sértæk eingreiðsla til örorku- og endurhæfingalífeyristaka nái fram að ganga. Eingreiðslan til öryrkja er til komin til að mæta þeim sem verst hafa kjörin og bæta kjör þeirra í desember. Húsnæðis- og skipulagsmál ÖBÍ leggur áhersu á að ríkið beiti sér markvisst fyrir uppbyggingu á 3.500 íbúðum til viðbótar við núverandi áform. Bent hefur verið á að núverandi áform munu ekki anna nema litlum hluta eftirspurnar eftir íbúðarhúsnæði. Skortur á íbúðarhúsnæði skapar mikinn húsnæðisvanda fyrir þau sem minnstar tekjur hafa, þ.m.t. örorkulífeyristaka. ÖBÍ leggur einnig til að stofnaður verði sjóður sem veiti fötluðu fólki styrk til að breyta húsnæði sínu vegna fötlunar og að stofnaður verði sérstakur lánaflokkur fyrir fólk með lágar tekjur. Óhagnaðardrifin leigufélög eru mjög mikilvæg þeim sem hafa lágar tekjur. Til að lækka húsaleigu hjá óhagnaðdrifnum leigufélögum leggur ÖBÍ til að stimpilgjöld sem þau greiða verði lækkuð og að endurgreiðslur virðisaukaskatts til þeirra hækki úr 35% í 100% vegna viðhaldskostnaðar og vinnu á verkstað. Varðandi almenningssamgöngur leggur ÖBÍ til að styrkir til kaupa á hópferðabifreiðum sem ganga fyrir hreinorku verði skilyrtir með þeim hætti að bifreiðarnar séu aðgengilegar öllum almenningi, þ.m.t. hreyfihömluðu fólki. Heilbrigðismál ÖBÍ leggur mikla áherslu á að biðlistar eftir heilbriðgisþjónustu verða styttir. Lagt er til að fjárframlög til Ráðgjafa- og greiningarstöðvar verði aukin til að stytta biðtíma barna eftir greiningum. ÖBÍ bendir á að frumvarpið boðar raunlækkun á framlögum til stöðvarinnar um 2,7 milljónir. Jafnframt bendir ÖBÍ á að í ágúst 2024 biðu 626 börn eftir greiningu hjá stöðinni. Þar af voru 553 börn sem höfðu beðið lengur en þrjá mánuði. Þessi biðtími hefur aukist frá árinu 2023. ÖBÍ leggur einnig til að fjárframlög til Geðheilsumiðstöðvar barna verði aukin með það að markmiði að stytta biðlista. Hjá miðstöðinni biðu 2020 börn eftir greiningu í ágúst 2024 sem er 21% aukning frá árinu áður. Langir biðlistar lita öll svið heilbrigðisþjónustu í dag og mikilvægt er að stjórnvöld auki fjárheimildir og leiti allra leiða til að stytta biðlista eftir greiningum og annarri heilbrigðisþjónustu. Komið verði á fót heildrænu kerfi sem tryggi samfellda þjónustu við notendur á réttu þjónustustigi hverju sinni. ÖBÍ vekur athygli á að fjárframlög til Þjónustu- og þekkingamiðstöðvar og til Heyrna- og talmeinastöðvar eru lækkuð að raungildi í frumvarpinu. Í tilfelli hins fyrrnefnda er lækkunin 45,7 milljónum sem er um 10% raunlækkun framlags og í tilfelli hins síðar nefnda nemur lækkunin 2,1 milljónum. Vinnumarkaðsmál ÖBÍ lýsir yfir miklum áhyggjum af lækkun fjárframlaga til starfsendurhæfingar. Samkvæmt frumvarpinu lækkar framlag til starfsendurhæfingasjóða um 600 milljónir að raungildi og til starfsendurhæfingar um 19 milljónir að raungildi. Á undanförnum árum hefur mikilvægi starfsendurhæfingar verið mikið og átt þátt í að draga úr nýgengi örorku. ÖBÍ varar við því að stórlækkuð fjárframlög til málaflokksins gætu orsakað alvarlegt bakslag. NPA samningar Samkvæmt frumvarpinu verður framlag ríkisins til NPA samninga 1,3 milljarðar á næsta ári. Í ljósi þess að meðalkostnaður NPA-samnings er 47,9 milljónir dugar framlag ríkisins fyrir 109 samningum. Það skýtur skökku við, því í gildi eru 128 NPA-samningar og ætti því framlag ríkisins að vera 1,52 milljarðar á næsta ári en ekki 1,3 milljarðar. Verði ekki breyting á framlagi ríkisins vegna NPA-samninga á næsta ári, munu sveitarfélögin þurfa að takast á við aukinn kostnað umfram samninga við ríkið til að viðhalda þeim fjölda NPA-samninga sem í gildi eru. Samkvæmt samkomulagi ríkis og sveitarfélaga um NPA-samninga á að fjölga NPA-samningum í 172 talsins. Ljóst er að m.v. áætlað framlag ríkisins til málaflokksins verður markmiðinu ekki náð. ÖBÍ telur nauðsynlegt að ofangreindir þættir fjárlagafrumvarpsins verði teknir til endurskoðunar. Á öllum framagreindum sviðum er þörf á úrbótum hvað varðar núverandi kjör og þjónustu við fatlað fólk. Ljóst er að lækkuð raunframlög eru þvert á móti til þess fallin að valda bakslagi. Ekkert um okkur án okkar! Höfundur er formaður ÖBÍ réttindasamtaka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alma Ýr Ingólfsdóttir Fjárlagafrumvarp 2025 Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Málefni fatlaðs fólks Mest lesið Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Sjá meira
ÖBÍ réttindasamtök hafa birt umsögn sína um frumvarp til fjárlaga fyrir árið 2025. Í umsögninni er lögð áhersla á fimm mál sem varða hagsmuni fatlaðs fólks; kjaramál, húsnæðis- og skipulagsmál, heilbrigðismál, vinnumarkaðsmál og NPA samninga. Kjaramál Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að lífeyrir almannatrygginga hækki um 4,3% (3,9% vegna hækkunar á vísitölu neysluverðs og 0,4% vegna verðhækkana árið 2024). Samkvæmt þessu hækkar lífeyrir örorkulífeyristaka (án heimilisuppbótar) úr 335.125 krónum í 349.539 krónur á næsta ári. Að mati ÖBÍ er um að ræða litla hækkun kjara fyrir hóp sem almennt býr þegar við hvað kröppust kjör. ÖBÍ réttindarsamtök mótmæla svonefndum „sparnaði“ á um 9,3 milljörðum sem ríkisstjórnin hyggst ná fram með því að fresta gildistöku nýs örorkulífeyriskerfis frá 1. janúar 2025 til 1. september 2025. ÖBÍ leggur til að því fjármagni sem „sparast“ við frestunina verði fremur varið til að leiðrétta kjör fatlaðs fólks frá og með næstu áramótum. Fjöldi endurhæfingar- og örorkulífeyristaka er um 23.300 og ef þeirri upphæð sem á að „spara“ yrði veitt til lífeyristaka yrði meðalgreiðsla til hvers og eins frá áramótum til loka ágúst um 49.800 krónur á mánuði fyrir skatt. ÖBÍ leggur til að frítekjumörk hækki í samræmi við árlegar hækkanir. Frítekjumörk vegna lífeyrissjóðs- og fjármagnstekna hafa verið óbreytt frá árinu 2009 og vegna atvinnutekna frá ársbyrjun 2022. Sú staðreynd að frítekjumörk hafi ekki fylgt verðlagi og launaþróun jafngildir skerðingu á kjörum lífeyristaka. ÖBÍ styður framkomna breytingatillögu frá Birni Levý Gunnarssyni við fjárlagafrumvarpið um að skattfrjáls og sértæk eingreiðsla til örorku- og endurhæfingalífeyristaka nái fram að ganga. Eingreiðslan til öryrkja er til komin til að mæta þeim sem verst hafa kjörin og bæta kjör þeirra í desember. Húsnæðis- og skipulagsmál ÖBÍ leggur áhersu á að ríkið beiti sér markvisst fyrir uppbyggingu á 3.500 íbúðum til viðbótar við núverandi áform. Bent hefur verið á að núverandi áform munu ekki anna nema litlum hluta eftirspurnar eftir íbúðarhúsnæði. Skortur á íbúðarhúsnæði skapar mikinn húsnæðisvanda fyrir þau sem minnstar tekjur hafa, þ.m.t. örorkulífeyristaka. ÖBÍ leggur einnig til að stofnaður verði sjóður sem veiti fötluðu fólki styrk til að breyta húsnæði sínu vegna fötlunar og að stofnaður verði sérstakur lánaflokkur fyrir fólk með lágar tekjur. Óhagnaðardrifin leigufélög eru mjög mikilvæg þeim sem hafa lágar tekjur. Til að lækka húsaleigu hjá óhagnaðdrifnum leigufélögum leggur ÖBÍ til að stimpilgjöld sem þau greiða verði lækkuð og að endurgreiðslur virðisaukaskatts til þeirra hækki úr 35% í 100% vegna viðhaldskostnaðar og vinnu á verkstað. Varðandi almenningssamgöngur leggur ÖBÍ til að styrkir til kaupa á hópferðabifreiðum sem ganga fyrir hreinorku verði skilyrtir með þeim hætti að bifreiðarnar séu aðgengilegar öllum almenningi, þ.m.t. hreyfihömluðu fólki. Heilbrigðismál ÖBÍ leggur mikla áherslu á að biðlistar eftir heilbriðgisþjónustu verða styttir. Lagt er til að fjárframlög til Ráðgjafa- og greiningarstöðvar verði aukin til að stytta biðtíma barna eftir greiningum. ÖBÍ bendir á að frumvarpið boðar raunlækkun á framlögum til stöðvarinnar um 2,7 milljónir. Jafnframt bendir ÖBÍ á að í ágúst 2024 biðu 626 börn eftir greiningu hjá stöðinni. Þar af voru 553 börn sem höfðu beðið lengur en þrjá mánuði. Þessi biðtími hefur aukist frá árinu 2023. ÖBÍ leggur einnig til að fjárframlög til Geðheilsumiðstöðvar barna verði aukin með það að markmiði að stytta biðlista. Hjá miðstöðinni biðu 2020 börn eftir greiningu í ágúst 2024 sem er 21% aukning frá árinu áður. Langir biðlistar lita öll svið heilbrigðisþjónustu í dag og mikilvægt er að stjórnvöld auki fjárheimildir og leiti allra leiða til að stytta biðlista eftir greiningum og annarri heilbrigðisþjónustu. Komið verði á fót heildrænu kerfi sem tryggi samfellda þjónustu við notendur á réttu þjónustustigi hverju sinni. ÖBÍ vekur athygli á að fjárframlög til Þjónustu- og þekkingamiðstöðvar og til Heyrna- og talmeinastöðvar eru lækkuð að raungildi í frumvarpinu. Í tilfelli hins fyrrnefnda er lækkunin 45,7 milljónum sem er um 10% raunlækkun framlags og í tilfelli hins síðar nefnda nemur lækkunin 2,1 milljónum. Vinnumarkaðsmál ÖBÍ lýsir yfir miklum áhyggjum af lækkun fjárframlaga til starfsendurhæfingar. Samkvæmt frumvarpinu lækkar framlag til starfsendurhæfingasjóða um 600 milljónir að raungildi og til starfsendurhæfingar um 19 milljónir að raungildi. Á undanförnum árum hefur mikilvægi starfsendurhæfingar verið mikið og átt þátt í að draga úr nýgengi örorku. ÖBÍ varar við því að stórlækkuð fjárframlög til málaflokksins gætu orsakað alvarlegt bakslag. NPA samningar Samkvæmt frumvarpinu verður framlag ríkisins til NPA samninga 1,3 milljarðar á næsta ári. Í ljósi þess að meðalkostnaður NPA-samnings er 47,9 milljónir dugar framlag ríkisins fyrir 109 samningum. Það skýtur skökku við, því í gildi eru 128 NPA-samningar og ætti því framlag ríkisins að vera 1,52 milljarðar á næsta ári en ekki 1,3 milljarðar. Verði ekki breyting á framlagi ríkisins vegna NPA-samninga á næsta ári, munu sveitarfélögin þurfa að takast á við aukinn kostnað umfram samninga við ríkið til að viðhalda þeim fjölda NPA-samninga sem í gildi eru. Samkvæmt samkomulagi ríkis og sveitarfélaga um NPA-samninga á að fjölga NPA-samningum í 172 talsins. Ljóst er að m.v. áætlað framlag ríkisins til málaflokksins verður markmiðinu ekki náð. ÖBÍ telur nauðsynlegt að ofangreindir þættir fjárlagafrumvarpsins verði teknir til endurskoðunar. Á öllum framagreindum sviðum er þörf á úrbótum hvað varðar núverandi kjör og þjónustu við fatlað fólk. Ljóst er að lækkuð raunframlög eru þvert á móti til þess fallin að valda bakslagi. Ekkert um okkur án okkar! Höfundur er formaður ÖBÍ réttindasamtaka.
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun