Menningarleysi RÚV Árni Pétur Árnason skrifar 1. janúar 2024 09:01 Í gær, á gamlárskvöld, mátti sjá í Ríkissjónvarpinu hinn árlega fréttaannáll og á undan honum íþróttaannálinn. Af nógu var að taka, enda var 2023 viðburðaríkt ár, og báðir annálar því yfirgripsmiklir. Þó sætir furðu hve lítið pláss menning og listir fengu í þessu ársuppgjöri. Íþróttir voru lagðar að jöfnu við allar aðrar fréttir ársins en vart drepið á menningarviðburðum liðins árs. Og þó var árið 2023 yfirfullt af hvers kyns menningarhápunktum. Listir hins ritaða orðs Á sviði ritlistarinnar þreyttu efnileg skáld og rithöfundar á borð við Birnu Stefánsdóttur og Þórdísi Helgadóttur frumraunir sínar, báðar við góðar viðtökur og verðlaun, með verkum sínum Örverpi og Armeló. Rótgrónir rithöfundar, s.s. Auður Ava, Gyrðir og Einar Kárason, sendu frá sér verk á heimsmælikvarða og mörk bókmenntaformsins voru teygð í verkum á borð við Kjöt Braga Páls. Vigdís Grímsdóttir sló á hjartastrengi lesenda og Sigríður Hagalín, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og fleiri köfuðu í tilvistarvitund Íslendinga. Sjaldan, ef nokkurn tímann, hafa jafnmargar hálfsögulegar skáldsögur komið út og eru þær flestallar prýðisgóðar. Ekki fór nokkuð fyrir þeim og öllum hinum bókmenntaverkunum sem komu út á árinu í yfirliti Ríkissjónvarpsins. Klassík, popp og hvaðeina Upprennandi tónlistarfólk hélt áfram að að gera það gott innanlands og utan. Kári Egilsson sendi frá sér frumraunina Palmtrees in the snow í upphafi árs og jazzplötuna Óróapúls stuttu seinna. Greinilegt er að þar er á ferð mikilvægur hlekkur í framtíð íslenskrar tónlistar. Laufey Lín brilleraði á alþjóðavettvangi með jazzpopp-blöndum sínum og er nú meðal mestáheyrðu tónlistarmanna Spotify. Ekki bara á Íslandi heldur í gervöllum heiminum, og fjöldinn heldur áfram að hækka. Una Torfadóttir, Elín Hall og hljómsveitin Flott gerðu það gott með plötum, lögum og tónleikum ásamt fjöldamörgum öðrum en fúttið í umfjöllunina vantar. Sinfóníuhljómsveit Íslands hélt marga velheppnaða tónleika með upprennandi og rótföstum tónlistarmönnum, innfluttum og innfæddum, og kynnti hlustendur fyrir nýjum verkum á sviði klassískrar tónlistar. Þá lék Sinfóníuhljómsveit Norðurlands inn á fjölda alþjóðlegra list- og afþreyingarverkefna og fagnaði 30 ára afmæli sínu með glæsilegum tónleikum undir stjórn stjörnustjórnandans Bjarna Frímanns Bjarnasonar. Fjölmargar áhugamannasveitir, klassískar, jazz-, popp og hvaðeina, héldu tugi vel heppnaðra tónleika um allt land sem skemmtu almenningi, veittu nýgræðingum framgöngu og efldu menningarlíf landans. En ekkert bar á þessum mögnuðu afrekum í fréttaannál RÚV. Ekki einu sinni því að næstum tuttuguogfimm milljónir manna hlusta nú vikulega á Laufey. 25.000.000! Já, og allt hitt Þá eru ónefndar aðrar sviðslistir, málaralist, hannyrðir, skúlptúr og margt annað sem standa utan míns sérsviðs en fréttastofa RÚV ætti auðvitað að hafa burði til að gera skýr skil. Og allar þær stóráhugaverðu rannsóknir íslensks fræðafólks, innan háskólanna og utan, sem dansa á mörkum vísinda og menningar. Hvað bar hæst í þjóðfræðirannsóknum ársins? Hverjar eru nýjustu kenningar sagnfræðinga um landnám? Hafa félagsfræðingar komist nær íslensku þjóðarsálinni? Ekki virðist RÚV hafa áhuga á að gera þessum rannsóknum hátt undir höfði. Mikilvægi menningarumfjöllunar Á tímum þar sem menning og listir eiga rækilega undir högg að sækja, þar sem skjalasöfn eru lögð niður, fjármagn til hug- og félagsvísindavísinda er sífellt skorið niður, allsherjarkannanir sýna síversnandi læsi barnanna okkar og gríðarhá skólagjöld halda efnilegu framtíðarlistafólki frá listnámi; á tímum þar sem fréttamiðlar falla unnvörpum, þar á meðal allöflug menningarritstjórn Fréttablaðsins, þarf Ríkisútvarpið að taka hlutverk sitt sem menningarmiðill alvarlega. Höfundur er sagnfræðingur, bókavörður og básúnuleikari, sem og formaður Pírata í Kópavogi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Menning Ríkisútvarpið Fjölmiðlar Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Látum verkin tala! Victor Guðmundsson Skoðun Minni sóun, meiri verðmæti Heiða Björg Hilmisdóttir Skoðun Tími formanns Afstöðu liðinn Ólafur Ágúst Hraundal Skoðun Hvar á ég heima? Aðgengi fólks með POTS að heilbrigðisþjónustu Hugrún Vignisdóttir Skoðun Grímulaus aðför að landsbyggðinni Sigurður Ingi Jóhannsson Skoðun Hróplegt óréttlæti í lífeyrismálum Finnbjörn A. Hermansson Skoðun „Við getum ekki": Þrjú orð sem svíkja börn á hverjum degi Hjördís Eva Þórðardóttir Skoðun Hvað veit Hafró um verndun hafsvæða? Kjartan Páll Sveinsson Skoðun Hvítþvottur í skugga samstöðu – þegar lögreglan mótmælir því sem hún sjálf reynir að þagga niður Daníel Þór Bjarnason Skoðun Lærum af reynslunni Hlöðver Skúli Hákonarson Skoðun Skoðun Skoðun Lág laun og álag í starfsumhverfi valda skorti á fagfólki Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Hvað veit Hafró um verndun hafsvæða? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Ógnar stjórnleysi á landamærunum íslensku samfélagi? Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Grímulaus aðför að landsbyggðinni Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Menningarstríð í borginni Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Málfrelsið Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Austurland lykilhlekkur í varnarmálum Ragnar Sigurðsson skrifar Skoðun Áhyggjur af fyrirhugaðri sameiningu Hljóðbókasafns Íslands Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Fjárfesting í færni Maj-Britt Hjördís Briem skrifar Skoðun Hvar á ég heima? Aðgengi fólks með POTS að heilbrigðisþjónustu Hugrún Vignisdóttir skrifar Skoðun Lærum af reynslunni Hlöðver Skúli Hákonarson skrifar Skoðun Hvítþvottur í skugga samstöðu – þegar lögreglan mótmælir því sem hún sjálf reynir að þagga niður Daníel Þór Bjarnason skrifar Skoðun „Við getum ekki": Þrjú orð sem svíkja börn á hverjum degi Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Hróplegt óréttlæti í lífeyrismálum Finnbjörn A. Hermansson skrifar Skoðun Tími formanns Afstöðu liðinn Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Skoðun Þögnin sem mótar umræðuna Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Minni sóun, meiri verðmæti Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskennd tiltekt Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Konukot Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar – rolluþjóð með framtíð í hampi Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Við hvað erum við hrædd? Ingvi Hrafn Laxdal Victorsson skrifar Skoðun Höfuðborgin eftir fimmtíu ár, hvað erum við að tala um? Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Örugg heilbrigðisþjónusta fyrir öll börn frá upphafi - Alþjóðlegur dagur sjúklingaöryggis 2025 María Heimisdóttir skrifar Skoðun Einn pakki á dag Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Látum verkin tala! Victor Guðmundsson skrifar Skoðun Hörmungarnar sem heimurinn hunsar Ragnar Schram skrifar Skoðun Dýrasti staður í heimi Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Grafið undan grunnstoð ríka samfélagsins Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Sjá meira
Í gær, á gamlárskvöld, mátti sjá í Ríkissjónvarpinu hinn árlega fréttaannáll og á undan honum íþróttaannálinn. Af nógu var að taka, enda var 2023 viðburðaríkt ár, og báðir annálar því yfirgripsmiklir. Þó sætir furðu hve lítið pláss menning og listir fengu í þessu ársuppgjöri. Íþróttir voru lagðar að jöfnu við allar aðrar fréttir ársins en vart drepið á menningarviðburðum liðins árs. Og þó var árið 2023 yfirfullt af hvers kyns menningarhápunktum. Listir hins ritaða orðs Á sviði ritlistarinnar þreyttu efnileg skáld og rithöfundar á borð við Birnu Stefánsdóttur og Þórdísi Helgadóttur frumraunir sínar, báðar við góðar viðtökur og verðlaun, með verkum sínum Örverpi og Armeló. Rótgrónir rithöfundar, s.s. Auður Ava, Gyrðir og Einar Kárason, sendu frá sér verk á heimsmælikvarða og mörk bókmenntaformsins voru teygð í verkum á borð við Kjöt Braga Páls. Vigdís Grímsdóttir sló á hjartastrengi lesenda og Sigríður Hagalín, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og fleiri köfuðu í tilvistarvitund Íslendinga. Sjaldan, ef nokkurn tímann, hafa jafnmargar hálfsögulegar skáldsögur komið út og eru þær flestallar prýðisgóðar. Ekki fór nokkuð fyrir þeim og öllum hinum bókmenntaverkunum sem komu út á árinu í yfirliti Ríkissjónvarpsins. Klassík, popp og hvaðeina Upprennandi tónlistarfólk hélt áfram að að gera það gott innanlands og utan. Kári Egilsson sendi frá sér frumraunina Palmtrees in the snow í upphafi árs og jazzplötuna Óróapúls stuttu seinna. Greinilegt er að þar er á ferð mikilvægur hlekkur í framtíð íslenskrar tónlistar. Laufey Lín brilleraði á alþjóðavettvangi með jazzpopp-blöndum sínum og er nú meðal mestáheyrðu tónlistarmanna Spotify. Ekki bara á Íslandi heldur í gervöllum heiminum, og fjöldinn heldur áfram að hækka. Una Torfadóttir, Elín Hall og hljómsveitin Flott gerðu það gott með plötum, lögum og tónleikum ásamt fjöldamörgum öðrum en fúttið í umfjöllunina vantar. Sinfóníuhljómsveit Íslands hélt marga velheppnaða tónleika með upprennandi og rótföstum tónlistarmönnum, innfluttum og innfæddum, og kynnti hlustendur fyrir nýjum verkum á sviði klassískrar tónlistar. Þá lék Sinfóníuhljómsveit Norðurlands inn á fjölda alþjóðlegra list- og afþreyingarverkefna og fagnaði 30 ára afmæli sínu með glæsilegum tónleikum undir stjórn stjörnustjórnandans Bjarna Frímanns Bjarnasonar. Fjölmargar áhugamannasveitir, klassískar, jazz-, popp og hvaðeina, héldu tugi vel heppnaðra tónleika um allt land sem skemmtu almenningi, veittu nýgræðingum framgöngu og efldu menningarlíf landans. En ekkert bar á þessum mögnuðu afrekum í fréttaannál RÚV. Ekki einu sinni því að næstum tuttuguogfimm milljónir manna hlusta nú vikulega á Laufey. 25.000.000! Já, og allt hitt Þá eru ónefndar aðrar sviðslistir, málaralist, hannyrðir, skúlptúr og margt annað sem standa utan míns sérsviðs en fréttastofa RÚV ætti auðvitað að hafa burði til að gera skýr skil. Og allar þær stóráhugaverðu rannsóknir íslensks fræðafólks, innan háskólanna og utan, sem dansa á mörkum vísinda og menningar. Hvað bar hæst í þjóðfræðirannsóknum ársins? Hverjar eru nýjustu kenningar sagnfræðinga um landnám? Hafa félagsfræðingar komist nær íslensku þjóðarsálinni? Ekki virðist RÚV hafa áhuga á að gera þessum rannsóknum hátt undir höfði. Mikilvægi menningarumfjöllunar Á tímum þar sem menning og listir eiga rækilega undir högg að sækja, þar sem skjalasöfn eru lögð niður, fjármagn til hug- og félagsvísindavísinda er sífellt skorið niður, allsherjarkannanir sýna síversnandi læsi barnanna okkar og gríðarhá skólagjöld halda efnilegu framtíðarlistafólki frá listnámi; á tímum þar sem fréttamiðlar falla unnvörpum, þar á meðal allöflug menningarritstjórn Fréttablaðsins, þarf Ríkisútvarpið að taka hlutverk sitt sem menningarmiðill alvarlega. Höfundur er sagnfræðingur, bókavörður og básúnuleikari, sem og formaður Pírata í Kópavogi
Hvítþvottur í skugga samstöðu – þegar lögreglan mótmælir því sem hún sjálf reynir að þagga niður Daníel Þór Bjarnason Skoðun
Skoðun Lág laun og álag í starfsumhverfi valda skorti á fagfólki Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Hvítþvottur í skugga samstöðu – þegar lögreglan mótmælir því sem hún sjálf reynir að þagga niður Daníel Þór Bjarnason skrifar
Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Örugg heilbrigðisþjónusta fyrir öll börn frá upphafi - Alþjóðlegur dagur sjúklingaöryggis 2025 María Heimisdóttir skrifar
Hvítþvottur í skugga samstöðu – þegar lögreglan mótmælir því sem hún sjálf reynir að þagga niður Daníel Þór Bjarnason Skoðun