Menningarleysi RÚV Árni Pétur Árnason skrifar 1. janúar 2024 09:01 Í gær, á gamlárskvöld, mátti sjá í Ríkissjónvarpinu hinn árlega fréttaannáll og á undan honum íþróttaannálinn. Af nógu var að taka, enda var 2023 viðburðaríkt ár, og báðir annálar því yfirgripsmiklir. Þó sætir furðu hve lítið pláss menning og listir fengu í þessu ársuppgjöri. Íþróttir voru lagðar að jöfnu við allar aðrar fréttir ársins en vart drepið á menningarviðburðum liðins árs. Og þó var árið 2023 yfirfullt af hvers kyns menningarhápunktum. Listir hins ritaða orðs Á sviði ritlistarinnar þreyttu efnileg skáld og rithöfundar á borð við Birnu Stefánsdóttur og Þórdísi Helgadóttur frumraunir sínar, báðar við góðar viðtökur og verðlaun, með verkum sínum Örverpi og Armeló. Rótgrónir rithöfundar, s.s. Auður Ava, Gyrðir og Einar Kárason, sendu frá sér verk á heimsmælikvarða og mörk bókmenntaformsins voru teygð í verkum á borð við Kjöt Braga Páls. Vigdís Grímsdóttir sló á hjartastrengi lesenda og Sigríður Hagalín, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og fleiri köfuðu í tilvistarvitund Íslendinga. Sjaldan, ef nokkurn tímann, hafa jafnmargar hálfsögulegar skáldsögur komið út og eru þær flestallar prýðisgóðar. Ekki fór nokkuð fyrir þeim og öllum hinum bókmenntaverkunum sem komu út á árinu í yfirliti Ríkissjónvarpsins. Klassík, popp og hvaðeina Upprennandi tónlistarfólk hélt áfram að að gera það gott innanlands og utan. Kári Egilsson sendi frá sér frumraunina Palmtrees in the snow í upphafi árs og jazzplötuna Óróapúls stuttu seinna. Greinilegt er að þar er á ferð mikilvægur hlekkur í framtíð íslenskrar tónlistar. Laufey Lín brilleraði á alþjóðavettvangi með jazzpopp-blöndum sínum og er nú meðal mestáheyrðu tónlistarmanna Spotify. Ekki bara á Íslandi heldur í gervöllum heiminum, og fjöldinn heldur áfram að hækka. Una Torfadóttir, Elín Hall og hljómsveitin Flott gerðu það gott með plötum, lögum og tónleikum ásamt fjöldamörgum öðrum en fúttið í umfjöllunina vantar. Sinfóníuhljómsveit Íslands hélt marga velheppnaða tónleika með upprennandi og rótföstum tónlistarmönnum, innfluttum og innfæddum, og kynnti hlustendur fyrir nýjum verkum á sviði klassískrar tónlistar. Þá lék Sinfóníuhljómsveit Norðurlands inn á fjölda alþjóðlegra list- og afþreyingarverkefna og fagnaði 30 ára afmæli sínu með glæsilegum tónleikum undir stjórn stjörnustjórnandans Bjarna Frímanns Bjarnasonar. Fjölmargar áhugamannasveitir, klassískar, jazz-, popp og hvaðeina, héldu tugi vel heppnaðra tónleika um allt land sem skemmtu almenningi, veittu nýgræðingum framgöngu og efldu menningarlíf landans. En ekkert bar á þessum mögnuðu afrekum í fréttaannál RÚV. Ekki einu sinni því að næstum tuttuguogfimm milljónir manna hlusta nú vikulega á Laufey. 25.000.000! Já, og allt hitt Þá eru ónefndar aðrar sviðslistir, málaralist, hannyrðir, skúlptúr og margt annað sem standa utan míns sérsviðs en fréttastofa RÚV ætti auðvitað að hafa burði til að gera skýr skil. Og allar þær stóráhugaverðu rannsóknir íslensks fræðafólks, innan háskólanna og utan, sem dansa á mörkum vísinda og menningar. Hvað bar hæst í þjóðfræðirannsóknum ársins? Hverjar eru nýjustu kenningar sagnfræðinga um landnám? Hafa félagsfræðingar komist nær íslensku þjóðarsálinni? Ekki virðist RÚV hafa áhuga á að gera þessum rannsóknum hátt undir höfði. Mikilvægi menningarumfjöllunar Á tímum þar sem menning og listir eiga rækilega undir högg að sækja, þar sem skjalasöfn eru lögð niður, fjármagn til hug- og félagsvísindavísinda er sífellt skorið niður, allsherjarkannanir sýna síversnandi læsi barnanna okkar og gríðarhá skólagjöld halda efnilegu framtíðarlistafólki frá listnámi; á tímum þar sem fréttamiðlar falla unnvörpum, þar á meðal allöflug menningarritstjórn Fréttablaðsins, þarf Ríkisútvarpið að taka hlutverk sitt sem menningarmiðill alvarlega. Höfundur er sagnfræðingur, bókavörður og básúnuleikari, sem og formaður Pírata í Kópavogi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Menning Ríkisútvarpið Fjölmiðlar Mest lesið Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun Hverjir eiga Ísland? Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Undirbúum börnin fyrir skólann með hjálp gervigreindar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Enginn skilinn eftir á götunni Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hví borgar útgerðin – ekki malarnáman? Guðmundur Edgarsson skrifar Skoðun Vantraust Flokks fólksins á Viðreisn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 48 daga blekking: Loforð sem leiðir til lögbrota? Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar Skoðun Málþóf á kostnað ungs fólks Lísa Margrét Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar Skoðun Ómeðvituð vörn í orðræðu – þegar vald ver sjálft sig Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Við krefjumst sanngirni og aðgerð strax Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Úrsúla og öryggismálin - Stöndum gegn vígvæðingu Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Verðmætatap auðlindagjaldanna – Hverra og hvernig? Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Sanngirni að brenna 230 milljarða króna? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Strandveiðar eru ekki sóun Örn Pálsson skrifar Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar Skoðun SFS skuldar Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Hvar er hjálpin sem okkur var lofað? Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Áform um fleiri strandveiðidaga: Áhættusöm ákvörðun Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar Skoðun Flugnám - Fjórði hluti: Hlutverk Reykjavíkurflugvallar í flugnámi Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Slítum stjórnmálasambandi við Ísrael! Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Aukið við sóun með einhverjum ráðum Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Kæru valkyrjur, hatrið sigraði líklega í þetta skiptið Arnar Laxdal skrifar Sjá meira
Í gær, á gamlárskvöld, mátti sjá í Ríkissjónvarpinu hinn árlega fréttaannáll og á undan honum íþróttaannálinn. Af nógu var að taka, enda var 2023 viðburðaríkt ár, og báðir annálar því yfirgripsmiklir. Þó sætir furðu hve lítið pláss menning og listir fengu í þessu ársuppgjöri. Íþróttir voru lagðar að jöfnu við allar aðrar fréttir ársins en vart drepið á menningarviðburðum liðins árs. Og þó var árið 2023 yfirfullt af hvers kyns menningarhápunktum. Listir hins ritaða orðs Á sviði ritlistarinnar þreyttu efnileg skáld og rithöfundar á borð við Birnu Stefánsdóttur og Þórdísi Helgadóttur frumraunir sínar, báðar við góðar viðtökur og verðlaun, með verkum sínum Örverpi og Armeló. Rótgrónir rithöfundar, s.s. Auður Ava, Gyrðir og Einar Kárason, sendu frá sér verk á heimsmælikvarða og mörk bókmenntaformsins voru teygð í verkum á borð við Kjöt Braga Páls. Vigdís Grímsdóttir sló á hjartastrengi lesenda og Sigríður Hagalín, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og fleiri köfuðu í tilvistarvitund Íslendinga. Sjaldan, ef nokkurn tímann, hafa jafnmargar hálfsögulegar skáldsögur komið út og eru þær flestallar prýðisgóðar. Ekki fór nokkuð fyrir þeim og öllum hinum bókmenntaverkunum sem komu út á árinu í yfirliti Ríkissjónvarpsins. Klassík, popp og hvaðeina Upprennandi tónlistarfólk hélt áfram að að gera það gott innanlands og utan. Kári Egilsson sendi frá sér frumraunina Palmtrees in the snow í upphafi árs og jazzplötuna Óróapúls stuttu seinna. Greinilegt er að þar er á ferð mikilvægur hlekkur í framtíð íslenskrar tónlistar. Laufey Lín brilleraði á alþjóðavettvangi með jazzpopp-blöndum sínum og er nú meðal mestáheyrðu tónlistarmanna Spotify. Ekki bara á Íslandi heldur í gervöllum heiminum, og fjöldinn heldur áfram að hækka. Una Torfadóttir, Elín Hall og hljómsveitin Flott gerðu það gott með plötum, lögum og tónleikum ásamt fjöldamörgum öðrum en fúttið í umfjöllunina vantar. Sinfóníuhljómsveit Íslands hélt marga velheppnaða tónleika með upprennandi og rótföstum tónlistarmönnum, innfluttum og innfæddum, og kynnti hlustendur fyrir nýjum verkum á sviði klassískrar tónlistar. Þá lék Sinfóníuhljómsveit Norðurlands inn á fjölda alþjóðlegra list- og afþreyingarverkefna og fagnaði 30 ára afmæli sínu með glæsilegum tónleikum undir stjórn stjörnustjórnandans Bjarna Frímanns Bjarnasonar. Fjölmargar áhugamannasveitir, klassískar, jazz-, popp og hvaðeina, héldu tugi vel heppnaðra tónleika um allt land sem skemmtu almenningi, veittu nýgræðingum framgöngu og efldu menningarlíf landans. En ekkert bar á þessum mögnuðu afrekum í fréttaannál RÚV. Ekki einu sinni því að næstum tuttuguogfimm milljónir manna hlusta nú vikulega á Laufey. 25.000.000! Já, og allt hitt Þá eru ónefndar aðrar sviðslistir, málaralist, hannyrðir, skúlptúr og margt annað sem standa utan míns sérsviðs en fréttastofa RÚV ætti auðvitað að hafa burði til að gera skýr skil. Og allar þær stóráhugaverðu rannsóknir íslensks fræðafólks, innan háskólanna og utan, sem dansa á mörkum vísinda og menningar. Hvað bar hæst í þjóðfræðirannsóknum ársins? Hverjar eru nýjustu kenningar sagnfræðinga um landnám? Hafa félagsfræðingar komist nær íslensku þjóðarsálinni? Ekki virðist RÚV hafa áhuga á að gera þessum rannsóknum hátt undir höfði. Mikilvægi menningarumfjöllunar Á tímum þar sem menning og listir eiga rækilega undir högg að sækja, þar sem skjalasöfn eru lögð niður, fjármagn til hug- og félagsvísindavísinda er sífellt skorið niður, allsherjarkannanir sýna síversnandi læsi barnanna okkar og gríðarhá skólagjöld halda efnilegu framtíðarlistafólki frá listnámi; á tímum þar sem fréttamiðlar falla unnvörpum, þar á meðal allöflug menningarritstjórn Fréttablaðsins, þarf Ríkisútvarpið að taka hlutverk sitt sem menningarmiðill alvarlega. Höfundur er sagnfræðingur, bókavörður og básúnuleikari, sem og formaður Pírata í Kópavogi
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun
Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Ég hef ofurtrú á manneskjunni í forvörnum og öryggi á bæjarhátíðunum Arnrún María Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Stúdentar eiga ekki að borga fyrir vanfjármögnun háskólanna Ármann Leifsson,María Björk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald skrifar
Skoðun Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson skrifar
Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar
Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar
Skoðun Flugnám - Fjórði hluti: Hlutverk Reykjavíkurflugvallar í flugnámi Matthías Arngrímsson skrifar
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun
Tóbakslausar nikótínvörur - Tímabært að horfast í augu við staðreyndir Bjarni Freyr Guðmundsson Skoðun
Frá vinnuþræli til ríkisborgara: Ég er innflytjandi sem þið getið ekki losnað við Ian McDonald Skoðun