Vilja allir fljúga? Ólafur St. Arnarsson skrifar 8. júní 2023 08:01 Með árunum finnst mér millilandaflug farið að verða minna og minna spennandi. Öryggisleitin á flugstöðinni er niðurlægjandi. Hnútur í maganum í flugtaki. Innilokunarkenndin í flugvélinni þrúgandi. Það fer hrollur um mig þegar ég hugsa um farþegaþotu sem upphitaðan þrýstiklefa á næstum hljóðhraða. Ef eitthvað klikkar, þá er maður dauður. Og nú er flugviskubitið verulega farið að naga mig. Fyrir mig eru nokkrir kostir eru í stöðunni. Flytja til meginlandsins. Hætta að ferðast frá landinu eða ferðast með umhverfisvænni ferðamátum en flugi. Að ferðast með skemmtiferðaskipi væri möguleiki. Þannig slyppi ég við hnútinn í maganum , innilokunarkenndina og þrýstiklefann. En kolefnissporið væri líklega nær tvöfalt meira en flugið. Svo er það farþegaskipið Norræna. Ef ég tæki bílinn með væri kolefnissporið mitt líklega aðeins minna en flugið. Ef ég sleppti því að taka bílinn með er kolefnissporið loksins farið að minnka verulega. Líklega er kolefnisspor þessa ferðamáta um átta sinnum minna en að ferðast með flugi. Samt er það þrisvar sinnum meira en að ferðast með millilandahraðlestinni Eurostar sem fer m.a. milli London og Parísar. Kolefnisspor hvers farþega í Eurostar er álíka mikið og kolefnisspor rafmagnsbíls á Íslandi með tveimur farþegum. Þegar ferðast er með Eurostar millilandahraðlestinni um Holland kemur öll orkan frá Hollenskum vindmyllum. Á nítjándu öld voru þar um níu þúsund vindmyllur. Þetta voru sérhæfðar vindmyllur til að dæla vatni, mala korn, saga við og fleira. Þó svo Hollendingar hafi haft 325 km lestarnet um miðja nítjándu öld var engin lest knúin með vindmyllum eins og nú er gert. Það var fyrst gert á Krímskaga 1931 milli Balaklava og Sevastopol og var í notkun í þar til þjóðverjar hertóku Sevastopol 1941. Um miðja nítjándu öld var búið að sjálfvirknivæða alla þætti vindmyllunnar. Þegar vindurinn breytti um stefnu þurfti ekki lengur að snúa henni upp í vindinn með handafli. Þegar vindurinn jókst þurfti ekki lengur að minnka seglfötinn með höndunum. Stórstígar framfarir urðu einnig í nýtni. Engar af þessum tækninýjungum voru þó nýttar. Gufuvélin kæfði allar tækninýjungar í vindmyllum. Þegar kom að viðhaldi vindmylla þá var hvorki farið í að auka sjálfvirkni þeirra né nýtni heldur skipt út fyrir gufuvél. Sömu sögu er að segja af notkun vindsins á hafi. Um miðja nítjándu öld voru smíðuð seglskip sem gátu farið milli Íslands og Skotlands á innan við sólarhring. En gufuskipin gátu farið enn hraðar og í logni bar gufuskipið af. Þannig kæfði gufuvélin líka frekari tækninýjungar á seglskipum og það leið ein og hálf öld þar til smíðað var seglskip sem fór lengra á einum sólarhring en seglskipið Champion of the Seas með 780 farþega innanborðs. Farþegaskip sem kemst milli Íslands og Skotlands á einum sólarhring með kolefnisspor lægra en Eurostar hefur aldrei verið smíðað. Þannig er það með flest skip. Flest skip eru sérsmíðuð í þau verkefni sem þau eru ætluð í. Það er þó ýmislegt sem bendir til þess að það sé hægt að smíða skip sem uppfyllir þessar kröfur. Í seinni heimsstyrjöldinni smíðuðu þjóðverjar 77 metra langa kafbáta "Elektro-U-Boote" sem komust langleiðina til Skotlands án þess að koma upp á yfirborðið. Orkan kom úr blýrafgeymum. Japanir eiga í dag 84 metra langa kafbáta sem leika sér að því að fara milli Íslands og Skotlands á einum sólarhring án þess að koma upp á yfirborðið. Orkan í þessum kafbátum kemur frá liþíum jóna rafhlöðum samskonar þeim og eru í nútíma rafmangsbílum. Ef það er nú þegar hægt að smíða rafmagnskafbáta sem komast milli Íslands og Skotland á minna en sólarhring er hægt að smíða rafmagnsskip sem getur það. Rafmagnsskip knúið með rafmagni fengið úr vindmyllum í landi hljómar undarlega. Á hafi er vindurinn stöðugri og áreiðanlegri en á landi. Til hvers að reisa vindmyllur til að knýja skip ef nægur er vindurinn á leiðinni? Af hverju ekki að nota vindinn milliliðalaust til að knýja skip áfram og setja segl á skipið? Ólíkt vindmyllum þykja seglskip falleg. Ólíkt Champion of the Seas þarf ekki fullt af mannskap til þess að haga seglum eftir vindi á nútíma seglskipi. Sem dæmi er DynaRig seglbúnaðurinn á 107 metra einkasnekjunni Black Pearl algjörlega sjálfvirkur. Ef tekið er tillit til kostnaðar og líkum á að ferðir falli niður vegna blíðviðris gæti hentugasta lausnin verið einhverskonar útgáfa af rafmagns- og seglskipi. Kolefnisspor er þegar farið að hafa áhrif hegðun fólks. Í könnun sem náði til 27 landa og 6 heimsálfa kom fram að næstum annar hver maður myndi velja farkost með lægra kolefnisspor ef sá farkostur væri jafn þægilegur og verðið svipað. Sjöundi hver er tilbúinn að borga meira fyrir meiri óþægindi ef kolefnissporið er umtalsvert lægra. Ferðatími skiptir fólk ekki eins miklu máli og ætla mætti. Ef ferðin er þægileg, jafnvel skemmtileg og gefur möguleika á að stunda fjarvinnu má ferðatíminn jafnvel vera margfaldur á við þann ferðakost sem stystan tíma tekur. Í fyrra kom fjórði hver ferðamaður til Íslands með skipi. Hálf milljón manns. Í ár lítur út fyrir að þeir verði enn fleiri. Það er kominn tími á að bjóða upp á ferðakost til og frá Íslandi sem er á pari við kolefnisspor Eurostar. Höfundur starfar hjá Skógræktinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fréttir af flugi Loftslagsmál Skemmtiferðaskip á Íslandi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen Skoðun Skoðun Skoðun Aukinn kraftur með hækkandi sól Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tilbrigðin um enda lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Skoðun Staðan í stjórnmálum vorið 2024 Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Bónus, viðbót eða umframorka Hörður Arnarson skrifar Sjá meira
Með árunum finnst mér millilandaflug farið að verða minna og minna spennandi. Öryggisleitin á flugstöðinni er niðurlægjandi. Hnútur í maganum í flugtaki. Innilokunarkenndin í flugvélinni þrúgandi. Það fer hrollur um mig þegar ég hugsa um farþegaþotu sem upphitaðan þrýstiklefa á næstum hljóðhraða. Ef eitthvað klikkar, þá er maður dauður. Og nú er flugviskubitið verulega farið að naga mig. Fyrir mig eru nokkrir kostir eru í stöðunni. Flytja til meginlandsins. Hætta að ferðast frá landinu eða ferðast með umhverfisvænni ferðamátum en flugi. Að ferðast með skemmtiferðaskipi væri möguleiki. Þannig slyppi ég við hnútinn í maganum , innilokunarkenndina og þrýstiklefann. En kolefnissporið væri líklega nær tvöfalt meira en flugið. Svo er það farþegaskipið Norræna. Ef ég tæki bílinn með væri kolefnissporið mitt líklega aðeins minna en flugið. Ef ég sleppti því að taka bílinn með er kolefnissporið loksins farið að minnka verulega. Líklega er kolefnisspor þessa ferðamáta um átta sinnum minna en að ferðast með flugi. Samt er það þrisvar sinnum meira en að ferðast með millilandahraðlestinni Eurostar sem fer m.a. milli London og Parísar. Kolefnisspor hvers farþega í Eurostar er álíka mikið og kolefnisspor rafmagnsbíls á Íslandi með tveimur farþegum. Þegar ferðast er með Eurostar millilandahraðlestinni um Holland kemur öll orkan frá Hollenskum vindmyllum. Á nítjándu öld voru þar um níu þúsund vindmyllur. Þetta voru sérhæfðar vindmyllur til að dæla vatni, mala korn, saga við og fleira. Þó svo Hollendingar hafi haft 325 km lestarnet um miðja nítjándu öld var engin lest knúin með vindmyllum eins og nú er gert. Það var fyrst gert á Krímskaga 1931 milli Balaklava og Sevastopol og var í notkun í þar til þjóðverjar hertóku Sevastopol 1941. Um miðja nítjándu öld var búið að sjálfvirknivæða alla þætti vindmyllunnar. Þegar vindurinn breytti um stefnu þurfti ekki lengur að snúa henni upp í vindinn með handafli. Þegar vindurinn jókst þurfti ekki lengur að minnka seglfötinn með höndunum. Stórstígar framfarir urðu einnig í nýtni. Engar af þessum tækninýjungum voru þó nýttar. Gufuvélin kæfði allar tækninýjungar í vindmyllum. Þegar kom að viðhaldi vindmylla þá var hvorki farið í að auka sjálfvirkni þeirra né nýtni heldur skipt út fyrir gufuvél. Sömu sögu er að segja af notkun vindsins á hafi. Um miðja nítjándu öld voru smíðuð seglskip sem gátu farið milli Íslands og Skotlands á innan við sólarhring. En gufuskipin gátu farið enn hraðar og í logni bar gufuskipið af. Þannig kæfði gufuvélin líka frekari tækninýjungar á seglskipum og það leið ein og hálf öld þar til smíðað var seglskip sem fór lengra á einum sólarhring en seglskipið Champion of the Seas með 780 farþega innanborðs. Farþegaskip sem kemst milli Íslands og Skotlands á einum sólarhring með kolefnisspor lægra en Eurostar hefur aldrei verið smíðað. Þannig er það með flest skip. Flest skip eru sérsmíðuð í þau verkefni sem þau eru ætluð í. Það er þó ýmislegt sem bendir til þess að það sé hægt að smíða skip sem uppfyllir þessar kröfur. Í seinni heimsstyrjöldinni smíðuðu þjóðverjar 77 metra langa kafbáta "Elektro-U-Boote" sem komust langleiðina til Skotlands án þess að koma upp á yfirborðið. Orkan kom úr blýrafgeymum. Japanir eiga í dag 84 metra langa kafbáta sem leika sér að því að fara milli Íslands og Skotlands á einum sólarhring án þess að koma upp á yfirborðið. Orkan í þessum kafbátum kemur frá liþíum jóna rafhlöðum samskonar þeim og eru í nútíma rafmangsbílum. Ef það er nú þegar hægt að smíða rafmagnskafbáta sem komast milli Íslands og Skotland á minna en sólarhring er hægt að smíða rafmagnsskip sem getur það. Rafmagnsskip knúið með rafmagni fengið úr vindmyllum í landi hljómar undarlega. Á hafi er vindurinn stöðugri og áreiðanlegri en á landi. Til hvers að reisa vindmyllur til að knýja skip ef nægur er vindurinn á leiðinni? Af hverju ekki að nota vindinn milliliðalaust til að knýja skip áfram og setja segl á skipið? Ólíkt vindmyllum þykja seglskip falleg. Ólíkt Champion of the Seas þarf ekki fullt af mannskap til þess að haga seglum eftir vindi á nútíma seglskipi. Sem dæmi er DynaRig seglbúnaðurinn á 107 metra einkasnekjunni Black Pearl algjörlega sjálfvirkur. Ef tekið er tillit til kostnaðar og líkum á að ferðir falli niður vegna blíðviðris gæti hentugasta lausnin verið einhverskonar útgáfa af rafmagns- og seglskipi. Kolefnisspor er þegar farið að hafa áhrif hegðun fólks. Í könnun sem náði til 27 landa og 6 heimsálfa kom fram að næstum annar hver maður myndi velja farkost með lægra kolefnisspor ef sá farkostur væri jafn þægilegur og verðið svipað. Sjöundi hver er tilbúinn að borga meira fyrir meiri óþægindi ef kolefnissporið er umtalsvert lægra. Ferðatími skiptir fólk ekki eins miklu máli og ætla mætti. Ef ferðin er þægileg, jafnvel skemmtileg og gefur möguleika á að stunda fjarvinnu má ferðatíminn jafnvel vera margfaldur á við þann ferðakost sem stystan tíma tekur. Í fyrra kom fjórði hver ferðamaður til Íslands með skipi. Hálf milljón manns. Í ár lítur út fyrir að þeir verði enn fleiri. Það er kominn tími á að bjóða upp á ferðakost til og frá Íslandi sem er á pari við kolefnisspor Eurostar. Höfundur starfar hjá Skógræktinni.
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun