Fortíðin er búin, framtíðin er snúin Elva Rakel Jónsdóttir skrifar 10. febrúar 2023 07:30 Allt sem við gerðum í fortíðinni mótaði hvernig samtíminn okkar lítur út. Allt sem við ákveðum í dag hefur áhrif á framtíð okkar,framtíð barna okkar og barnabarna. Sjálfsagt núna, róttækt þá Fyrir 100 árum var hafist handa við að færa húshitun Íslendinga frá kolakyndingu og yfir í hitaveitu. Fyrir 30 árum var hætt að urða allan úrgang frá höfuðborgarsvæðinu í sömu holunni í Gufunesi og lagður grunnur að endurvinnslu. Fyrir tugum ára varð bannað að nota blý í málningu, asbest í byggingarplötum og DDT skordýraeitur. Nýlega var fært í lög að ekki mætti afhenda plastpoka við búðarkassa án endurgjalds. Allar þessar ákvarðanir urðu uppspretta heitra umræðna í samfélaginu og jafnvel deilna. Það sem eitt sinni þótti róttækt þykir oft sjálfsagt í dag. Áhrif af ákvörðunum sem þessum snúast ekki eingöngu um hvort opnaður verði nýr urðunarstaður eða hvort ný lög taka gildi um byggingarplötur. Þvert á móti geta áhrifin verið margræð og bæði lagt grunn að nýsköpun í heilu atvinnugeirunum og staðið vörð um heilnæmi umhverfis fyrir landsmenn alla. Verum betri forverar Ef við hugsum okkur að allt sem við gerum í dag muni móta og skapa framtíðina með beinum hætti, hefur það áhrif á ákvarðanir okkar? Tom Fletcher, fyrrverandi starfsmaður í utanríkisþjónustu Breta, skrifaði bók sem fjallaði um hvernig við gætum orðið betri forverar. Hann benti á að í misfjarlægri framtíð gætum við talist vera forfeður og -mæður þeirra sem þá verða uppi. Því ættum við að hafa það sem markmið í dag að verða strax betri forverar næstu kynslóða. Þessi hugsun er ekki ný af nálinni, en hún hjálpar okkur virkilega að setja hlutina í samhengi. Ef þú rekur fyrirtæki, ert stjórnandi í stofnun, sinnir trúnaðarstöðu í félagasamtökum eða heldur úti heimili, hvernig myndu ákvarðanir þínar líta út ef þú tækir þær allar eingöngu með hag barnabarna þinna í huga? Hvernig myndir þú haga þínum innkaupum og framkvæmdum? Hvernig myndirðu nýta þann kraft og áhrif sem þú býrð yfir til að velja vel og breyta heiminum til góðs? Betri ákvarðanir fyrir framtíðina Þessi hugmyndafræði, sem hefur hlotið nafnið framtíðarhönnun (e. future design) var þróuð af japanska hagfræðingnum Tatsuyoshi Saijo hjá Kochi tækniháskólanum. Hún byggir á reglunni um ákvarðanatöku sjöundu kynslóðarinnar. Gerðar hafa verið tilraunir í Japan með hvaða áhrif þessi hugmyndafræði hefur á ákvarðanir sem teknar eru við borgarskipulag. Áhugaverðar rannsóknir í borgum eins og Kyoto, Yahaba og Suita sýndu fram á að ákvarðnir okkar breytast ef við eigum ekki bara að hugsa um hagsmuni okkar sjálfra og samtímamanna. Skipulagsákvarðanir borgarinnar stórbreyttust þegar vissum aðilum í ákvörðunarferlinu var fyrst og fremst gefið það hlutverk að halda uppi sjónarmiðum barnabarna sinna. Ákvarðanir sem þessi hópur tók voru yfirleitt betri fyrir samfélagið og vægi eigin hagsmuna minni. Þegar kemur að umhverfismálum er hugmyndafræði framtíðarhönnunar mjög mikilvæg. Við getum ekki leyft okkur að taka ákvarðanir bara fyrir okkur. Mikið vald í okkar höndum Það getur auðveldlega valdið fólki kvíða og vanmáttarkennd að hugsa á þessum nótum. Það má þó auðveldlega snúa dæminu við og hugsa sem svo að nú er allt vald í okkar höndum. Við getum breytt því sem við viljum og haft áhrif á svo ótal margt. Ef við lítum yfir okkar áhrifasvið og okkar tengslanet þá finnum við öll staði þar sem við getum mótað stefnu eða lagt línur með einhverjum hætti. Eins og Andri Snær bendir á þá erum við öll tímaflakkarar og ákvarðnir okkar í dag geta enn verið ljóslifandi þeim sem verða uppi eftir tugi ára. Framtíðin er núna og það sem við gerum í dag teygir anga sína víðar en við höldum. Höfundur er framkvæmdastjóri Svansins á Íslandi. Umhverfismerkið Svanurinn stendur fyrir morgunfundinum Fortíðin er búin, framtíðin er snúin í Hörpu 15. febrúar og öll eru velkomin að taka þátt. Dagskrána má sjá á heimasíðu Svansins, www.svanurinn.is og á síðu viðburðarins á facebook. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Mest lesið Öfgamaður deyr Andri Þorvarðarson Skoðun Hver hagnast á hatrinu? Halldóra Mogensen Skoðun Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir Skoðun Börn sem skilja ekki kennarann Ingibjörg Ólöf Isaksen Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson Skoðun Fatlað fólk rukkað með rangindum fyrir bílastæði Haukur Ragnar Hauksson Skoðun Vissir þú, að.... og eða er þér bara slétt sama Björn Ólafsson Skoðun Að taka til í orkumálum Guðrún Schmidt Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir Skoðun Varðveitum vatnið – hugvekja Hópur starfsfólks Náttúruminjasafns Íslands Skoðun Skoðun Skoðun Halla fer að ræða um frið við einræðisherra Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Varðveitum vatnið – hugvekja Hópur starfsfólks Náttúruminjasafns Íslands skrifar Skoðun Innviðaskuld við íslenskuna Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Fatlað fólk rukkað með rangindum fyrir bílastæði Haukur Ragnar Hauksson skrifar Skoðun Vissir þú, að.... og eða er þér bara slétt sama Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hver hagnast á hatrinu? Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Öfgamaður deyr Andri Þorvarðarson skrifar Skoðun Að taka til í orkumálum Guðrún Schmidt skrifar Skoðun Börn sem skilja ekki kennarann Ingibjörg Ólöf Isaksen skrifar Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar Skoðun Siglt gegn þjóðarmorði Cyma Farah,Sólveig Ásta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um ópið sem heimurinn ekki heyrir Reham Khaled skrifar Skoðun 30 by 30 - Gefum lífi á jörð smá séns Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Hærri greiðslur í fæðingarorlofi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir skrifar Skoðun Stóra spurningin sem fjárlögin svara ekki Sandra B. Franks skrifar Skoðun Námsmat og Matsferill – Tækifæri til umbóta í skólastarfi Sigurbjörg Róbertsdóttir skrifar Skoðun Tími til aðgerða - loftslags- og umhverfismál sett á dagskrá Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Sterkt skólasamfélag á Akureyri, sameiginleg ábyrgð og framtíðarsýn Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Fæðingarhríðir fjórðu iðnbyltingarinnar: Til fjármálafyrirtækja Klara Nótt Egilson skrifar Skoðun „AMOC straumurinn", enn ein heimsendaspáin... Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Talaðu núna, talaðu! Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Seðlabankastjóri rannsakar sjálfan sig Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Skuggaráðherra ríkisstjórnarinnar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Óttinn selur Davíð Bergmann skrifar Skoðun Börn með fjölþættan vanda – horft til framtíðar Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Umbóta á námi fanga enn beðið Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Sjá meira
Allt sem við gerðum í fortíðinni mótaði hvernig samtíminn okkar lítur út. Allt sem við ákveðum í dag hefur áhrif á framtíð okkar,framtíð barna okkar og barnabarna. Sjálfsagt núna, róttækt þá Fyrir 100 árum var hafist handa við að færa húshitun Íslendinga frá kolakyndingu og yfir í hitaveitu. Fyrir 30 árum var hætt að urða allan úrgang frá höfuðborgarsvæðinu í sömu holunni í Gufunesi og lagður grunnur að endurvinnslu. Fyrir tugum ára varð bannað að nota blý í málningu, asbest í byggingarplötum og DDT skordýraeitur. Nýlega var fært í lög að ekki mætti afhenda plastpoka við búðarkassa án endurgjalds. Allar þessar ákvarðanir urðu uppspretta heitra umræðna í samfélaginu og jafnvel deilna. Það sem eitt sinni þótti róttækt þykir oft sjálfsagt í dag. Áhrif af ákvörðunum sem þessum snúast ekki eingöngu um hvort opnaður verði nýr urðunarstaður eða hvort ný lög taka gildi um byggingarplötur. Þvert á móti geta áhrifin verið margræð og bæði lagt grunn að nýsköpun í heilu atvinnugeirunum og staðið vörð um heilnæmi umhverfis fyrir landsmenn alla. Verum betri forverar Ef við hugsum okkur að allt sem við gerum í dag muni móta og skapa framtíðina með beinum hætti, hefur það áhrif á ákvarðanir okkar? Tom Fletcher, fyrrverandi starfsmaður í utanríkisþjónustu Breta, skrifaði bók sem fjallaði um hvernig við gætum orðið betri forverar. Hann benti á að í misfjarlægri framtíð gætum við talist vera forfeður og -mæður þeirra sem þá verða uppi. Því ættum við að hafa það sem markmið í dag að verða strax betri forverar næstu kynslóða. Þessi hugsun er ekki ný af nálinni, en hún hjálpar okkur virkilega að setja hlutina í samhengi. Ef þú rekur fyrirtæki, ert stjórnandi í stofnun, sinnir trúnaðarstöðu í félagasamtökum eða heldur úti heimili, hvernig myndu ákvarðanir þínar líta út ef þú tækir þær allar eingöngu með hag barnabarna þinna í huga? Hvernig myndir þú haga þínum innkaupum og framkvæmdum? Hvernig myndirðu nýta þann kraft og áhrif sem þú býrð yfir til að velja vel og breyta heiminum til góðs? Betri ákvarðanir fyrir framtíðina Þessi hugmyndafræði, sem hefur hlotið nafnið framtíðarhönnun (e. future design) var þróuð af japanska hagfræðingnum Tatsuyoshi Saijo hjá Kochi tækniháskólanum. Hún byggir á reglunni um ákvarðanatöku sjöundu kynslóðarinnar. Gerðar hafa verið tilraunir í Japan með hvaða áhrif þessi hugmyndafræði hefur á ákvarðanir sem teknar eru við borgarskipulag. Áhugaverðar rannsóknir í borgum eins og Kyoto, Yahaba og Suita sýndu fram á að ákvarðnir okkar breytast ef við eigum ekki bara að hugsa um hagsmuni okkar sjálfra og samtímamanna. Skipulagsákvarðanir borgarinnar stórbreyttust þegar vissum aðilum í ákvörðunarferlinu var fyrst og fremst gefið það hlutverk að halda uppi sjónarmiðum barnabarna sinna. Ákvarðanir sem þessi hópur tók voru yfirleitt betri fyrir samfélagið og vægi eigin hagsmuna minni. Þegar kemur að umhverfismálum er hugmyndafræði framtíðarhönnunar mjög mikilvæg. Við getum ekki leyft okkur að taka ákvarðanir bara fyrir okkur. Mikið vald í okkar höndum Það getur auðveldlega valdið fólki kvíða og vanmáttarkennd að hugsa á þessum nótum. Það má þó auðveldlega snúa dæminu við og hugsa sem svo að nú er allt vald í okkar höndum. Við getum breytt því sem við viljum og haft áhrif á svo ótal margt. Ef við lítum yfir okkar áhrifasvið og okkar tengslanet þá finnum við öll staði þar sem við getum mótað stefnu eða lagt línur með einhverjum hætti. Eins og Andri Snær bendir á þá erum við öll tímaflakkarar og ákvarðnir okkar í dag geta enn verið ljóslifandi þeim sem verða uppi eftir tugi ára. Framtíðin er núna og það sem við gerum í dag teygir anga sína víðar en við höldum. Höfundur er framkvæmdastjóri Svansins á Íslandi. Umhverfismerkið Svanurinn stendur fyrir morgunfundinum Fortíðin er búin, framtíðin er snúin í Hörpu 15. febrúar og öll eru velkomin að taka þátt. Dagskrána má sjá á heimasíðu Svansins, www.svanurinn.is og á síðu viðburðarins á facebook.
Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir Skoðun
Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar
Skoðun Skortur á rafiðnaðarfólki ógnar samkeppnishæfni Evrópu Kristján Daníel Sigurbergsson skrifar
Skoðun Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir skrifar
Skoðun Námsmat og Matsferill – Tækifæri til umbóta í skólastarfi Sigurbjörg Róbertsdóttir skrifar
Skoðun Tími til aðgerða - loftslags- og umhverfismál sett á dagskrá Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar
Skoðun Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Sterkt skólasamfélag á Akureyri, sameiginleg ábyrgð og framtíðarsýn Heimir Örn Árnason skrifar
Skoðun Fæðingarhríðir fjórðu iðnbyltingarinnar: Til fjármálafyrirtækja Klara Nótt Egilson skrifar
Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir Skoðun