Þjóðarhöllin mun kosta ryksugubarka í opinbera sjóði Tómas Ellert Tómasson skrifar 21. janúar 2023 13:01 Þrír vinir rituðu um margt upplýsandi grein á visir.is í gær, föstudag, í nafni samtaka arkitektastofa, félags ráðgjafarverkfræðinga og félags verktaka sem bar heitið „Hvað kostar Þjóðarhöllin?“. Upplýsandi var hún ekki fyrir fræðslugildið, hún var upplýsandi vegna nálgunarinnar og orðalagsins: „Framkvæmdin er umfangsmikil í samanburði við önnur mannvirki sem byggð hafa verið á Íslandi. Ekki síst af þeirri ástæðu er ljóst að mannvirkið verður í umræðunni á næstunni. Ein grunnforsenda þess að unnt sé að skiptast á skoðunum um kostnað framkvæmdarinnar, og annarra framkvæmda ef því er að skipta, er að allir þátttakendur þeirrar umræðu séu að tala út frá sömu forsendum. Á þetta hefur oft skort og er það miður.“ Ég er sammála því að nokkru leyti. En þetta er ekki skrifað af verkfræðingi með einbeitta og skýra sýn á verkefnið, það er alveg Týr-skýrt. Verkfræðingar er yfirhöfuð ekkert mikið að hafa opinbera skoðun á verkefnum sem þeim eru fengin til úrlausnar. Verkfræðingurinn einfaldlega leysir verkefnið sem hann best getur gert, í það og það sinnið. Þetta er skrifað af starfsmanni ráðuneytis og lesið yfir af ráðherra. Og síðar: „Góð kostnaðaráætlun er grundvöllur réttrar ákvarðanatöku en slík áætlun verður aldrei betri en þær upplýsingar sem hún byggir á“ Hárrétt, þetta er barnalega vel þekkt klisja úr verkfæðiheiminum og víðar, „The black box problem“ og er rituð af manneskju sem var að sjá fullyrðinguna í fyrsta sinn, uppveðraðist og fékk að láta hana standa því henni þótti hún svo merkileg. Og vegna þess að uppveðraða manneskjan ræður. Og að lokum segir svo í grein vinanna þriggja: „Það er fagnaðarefni að sjá afurð mikillar vinnu fulltrúa framangreindra félaga beitt í svo stórri byggingu sem Þjóðarhöllin er. Þó skoðanir kunni að vera skiptar á byggingunni er eitt víst að sú umræða verður byggð á mun sterkari grunni en áður hefur verið í ljósi þeirrar aðferðarfræði sem beitt er við gerð kostnaðaráætlunar Þjóðarhallarinnar. Við verðum nær því að ræða hvað Þjóðarhöllin mun mögulega kosta.“ Nei, það er ekki allskostar rétt. Ef það er markmiðið að byggja tvíburahöll Trondheim Spektrum erum við á leið í ofurdýrt plástra verkefni. Verkefnið í Þrándheimi kostaði um 6 milljarða íslenskra króna (317 m.nkr). Við ætlum sem sagt samkvæmt vinunum þremur að láta samskonar plástraverkefni kosta okkur tvö til þrefalt hærri fjárhæðir eða 12,75 milljarða til 18,75 milljarðar króna (700-1.000 þkr/m2), allt að eina milljón króna á fermeterinn. Skuggahverfisverð sem fáir útvaldir geta greitt, með víxlum. Til upplýsingar að þá var byggt 6.500m2 fjölnota íþróttahús á Selfossi fyrir 215 þkr/m2, sem tekið var í notkun fyrir skömmu. Annað orðalag í greininni er ekki á orðfæri verkfræðinga sem starfa á almennum markaði, nema þá kannski helst verkfræðinga sem eru í „liði“ með ákveðnum stjórnmálaflokkum eða til að njóta góðs af þeim, svokallaðir viðhlægjendur. Hár spáður byggingarkostnaður = Há þóknun sérfræðinga Sérfræðiráðgjöf (verkfræðiráðgjöf/hönnun/eftirlit) í mannvirkjagerð getur numið allt að 10-20% af framkvæmdakostnaðinum og mun hærra ef ekki er virkt eftirlit með framkvæmdinni af hálfu verkkaupa, sem allir sjá að er verulega vont ef verkkaupinn á að starfa í almannaþágu. Hvað varðar Þjóðarhöllina að þá sýnist mér samkvæmt þeim gögnum sem að ég hef séð að ráðgjafar verkefnisins séu að tala verkefnið upp í tvö- til þrefalt meiri kostnað en hægt væri að byggja fyrir, líklega til þess eins að fá hærri þóknun greidda fyrir verkefnið. Þóknun ráðgjafa til handa sérfræðingum fyrir hið opinbera er há. Það er ekki óalgengt að rukkaðar séu 30.000 þkr./klst með virðisaukaskatti fyrir hverja unna klukkustund verkfræðinga frá „stóru“ verkfræðistofunum. Það þekkist einnig að ráðgjafar geri hlutdeildarsamninga í verkefnum að undangengnu útboði. Ekkert útboð hefur þó farið fram vegna Þjóðarhallarinnar2. Í tilfelli Þjóðarhallarinnar gæti ráðgjafasamningurinn hljóðað upp á 1,5 til 3,0 milljarða króna. Það má gera nokkrar glærusýningar fyrir þá upphæð. Því miður stefnir allt í það að óbreyttu að Þjóðarhöllin muni kosta að settir verða ryksugubarkar í opinbera sjóði af þeim hinu sömu aðilum og hvöttu til niðurrifs Rannsóknastofnunar byggingariðnaðarins (RB) á sínum tíma. Til þess eins að koma sjálfum sér á framfæri á útseldum eftirhrunsbankauppgjörstöxtum án upplýsingaskyldu. Hvað er svo að gerast í rannsóknum byggingariðnaðarins í dag? Ekkert, ekki neitt. Það sama er að gerast með Þjóðarhöllina okkar. Ekkert, ekki neitt…nema fjáraustur til viðhlægjenda. Höfundur er byggingarverkfræðingur og fyrrv. bæjarfulltrúi Miðflokksins í Svf. Árborg Nokkrir áhugaverðir hlekkir: 500 milljónir króna í verkfræðiþjónustu í Árborg https://www.vb.is/frettir/afkoma-verkis-threfaldast/ https://www.vb.is/frettir/349-milljona-hagnadur-eflu/ https://www.vb.is/frettir/baeting-i-afkomu-mannvits-milli-ara/ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tómas Ellert Tómasson Ný þjóðarhöll Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Riðið á Bessastöðum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir Skoðun Umræðan um dánaraðstoð Henry Alexander Henrysson Skoðun Að lifa í skugga heilsubrests Svanberg Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný nálgun í afreksíþróttum – Nýsköpun Erlingur Jóhannsson skrifar Skoðun Prófsteinninn Katrín Harðardóttir skrifar Skoðun Innrás á Rafah stríðir gegn allri mannúð Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Börnin okkar Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Vextir geta og þurfa að lækka Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Óttasleginn mömmuher og Eurovision Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson skrifar Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Riðið á Bessastöðum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Að lifa í skugga heilsubrests Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Umræðan um dánaraðstoð Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað skrifar Skoðun Opið bréf til samgönguráðherra og vegamálastjóra Hópur ferðaþjóna í Dölunum skrifar Skoðun Hugleiðingar ellilífeyrisþega um landsmálin og orkumálin Ingimundur Andrésson skrifar Skoðun Að tilheyra - Fjölmenningarþing Reykjavíkur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Katrínu sem forseta Stefán Friðrik Stefánsson skrifar Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaðan ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þekking á naloxone nefúða getur bjargað lífi Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við breytt fortíðinni? Ásgeir Jónsson skrifar Skoðun Á að banna TikTok? Óttar Birgisson skrifar Skoðun Gerum góðan dal enn betri Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Ný norræn stjórnarskrá Hrannar Björn Arnarsson,Ragnheiður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Héðinn Sveinbjörnsson skrifar Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar Skoðun Stærsta loftslagsráðstefna í heimi Nótt Thorberg skrifar Sjá meira
Þrír vinir rituðu um margt upplýsandi grein á visir.is í gær, föstudag, í nafni samtaka arkitektastofa, félags ráðgjafarverkfræðinga og félags verktaka sem bar heitið „Hvað kostar Þjóðarhöllin?“. Upplýsandi var hún ekki fyrir fræðslugildið, hún var upplýsandi vegna nálgunarinnar og orðalagsins: „Framkvæmdin er umfangsmikil í samanburði við önnur mannvirki sem byggð hafa verið á Íslandi. Ekki síst af þeirri ástæðu er ljóst að mannvirkið verður í umræðunni á næstunni. Ein grunnforsenda þess að unnt sé að skiptast á skoðunum um kostnað framkvæmdarinnar, og annarra framkvæmda ef því er að skipta, er að allir þátttakendur þeirrar umræðu séu að tala út frá sömu forsendum. Á þetta hefur oft skort og er það miður.“ Ég er sammála því að nokkru leyti. En þetta er ekki skrifað af verkfræðingi með einbeitta og skýra sýn á verkefnið, það er alveg Týr-skýrt. Verkfræðingar er yfirhöfuð ekkert mikið að hafa opinbera skoðun á verkefnum sem þeim eru fengin til úrlausnar. Verkfræðingurinn einfaldlega leysir verkefnið sem hann best getur gert, í það og það sinnið. Þetta er skrifað af starfsmanni ráðuneytis og lesið yfir af ráðherra. Og síðar: „Góð kostnaðaráætlun er grundvöllur réttrar ákvarðanatöku en slík áætlun verður aldrei betri en þær upplýsingar sem hún byggir á“ Hárrétt, þetta er barnalega vel þekkt klisja úr verkfæðiheiminum og víðar, „The black box problem“ og er rituð af manneskju sem var að sjá fullyrðinguna í fyrsta sinn, uppveðraðist og fékk að láta hana standa því henni þótti hún svo merkileg. Og vegna þess að uppveðraða manneskjan ræður. Og að lokum segir svo í grein vinanna þriggja: „Það er fagnaðarefni að sjá afurð mikillar vinnu fulltrúa framangreindra félaga beitt í svo stórri byggingu sem Þjóðarhöllin er. Þó skoðanir kunni að vera skiptar á byggingunni er eitt víst að sú umræða verður byggð á mun sterkari grunni en áður hefur verið í ljósi þeirrar aðferðarfræði sem beitt er við gerð kostnaðaráætlunar Þjóðarhallarinnar. Við verðum nær því að ræða hvað Þjóðarhöllin mun mögulega kosta.“ Nei, það er ekki allskostar rétt. Ef það er markmiðið að byggja tvíburahöll Trondheim Spektrum erum við á leið í ofurdýrt plástra verkefni. Verkefnið í Þrándheimi kostaði um 6 milljarða íslenskra króna (317 m.nkr). Við ætlum sem sagt samkvæmt vinunum þremur að láta samskonar plástraverkefni kosta okkur tvö til þrefalt hærri fjárhæðir eða 12,75 milljarða til 18,75 milljarðar króna (700-1.000 þkr/m2), allt að eina milljón króna á fermeterinn. Skuggahverfisverð sem fáir útvaldir geta greitt, með víxlum. Til upplýsingar að þá var byggt 6.500m2 fjölnota íþróttahús á Selfossi fyrir 215 þkr/m2, sem tekið var í notkun fyrir skömmu. Annað orðalag í greininni er ekki á orðfæri verkfræðinga sem starfa á almennum markaði, nema þá kannski helst verkfræðinga sem eru í „liði“ með ákveðnum stjórnmálaflokkum eða til að njóta góðs af þeim, svokallaðir viðhlægjendur. Hár spáður byggingarkostnaður = Há þóknun sérfræðinga Sérfræðiráðgjöf (verkfræðiráðgjöf/hönnun/eftirlit) í mannvirkjagerð getur numið allt að 10-20% af framkvæmdakostnaðinum og mun hærra ef ekki er virkt eftirlit með framkvæmdinni af hálfu verkkaupa, sem allir sjá að er verulega vont ef verkkaupinn á að starfa í almannaþágu. Hvað varðar Þjóðarhöllina að þá sýnist mér samkvæmt þeim gögnum sem að ég hef séð að ráðgjafar verkefnisins séu að tala verkefnið upp í tvö- til þrefalt meiri kostnað en hægt væri að byggja fyrir, líklega til þess eins að fá hærri þóknun greidda fyrir verkefnið. Þóknun ráðgjafa til handa sérfræðingum fyrir hið opinbera er há. Það er ekki óalgengt að rukkaðar séu 30.000 þkr./klst með virðisaukaskatti fyrir hverja unna klukkustund verkfræðinga frá „stóru“ verkfræðistofunum. Það þekkist einnig að ráðgjafar geri hlutdeildarsamninga í verkefnum að undangengnu útboði. Ekkert útboð hefur þó farið fram vegna Þjóðarhallarinnar2. Í tilfelli Þjóðarhallarinnar gæti ráðgjafasamningurinn hljóðað upp á 1,5 til 3,0 milljarða króna. Það má gera nokkrar glærusýningar fyrir þá upphæð. Því miður stefnir allt í það að óbreyttu að Þjóðarhöllin muni kosta að settir verða ryksugubarkar í opinbera sjóði af þeim hinu sömu aðilum og hvöttu til niðurrifs Rannsóknastofnunar byggingariðnaðarins (RB) á sínum tíma. Til þess eins að koma sjálfum sér á framfæri á útseldum eftirhrunsbankauppgjörstöxtum án upplýsingaskyldu. Hvað er svo að gerast í rannsóknum byggingariðnaðarins í dag? Ekkert, ekki neitt. Það sama er að gerast með Þjóðarhöllina okkar. Ekkert, ekki neitt…nema fjáraustur til viðhlægjenda. Höfundur er byggingarverkfræðingur og fyrrv. bæjarfulltrúi Miðflokksins í Svf. Árborg Nokkrir áhugaverðir hlekkir: 500 milljónir króna í verkfræðiþjónustu í Árborg https://www.vb.is/frettir/afkoma-verkis-threfaldast/ https://www.vb.is/frettir/349-milljona-hagnadur-eflu/ https://www.vb.is/frettir/baeting-i-afkomu-mannvits-milli-ara/
Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaðan ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar