Þegar konur taka pláss á skjánum... Eva Sigurðardóttir skrifar 9. júní 2022 13:00 Síðastliðinn sunnudag var lokaþáttur af sjónvarpsþáttunum Vitjanir sýndur á RÚV. Var það einstaklega spennandi fyrir mig þar sem ég er jú leikstjóri þáttanna. Handritið er unnið af okkur Kolbrúnu Önnu Björnsdóttur og Völu Þórsdóttur og skartar verkið konum í flestum aðal hlutverkum. Í þeirri merkilega litlu umfjöllun sem sería af þessari stærð hefur fengið hefur oftast verið talað um „kvenna verk” eða „kvenna teymi” – sem er svo sem alveg rétt, en óþarfi að taka það alltaf fram. Eða hvað? Það hefur verið mjög áhugavert að fylgjast með þessari umfjöllun og sjá hversu mikla áherslu kvennavinkillinn hefur fengið. Við erum mjög stoltar af því að hafa teflt fram þessari sögu um lækni sem flytur aftur í gamla þorpið sitt með unglingsdóttur sína og þarf að flytja inn í foreldrahús eftir framhjáhald eiginmanns síns. Hún tekur við stöðu heimilislæknis í þorpinu og á heilsugæslunni vinna tvær aðrar konur sem eru stór hlutverk í sögunni. Við kynnum til leiks fjöldan allan af karakterum úr þessu þorpi, en mæður og dætur eru aðal söguþráður seríunnar og því ætti ekki að koma á óvart að konur eru í flestum aðal hlutverkunum. En þetta virðist hafa slegið suma áhorfendur útaf laginu. Ég hef fengið ótal margar athugasemdir bæði á netinu og frá fólki í kringum mig um þetta. Konur eru flestar mjög ánægðar og vilja bara ræða söguþráðinn, en karlar hafa oft byrjað á því að undra sig á því hvað það virðast búa margar konur í þessu skáldaða þorpi sem við höfum nefnt Hólmafjörð. Faðir minn vildi jafnvel hvetja mig til þess að skrifa inn karlmann á heilsugæsluna því karlmenn geta víst líka unnið á heilsugæslum. Það er svo sem alveg rétt, en það er bara ekki það sem að sagan er um, og er það ekki réttur höfunda að skrifa inn þá karaktera og söguþræði sem þeim finnst mest áhugaverðir? Áhorfendur hafa í gegnum árin fengið að horfa á kvikmyndir og sjónvarpsefni sem skartað hefur mikið af karl hetjum og körlum í aðal hlutverkum. Oftast eru konur bara í aukahlutverki og með þann eina tilgang að styðja við sögu karlanna. Þegar kona er í aðalhlutverki er oft karlmaður í jafn stóru hlutverki, en ég nefni hér Ófærð, Brot og Verbúðina. Gæti það mögulega verið útskýrt með því að konur hafa ekki fengið sömu tækifærin til að skrifa eða leikstýra svona stórum verkum? Auðvitað mega konur skrifa um karla og karlar skrifa um konur – en það ætti ekki að koma neinum á óvart að sjónvarpsería skrifuð af konum sé um konur. Það er bara ekkert að því og í raun þörf á því. Og það er svo efni í annan pistil, en það einnig meiri þörf á sýnileika og tækifærum fyrir POC (people of colour), hinsegin fólki og einstaklingum með fötlun. Við konurnar höfum þurft að læra að tengja við karlmenn á skjánum og finna leiðir til þess að endurspegla okkur í sögum þeirra. Þar hafa karlmenn ekki þurft að leggja mikið á sig þar sem að þeir sjá sjálfa sig í flestum seríum og kvikmyndum síðastliðnu ára. Eitt og eitt verk kemur út um konur, en það er undantekning frekar en reglan. Og það er því tilgáta mín að karlmenn eru hreinglega bara ekki í æfingu í því að leggja meira á sig og finna tengingu eða speglun í karakterum sem líta ekki út eins og þeir sjálfir. En margt sem að persónur Vitjana ganga í gegnum eru lífsreynslur sem að bæði kynin þekkja og ættu að tengja við. Ég bæti því svo við að það hefur verið áberandi lítil umfjöllun um þessa þætti sem sýndir voru á sama tíma á RÚV og hinar íslensku leiknu seríurnar sem við höfum horft á síðustu misseri. Mér hefur verið bent á þetta frá ótal mörgu fólki og jafnvel hefur þetta verið rætt af áhorfendum á Twitter og á Facebook. Fjölmiðlar hafa birt mjög fá viðtöl og leikkonurnar okkar flestar ekki farið í nein blaðaviðtöl. Má þar sérstaklega benda á að aðal leikkonan, Sara Dögg Ásgeirsdóttir, hefur ekki fengið eitt viðtal í fréttablaði, fréttasíðum á netinu eða í tölublað. Þetta finnst mér mjög undarlegt, enda um þekkta og reynda leikkonu að ræða. Kannski er það bara af því að við konurnar látum verkin tala og erum aðeins hógvægari með þetta allt saman – en fjölmiðlar mættu nú líka vinna vinnu sína af meiri áhuga og ekki bara bíða eftir tilbúnum fréttatilkynningum og pistlum eins og oft er gert. Það eru einnig margar þemur í þáttunum sem fólk hefur vilja ræða á netinu eins og heimilisofbeldi og geðheilsa, en þetta hefur ekki krossað yfir í viðurkennda fjölmiðla. Ég dett oft í grifjuna að fara að þakka fyrir það að hafa fengið að leikstýra þessum þáttum og að fá að sýna þá á RÚV, eins og að ég sé ekki lærð og reynd kvikmyndagerðakona sem á þetta pláss skilið eins og við allar sem komu að gerð Vitjana. Við höfum lagt mikla vinnu í verkið og það sem við þökkum fyrir er samstarfið og áhorfið sem við höfum hlotið. Það ætti ekki að koma fólki svona á óvart að þetta „kvenna verk” sé faglega unnið. Það er áberandi hvað áhorfendur sem horft hafa á þáttinn eru ánægðir og ég hvet alla sem eftir eiga að horfa að taka hámhorf á Sarpinum hjá RÚV. Munið bara að endurstilla gleraugun og hugann þannig að þið náið að tengja bæði við sögur karlanna og kvennanna – það er ekkert mál þegar þið komist í æfingu við það! Höfundur er leikstjóri, handritshöfundur og framleiðandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kvikmyndagerð á Íslandi Bíó og sjónvarp Jafnréttismál Ríkisútvarpið Fjölmiðlar Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Sjá meira
Síðastliðinn sunnudag var lokaþáttur af sjónvarpsþáttunum Vitjanir sýndur á RÚV. Var það einstaklega spennandi fyrir mig þar sem ég er jú leikstjóri þáttanna. Handritið er unnið af okkur Kolbrúnu Önnu Björnsdóttur og Völu Þórsdóttur og skartar verkið konum í flestum aðal hlutverkum. Í þeirri merkilega litlu umfjöllun sem sería af þessari stærð hefur fengið hefur oftast verið talað um „kvenna verk” eða „kvenna teymi” – sem er svo sem alveg rétt, en óþarfi að taka það alltaf fram. Eða hvað? Það hefur verið mjög áhugavert að fylgjast með þessari umfjöllun og sjá hversu mikla áherslu kvennavinkillinn hefur fengið. Við erum mjög stoltar af því að hafa teflt fram þessari sögu um lækni sem flytur aftur í gamla þorpið sitt með unglingsdóttur sína og þarf að flytja inn í foreldrahús eftir framhjáhald eiginmanns síns. Hún tekur við stöðu heimilislæknis í þorpinu og á heilsugæslunni vinna tvær aðrar konur sem eru stór hlutverk í sögunni. Við kynnum til leiks fjöldan allan af karakterum úr þessu þorpi, en mæður og dætur eru aðal söguþráður seríunnar og því ætti ekki að koma á óvart að konur eru í flestum aðal hlutverkunum. En þetta virðist hafa slegið suma áhorfendur útaf laginu. Ég hef fengið ótal margar athugasemdir bæði á netinu og frá fólki í kringum mig um þetta. Konur eru flestar mjög ánægðar og vilja bara ræða söguþráðinn, en karlar hafa oft byrjað á því að undra sig á því hvað það virðast búa margar konur í þessu skáldaða þorpi sem við höfum nefnt Hólmafjörð. Faðir minn vildi jafnvel hvetja mig til þess að skrifa inn karlmann á heilsugæsluna því karlmenn geta víst líka unnið á heilsugæslum. Það er svo sem alveg rétt, en það er bara ekki það sem að sagan er um, og er það ekki réttur höfunda að skrifa inn þá karaktera og söguþræði sem þeim finnst mest áhugaverðir? Áhorfendur hafa í gegnum árin fengið að horfa á kvikmyndir og sjónvarpsefni sem skartað hefur mikið af karl hetjum og körlum í aðal hlutverkum. Oftast eru konur bara í aukahlutverki og með þann eina tilgang að styðja við sögu karlanna. Þegar kona er í aðalhlutverki er oft karlmaður í jafn stóru hlutverki, en ég nefni hér Ófærð, Brot og Verbúðina. Gæti það mögulega verið útskýrt með því að konur hafa ekki fengið sömu tækifærin til að skrifa eða leikstýra svona stórum verkum? Auðvitað mega konur skrifa um karla og karlar skrifa um konur – en það ætti ekki að koma neinum á óvart að sjónvarpsería skrifuð af konum sé um konur. Það er bara ekkert að því og í raun þörf á því. Og það er svo efni í annan pistil, en það einnig meiri þörf á sýnileika og tækifærum fyrir POC (people of colour), hinsegin fólki og einstaklingum með fötlun. Við konurnar höfum þurft að læra að tengja við karlmenn á skjánum og finna leiðir til þess að endurspegla okkur í sögum þeirra. Þar hafa karlmenn ekki þurft að leggja mikið á sig þar sem að þeir sjá sjálfa sig í flestum seríum og kvikmyndum síðastliðnu ára. Eitt og eitt verk kemur út um konur, en það er undantekning frekar en reglan. Og það er því tilgáta mín að karlmenn eru hreinglega bara ekki í æfingu í því að leggja meira á sig og finna tengingu eða speglun í karakterum sem líta ekki út eins og þeir sjálfir. En margt sem að persónur Vitjana ganga í gegnum eru lífsreynslur sem að bæði kynin þekkja og ættu að tengja við. Ég bæti því svo við að það hefur verið áberandi lítil umfjöllun um þessa þætti sem sýndir voru á sama tíma á RÚV og hinar íslensku leiknu seríurnar sem við höfum horft á síðustu misseri. Mér hefur verið bent á þetta frá ótal mörgu fólki og jafnvel hefur þetta verið rætt af áhorfendum á Twitter og á Facebook. Fjölmiðlar hafa birt mjög fá viðtöl og leikkonurnar okkar flestar ekki farið í nein blaðaviðtöl. Má þar sérstaklega benda á að aðal leikkonan, Sara Dögg Ásgeirsdóttir, hefur ekki fengið eitt viðtal í fréttablaði, fréttasíðum á netinu eða í tölublað. Þetta finnst mér mjög undarlegt, enda um þekkta og reynda leikkonu að ræða. Kannski er það bara af því að við konurnar látum verkin tala og erum aðeins hógvægari með þetta allt saman – en fjölmiðlar mættu nú líka vinna vinnu sína af meiri áhuga og ekki bara bíða eftir tilbúnum fréttatilkynningum og pistlum eins og oft er gert. Það eru einnig margar þemur í þáttunum sem fólk hefur vilja ræða á netinu eins og heimilisofbeldi og geðheilsa, en þetta hefur ekki krossað yfir í viðurkennda fjölmiðla. Ég dett oft í grifjuna að fara að þakka fyrir það að hafa fengið að leikstýra þessum þáttum og að fá að sýna þá á RÚV, eins og að ég sé ekki lærð og reynd kvikmyndagerðakona sem á þetta pláss skilið eins og við allar sem komu að gerð Vitjana. Við höfum lagt mikla vinnu í verkið og það sem við þökkum fyrir er samstarfið og áhorfið sem við höfum hlotið. Það ætti ekki að koma fólki svona á óvart að þetta „kvenna verk” sé faglega unnið. Það er áberandi hvað áhorfendur sem horft hafa á þáttinn eru ánægðir og ég hvet alla sem eftir eiga að horfa að taka hámhorf á Sarpinum hjá RÚV. Munið bara að endurstilla gleraugun og hugann þannig að þið náið að tengja bæði við sögur karlanna og kvennanna – það er ekkert mál þegar þið komist í æfingu við það! Höfundur er leikstjóri, handritshöfundur og framleiðandi.
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun