Skóli á skilorði Birna Gunnlaugsdóttir skrifar 20. apríl 2022 09:32 Margir hafa áhyggjur af grunnskólagöngu barna hvort heldur eigin barna, barnabarna eða barna yfirleitt. Áhyggjur stafa oftar en ekki af vangetu skólanna til að sinna til fullnustu þörfum barnanna, líkt og lög gera ráð fyrir. Skóli án aðgreiningar, heitir sú skólastefna sem nú er rekin í landinu og gerir líkt og nafnið ber með sér, ráð fyrir að í einum og sama skólanum og bekknum sitji börn með ólíka getu og þroska. Stefnan er falleg og hugsjónin góð en hún er illa framkvæmd. Það virðist hafa gleymst að Skóli án aðgreiningar kostar peninga. Peninga, til að greiða fyrir hverskonar sérfræðiþjónustu, s.s. sérkennara, þroskaþjálfa, talmeinafræðinga, iðjuþjálfa, sálfræðinga og félagsráðgjafa. Eitthvað af þessum stöðum er til innan skólanna en mjög mikið vantar upp á að sé það viðunandi. Talmeinafræðinga og iðjuþjálfa hef ég t.d. aldrei séð í grunnskóla. Stefnan gerir ráð fyrir að skólar fái úthlutað fjármagni vegna nemenda með almenna og sértæka námserfiðleika s.s. í lestri, íslensku og stærðfræði, hegðunarerfiðleika, röskun á hreyfifærni og mál- og talörðugleika. Útdeiling þess fjármagns miðast annars vegar við nemendafjölda í skóla og hins vegar við félagslegar aðstæður í hverfi þar sem við á (10-12% allra nemenda). Þessi stefna eru því miður ekkert annað en orðin tóm. Fjárframlög til grunnskóla reiknast út frá nemendafjölda og niðurstöðum úr greiningum frá fjórum helstu stofnunum á þessu sviði í landinu; þ.e. Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins, Þjónustu- og þekkingarmiðstöðvar fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda, Heyrna og talmeinastöðvar Íslands og Barna- og unglingageðdeildar Íslands. Þannig að ef barn hefur sérþarfir hefur það engan rétt á sérstakri tillitssemi eða aðstoð nema það hafi fengið formlega greiningu þessara stofnana (og engra annarra á verstu tilvikunum). Þetta er einmitt á þeim aldri barnanna sem ýmislegt einstaklingsbundið kemur fram hjá þeim, s.s. athyglisbrestur, ofvirkni, einhverfuróf, Touretta Syndrom eða annað. Það tekur tíma að koma auga á sérþarfir og það sem verra er tekur það því miður enn lengri tíma að fá vandann staðfestan af sérfræðingum, eða um tvö ár. Í fjárframlögum til grunnskólanna hunsa sveitafélögin þennan veruleika algerlega. Samkvæmt stefnunni um skóla án aðgreiningar ber skólunum og þar með kennurunum að koma til móts við alla nemendur þar sem þeir eru staddir, burt séð frá greiningum. Til þess hafa þeir þó yfirleitt ekki aðra burði en að bjóða öllum upp á nokkurn veginn sama námið. Einstaka ofurmenni úr hópi kennara býr þó til nokkrar námsskrár og námsefni í einum bekk, er svo heppinn að hafa stuðning ófaglærðs starfsmanns hjá sér og hefur sérkennara og þroskaþjálfa innan seilingar sér til ráðgjafar, auk námsráðgjafa. Betra verður það aldrei. Það gefur augaleið að í þessum aðstæðum þarf kennarinn að vera vel „vopnum búinn“. Eða öllu heldur hann þarf að búa yfir góðri víðtækri þekkingu á ólíkum þörfum og þroska barna og mismunandi valkostum í námi sem og fjölbreytilegu nálgunum í kennslu. Ekki má gleyma uppeldisfræðinni s.s. valkostum við agastjórnun og hvötum til náms. Samkvæmt þessu þarf kennarinn síðan að vinna sérhvern dag. Það vantar ekki að iðulega komi fram í opinberum skýrslum um þessi mál hversu mikilvægt sé að efla starf umsjónakennara. Eru þeir þá svona slakir? Eru þeir latir? Kannski bara illa að sér? Eða eru þeir kannski miklu frekar bæði verkfæralausir og afar illa launaðir? Tíð og langvarandi veikindi grunnskólakennara eru staðreynd. Þess sér merki hjá VIRK endurhæfingarstöð og er engin furða. Það að vilja vera sá fagmaður sem numið var til og kennarinn hefur þróað en hafa ekki til þess bjargir, er ávísun á kulnun í starfi. Laun sem eru langt undir lægstu launum sambærilegra sérfræðinga bæta ekki úr skák. Hagsmunir barna og hagsmunir grunnskólakennara fara algerlega saman. Eftir að grunnskólarnir fóru til reksturs sveitafélaga í stað ríkis, hefur allur stjórnunarstíll og samskipti undir- og yfirmanna breyst. Á þeim 25 árum, sem liðin eru frá þessum breytingum – sama tíma og nýfrjálshyggjan hefur skotið djúpum rótum í íslensku þjóðfélagi – eru skólastjórar nú fyrst og fremst yfirmenn og faglegir leiðtogar kennaranna, en flati stjórnunarstíllinn þar sem allir unnu að sameiginlegu markmiði er horfinn. Ólíkt því sem áður var er kennsla ekki lengur hluti af starfi skólastjórans. Vilji kennari fá að vita hvernig fjármagni til skóla hans er ráðstafað, kemur í ljós að sveitafélögin fara ekki fram á það við grunnskólana að gera sér fjárhagsáætlun og því undir hælinn lagt hvort fjárhagsáætlun skólans sé til. Skólastjórar leggja ekki lengur fram reikninga skóla fyrir kennarana og annað starfsfólk. Í flestum skólum er það því algerlega á huldu fyrir kennurum, hvaða rétt á stuðningi og faglegri aðstoð þeir hafa. Reikningar liggja ekki uppi á borðinu og rekstur skólastarfsins því á engan hátt gagnsær. Það er ljóst að íslenskir grunnskólar eru í ógöngum, mismiklum eftir stærð, samsetningu og staðsetningu á landinu. Ég veit að við erum ansi mörg sem teljum að það gangi ekki lengur. Við erum þjóð sem bæði getur og hefur efni á afbragðs góðum grunnskólum. Meðal meirihluta almennings hefur dómur í raun þegar verið upp kveðinn, en hvert verður framhaldið? Sveitastjórnarkosningar eru á næsta leyti. Nú er tækifærið til að spyrja frambjóðendur um grunnskólana í þínu kjördæmi og fella þinn dóm í kjölfar svaranna. Höfundur er grunnskólakennari og frambjóðandi til formennsku í Kennarafélagi Reykjavíkur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Það sem Njáll sagði ykkur ekki Inga Lind Karlsdóttir Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Sjá meira
Margir hafa áhyggjur af grunnskólagöngu barna hvort heldur eigin barna, barnabarna eða barna yfirleitt. Áhyggjur stafa oftar en ekki af vangetu skólanna til að sinna til fullnustu þörfum barnanna, líkt og lög gera ráð fyrir. Skóli án aðgreiningar, heitir sú skólastefna sem nú er rekin í landinu og gerir líkt og nafnið ber með sér, ráð fyrir að í einum og sama skólanum og bekknum sitji börn með ólíka getu og þroska. Stefnan er falleg og hugsjónin góð en hún er illa framkvæmd. Það virðist hafa gleymst að Skóli án aðgreiningar kostar peninga. Peninga, til að greiða fyrir hverskonar sérfræðiþjónustu, s.s. sérkennara, þroskaþjálfa, talmeinafræðinga, iðjuþjálfa, sálfræðinga og félagsráðgjafa. Eitthvað af þessum stöðum er til innan skólanna en mjög mikið vantar upp á að sé það viðunandi. Talmeinafræðinga og iðjuþjálfa hef ég t.d. aldrei séð í grunnskóla. Stefnan gerir ráð fyrir að skólar fái úthlutað fjármagni vegna nemenda með almenna og sértæka námserfiðleika s.s. í lestri, íslensku og stærðfræði, hegðunarerfiðleika, röskun á hreyfifærni og mál- og talörðugleika. Útdeiling þess fjármagns miðast annars vegar við nemendafjölda í skóla og hins vegar við félagslegar aðstæður í hverfi þar sem við á (10-12% allra nemenda). Þessi stefna eru því miður ekkert annað en orðin tóm. Fjárframlög til grunnskóla reiknast út frá nemendafjölda og niðurstöðum úr greiningum frá fjórum helstu stofnunum á þessu sviði í landinu; þ.e. Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins, Þjónustu- og þekkingarmiðstöðvar fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda, Heyrna og talmeinastöðvar Íslands og Barna- og unglingageðdeildar Íslands. Þannig að ef barn hefur sérþarfir hefur það engan rétt á sérstakri tillitssemi eða aðstoð nema það hafi fengið formlega greiningu þessara stofnana (og engra annarra á verstu tilvikunum). Þetta er einmitt á þeim aldri barnanna sem ýmislegt einstaklingsbundið kemur fram hjá þeim, s.s. athyglisbrestur, ofvirkni, einhverfuróf, Touretta Syndrom eða annað. Það tekur tíma að koma auga á sérþarfir og það sem verra er tekur það því miður enn lengri tíma að fá vandann staðfestan af sérfræðingum, eða um tvö ár. Í fjárframlögum til grunnskólanna hunsa sveitafélögin þennan veruleika algerlega. Samkvæmt stefnunni um skóla án aðgreiningar ber skólunum og þar með kennurunum að koma til móts við alla nemendur þar sem þeir eru staddir, burt séð frá greiningum. Til þess hafa þeir þó yfirleitt ekki aðra burði en að bjóða öllum upp á nokkurn veginn sama námið. Einstaka ofurmenni úr hópi kennara býr þó til nokkrar námsskrár og námsefni í einum bekk, er svo heppinn að hafa stuðning ófaglærðs starfsmanns hjá sér og hefur sérkennara og þroskaþjálfa innan seilingar sér til ráðgjafar, auk námsráðgjafa. Betra verður það aldrei. Það gefur augaleið að í þessum aðstæðum þarf kennarinn að vera vel „vopnum búinn“. Eða öllu heldur hann þarf að búa yfir góðri víðtækri þekkingu á ólíkum þörfum og þroska barna og mismunandi valkostum í námi sem og fjölbreytilegu nálgunum í kennslu. Ekki má gleyma uppeldisfræðinni s.s. valkostum við agastjórnun og hvötum til náms. Samkvæmt þessu þarf kennarinn síðan að vinna sérhvern dag. Það vantar ekki að iðulega komi fram í opinberum skýrslum um þessi mál hversu mikilvægt sé að efla starf umsjónakennara. Eru þeir þá svona slakir? Eru þeir latir? Kannski bara illa að sér? Eða eru þeir kannski miklu frekar bæði verkfæralausir og afar illa launaðir? Tíð og langvarandi veikindi grunnskólakennara eru staðreynd. Þess sér merki hjá VIRK endurhæfingarstöð og er engin furða. Það að vilja vera sá fagmaður sem numið var til og kennarinn hefur þróað en hafa ekki til þess bjargir, er ávísun á kulnun í starfi. Laun sem eru langt undir lægstu launum sambærilegra sérfræðinga bæta ekki úr skák. Hagsmunir barna og hagsmunir grunnskólakennara fara algerlega saman. Eftir að grunnskólarnir fóru til reksturs sveitafélaga í stað ríkis, hefur allur stjórnunarstíll og samskipti undir- og yfirmanna breyst. Á þeim 25 árum, sem liðin eru frá þessum breytingum – sama tíma og nýfrjálshyggjan hefur skotið djúpum rótum í íslensku þjóðfélagi – eru skólastjórar nú fyrst og fremst yfirmenn og faglegir leiðtogar kennaranna, en flati stjórnunarstíllinn þar sem allir unnu að sameiginlegu markmiði er horfinn. Ólíkt því sem áður var er kennsla ekki lengur hluti af starfi skólastjórans. Vilji kennari fá að vita hvernig fjármagni til skóla hans er ráðstafað, kemur í ljós að sveitafélögin fara ekki fram á það við grunnskólana að gera sér fjárhagsáætlun og því undir hælinn lagt hvort fjárhagsáætlun skólans sé til. Skólastjórar leggja ekki lengur fram reikninga skóla fyrir kennarana og annað starfsfólk. Í flestum skólum er það því algerlega á huldu fyrir kennurum, hvaða rétt á stuðningi og faglegri aðstoð þeir hafa. Reikningar liggja ekki uppi á borðinu og rekstur skólastarfsins því á engan hátt gagnsær. Það er ljóst að íslenskir grunnskólar eru í ógöngum, mismiklum eftir stærð, samsetningu og staðsetningu á landinu. Ég veit að við erum ansi mörg sem teljum að það gangi ekki lengur. Við erum þjóð sem bæði getur og hefur efni á afbragðs góðum grunnskólum. Meðal meirihluta almennings hefur dómur í raun þegar verið upp kveðinn, en hvert verður framhaldið? Sveitastjórnarkosningar eru á næsta leyti. Nú er tækifærið til að spyrja frambjóðendur um grunnskólana í þínu kjördæmi og fella þinn dóm í kjölfar svaranna. Höfundur er grunnskólakennari og frambjóðandi til formennsku í Kennarafélagi Reykjavíkur.
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun