Er allt í góðu á djamminu? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar 1. mars 2022 16:01 Skemmtanalífið á að vera öllum öruggt og til ánægju. Þess vegna tölum við um skemmtanalíf, ekki satt? Við vitum þó að skemmtanalífið á sér sínar skuggahliðar og ein er sú að það er helsti vettvangur kynferðisofbeldis. Í aðgerðaáætlun um bætta meðferð kynferðisbrota er fjallað um hvenær nauðganir áttu sér stað á árabilinu 2013-2016. Þar kemur fram „að á þessu fjögurra ára tímabili áttu að jafnaði flest nauðgunarbrot sér stað um helgar. Þegar skoðað er heildarhlutfall brotanna má sjá að 70% þeirra áttu sér stað frá föstudegi til sunnudags, sér í lagi frá miðnætti til sex um morguninn.” Árið 2020 hóf heimsfaraldurinn innreið sína og harðar samkomutakmarkanir voru settar á í fyrsta sinn í lýðveldissögunni. Skemmtanalíf landans lagðist í dvala og það leiddi í ljós áhugaverða tölfræði. Ef litið er til kynferðisbrota það ár og fjöldi þeirra borinn saman við fjölda mála þrjú ár á undan má sjá að heildarfjöldi brota fækkaði um 6%. Þar af fækkaði skráðum nauðgunum úr að meðaltali 201 broti á árunum 2017-2019 í 114 brot, sem nemur um 43% fækkun. Fjörutíu og þrjú prósent! Að baki allri þessari tölfræði eru mannslíf. Líf og tilvist þolenda sem þurfa að þola hörmungar kynferðisofbeldis og afleiðingar þess næstu ár og áratugi, jafnvel alla ævi. Hér þurfum við sem samfélag að bregðast við svo brotum fjölgi ekki aftur nú þegar skemmtanalífið fer aftur á fullt. Það á ekki að vera eitthvað lögmál að kynferðisofbeldi eða hvers kyn ofbeldi sé fylgifiskur skemmtanalífs í landinu. Við getum breytt þeirri ómenningu með samstilltu átaki og vitundarvakningu. Í þeim tilgangi skipaði Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra starfshóp um verkefnið sem undirritaður situr í ásamt Sigríði Björk Guðjónsdóttur ríkislögreglustjóra sem er formaður, Eygló Harðardóttur verkefnastjóra hjá sama embætti og Hildi Sunnu Pálmadóttur, sérfræðingi hjá Dómsmálaráðuneytinu. Hópurinn mun starfa út árið 2022. Vitundarvakningin felst í auglýsingaherferð sem nú fer af stað undir kjörorðunum „Verum vakandi — Er allt í góðu?” Þar beinum við því til almennings að það er allt í lagi að stíga inn ef við sjáum eitthvað sem okkur finnst ekki í lagi. Reynslan sýnir að margir eru hikandi og vilja jafnvel ekki skipta sér af atburðarás sem virðist vera að fara úr böndunum. Sérstaklega þegar ókunnugt fólk á í hlut. Að spyrja einhvern einfaldlega hvort allt sé í góðu er hvorki dónalegt né óeðlileg afskiptasemi. Það lýsir umhyggju og gæti skipt sköpum. Þá fær mögulegur gerandi tækifæri til að hugsa sinn gang. Það sem meira skiptir er að þá fær um leið mögulegur þolandi leið út úr aðstæðunum. Ef ástæða er til að ætla samskiptin séu að þróast inn á ofbeldisfullar brautir á alltaf hringja í Neyðarlínuna 112 og láta vita. Það er þá hlutverk Neyðarlínunnar og lögreglu að taka næsta skref, ekki almennings. Verkefnin framundan Starfshópur dómsmálaráðherra um forvarnir og vitundarvakningu gegn kynbundnu ofbeldi með áherslu á kynferðisofbeldi hefur síðustu mánuði verið í samráði og samstarfi við fjölmarga sem tengjast þessum málaflokki, s.s. þolendasamtök, Reykjavíkurborg, önnur ráðuneyti og lögregluembættin vítt og breitt um landið. Við höfum líka verið í samráði við starfsstéttir sem tengjast skemmtanalífinu, eins og eigendur og starfsfólk skemmtistaða, leigubílsstjóra, dyraverði, Strætó, fulltrúa ferðaþjónustunnar og fleiri. Höfuðmarkmiðið er öruggt skemmtanalíf. Það er ástæða til að þakka virkilega góðar viðtökur og samstarfsvilja. Við munum á næstunni funda með Samtökunum ´78 og samtökum fólks með þroskahömlun og fötlun, svo dæmi sé tekið, en það er hlutverk starfshópsins að huga sérstaklega að hópum sem eru í viðkvæmri stöðu gagnvart kynferðisofbeldi. Til viðbótar við þetta verður unnið að bættri upplýsingagjöf og stafrænum lausnum. Sömuleiðis að styrkja lögreglu og allt kerfið þegar tekið er á móti þolendum. Markmiðið alltaf það sama: Að koma í veg fyrir brot og bæta þjónustu við þolendur. Höfundur er ráðgjafi dómsmálaráðherra gegn kynbundnu ofbeldi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynferðisofbeldi Næturlíf Guðfinnur Sigurvinsson Mest lesið Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Skoðun Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Skemmtanalífið á að vera öllum öruggt og til ánægju. Þess vegna tölum við um skemmtanalíf, ekki satt? Við vitum þó að skemmtanalífið á sér sínar skuggahliðar og ein er sú að það er helsti vettvangur kynferðisofbeldis. Í aðgerðaáætlun um bætta meðferð kynferðisbrota er fjallað um hvenær nauðganir áttu sér stað á árabilinu 2013-2016. Þar kemur fram „að á þessu fjögurra ára tímabili áttu að jafnaði flest nauðgunarbrot sér stað um helgar. Þegar skoðað er heildarhlutfall brotanna má sjá að 70% þeirra áttu sér stað frá föstudegi til sunnudags, sér í lagi frá miðnætti til sex um morguninn.” Árið 2020 hóf heimsfaraldurinn innreið sína og harðar samkomutakmarkanir voru settar á í fyrsta sinn í lýðveldissögunni. Skemmtanalíf landans lagðist í dvala og það leiddi í ljós áhugaverða tölfræði. Ef litið er til kynferðisbrota það ár og fjöldi þeirra borinn saman við fjölda mála þrjú ár á undan má sjá að heildarfjöldi brota fækkaði um 6%. Þar af fækkaði skráðum nauðgunum úr að meðaltali 201 broti á árunum 2017-2019 í 114 brot, sem nemur um 43% fækkun. Fjörutíu og þrjú prósent! Að baki allri þessari tölfræði eru mannslíf. Líf og tilvist þolenda sem þurfa að þola hörmungar kynferðisofbeldis og afleiðingar þess næstu ár og áratugi, jafnvel alla ævi. Hér þurfum við sem samfélag að bregðast við svo brotum fjölgi ekki aftur nú þegar skemmtanalífið fer aftur á fullt. Það á ekki að vera eitthvað lögmál að kynferðisofbeldi eða hvers kyn ofbeldi sé fylgifiskur skemmtanalífs í landinu. Við getum breytt þeirri ómenningu með samstilltu átaki og vitundarvakningu. Í þeim tilgangi skipaði Jón Gunnarsson dómsmálaráðherra starfshóp um verkefnið sem undirritaður situr í ásamt Sigríði Björk Guðjónsdóttur ríkislögreglustjóra sem er formaður, Eygló Harðardóttur verkefnastjóra hjá sama embætti og Hildi Sunnu Pálmadóttur, sérfræðingi hjá Dómsmálaráðuneytinu. Hópurinn mun starfa út árið 2022. Vitundarvakningin felst í auglýsingaherferð sem nú fer af stað undir kjörorðunum „Verum vakandi — Er allt í góðu?” Þar beinum við því til almennings að það er allt í lagi að stíga inn ef við sjáum eitthvað sem okkur finnst ekki í lagi. Reynslan sýnir að margir eru hikandi og vilja jafnvel ekki skipta sér af atburðarás sem virðist vera að fara úr böndunum. Sérstaklega þegar ókunnugt fólk á í hlut. Að spyrja einhvern einfaldlega hvort allt sé í góðu er hvorki dónalegt né óeðlileg afskiptasemi. Það lýsir umhyggju og gæti skipt sköpum. Þá fær mögulegur gerandi tækifæri til að hugsa sinn gang. Það sem meira skiptir er að þá fær um leið mögulegur þolandi leið út úr aðstæðunum. Ef ástæða er til að ætla samskiptin séu að þróast inn á ofbeldisfullar brautir á alltaf hringja í Neyðarlínuna 112 og láta vita. Það er þá hlutverk Neyðarlínunnar og lögreglu að taka næsta skref, ekki almennings. Verkefnin framundan Starfshópur dómsmálaráðherra um forvarnir og vitundarvakningu gegn kynbundnu ofbeldi með áherslu á kynferðisofbeldi hefur síðustu mánuði verið í samráði og samstarfi við fjölmarga sem tengjast þessum málaflokki, s.s. þolendasamtök, Reykjavíkurborg, önnur ráðuneyti og lögregluembættin vítt og breitt um landið. Við höfum líka verið í samráði við starfsstéttir sem tengjast skemmtanalífinu, eins og eigendur og starfsfólk skemmtistaða, leigubílsstjóra, dyraverði, Strætó, fulltrúa ferðaþjónustunnar og fleiri. Höfuðmarkmiðið er öruggt skemmtanalíf. Það er ástæða til að þakka virkilega góðar viðtökur og samstarfsvilja. Við munum á næstunni funda með Samtökunum ´78 og samtökum fólks með þroskahömlun og fötlun, svo dæmi sé tekið, en það er hlutverk starfshópsins að huga sérstaklega að hópum sem eru í viðkvæmri stöðu gagnvart kynferðisofbeldi. Til viðbótar við þetta verður unnið að bættri upplýsingagjöf og stafrænum lausnum. Sömuleiðis að styrkja lögreglu og allt kerfið þegar tekið er á móti þolendum. Markmiðið alltaf það sama: Að koma í veg fyrir brot og bæta þjónustu við þolendur. Höfundur er ráðgjafi dómsmálaráðherra gegn kynbundnu ofbeldi.
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun