Fimm leiðir til að vinna bug á faraldursþreytu Ingrid Kuhlman skrifar 25. nóvember 2021 11:01 Þessa dagana glíma margir við heimsfaraldursþreytu. Við höfum þurft að búa við óvissu í bráðum tvö ár þar sem ýmist er verið að herða eða slaka á sóttvarnareglum, þar sem við höfum unnið heima og á vinnustaðnum í bland og þar sem margir hafa þurft að sæta sóttkví og einangrun. Viðbótarálag hefur skapast þar sem við þurfum að hlúa að heilsu og öryggi okkar auk þess sem mörgum áætlunum hefur þurft að breyta vegna faraldursins, bæði á vinnustað og í einkalífinu. Við höfum þurft að sýna seiglu og aðlögunarhæfni og erum kannski mörg orðin pínu vön þessu nýja lífi. Mismunandi gerðir faraldursþreytu Faraldursþreytan á sér margar birtingarmyndir. Hér fyrir neðan eru þrjár tegundir þreytu sem þú gætir verið að upplifa. Ákvörðunarþreyta Meðan á faraldrinum stendur geta einfaldar ákvarðanir eins og hvort við eigum að borða á veitingastað eða sækja mat verið flóknar. Við erum stöðugt að velta fyrir okkur hvort það sem við gerum sé öruggt, hvort við ættum t.d. að vera að hitta vini á kaffihúsi, og til hvaða ráðstafana við getum gripið til að draga úr hættunni á að smitast. Alvarleiki þessa hversdagslega vals íþyngir okkur og gerir okkur þreytt. Líkamleg þreyta Áskoranirnar sem við stöndum frammi fyrir geta líka haft áhrif á líkamlega heilsu okkar. Streitan sem við erum að upplifa gæti haldið okkur vakandi á nóttunni eða gert okkur erfiðara fyrir að sofna. Þegar við erum of stressuð til að hlúa að okkur sjálfum neytum við oft matar eða áfengis til að líða betur. Þetta getur verið skammtímalausn en lætur okkur oft líða verr þegar fram líða stundir. Samúðarþreyta Þó að samúðarþreyta sé algeng meðal viðbragðsaðila og heilbrigðisstarfsmanna, sem eru í fremstu víglínu faraldursins, getum við öll upplifað hana. Þegar okkar eigin vellíðan er í húfi getur verið erfiðara að sýna öðrum samúð og setja okkur í spor þeirra. Fimm leiðir til að sigrast á heimsfaraldursþreytu Til eru einfaldar leiðir til að rífa sig upp, hlúa að sjálfum sér og finna hið góða á þessum krefjandi tímum. 1. Gakktu úr skugga um að grunnþörfum þínum sé fullnægt Á tímum sem þessum er mikilvægt að hlúa að sjálfum sér og tryggja nægan svefn, borða heilsusamlegan mat og stunda hreyfingu. Það þýðir hins vegar ekki að við þurfum að tileinka okkur fjöldann allan af heilbrigðum nýjum venjum í einu. Í stað þess að gjörbreyta svefnrútúninni er t.d. hægt að fara að sofa korteri fyrr en venjulega. Í stað þess að byrja að hamast í ræktinni fimm daga í viku er hægt að fara út í stuttan göngutúr í hádeginu eða gera léttar teygjuæfingar eftir morgunmatinn. 2. Finndu núvitundaræfingu sem hentar þér Að stunda núvitund er áhrifarík leið til að njóta og varðveita góðar stundir og þrauka í gegnum erfiðar stundir. Hægt er að stunda núvitund á margan hátt; það sem virkar fyrir suma virkar kannski ekki fyrir aðra. Sumum hentar að gera öndunaræfingar á meðan öðrum gengur betur að fylgjast með hugsnunum sínum, án þess að dæma þær eða taka afstöðu til þeirra. Það getur virkað vel að prófa mismunandi hugleiðslur og halda sig síðan við það sem lætur manni líða vel. 3. Skapaðu stöðugleika Heimsfaraldurinn hefur tekið frá okkur tilfinninguna um fyrirsjáanleika, stöðugleika og rútínu, sem er eitthvað sem við flest þrífumst á. Því er mikilvægt að við sköpum okkur sjálf ákveðna rútínu sem við höldum okkur við, sama hvað dynur á. Partur af rútínunni gæti verið að fara að sofa á ákveðnum tíma á hverju kvöldi, fara í göngutúr á hverjum morgni eða verja uppbyggilegum tíma með fjölskyldunni við kvöldmatarborðið. Vertu viss um að það sem þú gerir næri þig og veiti þér gleði. 4. Takmarkaðu fréttainntöku Á fyrstu vikum faraldursins sátu flestir límdir við sjónvarpið og biðu eftir nýjustu smittölum. Í dag leitum við hugsanlega frekar að upplýsingum um virkni bóluefna og mótefnamælingar. Margar fréttir eru neikvæðar og skapa með okkur vonleysistilfinningu. Eitt af því besta sem við getum gert til að verjast faraldursþreytu er að takmarka fréttainntöku, t.d. með því að ákveða hvenær, hvar og hve lengi við skoðum fréttamiðla. Einnig er mikilvægt að sannreyna fréttir þannig að við fáum staðreyndirnar í málinu en ekki villandi eða misvísandi upplýsingar. 5. Iðkaðu þakklæti Streita og óvissa gera okkur stundum erfitt fyrir að sjá björtu hliðarnar. Þar kemur þakklætið sterkt inn. Að iðka þakklæti er frábær leið til að bera kennsl á og meta hið góða í lífinu. Þakklætisiðkun vekur með okkur jákvæðar tilfinningar. Jafnvel þó að dagurinn hafi verið erfiður er alltaf hægt að finna eitthvað sem maður getur verið þakklátur fyrir. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun, með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði og stjórnarmaður í Félagi um jákvæða sálfræði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Geðheilbrigði Heilsa Ingrid Kuhlman Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir Skoðun Sögufölsun eytt í kyrrþey Hjörtur Hjartarson Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir Skoðun Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason Skoðun Skoðun Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Sjá meira
Þessa dagana glíma margir við heimsfaraldursþreytu. Við höfum þurft að búa við óvissu í bráðum tvö ár þar sem ýmist er verið að herða eða slaka á sóttvarnareglum, þar sem við höfum unnið heima og á vinnustaðnum í bland og þar sem margir hafa þurft að sæta sóttkví og einangrun. Viðbótarálag hefur skapast þar sem við þurfum að hlúa að heilsu og öryggi okkar auk þess sem mörgum áætlunum hefur þurft að breyta vegna faraldursins, bæði á vinnustað og í einkalífinu. Við höfum þurft að sýna seiglu og aðlögunarhæfni og erum kannski mörg orðin pínu vön þessu nýja lífi. Mismunandi gerðir faraldursþreytu Faraldursþreytan á sér margar birtingarmyndir. Hér fyrir neðan eru þrjár tegundir þreytu sem þú gætir verið að upplifa. Ákvörðunarþreyta Meðan á faraldrinum stendur geta einfaldar ákvarðanir eins og hvort við eigum að borða á veitingastað eða sækja mat verið flóknar. Við erum stöðugt að velta fyrir okkur hvort það sem við gerum sé öruggt, hvort við ættum t.d. að vera að hitta vini á kaffihúsi, og til hvaða ráðstafana við getum gripið til að draga úr hættunni á að smitast. Alvarleiki þessa hversdagslega vals íþyngir okkur og gerir okkur þreytt. Líkamleg þreyta Áskoranirnar sem við stöndum frammi fyrir geta líka haft áhrif á líkamlega heilsu okkar. Streitan sem við erum að upplifa gæti haldið okkur vakandi á nóttunni eða gert okkur erfiðara fyrir að sofna. Þegar við erum of stressuð til að hlúa að okkur sjálfum neytum við oft matar eða áfengis til að líða betur. Þetta getur verið skammtímalausn en lætur okkur oft líða verr þegar fram líða stundir. Samúðarþreyta Þó að samúðarþreyta sé algeng meðal viðbragðsaðila og heilbrigðisstarfsmanna, sem eru í fremstu víglínu faraldursins, getum við öll upplifað hana. Þegar okkar eigin vellíðan er í húfi getur verið erfiðara að sýna öðrum samúð og setja okkur í spor þeirra. Fimm leiðir til að sigrast á heimsfaraldursþreytu Til eru einfaldar leiðir til að rífa sig upp, hlúa að sjálfum sér og finna hið góða á þessum krefjandi tímum. 1. Gakktu úr skugga um að grunnþörfum þínum sé fullnægt Á tímum sem þessum er mikilvægt að hlúa að sjálfum sér og tryggja nægan svefn, borða heilsusamlegan mat og stunda hreyfingu. Það þýðir hins vegar ekki að við þurfum að tileinka okkur fjöldann allan af heilbrigðum nýjum venjum í einu. Í stað þess að gjörbreyta svefnrútúninni er t.d. hægt að fara að sofa korteri fyrr en venjulega. Í stað þess að byrja að hamast í ræktinni fimm daga í viku er hægt að fara út í stuttan göngutúr í hádeginu eða gera léttar teygjuæfingar eftir morgunmatinn. 2. Finndu núvitundaræfingu sem hentar þér Að stunda núvitund er áhrifarík leið til að njóta og varðveita góðar stundir og þrauka í gegnum erfiðar stundir. Hægt er að stunda núvitund á margan hátt; það sem virkar fyrir suma virkar kannski ekki fyrir aðra. Sumum hentar að gera öndunaræfingar á meðan öðrum gengur betur að fylgjast með hugsnunum sínum, án þess að dæma þær eða taka afstöðu til þeirra. Það getur virkað vel að prófa mismunandi hugleiðslur og halda sig síðan við það sem lætur manni líða vel. 3. Skapaðu stöðugleika Heimsfaraldurinn hefur tekið frá okkur tilfinninguna um fyrirsjáanleika, stöðugleika og rútínu, sem er eitthvað sem við flest þrífumst á. Því er mikilvægt að við sköpum okkur sjálf ákveðna rútínu sem við höldum okkur við, sama hvað dynur á. Partur af rútínunni gæti verið að fara að sofa á ákveðnum tíma á hverju kvöldi, fara í göngutúr á hverjum morgni eða verja uppbyggilegum tíma með fjölskyldunni við kvöldmatarborðið. Vertu viss um að það sem þú gerir næri þig og veiti þér gleði. 4. Takmarkaðu fréttainntöku Á fyrstu vikum faraldursins sátu flestir límdir við sjónvarpið og biðu eftir nýjustu smittölum. Í dag leitum við hugsanlega frekar að upplýsingum um virkni bóluefna og mótefnamælingar. Margar fréttir eru neikvæðar og skapa með okkur vonleysistilfinningu. Eitt af því besta sem við getum gert til að verjast faraldursþreytu er að takmarka fréttainntöku, t.d. með því að ákveða hvenær, hvar og hve lengi við skoðum fréttamiðla. Einnig er mikilvægt að sannreyna fréttir þannig að við fáum staðreyndirnar í málinu en ekki villandi eða misvísandi upplýsingar. 5. Iðkaðu þakklæti Streita og óvissa gera okkur stundum erfitt fyrir að sjá björtu hliðarnar. Þar kemur þakklætið sterkt inn. Að iðka þakklæti er frábær leið til að bera kennsl á og meta hið góða í lífinu. Þakklætisiðkun vekur með okkur jákvæðar tilfinningar. Jafnvel þó að dagurinn hafi verið erfiður er alltaf hægt að finna eitthvað sem maður getur verið þakklátur fyrir. Höfundur er leiðbeinandi og ráðgjafi hjá Þekkingarmiðlun, með meistaragráðu í jákvæðri sálfræði og stjórnarmaður í Félagi um jákvæða sálfræði.