Núna er rétti tíminn til að breyta skólanum Geir Finnsson skrifar 9. nóvember 2021 07:00 Ungmenni allra tíma eiga það sameiginlegt að koma með ferska sýn og gera nýjar kröfur til samfélagsins. Undir þetta geta flestir kennarar tekið. Nýjar kynslóðir alast upp við öðruvísi þekkingu og þarfir sem skólasamfélagið verður að mæta. Til þess þarf nýja kennslunálgun sem grípur nemendur og býr þá undir samfélagið sem bíður þeirra að námi loknu. Leiðin að því marki þarf hins vegar ekki að vera úr sjónmáli. Það er nefnilega hægt að innleiða vendinám. Breytt hlutverk nemenda Þetta er vissulega ekki í fyrsta sinn sem ungur kennari predikar ágæti vendináms og þetta verður heldur ekki síðasta skiptið. Um er að ræða nýlega kennslunálgun sem felst í því að líta á nám út frá tveimur rýmum. Það er annars vegar einstaklingsrýmið (e. individual space), þegar nemendur vinna á eigin forsendum og hins vegar hóparýmið (e. group space) þegar nemendur vinna í samvinnu við aðra nemendur eða kennara - oftast í skólastofu eða í gegnum netið. Í vendinámi er þumalputtareglan sú að þegar nemendur meðtaka nýjar upplýsingar, eins og að horfa á, hlusta eða lesa eitthvert efni, þá eigi það aðeins að gerast í einstaklingsrýminu. Það rými getur verið hvar sem er, t.d. heima hjá nemendum, á bókasafni, kaffihúsi eða einfaldlega einhvers staðar þar sem þeir geta verið í friði að meðtaka nýjar upplýsingar. Þegar nemendur mæta svo í tíma, í hóparýmið, nýta þeir upplýsingarnar sem þeir öfluðu utan kennslustofunar og vinna verkefni sem byggjast á þessum sömu upplýsingum. Engin þörf er á sérstökum útskýringum eða fyrirlestrum drjúgan hluta tímans. Allt heimanám nemenda verður því aðgengilegra og krefst minni utanaðkomandi aðstoðar. Það hefur heilmikla þýðingu fyrir marga nemendur að þurfa t.d. aðeins að horfa á stutt myndband fyrir tíma, í stað þess að leysa verkefni sem var útskýrt í fyrirlestri í síðasta tíma. Sumir nemendur eru svo lánsamir að eiga foreldra sem geta aðstoðað við heimavinnu en aðrir nemendur búa ekki við slík forréttindi. Með vendinámi verður fyrirlestur kennarans að heimanáminu, sem gefur kennaranum mun meiri tíma til að veita nemendum sínum einstaklingsmiðaða kennslu. Er því ekki betra fyrirkomulag að allir nemendur fái greiðan aðgang að sérfræðingnum, sjálfum kennaranum, í tíma? Hvað kemur í veg fyrir að við notum vendinám? Í vor skilaði ég meistararitgerðinni minni um þær áskoranir sem standa í vegi fyrir innleiðingu vendináms í enskukennslu í íslenskum framhaldsskólum. Rannsóknir höfðu bent til þess að skólasamfélagið væri hugsanlega ekki í stakk búið til að nýta almennilega þá tækni sem vendikennsla byggist á, þrátt fyrir alla hennar kosti. Kennslufyrirkomulagið krefst þess nefnilega að kennarar og nemendur nýti tölvur og netið í mun meira mæli en hefðbundið fyrirkomulag gerir ráð fyrir. Ég ákvað því að kanna hvort eitthvað kynni að hafa breyst í tímans rás, ekki síst í ljósi þess að COVID-19 faraldurinn virðist hafa þrýst öllu skólasamfélaginu út í 100% tæknimiðaða kennslu. Breyttir tímar ryðja hindrunum úr vegi Ég lagði því könnun fyrir enskukennara í íslenskum framhaldsskólum. Niðurstöður hennar bentu til að tæknireynsla þessara kennara við kennslu væri orðin mjög góð. Mátti því álykta að hið sama gilti um kennara annarra námsgreina. Jafnframt hefði COVID-19 faraldurinn hvatt kennara til að prófa ýmsar tækninýjungar sem þeir hefðu annars ekki gert. Slík reynsla verður ekki aftur tekin. Í kjölfarið útskýrði ég vendinám fyrir kennurum og spurði svo út í þær hindranir sem stæðu í vegi fyrir innleiðingu þess. Að mati margra kennara eru hindranirnar litlar sem engar núna. Þær tengdust helst skorti á fræðslu um vendinám sem má leysa nokkuð auðveldlega ef vilji er fyrir hendi. Hvert er þá framhaldið? Þótt íslenskir framhaldsskólar styðjist fyrst og fremst við hefðbundið kennslufyrirkomulag, eru engu að síður skólar hér sem hafa innleitt vendinám að einhverju leyti. Einn slíkur skóli, Menntaskólinn á Ásbrú (MÁ) styðst reyndar einvörðungu við vendinám. Það vill svo til að eftir að ég brautskráðist í vor var ég ráðinn sem enskukennari þar. Í þessum glænýja og litla skóla er ég eini enskukennarinn og býðst mér því dýrmætt tækifæri til að móta ensku-vendinámskennslu hérlendis. Í MÁ ríkir mikil þekking og reynsla af notkun vendináms. Í ljósi þess hve verkefnamiðuð kennslunálgunin er, var ákveðið að gera kennslustofur, sjálft hóparýmið, að þægilegum vinnustofum fyrir nemendur, þar sem þeir geta komið sér fyrir í alls konar sætum hvar sem er í stofunni. Hefðbundin uppröðun, þar sem kennarinn er í forgrunni og nemendur áhorfendur, fyrirfinnst því ekki. Kennarinn á þess vegna auðveldara með að ganga á milli nemenda og veita þeim einstaklingsmiðaða athygli. Jafnframt er námið lotumiðað og lýkur því yfirleitt einum áfanga á hálfri önn, sem þýðir að nemendur verja mun meiri tíma í færri fög í hverri viku. Það veitir gott rými til að leysa krefjandi verkefni í tímum, frekar en að skilja nemendur eftir með þung verkefni heima þar sem þeir njóta mismikillar aðstoðar. Tækifærið til að innleiða vendinám er núna Fyrir mitt leyti er áhugavert að fylgja fræðunum eftir í verki og upplifa beinan árangur af vendinámi. Nemendur tileinka sér þau vinnubrögð að vera virkir í tímum og ljúka verkefnum á staðnum, í stað þess að vera óvirkir hlustendur í skólanum og eiga svo ókláruð verkefni eftir heima. Er það ekki einmitt hugarfarið sem við viljum að brautskráðir nemendur tileinki sér áður en þeir fara á vinnumarkaðinn? Það munar heilmiklu að skólar brautskrái virka nemendur sem læra að leysa fjölbreytt verkefni undir handleiðslu sérfræðinga. Til þess þarf kennslunálgun sem er í takt við tímann og nýtir þá tækni sem nútímakynslóðir barna og unglinga alast upp við. Sitt sýnist hverjum, vissulega, en þeir sem hafa kynnst vendikennslu og á það jafnt við um nemendur sem kennara, kæra sig yfirleitt ekki um að snúa aftur í hefðbundið kennslufyrirkomulag. Undir þetta taka vendinámskennarar og nemendur um allan heim. Nú sjáum við að íslenskt skólakerfi er í stakk búið til að innleiða slíka kennslunálgun. Tæknin er komin og reynslan af tækninni er sömuleiðis mjög góð hjá öllu skólasamfélaginu. Nú þarf bara að láta verkin tala. Höfundur er enskukennari í MÁ. Greinin er byggð á fyrirlestri sem haldinn var á Menntakviku í ár. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Geir Finnsson Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Skoðun Skoðun Fátækt er ekki blankheit Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Fremst meðal jafningja: Halla Tómasdóttir á Bessastaði Birna Jónsdóttir skrifar Skoðun Skautadrottningin Katrín Jakobsdóttir Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Hulda eða Stoltenberg? Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Katrín á Bessastaði Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Hvað er það sem Alþingi ber að vernda á Þingvöllum? Lára Magnúsardóttir skrifar Skoðun Öllu frelsi fylgir ábyrgð, líka tjáningarfrelsinu Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvað væri lífið án vina? Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhlutlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Sjá meira
Ungmenni allra tíma eiga það sameiginlegt að koma með ferska sýn og gera nýjar kröfur til samfélagsins. Undir þetta geta flestir kennarar tekið. Nýjar kynslóðir alast upp við öðruvísi þekkingu og þarfir sem skólasamfélagið verður að mæta. Til þess þarf nýja kennslunálgun sem grípur nemendur og býr þá undir samfélagið sem bíður þeirra að námi loknu. Leiðin að því marki þarf hins vegar ekki að vera úr sjónmáli. Það er nefnilega hægt að innleiða vendinám. Breytt hlutverk nemenda Þetta er vissulega ekki í fyrsta sinn sem ungur kennari predikar ágæti vendináms og þetta verður heldur ekki síðasta skiptið. Um er að ræða nýlega kennslunálgun sem felst í því að líta á nám út frá tveimur rýmum. Það er annars vegar einstaklingsrýmið (e. individual space), þegar nemendur vinna á eigin forsendum og hins vegar hóparýmið (e. group space) þegar nemendur vinna í samvinnu við aðra nemendur eða kennara - oftast í skólastofu eða í gegnum netið. Í vendinámi er þumalputtareglan sú að þegar nemendur meðtaka nýjar upplýsingar, eins og að horfa á, hlusta eða lesa eitthvert efni, þá eigi það aðeins að gerast í einstaklingsrýminu. Það rými getur verið hvar sem er, t.d. heima hjá nemendum, á bókasafni, kaffihúsi eða einfaldlega einhvers staðar þar sem þeir geta verið í friði að meðtaka nýjar upplýsingar. Þegar nemendur mæta svo í tíma, í hóparýmið, nýta þeir upplýsingarnar sem þeir öfluðu utan kennslustofunar og vinna verkefni sem byggjast á þessum sömu upplýsingum. Engin þörf er á sérstökum útskýringum eða fyrirlestrum drjúgan hluta tímans. Allt heimanám nemenda verður því aðgengilegra og krefst minni utanaðkomandi aðstoðar. Það hefur heilmikla þýðingu fyrir marga nemendur að þurfa t.d. aðeins að horfa á stutt myndband fyrir tíma, í stað þess að leysa verkefni sem var útskýrt í fyrirlestri í síðasta tíma. Sumir nemendur eru svo lánsamir að eiga foreldra sem geta aðstoðað við heimavinnu en aðrir nemendur búa ekki við slík forréttindi. Með vendinámi verður fyrirlestur kennarans að heimanáminu, sem gefur kennaranum mun meiri tíma til að veita nemendum sínum einstaklingsmiðaða kennslu. Er því ekki betra fyrirkomulag að allir nemendur fái greiðan aðgang að sérfræðingnum, sjálfum kennaranum, í tíma? Hvað kemur í veg fyrir að við notum vendinám? Í vor skilaði ég meistararitgerðinni minni um þær áskoranir sem standa í vegi fyrir innleiðingu vendináms í enskukennslu í íslenskum framhaldsskólum. Rannsóknir höfðu bent til þess að skólasamfélagið væri hugsanlega ekki í stakk búið til að nýta almennilega þá tækni sem vendikennsla byggist á, þrátt fyrir alla hennar kosti. Kennslufyrirkomulagið krefst þess nefnilega að kennarar og nemendur nýti tölvur og netið í mun meira mæli en hefðbundið fyrirkomulag gerir ráð fyrir. Ég ákvað því að kanna hvort eitthvað kynni að hafa breyst í tímans rás, ekki síst í ljósi þess að COVID-19 faraldurinn virðist hafa þrýst öllu skólasamfélaginu út í 100% tæknimiðaða kennslu. Breyttir tímar ryðja hindrunum úr vegi Ég lagði því könnun fyrir enskukennara í íslenskum framhaldsskólum. Niðurstöður hennar bentu til að tæknireynsla þessara kennara við kennslu væri orðin mjög góð. Mátti því álykta að hið sama gilti um kennara annarra námsgreina. Jafnframt hefði COVID-19 faraldurinn hvatt kennara til að prófa ýmsar tækninýjungar sem þeir hefðu annars ekki gert. Slík reynsla verður ekki aftur tekin. Í kjölfarið útskýrði ég vendinám fyrir kennurum og spurði svo út í þær hindranir sem stæðu í vegi fyrir innleiðingu þess. Að mati margra kennara eru hindranirnar litlar sem engar núna. Þær tengdust helst skorti á fræðslu um vendinám sem má leysa nokkuð auðveldlega ef vilji er fyrir hendi. Hvert er þá framhaldið? Þótt íslenskir framhaldsskólar styðjist fyrst og fremst við hefðbundið kennslufyrirkomulag, eru engu að síður skólar hér sem hafa innleitt vendinám að einhverju leyti. Einn slíkur skóli, Menntaskólinn á Ásbrú (MÁ) styðst reyndar einvörðungu við vendinám. Það vill svo til að eftir að ég brautskráðist í vor var ég ráðinn sem enskukennari þar. Í þessum glænýja og litla skóla er ég eini enskukennarinn og býðst mér því dýrmætt tækifæri til að móta ensku-vendinámskennslu hérlendis. Í MÁ ríkir mikil þekking og reynsla af notkun vendináms. Í ljósi þess hve verkefnamiðuð kennslunálgunin er, var ákveðið að gera kennslustofur, sjálft hóparýmið, að þægilegum vinnustofum fyrir nemendur, þar sem þeir geta komið sér fyrir í alls konar sætum hvar sem er í stofunni. Hefðbundin uppröðun, þar sem kennarinn er í forgrunni og nemendur áhorfendur, fyrirfinnst því ekki. Kennarinn á þess vegna auðveldara með að ganga á milli nemenda og veita þeim einstaklingsmiðaða athygli. Jafnframt er námið lotumiðað og lýkur því yfirleitt einum áfanga á hálfri önn, sem þýðir að nemendur verja mun meiri tíma í færri fög í hverri viku. Það veitir gott rými til að leysa krefjandi verkefni í tímum, frekar en að skilja nemendur eftir með þung verkefni heima þar sem þeir njóta mismikillar aðstoðar. Tækifærið til að innleiða vendinám er núna Fyrir mitt leyti er áhugavert að fylgja fræðunum eftir í verki og upplifa beinan árangur af vendinámi. Nemendur tileinka sér þau vinnubrögð að vera virkir í tímum og ljúka verkefnum á staðnum, í stað þess að vera óvirkir hlustendur í skólanum og eiga svo ókláruð verkefni eftir heima. Er það ekki einmitt hugarfarið sem við viljum að brautskráðir nemendur tileinki sér áður en þeir fara á vinnumarkaðinn? Það munar heilmiklu að skólar brautskrái virka nemendur sem læra að leysa fjölbreytt verkefni undir handleiðslu sérfræðinga. Til þess þarf kennslunálgun sem er í takt við tímann og nýtir þá tækni sem nútímakynslóðir barna og unglinga alast upp við. Sitt sýnist hverjum, vissulega, en þeir sem hafa kynnst vendikennslu og á það jafnt við um nemendur sem kennara, kæra sig yfirleitt ekki um að snúa aftur í hefðbundið kennslufyrirkomulag. Undir þetta taka vendinámskennarar og nemendur um allan heim. Nú sjáum við að íslenskt skólakerfi er í stakk búið til að innleiða slíka kennslunálgun. Tæknin er komin og reynslan af tækninni er sömuleiðis mjög góð hjá öllu skólasamfélaginu. Nú þarf bara að láta verkin tala. Höfundur er enskukennari í MÁ. Greinin er byggð á fyrirlestri sem haldinn var á Menntakviku í ár.
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Skoðun Vegna umræðunnar um dánaraðstoð Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Steinar Harðarson,Sylviane Lecoultre,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun