„Við erum mjög hrædd en förum afar varlega“ Þorgils Jónsson skrifar 3. nóvember 2021 06:01 Afganska blaðakonan Adela Azeen segist óttast um öryggi sitt og fjölskyldu sinnar undir ógnarstjórn Talibana, en heldur ótrauð áfram að fjalla um réttindi kvenna og stúlkna. Allt frá því að Talibanar komust til valda á ný í Afganistan í sumar hefur veröldin umturnast fyrir stóran hluta þjóðarinnar. Fyrir utan almennt ofríki og ofbeldi sem Talibanar fara fram með, hefur staða kvenna og stúlkna stórversnað, enda viðurkenna hinir nýju herrar ekki réttindi þeirra til að stunda vinnu eða sækja sér menntun og þar fram eftir götunum. Þá hefur verið gengið hart gegn fjölmiðlum og fjölmargar fréttir hafa borist af því að blaðamenn séu beittir grófu ofbeldi. Blaðakonan og skáldið Adela Azeen býr í Kabúl. Hún er á þrítugsaldri og hefur síðustu ár skrifað fréttir og pistla fyrir miðilinn Nimrokh sem fjallar um konur og kvenréttindi. Í samtali við Vísi lýsir hún ógnvænlegum og gríðarlega krefjandi aðstæðum þar sem hún óttast um líf sitt á hverjum degi en heldur ótrauð áfram að flytja fréttir af stöðu mála í landinu hannar og vekja athygli á stöðu kvenna. Ég komst í samband við Adelu í gegnum afganska blaðakonu sem kom til Íslands í sumar með öðru flóttafólki. Við sendumst á í gegnum WhatsApp, en þrátt fyrir þau takmörk sem slíkur samskiptamáti setur, er lítið mál að skynja hjá henni sársauka og ótta en líka mikið hugrekki. Vefur Nimrokh flytur lesendum sínum fréttir af konum og kvenréttindabáráttu. Meðal þess sem Adela hefur fjallað um að undanförnu er sinnaskipti sumra afganskra karlmanna sem hafa breyst í framkomu við eiginkonur sínar eftir að Talibanar tóku við stjórninni.Mynd/Skjáskot Adela byrjar á að segja mér frá Nimrokh. Hún hefur unnið þar í tvö ár. Þau voru bæði með prentútgáfu og vefsíðu, en síðan Talibanar sneru aftur til Kabúl var allt of hættulegt að prenta blaðið og dreifa því. Þau voru áður sjö á ritstjórninni, en eru fjögur eftir, eins og er. „Við erum bara með vefinn núna,“ segir hún. „Við hættum okkur ekki á skrifstofuna og vinnum því heima.“ Ég spyr hvort Talibanar séu að leita sérstaklega að blaðamönnum sem hafi uppi gagnrýni. „Já, og við erum mjög hrædd, en förum afar varlega.“ Hún bætir því við að afganskar konur séu afar hugrakkar og láti ekki bugast þrátt fyrir erfiða stöðu. „Við berjumst gegn hugmyndafræði hryðjuverkamannanna.“ Voru hrædd við bíla Adela var einungis barn að aldri þegar Talibanar voru hraktir frá völdum árið 2001 en man eftir því þegar bandaríski herinn kom. „Ég man aðallega hvað við vorum hrædd við alla bíla því að við óttuðumst að þar færu Talibanar og myndu skipa okkur að setja upp slæðu.“ Adela segir að þó að Talibönum hafi verið steypt á stóli hafi ástandið fyrir síðustu stjórnarskipti ekki verið sem best, enda er feðraveldið afar rótgróið í afgönsku samfélagi. Þrátt fyrir að hún og félagar hennar hafi getað starfað og gefið út hafi trúarleiðtogar og aðrir karlmenn oft ógnað konum sem gerðu sig gildandi og risu upp gegn hefðbundnum siðum. „Við áttum alltaf á hættu að verða fyrir aðkasti eða árás. Það var líka ráðist gegn okkur á samfélagsmiðlum.“ Adela segir að Talibanar leyfi ákveðna fjölmiðla, en í ákveðnum tilgangi. „Þeir reyna að sýnast hófstilltir, því að þeir vita að heimurinn fylgist með.“ Almenningur andsnúinn Talibönum en má sín lítils Ég spyr hana hvort meirihluti hinna almennu borgara í Afganistan séu andsnúnir Talibönum. Afganskar konur létu í sér heyra á götum úti fyrst eftir valdatöku Talibana, en mótmæli voru svo barin niður með harðri hendi.Mynd Adela Azeen Hún svarar því játandi, en telur útilokað að þeir geti risið upp gegn drottnurum sínum. „Nei. Vegna þess að fólkið á ekki vopn. En ég hef séð mótmæli þar eru konur sem eru að krefjast þess að lögbundin réttindi þeirra verði virt.“ Hún bætir við að alþjóðasamfélagið ætti að halda áfram að þrýsta á Talibana að virða réttindi kvenna. Breyttur borgarbragur í Kabúl Hvað varðar hið almenna líf í Kabúl segir hún að ýmislegt hafi breyst. Göturnar séu ekki eins iðandi af mannlífi og áður. Lífið breyttist mikið í Kabúl eftir að Talibanar sneru aftur. Nú er líklegra að konur kjósi frekar að klæða sig í íhaldssamari klæði og fylgi eiginmönnum sínum eða öðrum karlmönnum á götum úti til að verða síður fyrir áreiti af höndum Talibana.Mynd/Adela Azeen „Konum er frjálst að ganga úti á götu, en þær eru kannski ekki í uppáhaldskjólunum sínum. Þeim finnst samt betra að vera í fylgd með eiginmönnum sínum, eða öðrum mönnum, ef að Talibönum dytti í hug að skipta sér af þeim. Margar halda sig líka bara heima og fara ekki út að versla.“ Borgarastyrjöld ekki útilokuð Adela segist vonast til þess að komast brátt úr landi.Mynd/Aðsend Adela segir að suma gruni að borgarastyrjöld gæti brotist út í landinu enn einu sinni, þar sem fyrri valdhafar horfi til þess að snúa aftur til landsins og hrekja Talibana á brott. „En maður veit ekkert hvernig það gæti farið. Svo er eru hryðjuverkamenn frá Daesh (Íslamska ríkinu) líka farnir að láta finna fyrir sér.“ Hún segist aðspurð vonast til þess að komast burt frá Afganistan sem fyrst ásamt fjölskyldu sinni. Hún er ógift en segist trúlofuð góðum manni. „Staða mín og fjölskyldu minnar er alls ekki góð. Við höfum ekki nóg af peningum og erum ekki örugg.“ Enn um sinn bíður Adela þó kúgunarstjórninni byrginn og heldur áfram að skrifa og kalla eftir réttindum kvenna og stúlkna. Afganistan Mannréttindi Jafnréttismál Tengdar fréttir Baráttukona komin til Íslands frá Afganistan: Barnið missti meðvitund í mannþrönginni við flugvöllinn í Kabúl Zeba Sultani er alvön því að þurfa að berjast fyrir sínu. Sem ung stúlka í Afganistan hóf hún skólagöngu sína í laumi, undir fyrri stjórn Talibana, og þó að ástandið hafi skánað á árunum sem frá liðu, fólust margar áskoranir í því að starfa að jafnréttismálum í íhaldssömu samfélagi. 12. október 2021 06:00 Mest lesið Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent Rússar notuðu Brasilíu sem njósnaraverksmiðju Erlent Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Innlent Svona verður Sæbraut í stokki Innlent Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Innlent Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Innlent Einn lést í brunanum á Hjarðarhaga Innlent Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Innlent Alvarlega særður en ekki í lífshættu eftir árás í Úlfarsárdal Innlent Fleiri fréttir Rússar notuðu Brasilíu sem njósnaraverksmiðju Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Banna erlendum nemendum að sækja Harvard Eyðilegging í íbúðahverfi í San Diego eftir að lítil flugvél hrapaði Samþykktu billjóna dollara skattalækkanir og niðurskurð til velferðarmála Norðmaður fékk flutningaskip næstum inn í húsið á meðan hann svaf Tveir ísraelskir sendiráðsstarfmenn skotnir til bana í Washington Íbúar Austur-Grænlands mótmæltu einangrun og pólitísku afskiptaleysi Skutu mann í röngu húsi en brutu ekki af sér Nota lygapróf til að leita lekamanna og refsa þeim Notuðu þúsundir myndavéla til að vakta hergagnaflutninga Sat fyrir forseta Suður-Afríku með ásökunum um þjóðarmorð á hvítum Handtóku unga öfgahægrimenn sem hugðu á hryðjuverk Úkraínskur fyrrverandi embættismaður skotinn til bana í Madrid Norðmenn þurfa að taka tillit til loftslagsáhrifa olíuvinnslunar Dreifing hjálpargagna enn ekki hafin Senda farandfólk frá Asíu til Suður-Súdan Synir El Chapo sagðir hafa myndað afdrífaríkt bandalag Ætlar að eyða mun minna í pólitíkina Hætta viðræðum við Ísrael og boða aðgerðir Evrópuríki leggja refsiaðgerðir á „skuggaflota“ Rússa Fjarlægja höfundarmerkingu einnar frægustu fréttaljósmyndar sögunnar Leiðtogar Bretlands, Frakklands og Kanada hóta aðgerðum gegn Ísrael Sagði „Diddy“ hafa hótað að láta hana hverfa Suðureyjargöng náðu ekki í gegnum Lögþingið Borga fyrir skotfæri til Úkraínu með frystum eigum Rússa „Frábært“ símtal en án niðurstöðu Forsætisráðherra Spánar vill Ísrael í bann frá Eurovision Banna „óæskilega“ starfsemi Amnesty International í Rússlandi Stefnir í baráttu á milli frjálslyndis og íhalds í Póllandi Sjá meira
Fyrir utan almennt ofríki og ofbeldi sem Talibanar fara fram með, hefur staða kvenna og stúlkna stórversnað, enda viðurkenna hinir nýju herrar ekki réttindi þeirra til að stunda vinnu eða sækja sér menntun og þar fram eftir götunum. Þá hefur verið gengið hart gegn fjölmiðlum og fjölmargar fréttir hafa borist af því að blaðamenn séu beittir grófu ofbeldi. Blaðakonan og skáldið Adela Azeen býr í Kabúl. Hún er á þrítugsaldri og hefur síðustu ár skrifað fréttir og pistla fyrir miðilinn Nimrokh sem fjallar um konur og kvenréttindi. Í samtali við Vísi lýsir hún ógnvænlegum og gríðarlega krefjandi aðstæðum þar sem hún óttast um líf sitt á hverjum degi en heldur ótrauð áfram að flytja fréttir af stöðu mála í landinu hannar og vekja athygli á stöðu kvenna. Ég komst í samband við Adelu í gegnum afganska blaðakonu sem kom til Íslands í sumar með öðru flóttafólki. Við sendumst á í gegnum WhatsApp, en þrátt fyrir þau takmörk sem slíkur samskiptamáti setur, er lítið mál að skynja hjá henni sársauka og ótta en líka mikið hugrekki. Vefur Nimrokh flytur lesendum sínum fréttir af konum og kvenréttindabáráttu. Meðal þess sem Adela hefur fjallað um að undanförnu er sinnaskipti sumra afganskra karlmanna sem hafa breyst í framkomu við eiginkonur sínar eftir að Talibanar tóku við stjórninni.Mynd/Skjáskot Adela byrjar á að segja mér frá Nimrokh. Hún hefur unnið þar í tvö ár. Þau voru bæði með prentútgáfu og vefsíðu, en síðan Talibanar sneru aftur til Kabúl var allt of hættulegt að prenta blaðið og dreifa því. Þau voru áður sjö á ritstjórninni, en eru fjögur eftir, eins og er. „Við erum bara með vefinn núna,“ segir hún. „Við hættum okkur ekki á skrifstofuna og vinnum því heima.“ Ég spyr hvort Talibanar séu að leita sérstaklega að blaðamönnum sem hafi uppi gagnrýni. „Já, og við erum mjög hrædd, en förum afar varlega.“ Hún bætir því við að afganskar konur séu afar hugrakkar og láti ekki bugast þrátt fyrir erfiða stöðu. „Við berjumst gegn hugmyndafræði hryðjuverkamannanna.“ Voru hrædd við bíla Adela var einungis barn að aldri þegar Talibanar voru hraktir frá völdum árið 2001 en man eftir því þegar bandaríski herinn kom. „Ég man aðallega hvað við vorum hrædd við alla bíla því að við óttuðumst að þar færu Talibanar og myndu skipa okkur að setja upp slæðu.“ Adela segir að þó að Talibönum hafi verið steypt á stóli hafi ástandið fyrir síðustu stjórnarskipti ekki verið sem best, enda er feðraveldið afar rótgróið í afgönsku samfélagi. Þrátt fyrir að hún og félagar hennar hafi getað starfað og gefið út hafi trúarleiðtogar og aðrir karlmenn oft ógnað konum sem gerðu sig gildandi og risu upp gegn hefðbundnum siðum. „Við áttum alltaf á hættu að verða fyrir aðkasti eða árás. Það var líka ráðist gegn okkur á samfélagsmiðlum.“ Adela segir að Talibanar leyfi ákveðna fjölmiðla, en í ákveðnum tilgangi. „Þeir reyna að sýnast hófstilltir, því að þeir vita að heimurinn fylgist með.“ Almenningur andsnúinn Talibönum en má sín lítils Ég spyr hana hvort meirihluti hinna almennu borgara í Afganistan séu andsnúnir Talibönum. Afganskar konur létu í sér heyra á götum úti fyrst eftir valdatöku Talibana, en mótmæli voru svo barin niður með harðri hendi.Mynd Adela Azeen Hún svarar því játandi, en telur útilokað að þeir geti risið upp gegn drottnurum sínum. „Nei. Vegna þess að fólkið á ekki vopn. En ég hef séð mótmæli þar eru konur sem eru að krefjast þess að lögbundin réttindi þeirra verði virt.“ Hún bætir við að alþjóðasamfélagið ætti að halda áfram að þrýsta á Talibana að virða réttindi kvenna. Breyttur borgarbragur í Kabúl Hvað varðar hið almenna líf í Kabúl segir hún að ýmislegt hafi breyst. Göturnar séu ekki eins iðandi af mannlífi og áður. Lífið breyttist mikið í Kabúl eftir að Talibanar sneru aftur. Nú er líklegra að konur kjósi frekar að klæða sig í íhaldssamari klæði og fylgi eiginmönnum sínum eða öðrum karlmönnum á götum úti til að verða síður fyrir áreiti af höndum Talibana.Mynd/Adela Azeen „Konum er frjálst að ganga úti á götu, en þær eru kannski ekki í uppáhaldskjólunum sínum. Þeim finnst samt betra að vera í fylgd með eiginmönnum sínum, eða öðrum mönnum, ef að Talibönum dytti í hug að skipta sér af þeim. Margar halda sig líka bara heima og fara ekki út að versla.“ Borgarastyrjöld ekki útilokuð Adela segist vonast til þess að komast brátt úr landi.Mynd/Aðsend Adela segir að suma gruni að borgarastyrjöld gæti brotist út í landinu enn einu sinni, þar sem fyrri valdhafar horfi til þess að snúa aftur til landsins og hrekja Talibana á brott. „En maður veit ekkert hvernig það gæti farið. Svo er eru hryðjuverkamenn frá Daesh (Íslamska ríkinu) líka farnir að láta finna fyrir sér.“ Hún segist aðspurð vonast til þess að komast burt frá Afganistan sem fyrst ásamt fjölskyldu sinni. Hún er ógift en segist trúlofuð góðum manni. „Staða mín og fjölskyldu minnar er alls ekki góð. Við höfum ekki nóg af peningum og erum ekki örugg.“ Enn um sinn bíður Adela þó kúgunarstjórninni byrginn og heldur áfram að skrifa og kalla eftir réttindum kvenna og stúlkna.
Afganistan Mannréttindi Jafnréttismál Tengdar fréttir Baráttukona komin til Íslands frá Afganistan: Barnið missti meðvitund í mannþrönginni við flugvöllinn í Kabúl Zeba Sultani er alvön því að þurfa að berjast fyrir sínu. Sem ung stúlka í Afganistan hóf hún skólagöngu sína í laumi, undir fyrri stjórn Talibana, og þó að ástandið hafi skánað á árunum sem frá liðu, fólust margar áskoranir í því að starfa að jafnréttismálum í íhaldssömu samfélagi. 12. október 2021 06:00 Mest lesið Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent Rússar notuðu Brasilíu sem njósnaraverksmiðju Erlent Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Innlent Svona verður Sæbraut í stokki Innlent Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Innlent Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Innlent Einn lést í brunanum á Hjarðarhaga Innlent Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Innlent Alvarlega særður en ekki í lífshættu eftir árás í Úlfarsárdal Innlent Fleiri fréttir Rússar notuðu Brasilíu sem njósnaraverksmiðju Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Banna erlendum nemendum að sækja Harvard Eyðilegging í íbúðahverfi í San Diego eftir að lítil flugvél hrapaði Samþykktu billjóna dollara skattalækkanir og niðurskurð til velferðarmála Norðmaður fékk flutningaskip næstum inn í húsið á meðan hann svaf Tveir ísraelskir sendiráðsstarfmenn skotnir til bana í Washington Íbúar Austur-Grænlands mótmæltu einangrun og pólitísku afskiptaleysi Skutu mann í röngu húsi en brutu ekki af sér Nota lygapróf til að leita lekamanna og refsa þeim Notuðu þúsundir myndavéla til að vakta hergagnaflutninga Sat fyrir forseta Suður-Afríku með ásökunum um þjóðarmorð á hvítum Handtóku unga öfgahægrimenn sem hugðu á hryðjuverk Úkraínskur fyrrverandi embættismaður skotinn til bana í Madrid Norðmenn þurfa að taka tillit til loftslagsáhrifa olíuvinnslunar Dreifing hjálpargagna enn ekki hafin Senda farandfólk frá Asíu til Suður-Súdan Synir El Chapo sagðir hafa myndað afdrífaríkt bandalag Ætlar að eyða mun minna í pólitíkina Hætta viðræðum við Ísrael og boða aðgerðir Evrópuríki leggja refsiaðgerðir á „skuggaflota“ Rússa Fjarlægja höfundarmerkingu einnar frægustu fréttaljósmyndar sögunnar Leiðtogar Bretlands, Frakklands og Kanada hóta aðgerðum gegn Ísrael Sagði „Diddy“ hafa hótað að láta hana hverfa Suðureyjargöng náðu ekki í gegnum Lögþingið Borga fyrir skotfæri til Úkraínu með frystum eigum Rússa „Frábært“ símtal en án niðurstöðu Forsætisráðherra Spánar vill Ísrael í bann frá Eurovision Banna „óæskilega“ starfsemi Amnesty International í Rússlandi Stefnir í baráttu á milli frjálslyndis og íhalds í Póllandi Sjá meira
Baráttukona komin til Íslands frá Afganistan: Barnið missti meðvitund í mannþrönginni við flugvöllinn í Kabúl Zeba Sultani er alvön því að þurfa að berjast fyrir sínu. Sem ung stúlka í Afganistan hóf hún skólagöngu sína í laumi, undir fyrri stjórn Talibana, og þó að ástandið hafi skánað á árunum sem frá liðu, fólust margar áskoranir í því að starfa að jafnréttismálum í íhaldssömu samfélagi. 12. október 2021 06:00