Að kjósa framtíð Snæbjörn Guðmundsson skrifar 8. september 2021 10:00 Hinn 9. ágúst síðastliðinn kom út drungaleg loftslagsskýrsla á vegum Sameinuðu þjóðanna. António Guterres, aðalframkvæmdastjóri samtakanna, lýsti henni sem „rauðri viðvörun“ fyrir mannkynið; ef blaðinu yrði ekki strax snúið við væru milljarðar manna í bráðri hættu af völdum óafturkræfra loftslagsbreytinga. Stór orð en fyllilega réttlætanleg. Ástæður og afleiðingar loftslagsbreytinga hafa verið kunnar í áratugi án þess að til nokkurra raunverulegra aðgerða hafi verið gripið. Á Íslandi hafa loftslags- og umhverfismál hingað til vart ratað á blað sem aðalatriði í kosningum. Sagan mun ekki fara fögrum orðum um þær kynslóðir sem kjósa að hunsa áfram þessi allra mikilvægustu mál okkar tíma. Við höfum enn tíma en núna er að renna upp síðasta augnablik mannkyns til að sveigja af óheillabraut loftslagshamfara, þaðan sem ekki verður aftur snúið. Sem betur fer eru nú flokkar á nánast öllu rófi íslenskra stjórnmála sem átta sig á því að loftslags- og umhverfismál varða grunnstoðir samfélagsins. Fyrir komandi kosningar ætti því fyrst og fremst að skipta flokkum eftir viðhorfi og stefnu í þessum málum. Aðrir hefðbundnir ásar stjórnmálanna, þar sem flokkum er til dæmis skipt til vinstri eða hægri, fylgja þar á eftir. Framtíðarhorfur í umhverfismálum eru einfaldlega svo uggvænlegar að án róttækra viðhorfsbreytinga og aðgerða þegar í stað munu hefðbundnir ásar stjórnmálanna hvort eð er litlu skipta þegar undirstöðum samfélagsins verður kippt undan okkur. Í þessu ljósi er það hlutverk okkar kjósenda að þrýsta strax á og gera umhverfis- og loftslagsmál að forgangsatriði í kosningunum sem fram undan eru. Eina leiðin til þess er að styðja opinberlega og kjósa flokka sem tekið hafa þessi mál upp á sína arma. Í einkunnagjöf Ungra umhverfissinna á solin2021.is sést hvernig umhverfismál birtast í stefnuskrám flokkanna sem nú bjóða fram til Alþingis. Þá má á síðunni egkys.is kynnast áherslum stjórnmálaflokka í umhverfismálum og hvernig þeir nálgast náttúru- og loftslagsmál, meðal annars í svörum þeirra í Kosningavitanum. Greinar sem ritaðar hafa verið af frambjóðendum og viðtöl við þá gefa einnig býsna skýra mynd af því hvernig framboð til Alþingis skiptast skýrt og greinilega í tvær andstæðar blokkir í umhverfismálum. Annars vegar eru það flokkar sem eru framsýnir og þora að horfast í augu við það öngstræti sem blasir við mannkyninu, stöðu sem krefst algjörrar stefnubreytingar. Andstætt þessum flokkum eru hinir sem afneita vandamálinu, vinna jafnvel beinlínis gegn framtíð þeirra ungu og ófæddu kynslóða sem munu þurfa að takast á við nánast óyfirstíganleg vandamál ef ekki verður sveigt af braut nú þegar. Þegar litið er yfir sviðið með heildstæðum og raunsæjum hætti skiptast þeir tíu flokkar sem bjóða fram í komandi kosningum í tvo nánast andstæða hópa í umhverfis- og loftslagsmálum: * Framsýnu flokkarnir fimm, „umhverfisblokkin“ svokallaða: Píratar, Samfylkingin, Sósíalistaflokkurinn, Viðreisn og Vinstrihreyfingin - grænt framboð. * Afturhaldssömu flokkarnir fimm: Flokkur fólksins, Framsóknarflokkurinn, Frjálslyndi lýðræðisflokkurinn, Miðflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn. Þetta er einfalt, trúverðugt og hlutlaust mat, byggt á stefnuskrám, framsetningu hvers flokks um sig og málflutningi frambjóðenda líkt og fyrr er rakið. Framsýnu flokkarnir fimm, sem eru þó margs konar og afar ólíkir innbyrðis hvað varðar mismunandi áherslur í umhverfismálum og önnur stefnumál, eiga það allir sameiginlegt að ræða endurtekið og opinskátt um umhverfismál, leggja áherslu á mikilvægi þeirra í stefnuskrám og hvetja til þess að fumlaust verði brugðist við loftslagsvánni. Afturhaldssömu flokkarnir ræða lítið eða helst ekki umhverfismál nema í besta falli til málamynda, gera lítið úr loftslagsvánni og leggja varla eða alls ekki til að framlög til loftslagsbaráttunnar verði aukin. Í huga greinarhöfundar er það skýlaus skylda núlifandi kynslóða að kjósa sér fulltrúa sem hugsa til nálægrar og fjarlægrar framtíðar, með náttúruna og velferð mannkyns alls staðar á jörðu í fyrirrúmi. Við stöndum á krossgötum og það verður sífellt erfiðara að snúa við blaðinu í umhverfismálum. Ef ekkert verður að gert blasa óviðráðanlegar loftslagshamfarir við. Loftslagsmál og náttúruvernd eru því algjört höfuðatriði í kosningunum fram undan. Óháð því hvar kjósendur standa að öðru leyti í litrófi stjórnmálanna er það skylda okkar að kjósa einhvern þeirra fimm flokka sem tilheyra umhverfisblokkinni. Atkvæði til hinna, þeirra flokka sem hafna stefnubreytingum í umhverfismálum eða láta sér fátt um finnast, er atkvæði gegn bjartari og lífvænlegri framtíð barnanna okkar. Með hverju atkvæði sem er greitt einhverjum af umhverfisflokkunum fimm eru skýr skilaboð send um að bregðast þurfi tafarlaust við loftslagsvánni. Um leið eru það skilaboð til yngri kynslóða um að þær skipti máli. Höfundur er jarðfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Alþingiskosningar 2021 Loftslagsmál Skoðun: Kosningar 2021 Snæbjörn Guðmundsson Mest lesið Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Halldór 4. 10. 2025 Halldór Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Skoðun Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Sjá meira
Hinn 9. ágúst síðastliðinn kom út drungaleg loftslagsskýrsla á vegum Sameinuðu þjóðanna. António Guterres, aðalframkvæmdastjóri samtakanna, lýsti henni sem „rauðri viðvörun“ fyrir mannkynið; ef blaðinu yrði ekki strax snúið við væru milljarðar manna í bráðri hættu af völdum óafturkræfra loftslagsbreytinga. Stór orð en fyllilega réttlætanleg. Ástæður og afleiðingar loftslagsbreytinga hafa verið kunnar í áratugi án þess að til nokkurra raunverulegra aðgerða hafi verið gripið. Á Íslandi hafa loftslags- og umhverfismál hingað til vart ratað á blað sem aðalatriði í kosningum. Sagan mun ekki fara fögrum orðum um þær kynslóðir sem kjósa að hunsa áfram þessi allra mikilvægustu mál okkar tíma. Við höfum enn tíma en núna er að renna upp síðasta augnablik mannkyns til að sveigja af óheillabraut loftslagshamfara, þaðan sem ekki verður aftur snúið. Sem betur fer eru nú flokkar á nánast öllu rófi íslenskra stjórnmála sem átta sig á því að loftslags- og umhverfismál varða grunnstoðir samfélagsins. Fyrir komandi kosningar ætti því fyrst og fremst að skipta flokkum eftir viðhorfi og stefnu í þessum málum. Aðrir hefðbundnir ásar stjórnmálanna, þar sem flokkum er til dæmis skipt til vinstri eða hægri, fylgja þar á eftir. Framtíðarhorfur í umhverfismálum eru einfaldlega svo uggvænlegar að án róttækra viðhorfsbreytinga og aðgerða þegar í stað munu hefðbundnir ásar stjórnmálanna hvort eð er litlu skipta þegar undirstöðum samfélagsins verður kippt undan okkur. Í þessu ljósi er það hlutverk okkar kjósenda að þrýsta strax á og gera umhverfis- og loftslagsmál að forgangsatriði í kosningunum sem fram undan eru. Eina leiðin til þess er að styðja opinberlega og kjósa flokka sem tekið hafa þessi mál upp á sína arma. Í einkunnagjöf Ungra umhverfissinna á solin2021.is sést hvernig umhverfismál birtast í stefnuskrám flokkanna sem nú bjóða fram til Alþingis. Þá má á síðunni egkys.is kynnast áherslum stjórnmálaflokka í umhverfismálum og hvernig þeir nálgast náttúru- og loftslagsmál, meðal annars í svörum þeirra í Kosningavitanum. Greinar sem ritaðar hafa verið af frambjóðendum og viðtöl við þá gefa einnig býsna skýra mynd af því hvernig framboð til Alþingis skiptast skýrt og greinilega í tvær andstæðar blokkir í umhverfismálum. Annars vegar eru það flokkar sem eru framsýnir og þora að horfast í augu við það öngstræti sem blasir við mannkyninu, stöðu sem krefst algjörrar stefnubreytingar. Andstætt þessum flokkum eru hinir sem afneita vandamálinu, vinna jafnvel beinlínis gegn framtíð þeirra ungu og ófæddu kynslóða sem munu þurfa að takast á við nánast óyfirstíganleg vandamál ef ekki verður sveigt af braut nú þegar. Þegar litið er yfir sviðið með heildstæðum og raunsæjum hætti skiptast þeir tíu flokkar sem bjóða fram í komandi kosningum í tvo nánast andstæða hópa í umhverfis- og loftslagsmálum: * Framsýnu flokkarnir fimm, „umhverfisblokkin“ svokallaða: Píratar, Samfylkingin, Sósíalistaflokkurinn, Viðreisn og Vinstrihreyfingin - grænt framboð. * Afturhaldssömu flokkarnir fimm: Flokkur fólksins, Framsóknarflokkurinn, Frjálslyndi lýðræðisflokkurinn, Miðflokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn. Þetta er einfalt, trúverðugt og hlutlaust mat, byggt á stefnuskrám, framsetningu hvers flokks um sig og málflutningi frambjóðenda líkt og fyrr er rakið. Framsýnu flokkarnir fimm, sem eru þó margs konar og afar ólíkir innbyrðis hvað varðar mismunandi áherslur í umhverfismálum og önnur stefnumál, eiga það allir sameiginlegt að ræða endurtekið og opinskátt um umhverfismál, leggja áherslu á mikilvægi þeirra í stefnuskrám og hvetja til þess að fumlaust verði brugðist við loftslagsvánni. Afturhaldssömu flokkarnir ræða lítið eða helst ekki umhverfismál nema í besta falli til málamynda, gera lítið úr loftslagsvánni og leggja varla eða alls ekki til að framlög til loftslagsbaráttunnar verði aukin. Í huga greinarhöfundar er það skýlaus skylda núlifandi kynslóða að kjósa sér fulltrúa sem hugsa til nálægrar og fjarlægrar framtíðar, með náttúruna og velferð mannkyns alls staðar á jörðu í fyrirrúmi. Við stöndum á krossgötum og það verður sífellt erfiðara að snúa við blaðinu í umhverfismálum. Ef ekkert verður að gert blasa óviðráðanlegar loftslagshamfarir við. Loftslagsmál og náttúruvernd eru því algjört höfuðatriði í kosningunum fram undan. Óháð því hvar kjósendur standa að öðru leyti í litrófi stjórnmálanna er það skylda okkar að kjósa einhvern þeirra fimm flokka sem tilheyra umhverfisblokkinni. Atkvæði til hinna, þeirra flokka sem hafna stefnubreytingum í umhverfismálum eða láta sér fátt um finnast, er atkvæði gegn bjartari og lífvænlegri framtíð barnanna okkar. Með hverju atkvæði sem er greitt einhverjum af umhverfisflokkunum fimm eru skýr skilaboð send um að bregðast þurfi tafarlaust við loftslagsvánni. Um leið eru það skilaboð til yngri kynslóða um að þær skipti máli. Höfundur er jarðfræðingur.
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar