Brjóstagjöf - vitundarvakning um áhrif tunguhafta Júlíana Magnúsdóttir og Sonja Magnúsdóttir skrifa 20. ágúst 2021 10:31 Undanfarin ár hefur orðið mikil vitundarvakning um áhrif tunguhafta á almenna heilsu. Með aukinni vitneskju leita foreldrar í auknum mæli eftir aðstoð ef brjóstagjöf gengur ekki sem skildi, ef barn á erfitt með að meðhöndla mat eða á í erfiðleikum með framburð. Fullorðnir einstaklingar leita sér aðstoðar ef þeir m.a. þjást af kæfisvefni, tíðum höfuðverkjum og fleiri kvillum. Tunguhaft getur haft áhrif á rétta hvíldarstöðu tungunnar, sem aftur hefur áhrif á vöxt og þroska andlitsbeina hjá börnum, á svefn, tennur og öndun (munnöndun vs neföndun) Við erum öll með tunguband undir miðri tungunni. Þegar þetta band er stutt, stíft, þykkt eða jafnvel eins og Eiffel-turninn í laginu og það heftir hreyfigetu tungunnar tölum við um tunguhaft. Þegar vefur er vel sjáanlegur undir tungunni er talað um fremra tunguhaft. Það hefur áhrif á hreyfanleika fremri hluta tungunnar. Það er hins vegar aftara tunguhaft sem hefur mest áhrif á ungbörn því rannsóknir sýna að það eru ölduhreyfingar um miðbik tungunnar sem skipta mestu máli til að draga til sín mjólk úr brjósti eða pela. Því skiptir máli að barnið geti lyft þeim hluta tungunnar. Aftara haft sést ekki með berum augum og því líklegt að það fari fram hjá þeim sem skoðar, hafi viðkomandi ekki vitneskju um hvernig á að skoða það. Tunguhaft er ekki eitthvað tískufyrirbrigði. Í sögulegu samhengi eru fyrstu heimildir um tunguhaft frá því á 3. öld fyrir Krist og fyrstu heimildir um aðgerð á tunguhafti frá 7. öld eftir Krist. 1794 er ártal sem kemur upp þegar spurt er um sögu tunguhafts í leitarvél. Þar kemur m.a. fram að ljósmæður hafi alltaf passað upp á að hafa langa nögl á litla fingri til að ,,skera” á tunguhaft hjá nýfæddu barni. Sem betur fer eru áhöldin orðin nútímavæddari en ýmist eru notuð skæri, skorið á með hníf eða notaður ,,leiser“. Brjóstagjöf er náttúruleg leið til að næra barn og byggir á eðlilegu samspili milli framleiðslu brjóstamjólkur og sogi og öðrum viðbrögðum sem ungbörn fæðast með. Stundum gengur brjóstagjöf illa og eru þá brjóstagjafaráðgjafar eða talmeinafræðingar með sérhæfingu í fæðuinntöku kallaðir til ráðgjafar. Talfæraskoðun er gerð þar sem m.a. er horft eftir frávikum í munni ásamt mati á hreyfifærni tungunnar til að fullvissa sé um að barn sé að beita tungunni rétt til að draga fram mjólk úr brjóstinu. Einkenni sem gefa til kynna að rangt sog sé viðhaft eru m.a. kveisa og mikið loft, sem lýsir sér í bakflæðilíkum einkennum hjá barni og sár og stíflur hjá móður. Inngripin hafa hingað til verið lyf og notkun hjálpartækja eins og Mexíkóhatts, sem koma ekki í veg fyrir rót vandans, grip og sog barns verður ekki lagað með þeim. Skv. rannsóknum er tíðni tunguhafta hjá nýfæddum börnum 4-10%. Þeir sérfræðingar, sem vinna með þetta fyrirbæri daglega, vilja þó meina að tíðnin sé mun hærri. Rannsóknum á áhrifum tunguhafta fer fjölgandi, sérstaklega í ljósi þess að tunguhaft hefur ekki eingöngu áhrif á fæðuinntöku barna heldur getur það einnig haft áhrif á svefn bæði barna og fullorðinna, sem hefur ýmiskonar afleidd áhrif. Hafa ber í huga að allar rannsóknir byrja á sérfræðiáliti og væntingum skjólstæðingsins til þess. Nýjustu rannsóknirnar á tunguhöftum og áhrif þeirra fjalla einmitt um brjóstagjöf og bakflæði og hvernig tungustaða getur gefið vísbendingar um tunguhaft og er ný rannsókn undir stjórn bandaríska háls-, nef- og eyrnalæknisins, dr. Bobby Gaheri um áhrif aftara tungubands á brjóstagjöf væntanleg. Eins og fram kemur í upphafi hefur orðið mikil vitundarvakning á meðal foreldra um áhrif tungu- og varahafta en því miður eru þeir færri sérfræðingarnir, sem hafa ,,sérhæfingu“ í að losa um stíft tunguband. Það eru þó nokkrir í röðum talmeinafræðinga, brjóstagjafaráðgjafa, tannlækna, hnykkjara og háls-, nef- og eyrnalækna sem hafa aflað sér aukinnar þekkingar á tunguhöftum og áhrifum þeirra og nokkurs konar teymisvinna hefur verið í mótun. Þessi samvinna hefur gengið vel, foreldrar hafa fengið góða fræðslu um undirbúning fyrir íhlutun og skjólstæðingi fylgt eftir í einhverjar vikur eftir íhlutun og hann fengið bót sinna mála. Hingað til hafa Sjúkratryggingar Íslands (SÍ) niðurgreitt þessa íhlutun en nú er svo komið að stofnunin ætlar að hætta að taka þátt í þessum aðgerðum að tilskipan embættis landlæknis. Ástæðan er m.a. sögð vera mikil fjölgun á ,,óþarfa“ aðgerðum! ,,Óþarfa“ aðgerðum svo að tungan geti sinnt hlutverki sínu... Hlutverk tungunnar er vanmetið þegar kemur að vexti og þroska andlitsbeina, þegar kemur að beinum og heilbrigðum tönnum, þegar kemur að öndun, svefni o.fl., o.fl. Það skiptir máli að tungan komist upp í góminn í hvíldarstöðu, sem gerist ekki þegar hún er fjötruð við munnbotninn. Þetta finnst okkur vera sorgleg þróun þar sem fjöldi barna og foreldra hafa öðlast ,,nýtt líf“ eftir að barnið fór að nærast og sofa eftir íhlutun á stífu tungubandi og rannsóknir segja okkur að fjöldi barna á eftir að þurfa á þessari íhlutun að halda til að nærast og sofa. Þessi ákvörðun SÍ yrði til þess að ekki aðeins þyrftu foreldrar að ganga á milli lækna í leit að svörum fyrir vansæl börn sem nærast ekki heldur þurfa þeir þá líka að leggja út fyrir íhlutuninni. Þetta er líka sorgleg þróun þar sem verið er að ráðast að sérhæfingu þeirra sérfræðinga sem hafa lagt út tíma og fjármuni til að auka við þekkingu sína á þessu sviði. Að taka ákvörðun um að fella niður niðurgreiðslu á mjög svo þarfri aðgerð hjá börnum á öllum aldri, aðgerð sem er læknisfræðilega nauðsynleg í flestum tilfellum, ýtir undir mismunun á fjölskyldum eftir efnahag og lýsir vanþekkingu á málinu. Við skorum því á embætti landlæknis til að endurskoða stöðuna og kynna sér málið betur, því íhlutun á tunguhafti á yngri árum getur sparað kerfinu þegar til lengri tíma er litið. Júlíana Magnúsdóttir, hjúkrunarfræðingur og brjóstagjafaráðgjafi IBCLC Sonja Magnúsdóttir, talmeinafræðingur, M.A., CCC-SLP Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Undanfarin ár hefur orðið mikil vitundarvakning um áhrif tunguhafta á almenna heilsu. Með aukinni vitneskju leita foreldrar í auknum mæli eftir aðstoð ef brjóstagjöf gengur ekki sem skildi, ef barn á erfitt með að meðhöndla mat eða á í erfiðleikum með framburð. Fullorðnir einstaklingar leita sér aðstoðar ef þeir m.a. þjást af kæfisvefni, tíðum höfuðverkjum og fleiri kvillum. Tunguhaft getur haft áhrif á rétta hvíldarstöðu tungunnar, sem aftur hefur áhrif á vöxt og þroska andlitsbeina hjá börnum, á svefn, tennur og öndun (munnöndun vs neföndun) Við erum öll með tunguband undir miðri tungunni. Þegar þetta band er stutt, stíft, þykkt eða jafnvel eins og Eiffel-turninn í laginu og það heftir hreyfigetu tungunnar tölum við um tunguhaft. Þegar vefur er vel sjáanlegur undir tungunni er talað um fremra tunguhaft. Það hefur áhrif á hreyfanleika fremri hluta tungunnar. Það er hins vegar aftara tunguhaft sem hefur mest áhrif á ungbörn því rannsóknir sýna að það eru ölduhreyfingar um miðbik tungunnar sem skipta mestu máli til að draga til sín mjólk úr brjósti eða pela. Því skiptir máli að barnið geti lyft þeim hluta tungunnar. Aftara haft sést ekki með berum augum og því líklegt að það fari fram hjá þeim sem skoðar, hafi viðkomandi ekki vitneskju um hvernig á að skoða það. Tunguhaft er ekki eitthvað tískufyrirbrigði. Í sögulegu samhengi eru fyrstu heimildir um tunguhaft frá því á 3. öld fyrir Krist og fyrstu heimildir um aðgerð á tunguhafti frá 7. öld eftir Krist. 1794 er ártal sem kemur upp þegar spurt er um sögu tunguhafts í leitarvél. Þar kemur m.a. fram að ljósmæður hafi alltaf passað upp á að hafa langa nögl á litla fingri til að ,,skera” á tunguhaft hjá nýfæddu barni. Sem betur fer eru áhöldin orðin nútímavæddari en ýmist eru notuð skæri, skorið á með hníf eða notaður ,,leiser“. Brjóstagjöf er náttúruleg leið til að næra barn og byggir á eðlilegu samspili milli framleiðslu brjóstamjólkur og sogi og öðrum viðbrögðum sem ungbörn fæðast með. Stundum gengur brjóstagjöf illa og eru þá brjóstagjafaráðgjafar eða talmeinafræðingar með sérhæfingu í fæðuinntöku kallaðir til ráðgjafar. Talfæraskoðun er gerð þar sem m.a. er horft eftir frávikum í munni ásamt mati á hreyfifærni tungunnar til að fullvissa sé um að barn sé að beita tungunni rétt til að draga fram mjólk úr brjóstinu. Einkenni sem gefa til kynna að rangt sog sé viðhaft eru m.a. kveisa og mikið loft, sem lýsir sér í bakflæðilíkum einkennum hjá barni og sár og stíflur hjá móður. Inngripin hafa hingað til verið lyf og notkun hjálpartækja eins og Mexíkóhatts, sem koma ekki í veg fyrir rót vandans, grip og sog barns verður ekki lagað með þeim. Skv. rannsóknum er tíðni tunguhafta hjá nýfæddum börnum 4-10%. Þeir sérfræðingar, sem vinna með þetta fyrirbæri daglega, vilja þó meina að tíðnin sé mun hærri. Rannsóknum á áhrifum tunguhafta fer fjölgandi, sérstaklega í ljósi þess að tunguhaft hefur ekki eingöngu áhrif á fæðuinntöku barna heldur getur það einnig haft áhrif á svefn bæði barna og fullorðinna, sem hefur ýmiskonar afleidd áhrif. Hafa ber í huga að allar rannsóknir byrja á sérfræðiáliti og væntingum skjólstæðingsins til þess. Nýjustu rannsóknirnar á tunguhöftum og áhrif þeirra fjalla einmitt um brjóstagjöf og bakflæði og hvernig tungustaða getur gefið vísbendingar um tunguhaft og er ný rannsókn undir stjórn bandaríska háls-, nef- og eyrnalæknisins, dr. Bobby Gaheri um áhrif aftara tungubands á brjóstagjöf væntanleg. Eins og fram kemur í upphafi hefur orðið mikil vitundarvakning á meðal foreldra um áhrif tungu- og varahafta en því miður eru þeir færri sérfræðingarnir, sem hafa ,,sérhæfingu“ í að losa um stíft tunguband. Það eru þó nokkrir í röðum talmeinafræðinga, brjóstagjafaráðgjafa, tannlækna, hnykkjara og háls-, nef- og eyrnalækna sem hafa aflað sér aukinnar þekkingar á tunguhöftum og áhrifum þeirra og nokkurs konar teymisvinna hefur verið í mótun. Þessi samvinna hefur gengið vel, foreldrar hafa fengið góða fræðslu um undirbúning fyrir íhlutun og skjólstæðingi fylgt eftir í einhverjar vikur eftir íhlutun og hann fengið bót sinna mála. Hingað til hafa Sjúkratryggingar Íslands (SÍ) niðurgreitt þessa íhlutun en nú er svo komið að stofnunin ætlar að hætta að taka þátt í þessum aðgerðum að tilskipan embættis landlæknis. Ástæðan er m.a. sögð vera mikil fjölgun á ,,óþarfa“ aðgerðum! ,,Óþarfa“ aðgerðum svo að tungan geti sinnt hlutverki sínu... Hlutverk tungunnar er vanmetið þegar kemur að vexti og þroska andlitsbeina, þegar kemur að beinum og heilbrigðum tönnum, þegar kemur að öndun, svefni o.fl., o.fl. Það skiptir máli að tungan komist upp í góminn í hvíldarstöðu, sem gerist ekki þegar hún er fjötruð við munnbotninn. Þetta finnst okkur vera sorgleg þróun þar sem fjöldi barna og foreldra hafa öðlast ,,nýtt líf“ eftir að barnið fór að nærast og sofa eftir íhlutun á stífu tungubandi og rannsóknir segja okkur að fjöldi barna á eftir að þurfa á þessari íhlutun að halda til að nærast og sofa. Þessi ákvörðun SÍ yrði til þess að ekki aðeins þyrftu foreldrar að ganga á milli lækna í leit að svörum fyrir vansæl börn sem nærast ekki heldur þurfa þeir þá líka að leggja út fyrir íhlutuninni. Þetta er líka sorgleg þróun þar sem verið er að ráðast að sérhæfingu þeirra sérfræðinga sem hafa lagt út tíma og fjármuni til að auka við þekkingu sína á þessu sviði. Að taka ákvörðun um að fella niður niðurgreiðslu á mjög svo þarfri aðgerð hjá börnum á öllum aldri, aðgerð sem er læknisfræðilega nauðsynleg í flestum tilfellum, ýtir undir mismunun á fjölskyldum eftir efnahag og lýsir vanþekkingu á málinu. Við skorum því á embætti landlæknis til að endurskoða stöðuna og kynna sér málið betur, því íhlutun á tunguhafti á yngri árum getur sparað kerfinu þegar til lengri tíma er litið. Júlíana Magnúsdóttir, hjúkrunarfræðingur og brjóstagjafaráðgjafi IBCLC Sonja Magnúsdóttir, talmeinafræðingur, M.A., CCC-SLP
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun