Uppgreiðslugjald ÍL-sjóðs og fyrning Sævar Þór Jónsson skrifar 12. desember 2020 14:00 Þann 4. desember síðastliðinn féll dómur í héraðsdómi Reykjavíkur í máli hjóna gegn ÍL-sjóði, áður Íbúðalánasjóði, vegna ólögmæts uppgreiðslugjalds. Komst héraðsdómur Reykjavíkur, sem var fjölskipaður í málinu, að því að svokallað uppgreiðslugjald, sem Íbúðalánasjóður krafði þá sem greiddu upp ákveðin lán sem tekin voru hjá sjóðnum, væri ólöglegt. Uppgreiðslugjaldið má rekja til þess að tvær tegundir lána hafi staðið lántakendum til boða á tímabilinu 2005 til 2013. Annars vegar var um að ræða lán á hærri vöxtum, sem lántakendur gátu borgað hraðar upp, með því að leggja inn á höfuðstól lánsins, án aukakostnaðar. Hins vegar var um að ræða lán á lægri vöxtum með engri heimild til uppgreiðslu. Þannig gæti fólk kosið hagstæðari vexti með því að afsala sér heimild til uppgreiðslu lánsins. Varðandi hinn seinni lán gat ráðherra samt sem áður ákveðið að þeir sem hefðu afsalað sér réttinum til uppgreiðslu gætu greitt hraðar upp lánin gegn þóknun sem ákveðin væri með reglugerð. Skyldi sú þóknun aldrei nema hærri fjárhæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns. Á grundvelli þessarar lagaheimildar setti ráðherra síðan reglugerð. Í þeirri reglugerð var ákvæði sem tók til þeirrar þóknunar sem Íbúðalánasjóður gæti áskilið sér vegna uppgreiðslu síðar nefndu lánanna sem héraðsdómur hefur nú dæmt ólögmæta. Þannig hafi þóknunin numið mun hærri upphæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns og hefði þar af leiðandi ekki næga stoð í lögum. Engu að síður hafa 6.379 slík lán verið greidd upp á tímabilinu 2008-2018, á grundvelli þessarar heimildar, en ekki liggja fyrir opinberar upplýsingar um hversu mörg slík lán voru greidd upp á árunum 2019 og 2020. Ljóst er að dómurinn hefur mest áhrif á þá sem þegar hafa greitt upp lán sín og borgað þessa þóknun en vissulega vekur þetta jafnframt upp spurningar þeirra sem ekki greiddu upp lán sín og þá sem eiga enn inni slík lán sem um er rætt Við áfrýjun dómsins til Landsréttar af hálfu stjórnvalda vakna því eðlilega spurningar hjá þeim sem greitt hafa upp sín lán um réttarstöðu sína. Þar sem dóminum hefur verið áfrýjað sitja nú eftir mikill fjöldi einstaklinga sem þegar hefur greitt upp lán án þess að vita hvort þeir eigi endurkröfu á hendur stjórnvöldum vegna ólögmætu gjaldtökunnar sem staðfest var með héraðsdómi. Þar sem málinu hefur nú verið áfrýjað er alls óljóst hvenær endanleg niðurstaða fæst í málið og að öllum líkindum langt þangað til. Því er eðlilegt að spurja sig, hvað verður um þá sem greiddu uppgreiðslugjaldið á sínum tíma og hvernig geta þeir brugðist við? Lög um fyrningu kröfuréttinda nr. 150/2007 tóku gildi 1. janúar 2008. Samkvæmt 3. gr. laganna fyrnist almenn krafa á fjórum árum. ? Auðséð er að stór hópur af fólki hefur verið hlunnfarinn af stjórnvöldum um gríðarlega háar upphæðir, verði dómurinn staðfestur. Enn væri þó mikill fjöldi manna sem ættu rétt á endurgreiðslu. Þá vaknar sú spurning hvort að regla 10. gr. fyrningarlaganna um viðbótarfrest komi til greina. Ný og endurorðuð regla var sett með ákvæði 10. gr. fyrningarlaga nr. 150/2007. Kemur nú fram að skorti kröfuhafa nauðsynlega vitneskju um kröfuna eða skuldarann hafi hann ár frá því að hann fékk þessa vitneskju til að aðhafast eitthvað varðandi kröfuna sína. Stóra spurningin er hvort að ákvæðið eigi við í tilfelli þeirra sem greitt hafa ólöglega uppgreiðslugjaldið frá árinu 2008. Ef svo er, hvenær má telja að þeir hafi fengið þá vitneskju sem þarf til þess að geta krafist endurgreiðslu? Er það þegar héraðsdómur féll? Er það þegar áfrýjunardómur fellur? Fer málið í gegnum öll þrjú dómstig landsins? Ljóst er að sama hvað, þá er langur vegur þangað til endanleg niðurstaða fellur í málinu og fólk getur verið fullvisst um hvort að réttindi sín séu til staðar. Því má ætla, verði fallist á að ákvæði 10. gr. um viðbótarfrest eigi við, að fyrstu lánin sem uppgreidd voru muni fyrnast á árinu 2022. Vonandi hefur málið verið til lykta leitt fyrir þann tíma, því að öðrum kosti gæti nokkur hluti fólks þurft að láta reyna á reglur um slit fyrningar eftir ákvæðum IV. kafla fyrningarlaganna áður en endanlegur dómur fellur, með tilheyrandi kostnaði. Því verður áhugavert að sjá hvaða stefnu málið mun taka eftir ákvörðun stjórnvalda sem hafa leitast eftir því að málið fái flýtimeðferð og fari beint til Hæstaréttar Íslands, en þegar þetta er skrifað hefur ekki verið tekin afstaða til beiðnarinnar. Höfundur er lögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Húsnæðismál Sævar Þór Jónsson Tengdar fréttir Uppgreiðsluþóknunin leggist ofan á 200 milljarða fjárhagsbagga vegna ÍLS Fjármálaráðherra segir mögulegar greiðslur til þeirra sem greitt hafi uppgreiðslugjald vegna lána sinna hjá Íbúðalánasjóði leggjast ofan á um tvö hundruð milljarða fjárhagsbagga ríkisins vegna Íbúðalánasjóðs. Mikilvægt sé þó að tryggja fjárhagslega hagsmuni lántakenda sem hugsanlega hafi verið brotið á hjá sjóðnum. 11. desember 2020 19:01 Áfrýjar dómi sem gæti kostað ríkið milljarða Íslensk stjórnvöld hafa ákveðið að áfrýja dómi í máli hjóna sem höfðu betur í dómsmáli gegn Íbúðarlánasjóði. Ríkið segir að þetta sé gert í ljósi þeirra verulegu hagsmuna sem undir séu. 8. desember 2020 14:15 Fögnuðu óvæntum sigri í máli sem gæti kostað ríkið milljarða Kona sem lagði Íbúðalánasjóð í Héraðsdómi Reykjavíkur í gær segist ekki hafa átt von á niðurstöðunni, en dómurinn er sagður marka tímamót og gæti kostað ríkissjóð á annan tug milljarða. Dómurinn sé sigur fyrir lántakendur. 5. desember 2020 12:42 „Í dag er fallinn tímamótadómur“ Ríkissjóður gæti þurft að greiða lántakendum hjá Íbúðalánasjóði (nú ÍL-sjóðs) á annan tug milljarða eftir að Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi uppgreiðsluþóknun sjóðsins ólögmæta í dag. Lögmaður segir þetta tímamótadóm og mikinn sigur fyrir lántakendur. 4. desember 2020 18:30 Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Þann 4. desember síðastliðinn féll dómur í héraðsdómi Reykjavíkur í máli hjóna gegn ÍL-sjóði, áður Íbúðalánasjóði, vegna ólögmæts uppgreiðslugjalds. Komst héraðsdómur Reykjavíkur, sem var fjölskipaður í málinu, að því að svokallað uppgreiðslugjald, sem Íbúðalánasjóður krafði þá sem greiddu upp ákveðin lán sem tekin voru hjá sjóðnum, væri ólöglegt. Uppgreiðslugjaldið má rekja til þess að tvær tegundir lána hafi staðið lántakendum til boða á tímabilinu 2005 til 2013. Annars vegar var um að ræða lán á hærri vöxtum, sem lántakendur gátu borgað hraðar upp, með því að leggja inn á höfuðstól lánsins, án aukakostnaðar. Hins vegar var um að ræða lán á lægri vöxtum með engri heimild til uppgreiðslu. Þannig gæti fólk kosið hagstæðari vexti með því að afsala sér heimild til uppgreiðslu lánsins. Varðandi hinn seinni lán gat ráðherra samt sem áður ákveðið að þeir sem hefðu afsalað sér réttinum til uppgreiðslu gætu greitt hraðar upp lánin gegn þóknun sem ákveðin væri með reglugerð. Skyldi sú þóknun aldrei nema hærri fjárhæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns. Á grundvelli þessarar lagaheimildar setti ráðherra síðan reglugerð. Í þeirri reglugerð var ákvæði sem tók til þeirrar þóknunar sem Íbúðalánasjóður gæti áskilið sér vegna uppgreiðslu síðar nefndu lánanna sem héraðsdómur hefur nú dæmt ólögmæta. Þannig hafi þóknunin numið mun hærri upphæð en næmi kostnaði Íbúðalánasjóðs vegna uppgreiðslu viðkomandi láns og hefði þar af leiðandi ekki næga stoð í lögum. Engu að síður hafa 6.379 slík lán verið greidd upp á tímabilinu 2008-2018, á grundvelli þessarar heimildar, en ekki liggja fyrir opinberar upplýsingar um hversu mörg slík lán voru greidd upp á árunum 2019 og 2020. Ljóst er að dómurinn hefur mest áhrif á þá sem þegar hafa greitt upp lán sín og borgað þessa þóknun en vissulega vekur þetta jafnframt upp spurningar þeirra sem ekki greiddu upp lán sín og þá sem eiga enn inni slík lán sem um er rætt Við áfrýjun dómsins til Landsréttar af hálfu stjórnvalda vakna því eðlilega spurningar hjá þeim sem greitt hafa upp sín lán um réttarstöðu sína. Þar sem dóminum hefur verið áfrýjað sitja nú eftir mikill fjöldi einstaklinga sem þegar hefur greitt upp lán án þess að vita hvort þeir eigi endurkröfu á hendur stjórnvöldum vegna ólögmætu gjaldtökunnar sem staðfest var með héraðsdómi. Þar sem málinu hefur nú verið áfrýjað er alls óljóst hvenær endanleg niðurstaða fæst í málið og að öllum líkindum langt þangað til. Því er eðlilegt að spurja sig, hvað verður um þá sem greiddu uppgreiðslugjaldið á sínum tíma og hvernig geta þeir brugðist við? Lög um fyrningu kröfuréttinda nr. 150/2007 tóku gildi 1. janúar 2008. Samkvæmt 3. gr. laganna fyrnist almenn krafa á fjórum árum. ? Auðséð er að stór hópur af fólki hefur verið hlunnfarinn af stjórnvöldum um gríðarlega háar upphæðir, verði dómurinn staðfestur. Enn væri þó mikill fjöldi manna sem ættu rétt á endurgreiðslu. Þá vaknar sú spurning hvort að regla 10. gr. fyrningarlaganna um viðbótarfrest komi til greina. Ný og endurorðuð regla var sett með ákvæði 10. gr. fyrningarlaga nr. 150/2007. Kemur nú fram að skorti kröfuhafa nauðsynlega vitneskju um kröfuna eða skuldarann hafi hann ár frá því að hann fékk þessa vitneskju til að aðhafast eitthvað varðandi kröfuna sína. Stóra spurningin er hvort að ákvæðið eigi við í tilfelli þeirra sem greitt hafa ólöglega uppgreiðslugjaldið frá árinu 2008. Ef svo er, hvenær má telja að þeir hafi fengið þá vitneskju sem þarf til þess að geta krafist endurgreiðslu? Er það þegar héraðsdómur féll? Er það þegar áfrýjunardómur fellur? Fer málið í gegnum öll þrjú dómstig landsins? Ljóst er að sama hvað, þá er langur vegur þangað til endanleg niðurstaða fellur í málinu og fólk getur verið fullvisst um hvort að réttindi sín séu til staðar. Því má ætla, verði fallist á að ákvæði 10. gr. um viðbótarfrest eigi við, að fyrstu lánin sem uppgreidd voru muni fyrnast á árinu 2022. Vonandi hefur málið verið til lykta leitt fyrir þann tíma, því að öðrum kosti gæti nokkur hluti fólks þurft að láta reyna á reglur um slit fyrningar eftir ákvæðum IV. kafla fyrningarlaganna áður en endanlegur dómur fellur, með tilheyrandi kostnaði. Því verður áhugavert að sjá hvaða stefnu málið mun taka eftir ákvörðun stjórnvalda sem hafa leitast eftir því að málið fái flýtimeðferð og fari beint til Hæstaréttar Íslands, en þegar þetta er skrifað hefur ekki verið tekin afstaða til beiðnarinnar. Höfundur er lögmaður.
Uppgreiðsluþóknunin leggist ofan á 200 milljarða fjárhagsbagga vegna ÍLS Fjármálaráðherra segir mögulegar greiðslur til þeirra sem greitt hafi uppgreiðslugjald vegna lána sinna hjá Íbúðalánasjóði leggjast ofan á um tvö hundruð milljarða fjárhagsbagga ríkisins vegna Íbúðalánasjóðs. Mikilvægt sé þó að tryggja fjárhagslega hagsmuni lántakenda sem hugsanlega hafi verið brotið á hjá sjóðnum. 11. desember 2020 19:01
Áfrýjar dómi sem gæti kostað ríkið milljarða Íslensk stjórnvöld hafa ákveðið að áfrýja dómi í máli hjóna sem höfðu betur í dómsmáli gegn Íbúðarlánasjóði. Ríkið segir að þetta sé gert í ljósi þeirra verulegu hagsmuna sem undir séu. 8. desember 2020 14:15
Fögnuðu óvæntum sigri í máli sem gæti kostað ríkið milljarða Kona sem lagði Íbúðalánasjóð í Héraðsdómi Reykjavíkur í gær segist ekki hafa átt von á niðurstöðunni, en dómurinn er sagður marka tímamót og gæti kostað ríkissjóð á annan tug milljarða. Dómurinn sé sigur fyrir lántakendur. 5. desember 2020 12:42
„Í dag er fallinn tímamótadómur“ Ríkissjóður gæti þurft að greiða lántakendum hjá Íbúðalánasjóði (nú ÍL-sjóðs) á annan tug milljarða eftir að Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi uppgreiðsluþóknun sjóðsins ólögmæta í dag. Lögmaður segir þetta tímamótadóm og mikinn sigur fyrir lántakendur. 4. desember 2020 18:30
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun