Eignarréttur nær ekki til þýfis Þorvaldur Gylfason skrifar 20. júní 2019 07:00 New York – Við upphaf þessarar aldar virtist ekkert geta staðið í vegi fyrir áframhaldandi framsókn lýðræðis um heiminn. Við höfðum séð lýðræði rísa í fjórum bylgjum. Fyrsta bylgjan reis með sjálfstæðisyfirlýsingu Bandaríkjanna 1776, fyrsta fullburða lýðræðisríkisins. Önnur bylgjan reis um miðja 19. öld þegar Evrópuþjóðir risu upp gegn kóngum og keisurum og Íslendingar héldu þjóðfund 1851. Þriðja bylgjan reis þegar lýðræðisríkin ásamt Rússum sigruðu fasista og nasista í síðari heimsstyrjöldinni. Fjórða bylgjan reis 1974 þegar einræðisstjórn Portúgals var steypt af stóli og grísku herforingjastjórninni skömmu síðar. Þessi fjórða bylgja barst því næst til Spánar og áfram 1989-1991 til kommúnistaríkjanna í Mið- og Austur-Evrópu og Rússlandi og einnig til Suður-Ameríku, Afríku og Asíu. Lýðræðisríki heimsins voru innan við tíu í síðari heimsstyrjöldinni og eru nú tæplega 100. Mjög hefur þó hægt á fjölgun í hópi lýðræðisríkja frá 2006 þar eð lýðræði á nú undir högg að sækja æ víðar um heiminn, einnig þar sem sízt skyldi í Bandaríkjunum og Evrópu, þ.m.t. Ísland. Um þessa háskalegu þróun birta erlendir stjórnmálafræðingar nú bók eftir bók, nú síðast Larry Diamond prófessor í Stanford-háskóla í Kaliforníu sem var að senda frá sér bókina Illviðri(e. Ill Winds).Hagsmunasamtök stjórnmálamanna Vanda lýðræðisins nú virðist mega rekja til tveggja meginróta. Stjórnmálaflokkar hafa ekki staðið í stykkinu. Þeir hafa í auknum mæli hegðað sér eins og sjálfhverf hagsmunasamtök stjórnmálamanna og með því móti fyrirgert trausti fólksins og því ekki megnað að aftra óvinum lýðræðisins. Hvernig er hægt að taka þýzka Jafnaðarflokkinn alvarlega þegar Gerhard Schröder, kanslari Þýzkalands 1998-2005, gerðist að því loknu auðmaður í boði rússneskra orkufyrirtækja og þá um leið Pútíns forseta? Hvernig er hægt að taka brezka Íhaldsflokkinn alvarlega þegar hann er orðinn uppvís að því að etja Bretum út úr ESB af innanflokksástæðum án nokkurs sýnilegs undirbúnings eða umhugsunar? Þannig getum við farið land úr landi. Hin meginrót vandans er að markaðsbúskapur án nauðsynlegs mótvægis, aðhalds og eftirlits mylur undir græðgi og siðblindu í viðskiptum og stjórnmálum. Stórþjófar vaða nú víða uppi í stjórnmálum þar eð fyrirstaðan er veik. Einn þessara manna er nú forseti Bandaríkjanna, annar er forseti Rússlands. Þeir eru fleiri. Illa fengið fé Þjófráðar heimsins (e. kleptocrats) fara sínu fram í krafti þess að þeim er hlíft. Bandaríska fjármálaráðuneytið telur að árlegt innstreymi illa fengins fjár til Bandaríkjanna nemi 2% af landsframleiðslu. Árlegt innstreymi illa fengins fjár til Bretlands er talið nema 5% af landsframleiðslu. Helmingur auðæfa Rússa er geymdur í skattaskjólum líkt og þriðjungur auðæfa Afríkubúa. Ríkisstjórnum Bandaríkjanna og Bretlands væri í lófa lagið að leggjast á sveif með þeim sem eru að reyna að afhjúpa skattaskjólin og loka þeim. Þeim væri einnig í lófa lagið að setja nafnlausum skúffufyrirtækjum stólinn fyrir dyrnar og taka fyrir nafnlaus fasteignakaup eins og t.d. þegar maður nokkur keypti sér íbúð í Washington 2006 og greiddi fyrir hana 15 milljónir Bandaríkjadala í reiðufé. Ellefu árum síðar greindi Washington Post frá því að kaupandinn var rússneski auðkýfingurinn og Íslandsvinurinn Oleg Deripaska. Donald Trump hefur selt margar íbúðir í húsum sínum með líki lagi. Eftirlit með fjárböðun, öðru nafni peningaþvætti, í Bandaríkjunum er svo veikburða að hættan á að upp komist um slík brot er talin vera innan við 5%. Það mega Bretar eiga að þeir settu nýlega lög sem heimila rannsókn á grunsamlegum fasteignakaupum útlendinga ef þau virðast ekki samrýmast fjárráðum kaupandans. Lögin heimila eignaupptöku ef féð reynist illa fengið eða kaupandinn getur ekki gert grein fyrir uppruna fjárins. Eignarréttur nær ekki til þýfis. Afvopnum þjófráðana Fram hefur komið tillaga um að stofna þjóðarsjóði handa íbúum Rússlands og annarra þjófræðisríkja, sjóði sem upptekið þýfi væri lagt í og geymt þar til þessi ríki verða að réttarríkjum og yrði fénu þá skilað þangað. Þá þarf að veita uppljóstrurum trygga vernd og styðja við bakið á rannsóknarblaðamönnum og stofnunum sem fylgjast með spillingu um heiminn eins og t.d. samsteypunni sem afhjúpaði Panama-skjölin 2016. Þar tóku höndum saman 220 blaðamenn og yfir 100 fjölmiðlar frá 80 löndum og lyftu grettistaki. Fjárböðun er eitt helzta vopn þjófráðanna sem ógna nú lýðræðinu í æ fleiri löndum, láta greipar sópa um auðlindir almennings og ögra mannréttindum. Þeir geyma illa fengið fé að mestu í Ameríku og Evrópu. Stjórnvöldum þar ber að afvopna þjófráðana með því að girða fyrir fjárböðun. Annars er hætt við að áfram muni fjara undan lýðræði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Ljúgandi málpípa Sjálfstæðisflokksins Tómas Kristjánsson Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
New York – Við upphaf þessarar aldar virtist ekkert geta staðið í vegi fyrir áframhaldandi framsókn lýðræðis um heiminn. Við höfðum séð lýðræði rísa í fjórum bylgjum. Fyrsta bylgjan reis með sjálfstæðisyfirlýsingu Bandaríkjanna 1776, fyrsta fullburða lýðræðisríkisins. Önnur bylgjan reis um miðja 19. öld þegar Evrópuþjóðir risu upp gegn kóngum og keisurum og Íslendingar héldu þjóðfund 1851. Þriðja bylgjan reis þegar lýðræðisríkin ásamt Rússum sigruðu fasista og nasista í síðari heimsstyrjöldinni. Fjórða bylgjan reis 1974 þegar einræðisstjórn Portúgals var steypt af stóli og grísku herforingjastjórninni skömmu síðar. Þessi fjórða bylgja barst því næst til Spánar og áfram 1989-1991 til kommúnistaríkjanna í Mið- og Austur-Evrópu og Rússlandi og einnig til Suður-Ameríku, Afríku og Asíu. Lýðræðisríki heimsins voru innan við tíu í síðari heimsstyrjöldinni og eru nú tæplega 100. Mjög hefur þó hægt á fjölgun í hópi lýðræðisríkja frá 2006 þar eð lýðræði á nú undir högg að sækja æ víðar um heiminn, einnig þar sem sízt skyldi í Bandaríkjunum og Evrópu, þ.m.t. Ísland. Um þessa háskalegu þróun birta erlendir stjórnmálafræðingar nú bók eftir bók, nú síðast Larry Diamond prófessor í Stanford-háskóla í Kaliforníu sem var að senda frá sér bókina Illviðri(e. Ill Winds).Hagsmunasamtök stjórnmálamanna Vanda lýðræðisins nú virðist mega rekja til tveggja meginróta. Stjórnmálaflokkar hafa ekki staðið í stykkinu. Þeir hafa í auknum mæli hegðað sér eins og sjálfhverf hagsmunasamtök stjórnmálamanna og með því móti fyrirgert trausti fólksins og því ekki megnað að aftra óvinum lýðræðisins. Hvernig er hægt að taka þýzka Jafnaðarflokkinn alvarlega þegar Gerhard Schröder, kanslari Þýzkalands 1998-2005, gerðist að því loknu auðmaður í boði rússneskra orkufyrirtækja og þá um leið Pútíns forseta? Hvernig er hægt að taka brezka Íhaldsflokkinn alvarlega þegar hann er orðinn uppvís að því að etja Bretum út úr ESB af innanflokksástæðum án nokkurs sýnilegs undirbúnings eða umhugsunar? Þannig getum við farið land úr landi. Hin meginrót vandans er að markaðsbúskapur án nauðsynlegs mótvægis, aðhalds og eftirlits mylur undir græðgi og siðblindu í viðskiptum og stjórnmálum. Stórþjófar vaða nú víða uppi í stjórnmálum þar eð fyrirstaðan er veik. Einn þessara manna er nú forseti Bandaríkjanna, annar er forseti Rússlands. Þeir eru fleiri. Illa fengið fé Þjófráðar heimsins (e. kleptocrats) fara sínu fram í krafti þess að þeim er hlíft. Bandaríska fjármálaráðuneytið telur að árlegt innstreymi illa fengins fjár til Bandaríkjanna nemi 2% af landsframleiðslu. Árlegt innstreymi illa fengins fjár til Bretlands er talið nema 5% af landsframleiðslu. Helmingur auðæfa Rússa er geymdur í skattaskjólum líkt og þriðjungur auðæfa Afríkubúa. Ríkisstjórnum Bandaríkjanna og Bretlands væri í lófa lagið að leggjast á sveif með þeim sem eru að reyna að afhjúpa skattaskjólin og loka þeim. Þeim væri einnig í lófa lagið að setja nafnlausum skúffufyrirtækjum stólinn fyrir dyrnar og taka fyrir nafnlaus fasteignakaup eins og t.d. þegar maður nokkur keypti sér íbúð í Washington 2006 og greiddi fyrir hana 15 milljónir Bandaríkjadala í reiðufé. Ellefu árum síðar greindi Washington Post frá því að kaupandinn var rússneski auðkýfingurinn og Íslandsvinurinn Oleg Deripaska. Donald Trump hefur selt margar íbúðir í húsum sínum með líki lagi. Eftirlit með fjárböðun, öðru nafni peningaþvætti, í Bandaríkjunum er svo veikburða að hættan á að upp komist um slík brot er talin vera innan við 5%. Það mega Bretar eiga að þeir settu nýlega lög sem heimila rannsókn á grunsamlegum fasteignakaupum útlendinga ef þau virðast ekki samrýmast fjárráðum kaupandans. Lögin heimila eignaupptöku ef féð reynist illa fengið eða kaupandinn getur ekki gert grein fyrir uppruna fjárins. Eignarréttur nær ekki til þýfis. Afvopnum þjófráðana Fram hefur komið tillaga um að stofna þjóðarsjóði handa íbúum Rússlands og annarra þjófræðisríkja, sjóði sem upptekið þýfi væri lagt í og geymt þar til þessi ríki verða að réttarríkjum og yrði fénu þá skilað þangað. Þá þarf að veita uppljóstrurum trygga vernd og styðja við bakið á rannsóknarblaðamönnum og stofnunum sem fylgjast með spillingu um heiminn eins og t.d. samsteypunni sem afhjúpaði Panama-skjölin 2016. Þar tóku höndum saman 220 blaðamenn og yfir 100 fjölmiðlar frá 80 löndum og lyftu grettistaki. Fjárböðun er eitt helzta vopn þjófráðanna sem ógna nú lýðræðinu í æ fleiri löndum, láta greipar sópa um auðlindir almennings og ögra mannréttindum. Þeir geyma illa fengið fé að mestu í Ameríku og Evrópu. Stjórnvöldum þar ber að afvopna þjófráðana með því að girða fyrir fjárböðun. Annars er hætt við að áfram muni fjara undan lýðræði.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun