Skammsýni og sóun Steingrímur Ari Arason skrifar 17. apríl 2018 07:00 Systur tvær „skammsýni og sóun“ fara oft saman. Í atvinnurekstri og stjórnmálum er viðvarandi viðfangsefni að fyrirbyggja að þær fái ráðið för.Kerfið segir nei Ragnar Hall lögmaður skrifaði 13. apríl sl. athyglisverða grein þar sem fjallað er um þá niðurstöðu Sjúkratrygginga Íslands (SÍ) og úrskurðarnefndar velferðarmála að synja einstaklingi um greiðsluþátttöku vegna liðskiptaaðgerðar hjá Klíníkinni Ármúla. Þetta gerist þrátt fyrir að einstaklingurinn hafi verið í brýnni þörf fyrir aðgerðina, þrátt fyrir meira en árs bið eftir aðgerðinni hjá Landspítalanum, þrátt fyrir að Klíníkin Ármúla hafi uppfyllt öll fagleg skilyrði og þrátt fyrir lægri kostnað ríkisins við að samþykkja aðgerðina hjá íslenskum fremur en sænskum aðila. Nei skal það vera þar sem SÍ hafa einungis heimild til að taka þátt í kostnaði við liðskiptaaðgerðir sem framkvæmdar eru erlendis. Í byrjun árs biðu um 1.100 einstaklingar eftir að komast í liðskiptaaðgerð. Meðalbiðtíminn var um sex mánuðir, en jafnframt upplýst að biðin eftir að komast á biðlistann gæti verið 6-8 mánuðir! Starfsmenn sjúkrahúsa, ekki síst Landspítalans, eru þannig settir í óbærilega stöðu. Synja þarf fólki um þjónustu sem það á rétt á. Jafnframt fer mikill tími starfsmanna í að flokka sjúklingana og í raun að mismuna þeim: „Hvort á að komast á undan í aðgerð sá sem er búinn að bíða í tólf mánuði uppdópaður á verkjalyfjum eða sá sem er búinn að bíða í sex mánuði sárkvalinn?“ Skammsýni Frá árinu 2016, þegar sérstakt átak til að stytta biðlista hófst, hafa þrír heilbrigðisráðherrar ákveðið að liðskiptaaðgerðir í íslenska heibrigðiskerfinu skuli einungis vera í boði hjá stofnunum ríkisins. Samtímis hefur þeirri ósk SÍ verið hafnað að semja um gerviliðaaðgerðir á þeim grunni að „mæli fagleg og fjárhagsleg rök með því verði SÍ jafnframt heimilað að semja um hluta aðgerðanna við sjálfstætt starfandi bæklunarlækna.“ Ósk sem er sett fram til að tryggja sjúkratryggðum greiðan aðgang að þjónustunni og að nýta fjármuni ríkisins eins vel og kostur er. Árið 2018 hefur heilbrigðisráðherra ákveðið að fela Landspítala, Sjúkrahúsinu á Akureyri og Heilbrigðisstofnun Vesturlands að framkvæma allar biðlistaaðgerðir átaksins án sérstaks samnings. Þetta er ákveðið þó að fyrir liggi að sjálfstætt starfandi aðilar séu einnig reiðubúnir að veita þjónustuna og að biðlistaaðgerðirnar koma orðið niður á annarri þjónustu Landspítalans. Þannig mátti nýverið lesa í blöðum að takmarkaður mannskapur og aðstöðuleysi valda því að oft þarf að fresta stærri aðgerðum á skurðstofum. Dæmi er um að hjartaaðgerð sjúklings hafi verið frestað sex sinnum. Vegna skorts á legurýmum á gjörgæsludeild og skorts á sérhæfðu hjúkrunarfólki kemst Landspítalinn ekki hjá því að fresta skipulögðum aðgerðum sem krefjast gjörgæslu „jafnvel þótt um lífsnauðsynlegar aðgerðir sé að ræða.“ Sóun Ragnar Hall bendir á að kostnaður sjúkratrygginganna vegna liðskiptaaðgerða sé í flestum tilvikum hærri erlendis en hérlendis. Með því að sækja þjónustuna til útlanda kemur óhjákvæmilega alls konar viðbótarkostnaður til sögunnar. Löngu og erfiðu ferðalagi fylgir fyrirhöfn og óþægindi. Sjúkdómar og aðstöðuleysi geta auk þess útilokað að einstaklingar eigi þess kost að sækja meðferð erlendis á eigin vegum. Staða þeirra er þannig að þeir verða að bíða eftir meðferð innan íslenska heilbrigðiskerfisins. Þessu til viðbótar má svo ekki gleyma sóuninni sem fylgir því að íslenska heilbrigðiskerfið skuli láta það líðast ár eftir ár að sjúklingar þurfi að bíða í neyð eftir aðgerð umfram þrjá mánuði. Svo dæmi sé tekið sýnir íslensk athugun frá árinu 2014 að lækka mætti samfélagslegan kostnað á hvern sjúkling um a.m.k. 500 þús.kr. með því að stytta biðlista eftir liðskiptaaðgerð á hné niður í þrjá mánuði, en bið umfram það er talin óásættanleg samkvæmt viðmiði Embættis landlæknis. Skynsemin segir já Árið 2004 sagði Birgir Jakobsson, nú nýskipaður aðstoðarmaður heilbrigðisráðherra, að biðraðamenning innan heilbrigðiskerfisins væri krónískur sjúkdómur sem að verulegu leyti væri skipulagsgalli. Undir það er tekið. Flest Evrópulönd hafa nú leyst þennan skipulagsgalla og treyst réttarstöðu sjúkratryggðra, sbr. „vårdgaranti-fyrirkomulagið“ í Svíþjóð. Ef stofnanir ríkisins og samningsbundnir þjónustuveitendur eru ekki sjálfir í stakk búnir til að veita þjónustu sem sjúkratryggðir eiga rétt á innan ásættanlegra tímamarka ber þeim að vísa á tiltekinn annan veitanda. Að öðrum kosti er sjúkratryggðum gert kleift að leita eftir þjónustunni út fyrir „kerfið“. Þar af leiðandi verður það einungis í undantekningartilvikum að ekki tekst að framkvæma umsamda aðgerð á réttum tíma.Höfundur er forstjóri Sjúkratrygginga Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Systur tvær „skammsýni og sóun“ fara oft saman. Í atvinnurekstri og stjórnmálum er viðvarandi viðfangsefni að fyrirbyggja að þær fái ráðið för.Kerfið segir nei Ragnar Hall lögmaður skrifaði 13. apríl sl. athyglisverða grein þar sem fjallað er um þá niðurstöðu Sjúkratrygginga Íslands (SÍ) og úrskurðarnefndar velferðarmála að synja einstaklingi um greiðsluþátttöku vegna liðskiptaaðgerðar hjá Klíníkinni Ármúla. Þetta gerist þrátt fyrir að einstaklingurinn hafi verið í brýnni þörf fyrir aðgerðina, þrátt fyrir meira en árs bið eftir aðgerðinni hjá Landspítalanum, þrátt fyrir að Klíníkin Ármúla hafi uppfyllt öll fagleg skilyrði og þrátt fyrir lægri kostnað ríkisins við að samþykkja aðgerðina hjá íslenskum fremur en sænskum aðila. Nei skal það vera þar sem SÍ hafa einungis heimild til að taka þátt í kostnaði við liðskiptaaðgerðir sem framkvæmdar eru erlendis. Í byrjun árs biðu um 1.100 einstaklingar eftir að komast í liðskiptaaðgerð. Meðalbiðtíminn var um sex mánuðir, en jafnframt upplýst að biðin eftir að komast á biðlistann gæti verið 6-8 mánuðir! Starfsmenn sjúkrahúsa, ekki síst Landspítalans, eru þannig settir í óbærilega stöðu. Synja þarf fólki um þjónustu sem það á rétt á. Jafnframt fer mikill tími starfsmanna í að flokka sjúklingana og í raun að mismuna þeim: „Hvort á að komast á undan í aðgerð sá sem er búinn að bíða í tólf mánuði uppdópaður á verkjalyfjum eða sá sem er búinn að bíða í sex mánuði sárkvalinn?“ Skammsýni Frá árinu 2016, þegar sérstakt átak til að stytta biðlista hófst, hafa þrír heilbrigðisráðherrar ákveðið að liðskiptaaðgerðir í íslenska heibrigðiskerfinu skuli einungis vera í boði hjá stofnunum ríkisins. Samtímis hefur þeirri ósk SÍ verið hafnað að semja um gerviliðaaðgerðir á þeim grunni að „mæli fagleg og fjárhagsleg rök með því verði SÍ jafnframt heimilað að semja um hluta aðgerðanna við sjálfstætt starfandi bæklunarlækna.“ Ósk sem er sett fram til að tryggja sjúkratryggðum greiðan aðgang að þjónustunni og að nýta fjármuni ríkisins eins vel og kostur er. Árið 2018 hefur heilbrigðisráðherra ákveðið að fela Landspítala, Sjúkrahúsinu á Akureyri og Heilbrigðisstofnun Vesturlands að framkvæma allar biðlistaaðgerðir átaksins án sérstaks samnings. Þetta er ákveðið þó að fyrir liggi að sjálfstætt starfandi aðilar séu einnig reiðubúnir að veita þjónustuna og að biðlistaaðgerðirnar koma orðið niður á annarri þjónustu Landspítalans. Þannig mátti nýverið lesa í blöðum að takmarkaður mannskapur og aðstöðuleysi valda því að oft þarf að fresta stærri aðgerðum á skurðstofum. Dæmi er um að hjartaaðgerð sjúklings hafi verið frestað sex sinnum. Vegna skorts á legurýmum á gjörgæsludeild og skorts á sérhæfðu hjúkrunarfólki kemst Landspítalinn ekki hjá því að fresta skipulögðum aðgerðum sem krefjast gjörgæslu „jafnvel þótt um lífsnauðsynlegar aðgerðir sé að ræða.“ Sóun Ragnar Hall bendir á að kostnaður sjúkratrygginganna vegna liðskiptaaðgerða sé í flestum tilvikum hærri erlendis en hérlendis. Með því að sækja þjónustuna til útlanda kemur óhjákvæmilega alls konar viðbótarkostnaður til sögunnar. Löngu og erfiðu ferðalagi fylgir fyrirhöfn og óþægindi. Sjúkdómar og aðstöðuleysi geta auk þess útilokað að einstaklingar eigi þess kost að sækja meðferð erlendis á eigin vegum. Staða þeirra er þannig að þeir verða að bíða eftir meðferð innan íslenska heilbrigðiskerfisins. Þessu til viðbótar má svo ekki gleyma sóuninni sem fylgir því að íslenska heilbrigðiskerfið skuli láta það líðast ár eftir ár að sjúklingar þurfi að bíða í neyð eftir aðgerð umfram þrjá mánuði. Svo dæmi sé tekið sýnir íslensk athugun frá árinu 2014 að lækka mætti samfélagslegan kostnað á hvern sjúkling um a.m.k. 500 þús.kr. með því að stytta biðlista eftir liðskiptaaðgerð á hné niður í þrjá mánuði, en bið umfram það er talin óásættanleg samkvæmt viðmiði Embættis landlæknis. Skynsemin segir já Árið 2004 sagði Birgir Jakobsson, nú nýskipaður aðstoðarmaður heilbrigðisráðherra, að biðraðamenning innan heilbrigðiskerfisins væri krónískur sjúkdómur sem að verulegu leyti væri skipulagsgalli. Undir það er tekið. Flest Evrópulönd hafa nú leyst þennan skipulagsgalla og treyst réttarstöðu sjúkratryggðra, sbr. „vårdgaranti-fyrirkomulagið“ í Svíþjóð. Ef stofnanir ríkisins og samningsbundnir þjónustuveitendur eru ekki sjálfir í stakk búnir til að veita þjónustu sem sjúkratryggðir eiga rétt á innan ásættanlegra tímamarka ber þeim að vísa á tiltekinn annan veitanda. Að öðrum kosti er sjúkratryggðum gert kleift að leita eftir þjónustunni út fyrir „kerfið“. Þar af leiðandi verður það einungis í undantekningartilvikum að ekki tekst að framkvæma umsamda aðgerð á réttum tíma.Höfundur er forstjóri Sjúkratrygginga Íslands
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun