Göngum þá skrefi framar Teitur Björn Einarsson skrifar 9. mars 2017 07:00 Á undanförnum dögum hefur komið fram að töluverða fjármuni skortir í fjárlögum yfirstandandi árs til að hægt verði að ráðast í brýnar vegaumbætur víðs vegar um landið í samræmi við nýsamþykkta samgönguáætlun. Vart þarf að fjölyrða að samgöngukerfið er ein grundvallarforsenda öflugs atvinnulífs og búsetugæða. Niðurskurður á framkvæmda- og viðhaldsfé til vegamála á árunum eftir hrun samhliða nú stórauknum fjölda ferðamanna á vegum úti hefur haft þau áhrif að þrátt fyrir aukin framlög til nýframkvæmda og viðhalds á undanförnum árum er ástandið enn langt í frá boðlegt. Skiptir engu hvar borið er niður. Þjóðvegur 1 á sunnanverðum Austfjörðum getur trauðla kallast þjóðvegur hvað þá vegur númer eitt. Þá er ekki í boði að löngu tímabær uppbygging á vegleysum á Vestfjörðum frestist enn frekar. Sem dæmi eru tafir á framkvæmdum á Vestfjarðarvegi nr. 60 um Gufudalssveit ein samfelld hörmungarsaga sem spannar um hálfan annan áratug. Ýmsa aðra vegkafla á Snæfellsnesi og í Dölum, í Húnavatnssýslum, á Suðurlandi eða í Borgarfirði mætti lengi áfram telja. Ef sverð þitt er stutt, gakktu þá skrefi framar. Þessi gamla speki þegar eitthvað þykir á skorta á vel við hér. Það verður ekki mikið lengur búið við óviðunandi ástand vegakerfisins og því blasir við að leita þarf lausna til að ná frekari árangri í að byggja upp vegi landsins. Sú uppbygging verður að ganga hraðar en ráðgert er. En hvar er hægt að stíga skrefi framar til að bæta það sem upp á vantar? Nærtækast er að ríkisstjórnin svari því hvort tilefni gefist til nýrra ákvarðana um fjármögnun vegaframkvæmda við endurmat á forsendum fjárlaga 2017 vegna framlagningar ríkisfjármálaáætlunar til næstu fimm ára nú í lok mars. Fordæmin fyrir þess háttar ákvörðunum eru til staðar. Benda má á í því sambandi að fjárlög 2017 voru sett undir afar óvenjulegum kringumstæðum og tímapressu á Alþingi fyrir áramót og því viðbúið að endurskoða þurfti ýmsa viðkvæma þætti þess á árinu. Þá er samgönguráðherra á réttri leið úr þröngri stöðu með því að setja umræðu um veggjöld að nýju af stað og samstarf með einkaaðilum um fjármögnun verkefna. Þannig væri hægt að flýta fyrir stórum og nauðsynlegum framkvæmdum til og frá höfuðborginni og búa jafnframt til fjárhagslegt svigrúm fyrir ríkið til að ráðast hraðar í aðrar framkvæmdir víðs vegar á landsbyggðinni. Tæma verður þá umræðu sem fyrst og taka jafnframt mið af ýmsum viðkvæmum álitaefnum sem þar skjóta upp kollinum. Aðalatriðið í þeirri umræðu er að hún sé sett í rétt samhengi; að leita leiða hvernig við getum byggt upp vegakerfi landsins hraðar en fram kemur í núverandi ríkisfjármálaáætlun.Tiltekt En verulegur árangur í uppbyggingu samgönguinnviða á næstu tveimur til fjórum árum getur náðst ef ráðist verður í umfangsmikla tiltekt á efnahagsreikningi ríkissjóðs til að lækka skuldir og losa um fé. Of mikið af fjármunum ríkissjóðs er bundið fast í ýmsum verkefnum sem ekki geta öll talist jafn nauðsynleg samgönguinnviðum og einnig verkefnum sem aðrir væru betur til þess fallnir til að fjármagna en ríkið. Hátt í 500 milljarðar af fé ríkisins er bundið í eignarhlutum í fjármálafyrirtækjum. Með vandaðri og skipulagðri sölu á stórum hluta þeirra eigna má losa um mikið fé til að greiða niður skuldir ríkissjóðs og spara þannig tugi milljarða á ári hverju í vaxtagreiðslur. Þannig skapast alvöru svigrúm til að styrkja grunnþjónustuna og byggja upp innviði. Fleiri dæmi er hægt að nefna um rekstur sem losa mætti ríkið úr og verja afrakstrinum til að hraða uppbyggingu samgöngumannvirkja. Til dæmis verslunarrekstur í Flugstöð Leifs Eiríkssonar sem varla getur talist til grunnþjónustu af hálfu ríkisins og einnig gætu allt að sex milljarðar áunnist með því að selja eignir ÁTVR. Sumar þessara hugmynda þykja umdeildar og ólíklegt að hægt verði að losa um allar þessar eignir og draga úr umsvifum á skömmum tíma. En með einhverjum hætti verður að stíga skrefi framar, og það fljótt, ef raunverulegur vilji er hjá þingheimi og ríkisstjórn að ráðast af krafti í nauðsynlegar samgönguumbætur. Tillögur um að draga úr umsvifum ríkisins í minna mikilvægum verkefnum, greiða niður skuldir til að spara vaxtagreiðslur og fjárfesta þess í stað í samgönguinnviðum eru einfaldlega valkostir í stöðunni sem nauðsynlegt er að horfa til. Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Ljúgandi málpípa Sjálfstæðisflokksins Tómas Kristjánsson Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Á undanförnum dögum hefur komið fram að töluverða fjármuni skortir í fjárlögum yfirstandandi árs til að hægt verði að ráðast í brýnar vegaumbætur víðs vegar um landið í samræmi við nýsamþykkta samgönguáætlun. Vart þarf að fjölyrða að samgöngukerfið er ein grundvallarforsenda öflugs atvinnulífs og búsetugæða. Niðurskurður á framkvæmda- og viðhaldsfé til vegamála á árunum eftir hrun samhliða nú stórauknum fjölda ferðamanna á vegum úti hefur haft þau áhrif að þrátt fyrir aukin framlög til nýframkvæmda og viðhalds á undanförnum árum er ástandið enn langt í frá boðlegt. Skiptir engu hvar borið er niður. Þjóðvegur 1 á sunnanverðum Austfjörðum getur trauðla kallast þjóðvegur hvað þá vegur númer eitt. Þá er ekki í boði að löngu tímabær uppbygging á vegleysum á Vestfjörðum frestist enn frekar. Sem dæmi eru tafir á framkvæmdum á Vestfjarðarvegi nr. 60 um Gufudalssveit ein samfelld hörmungarsaga sem spannar um hálfan annan áratug. Ýmsa aðra vegkafla á Snæfellsnesi og í Dölum, í Húnavatnssýslum, á Suðurlandi eða í Borgarfirði mætti lengi áfram telja. Ef sverð þitt er stutt, gakktu þá skrefi framar. Þessi gamla speki þegar eitthvað þykir á skorta á vel við hér. Það verður ekki mikið lengur búið við óviðunandi ástand vegakerfisins og því blasir við að leita þarf lausna til að ná frekari árangri í að byggja upp vegi landsins. Sú uppbygging verður að ganga hraðar en ráðgert er. En hvar er hægt að stíga skrefi framar til að bæta það sem upp á vantar? Nærtækast er að ríkisstjórnin svari því hvort tilefni gefist til nýrra ákvarðana um fjármögnun vegaframkvæmda við endurmat á forsendum fjárlaga 2017 vegna framlagningar ríkisfjármálaáætlunar til næstu fimm ára nú í lok mars. Fordæmin fyrir þess háttar ákvörðunum eru til staðar. Benda má á í því sambandi að fjárlög 2017 voru sett undir afar óvenjulegum kringumstæðum og tímapressu á Alþingi fyrir áramót og því viðbúið að endurskoða þurfti ýmsa viðkvæma þætti þess á árinu. Þá er samgönguráðherra á réttri leið úr þröngri stöðu með því að setja umræðu um veggjöld að nýju af stað og samstarf með einkaaðilum um fjármögnun verkefna. Þannig væri hægt að flýta fyrir stórum og nauðsynlegum framkvæmdum til og frá höfuðborginni og búa jafnframt til fjárhagslegt svigrúm fyrir ríkið til að ráðast hraðar í aðrar framkvæmdir víðs vegar á landsbyggðinni. Tæma verður þá umræðu sem fyrst og taka jafnframt mið af ýmsum viðkvæmum álitaefnum sem þar skjóta upp kollinum. Aðalatriðið í þeirri umræðu er að hún sé sett í rétt samhengi; að leita leiða hvernig við getum byggt upp vegakerfi landsins hraðar en fram kemur í núverandi ríkisfjármálaáætlun.Tiltekt En verulegur árangur í uppbyggingu samgönguinnviða á næstu tveimur til fjórum árum getur náðst ef ráðist verður í umfangsmikla tiltekt á efnahagsreikningi ríkissjóðs til að lækka skuldir og losa um fé. Of mikið af fjármunum ríkissjóðs er bundið fast í ýmsum verkefnum sem ekki geta öll talist jafn nauðsynleg samgönguinnviðum og einnig verkefnum sem aðrir væru betur til þess fallnir til að fjármagna en ríkið. Hátt í 500 milljarðar af fé ríkisins er bundið í eignarhlutum í fjármálafyrirtækjum. Með vandaðri og skipulagðri sölu á stórum hluta þeirra eigna má losa um mikið fé til að greiða niður skuldir ríkissjóðs og spara þannig tugi milljarða á ári hverju í vaxtagreiðslur. Þannig skapast alvöru svigrúm til að styrkja grunnþjónustuna og byggja upp innviði. Fleiri dæmi er hægt að nefna um rekstur sem losa mætti ríkið úr og verja afrakstrinum til að hraða uppbyggingu samgöngumannvirkja. Til dæmis verslunarrekstur í Flugstöð Leifs Eiríkssonar sem varla getur talist til grunnþjónustu af hálfu ríkisins og einnig gætu allt að sex milljarðar áunnist með því að selja eignir ÁTVR. Sumar þessara hugmynda þykja umdeildar og ólíklegt að hægt verði að losa um allar þessar eignir og draga úr umsvifum á skömmum tíma. En með einhverjum hætti verður að stíga skrefi framar, og það fljótt, ef raunverulegur vilji er hjá þingheimi og ríkisstjórn að ráðast af krafti í nauðsynlegar samgönguumbætur. Tillögur um að draga úr umsvifum ríkisins í minna mikilvægum verkefnum, greiða niður skuldir til að spara vaxtagreiðslur og fjárfesta þess í stað í samgönguinnviðum eru einfaldlega valkostir í stöðunni sem nauðsynlegt er að horfa til. Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun