Slæleg þátttaka ríkisins í grænum verkefnum

Af ríflega 160 ráðuneytum og ríkisstofnunum taka 28 þeirra þátt í hvatakerfinu Grænum skrefum í ríkisrekstri, verkefni sem fóstrað er af Umhverfisstofnun og er leið fyrir opinbera aðila að vinna markvisst að umhverfismálum. Meðal þeirra stofnana sem taka þátt eru aðeins þrjú ráðuneyti af átta – umhverfis- og auðlindaráðuneytið, fjármála- og efnahagsráðuneytið og forsætisráðuneytið.

Frá því árið 2011 hafa þessar ríflega 160 stofnanir ríkisins einnig verið eindregið hvattar til að halda Grænt bókhald; til þess eru þær ekki skyldugar en fá um það áminningar frá fjármála- og efnahagsráðuneytinu ef þær gera það ekki. Þátt tóku 26 stofnanir árið 2014.

Kristín Linda Árnadóttir, forstjóri Umhverfisstofnunar (UST), skrifar í inngangi að nýjustu ársskýrslu stofnunarinnar að til að „styrkja grænt hagkerfi og grænt samfélag sé mikilvægt að ríkið og stofnanir þess gangi á undan með góðu fordæmi.“ Í ræðu sinni á ársfundi stofnunarinnar fyrir helgi hnikkti hún einnig á þessu atriði.

Kristín Linda segist með orðum sínum ekki vera að setja ofan í við stjórnendur ríkisstofnana en vissulega gætu stofnanir ríkisins verið komnar lengra en raun ber vitni við að innleiða Grænu skrefin. Hún telur það eiga sér eðlilegar skýringar að fleiri hafa ekki skráð sig til leiks. Verkefnið sé ungt – aðeins sé rúmlega ár síðan að Umhverfisstofnun tók við því eftir undirbúningstímabil sem hófst í nóvember 2014.

„En við heyrum líka að langur tími aðhalds og niðurskurður hefur staðið í veginum, og lítill tími hafi verið til að fara í ný verkefni. Við höfum sagt á móti að ávinningurinn er mikill, ekki bara í peningum heldur líka til að efla starfsandann og síðast en ekki síst lágmarka umhverfisáhrif og draga úr sóun. Síðan smita þau út frá sér og geta haft mikil áhrif á fyrirtæki og heimili um að gera slíkt hið sama,“ segir Kristín Linda.

Verkefnin tvö urðu til undir stýrihóp um vistvæn innkaup og tengjast stefnu ríkisins um vistvæn innkaup og grænan ríkisrekstur (2013- 2016). Þessi stýrihópur sá um innleiðingu stefnunnar og verkefnin tvö þar til í janúar 2015 þegar Umhverfis- og auðlindaráðuneyti og Umhverfisstofnun gerðu með sér samning um umsjón með þessum tveimur verkefnum til tveggja ára.

Samkvæmt samningnum eiga 50 stofnanir að vera búnar að skrá sig í Grænu skrefin fyrir lok árs 2016. Umhverfisstofnun hefur fundið miklum áhuga á verkefninu og á því von á að mun fleiri stofnanir skrái sig í verkefnið á næstu mánuðum.

Umhverfisstofnun á einnig að leiðbeina og kynna Grænt bókhald fyrir stofnunum ásamt frekari þróunar á verkefninu. Þá er í samningnum gert ráð fyrir að stofnunum sem skila Grænu bókhaldi verði 65 talsins en þær voru 26 talsins sem skiluðu fyrir árið 2014, fimm færri en árið áður. Í skriflegu svari frá Umhverfisstofnun segir að skil standa yfir fyrir árið 2015, og miðað við fyrri ár þá dragast skilin oft um nokkra mánuði. „Þess má þó geta að ef miðað er við að starfsmenn ríkisins árið 2014 voru um 16.600 talsins þá náðu skilin yfir 44% starfsmenn, þar sem um er að ræða mjög fjölmennar stofnanir sem skila Grænu bókhaldi,“ segir í svarinu.

Með bókhaldinu geta stofnanir gert sér grein fyrir keyptu magni og eðli innkaupa á vöru eða orku og þannig sett sér mælanleg markmið um hagræðingu eða að draga úr notkun.

Kristín Linda segir að verkefnin hafi nú þegar skilað sparnaði fyrir ríkið og umhverfið. Pappírsnotkun stofnana sem skiluðu Grænu bókhaldi fyrir árið 2014 minnkaði um 29%. Hún skrifar í ársskýrsluna að ef allar stofnanir myndu minnka pappírsnotkun sína eins mikið og þær sem skiluðu Grænu bókhaldi, myndu sparast rúmlega 70 milljónir í ríkisrekstrinum. Rafmagnsnotkun hefur lækkað um 13% milli ára sem sparaði aðrar 57 milljónir á milli ára.

Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu 3. maí