Páskahald í Jerúsalem Hjörtur Magni Jóhannsson skrifar 24. mars 2016 07:00 Í gyðing-kristnu páskahaldi er spilað á marga sameiginlega strengi sem hafa hljómað í þúsundir ára. Nafn okkar hátíðar er dregið af hinu hebresk-gyðinglega „pesakh“ og páskahátíð gyðinga er mun eldri en okkar. Í raun er ekki hægt að skilja merkingu og innihald páskahalds kristinna manna án páska gyðinga. Svo nátengd eru trúarbrögðin og snertifletirnir ótal margir og heillandi. Páskarnir eru ein helgasta hátíðin innan beggja þessara systurtrúarhefða og er haldin á svipuðum tíma árs. Hátíðin stendur yfir í um það bil viku þegar dymbilvika er talin með. Sameiginleg kvöldmáltíð hlaðin trúarlegum táknum er miðlæg í helgihaldinu sem og lykilþemu eins og þjáning hinna saklausu, fórn, lausn úr ánauð og vonarljós. Tugir þúsunda kristinna taka nú þessa vikuna þátt í hinu stórbrotna drama í Borginni helgu; Á pálmasunnudag mátti sjá litskrúðugar og fjölmennar skrúðgöngur syngjandi fólks hvaðanæva að úr heiminum. Þetta eru pílagrímar frá öllum heimsálfum sem og kristnir arabar úr þorpunum í hring. Fólkið streymir til borgarinnar og margir veifa pálmagreinum eða ólífuviðargreinum, rétt eins og gert var þegar Jesús kom á sínum tíma inn í borgina, ríðandi á asna. Fólkið gengur slóð Jesú frá Ólífufjallinu ofan í Kidron-dalinn, framhjá Getsemane-garðinum og inn um hlið gömlu borgarinnar. Á skírdag er mikið um dýrðir í öllum helstu kirkjum borgarinnar þar sem kvöldmáltíðarsakramentið er haft um hönd. En á skírdag er þess einmitt minnst þegar Jesús neytti síðustu kvöldmáltíðarinnar með lærisveinum sínum og bauð þeim að neyta slíkrar máltíðar hvert sinn sem þeir koma saman í hans nafni. Á föstudaginn langa má sjá fjölda fólks fara í hópum um þröng stræti gömlu borgarinnar. Það fetar krossferli Krists og fer þá píslargöngu sem talið er að Jesús hafi þurft að ganga með krossinn. Bornir eru krossar af ýmsum gerðum og á tilteknum stöðum er stoppað til að lesa úr píslarsögunni, biðja eða syngja. Klukkustund fyrir dögun á páskadagsmorgun er slökkt á öllum ljóskerum í hinni stóru Grafarkirkju í miðri gömlu borginni. Þar er talið að Jesús hafi verið lagður til grafar og síðan risið upp á þriðja degi. En samkvæmt helgihaldi grísku rétttrúnaðarkirkjunnar hefur gröf Krists verið innsigluð. Um dögun á páskadagsmorgni eru dyr Grafarkirkjunnar opnaðar og þá um leið þrengja sér þar inn þúsundir pílagríma til að verða vitni að hinu aldagamla undri þegar eldurinn helgi tendrast. Þegar innsigli grafarinnar er síðan rofið þar um morguninn, gengur æðsti biskup grísku rétttrúnaðarkirkjunnar fram, fer inn í gröfina og segir til um hvort hinn helgi eldur sem sagður er sendur af Guði, muni kvikna enn eitt árið. Þegar í ljós kemur að eldurinn hefur kviknað þá er litið svo á að það sé staðfesting á upprisu Krists og að hans upprisukraftur sé enn til staðar. Hinn helgi logi er síðan borinn fram og látinn berast til mannfjöldans sem fagnar ákaft. Ljósið berst út á meðal fólksins utan kirkjunnar og upptendrar í hjörtum trúaðra, trúna á sigur vonar yfir öllu vonleysi, sigur réttlætis yfir öllu ranglæti og sigur þess ljóss sem lýsir langt út yfir mörk grafar og dauða.Hátíð frelsunar og lífsvonar Gyðingar minnast þess þegar Ísraelsþjóðin var frelsuð úr ánauðinni í Egyptalandi og hátíðin er því einnig hátíð frelsunar og lífsvonar. Páskahátíðin er haldin á svo til öllum heimilum þar sem fjölskyldur neyta máltíðarinnar saman. Hún er haldin í synagógunum, sem eru bænahús gyðinga, um allan heim og hún er haldin heilög við Grátmúrinn sem er ytri hluti musterishæðarinnar og er þeirra helgasti staður á jörðu. Mikilvægast er að í báðum trúarhefðunum hinni gyðinglegu og hinni kristnu boðar hátíðin lausn úr viðjum og frelsi hins undirokaða. Páskar eru hátíð óvæntrar lífsvonar þrátt fyrir erfiðleika og mótlæti. Í Jerúsalem og heiminum öllum er vissulega þörf fyrir slíkan lausnarboðskap. Þegar í ljós kemur að trúarbrögðin sem því miður hafa svo oft verið notuð til að skapa aðskilnað, útilokun og fordóma, eiga í raun svo margt sameiginlegt þá gefur það von um betri heim. Þetta á við um allar þrjár eingyðistrúarhefðirnar; gyðingdóm, kristni og íslam sem eru í raun systurhefðir. Þær eru sprottnar af sama meiði og gera allar tilkall til borgarinnar helgu. Þegar hinir trúuðu leggja af alla drottnunarhyggju í garð annarra hefða þá kemur í ljós að allt það sem við eigum sameiginlegt er mun mikilvægara en það sem aðgreinir.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 24. mars. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Halldór 15.06.2024 Halldór Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Drasl Hafþór Reynisson Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Í gyðing-kristnu páskahaldi er spilað á marga sameiginlega strengi sem hafa hljómað í þúsundir ára. Nafn okkar hátíðar er dregið af hinu hebresk-gyðinglega „pesakh“ og páskahátíð gyðinga er mun eldri en okkar. Í raun er ekki hægt að skilja merkingu og innihald páskahalds kristinna manna án páska gyðinga. Svo nátengd eru trúarbrögðin og snertifletirnir ótal margir og heillandi. Páskarnir eru ein helgasta hátíðin innan beggja þessara systurtrúarhefða og er haldin á svipuðum tíma árs. Hátíðin stendur yfir í um það bil viku þegar dymbilvika er talin með. Sameiginleg kvöldmáltíð hlaðin trúarlegum táknum er miðlæg í helgihaldinu sem og lykilþemu eins og þjáning hinna saklausu, fórn, lausn úr ánauð og vonarljós. Tugir þúsunda kristinna taka nú þessa vikuna þátt í hinu stórbrotna drama í Borginni helgu; Á pálmasunnudag mátti sjá litskrúðugar og fjölmennar skrúðgöngur syngjandi fólks hvaðanæva að úr heiminum. Þetta eru pílagrímar frá öllum heimsálfum sem og kristnir arabar úr þorpunum í hring. Fólkið streymir til borgarinnar og margir veifa pálmagreinum eða ólífuviðargreinum, rétt eins og gert var þegar Jesús kom á sínum tíma inn í borgina, ríðandi á asna. Fólkið gengur slóð Jesú frá Ólífufjallinu ofan í Kidron-dalinn, framhjá Getsemane-garðinum og inn um hlið gömlu borgarinnar. Á skírdag er mikið um dýrðir í öllum helstu kirkjum borgarinnar þar sem kvöldmáltíðarsakramentið er haft um hönd. En á skírdag er þess einmitt minnst þegar Jesús neytti síðustu kvöldmáltíðarinnar með lærisveinum sínum og bauð þeim að neyta slíkrar máltíðar hvert sinn sem þeir koma saman í hans nafni. Á föstudaginn langa má sjá fjölda fólks fara í hópum um þröng stræti gömlu borgarinnar. Það fetar krossferli Krists og fer þá píslargöngu sem talið er að Jesús hafi þurft að ganga með krossinn. Bornir eru krossar af ýmsum gerðum og á tilteknum stöðum er stoppað til að lesa úr píslarsögunni, biðja eða syngja. Klukkustund fyrir dögun á páskadagsmorgun er slökkt á öllum ljóskerum í hinni stóru Grafarkirkju í miðri gömlu borginni. Þar er talið að Jesús hafi verið lagður til grafar og síðan risið upp á þriðja degi. En samkvæmt helgihaldi grísku rétttrúnaðarkirkjunnar hefur gröf Krists verið innsigluð. Um dögun á páskadagsmorgni eru dyr Grafarkirkjunnar opnaðar og þá um leið þrengja sér þar inn þúsundir pílagríma til að verða vitni að hinu aldagamla undri þegar eldurinn helgi tendrast. Þegar innsigli grafarinnar er síðan rofið þar um morguninn, gengur æðsti biskup grísku rétttrúnaðarkirkjunnar fram, fer inn í gröfina og segir til um hvort hinn helgi eldur sem sagður er sendur af Guði, muni kvikna enn eitt árið. Þegar í ljós kemur að eldurinn hefur kviknað þá er litið svo á að það sé staðfesting á upprisu Krists og að hans upprisukraftur sé enn til staðar. Hinn helgi logi er síðan borinn fram og látinn berast til mannfjöldans sem fagnar ákaft. Ljósið berst út á meðal fólksins utan kirkjunnar og upptendrar í hjörtum trúaðra, trúna á sigur vonar yfir öllu vonleysi, sigur réttlætis yfir öllu ranglæti og sigur þess ljóss sem lýsir langt út yfir mörk grafar og dauða.Hátíð frelsunar og lífsvonar Gyðingar minnast þess þegar Ísraelsþjóðin var frelsuð úr ánauðinni í Egyptalandi og hátíðin er því einnig hátíð frelsunar og lífsvonar. Páskahátíðin er haldin á svo til öllum heimilum þar sem fjölskyldur neyta máltíðarinnar saman. Hún er haldin í synagógunum, sem eru bænahús gyðinga, um allan heim og hún er haldin heilög við Grátmúrinn sem er ytri hluti musterishæðarinnar og er þeirra helgasti staður á jörðu. Mikilvægast er að í báðum trúarhefðunum hinni gyðinglegu og hinni kristnu boðar hátíðin lausn úr viðjum og frelsi hins undirokaða. Páskar eru hátíð óvæntrar lífsvonar þrátt fyrir erfiðleika og mótlæti. Í Jerúsalem og heiminum öllum er vissulega þörf fyrir slíkan lausnarboðskap. Þegar í ljós kemur að trúarbrögðin sem því miður hafa svo oft verið notuð til að skapa aðskilnað, útilokun og fordóma, eiga í raun svo margt sameiginlegt þá gefur það von um betri heim. Þetta á við um allar þrjár eingyðistrúarhefðirnar; gyðingdóm, kristni og íslam sem eru í raun systurhefðir. Þær eru sprottnar af sama meiði og gera allar tilkall til borgarinnar helgu. Þegar hinir trúuðu leggja af alla drottnunarhyggju í garð annarra hefða þá kemur í ljós að allt það sem við eigum sameiginlegt er mun mikilvægara en það sem aðgreinir.Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu 24. mars.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun