Sérfræðingur við Heimspekistofnun: Afstæðishyggja um sannleika hrekur sjálfa sig Birgir Olgeirsson skrifar 20. apríl 2015 15:45 Björn Þorvaldsson saksóknari og Arngrímur Ísberg áttu orðaskipti í Héraðsdómi Reykjavíkur í morgun. Arngrímur sagði sakborning eiga að segja satt, en það sé afstætt hugtak. Björn var ekki sammála því að það sé afstætt hugtak að segja satt. Vísir/GVA „Ákærði ræður því sem hann segir, hann á náttúrulega að segja satt, en það er reyndar afstætt hugtak.“ Þessi ummæli lét héraðsdómarinn Arngrímur Ísberg falla við aðalmeðferð í máli sérstaks saksóknara gegn níu fyrrverandi starfsmönnum og stjórnendum Kaupþings sem hófst í Héraðsdómi Reykjavíkur í morgun. Ummælin ollu ákveðnu uppnámi en þau voru látin falla eftir að Arngrímur, sem er dómsformaður í þessu máli, taldi sig ekki hafa heimild til að skikka einn af þeim sem eru ákærðir í málinu til að setjast í vitnastúkuna. Saksóknarinn í málinu, Björn Þorvaldsson, hafði mótmælt þessu og fór fram á að ákærði fengi ekki að hafa opna tölvu fyrir framan sig þar sem enginn gæti vitað hvað hann væri með fyrir framan sig og sagði saksóknari ákærða til dæmis geta haft fyrir framan sig málsgögn eða jafnvel tilbúin svör.Sjá einnig:Dómari varð ekki við beiðni saksóknara að skikka ákærða í vitnastúkuna Arngrímur sagði málsaðila verða að treysta verjanda til þess að sakborningur væri ekki með eitthvað fyrir framan sig sem hann mætti ekki og bætti svo við: „Ákærði ræður því sem hann segir, hann á náttúrulega að segja satt, en það er reyndar afstætt hugtak.“ Björn Þorvaldsson mótmælti því og svaraði: „Það er ekki afstætt hugtak.“Eyja Margrét Brynjarsdóttir, sérfræðingur við Heimspekistofnun Háskóla Íslands.Vísir/AðsendAfstæðishyggja um sannleika hrekur sjálfa sig Eyja Margrét Brynjarsdóttir er sérfræðingur við Heimspekistofnun Háskóla Íslands en hún segir ríkjandi skoðun meðal heimspekinga vera trúlega þá að sannleikurinn sé hreint ekki afstæður og að afstæðishyggja um sannleika endi með að hrekja sjálfa sig. „Án þess að farið sé út í það nánar þá eru til ýmsar góðar ástæður til að standa á því að sannleikurinn sé algildur og jafnvel til að segja að ef eitthvað geti verið algilt þá hljóti það að vera sannleikurinn,“ svarar Eyja þegar hún er spurð hvort sannleikurinn sé afstæður. Hún segir að hins vegar eigi afstæðishyggja um sannleika sér langa sögu og sé gjarnan rakin aftur til sófistans Prótagórasar. „Sem segir í samnefndri samræðu Platons á 4. öld fyrir Krist að maðurinn sé mælikvarði allra hluta. Og afstæðishyggjan hefur komið fram á ýmsum tímum og í ýmsum myndum.“Tæpast sett fram á því formi að einstaklingar geti hagrætt frásögn Hún segir að þeir sem hafa haldið henni fram af einhverri alvöru hafi þó tæpast sett hana fram á því formi að einstaklingar geti hagrætt frásögn sinni af atvikum og atburðum eftir sinni persónulegu hentisemi heldur hefur málið snúist um heldur flóknari hluti. „Eitt af því sem þarf til dæmis að huga að þegar talað er um að eitthvað sé afstætt er að afstæði felur alltaf í sér afstöðu tveggja að fleiri hluta hvers við annan. Ef einhver ætlar að halda því fram að sannleikur sé afstæður þá þarf að fylgja sögunni hvað það er sem hann á að vera afstæður við. Oft er gert ráð fyrir að allir viti hvað það er, að það sé samfélag, menningarhópur eða eitthvað slíkt, en til að hugmyndin sé almennilega skiljanleg þarf þetta samt að liggja fyrir. Tveir aðilar sem halda fram hugmyndum um afstæðan sannleika geta haft gjörólíkar hugmyndir í huga ef það eru mismunandi hlutir sem þeir gera ráð fyrir að sannleikurinn sé afstæður til.“ Hún segir að ákveðin gerð afstæðishyggju, sem varðar afmörkuð svið sannleikans, hafa verið ofarlega á baugi á síðustu árum. „Hún gengur þá út á að sannleikur um suma hluti sé algildur, til dæmis það hvort tiltekinn atburður hafi átt sér stað, hver hafi verið hvar á tilteknum tíma og eitthvað slíkt, en sannleikur um gildisdóma, smekksatriði og þessháttar sé afstæður. En jafnvel þessi afstæðishyggja hefur verið umdeild, margir vilja alls ekki samþykkja að nokkur sannleikur geti verið afstæður,“ segir Eyja í svari til Vísis við því hvort sannleikurinn sé afstæður.Fullyrðingin „Allt er afstætt“ getur ekki staðist sem alhæfing Á Vísindavef Háskóla Íslands hefur hún einnig svarað spurningunni: Oft er sagt að allt sé afstætt, en er svo í raun? Er það niðurstaða Eyju, að gefnum ýmsum forsendum, að það geti ekki verið rétt, í bókstaflegum skilningi, að allt sé afstætt. „Ef allt er afstætt hlýtur einnig að vera afstætt hvort fullyrðingin "Allt er afstætt" sé sönn og þar af leiðandi getur ekki allt verið afstætt. Fullyrðingin getur eðlis síns vegna ekki staðist sem alhæfing.“ Tengdar fréttir Markaðsmisnotkunarmálið: Ræddu markaðsmisnotkun en man ekki af hverju Sími Péturs Kristins Guðmarssonar var hleraður við rannsókn málsins og voru nokkrar upptökur spilaðar í réttarsal. "Það er enginn einn aðili sem getur haldið uppi einhverjum banka,” sagði Pétur fyrir dómi. 20. apríl 2015 15:34 Markaðsmisnotkunarmálið: Leit upp til, trúði og treysti „súperstjörnunum“ yfirmönnum sínum „Ég leit upp til minna yfirmanna, trúði og treysti þeim og hafði ekki ástæður til að ætla að ég væri að gera eitthvað ólöglegt,“ sagði Pétur Kristinn Guðmarsson, fyrrverandi starfsmaður eigin viðskipta hjá Kaupþingi. 20. apríl 2015 10:53 Markaðsmisnotkunarmálið: Svaf yfir sig og á meðan lækkuðu bréfin í verði „Ég er á nærbuxunum uppi í rúmi að uppgötva það að ég er of seinn í vinnuna,“ sagði Pétur Kristinn Guðmarsson um símtal sem saksóknari spilaði frá apríl 2008. 20. apríl 2015 14:57 Markaðsmisnotkunarmálið: „Kaupþing var með flottustu bönkum í heiminum” Pétur Kristinn Guðmarsson, verðbréfasali hjá eigin viðskiptum Kaupþings fyrir hrun, segir ekkert óeðlilegt hafa verið við það að deildin hafi keypt mikið af hlutabréfum bankans. 20. apríl 2015 12:37 Mest lesið Matvöruverslun og íbúðir steinsnar frá Keflavíkurflugvelli Viðskipti innlent Krökkunum finnst hálf hallærislegt að mamman kunni Friends þættina utan að Atvinnulíf Dýrmætustu og sjaldgæfustu Mustang bílar landsins á afmælissýningu Mustang Samstarf Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Viðskipti innlent Þarf að greiða kortareikninginn og meira til í málskostnað Neytendur Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Viðskipti innlent Krónísk óstundvísi: Skýringar og góð ráð Atvinnulíf Tekjur Apple drógust saman enn eina ferðina Viðskipti erlent Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viðskipti innlent Stofnandi Binance dæmdur fyrir peningaþvætti Viðskipti erlent Fleiri fréttir Matvöruverslun og íbúðir steinsnar frá Keflavíkurflugvelli Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Spá því að stýrivextir haldist óbreyttir Bein útsending: Ársfundur SFS – Best í heimi? Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Grindvíkingar borgi allt að þriðjungi hærri leigu en aðrir Guðný og Sigurður Helgi til SI Tekur við stöðu sviðsstjóra Netöryggismiðstöðvar Íslands Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Sjá meira
„Ákærði ræður því sem hann segir, hann á náttúrulega að segja satt, en það er reyndar afstætt hugtak.“ Þessi ummæli lét héraðsdómarinn Arngrímur Ísberg falla við aðalmeðferð í máli sérstaks saksóknara gegn níu fyrrverandi starfsmönnum og stjórnendum Kaupþings sem hófst í Héraðsdómi Reykjavíkur í morgun. Ummælin ollu ákveðnu uppnámi en þau voru látin falla eftir að Arngrímur, sem er dómsformaður í þessu máli, taldi sig ekki hafa heimild til að skikka einn af þeim sem eru ákærðir í málinu til að setjast í vitnastúkuna. Saksóknarinn í málinu, Björn Þorvaldsson, hafði mótmælt þessu og fór fram á að ákærði fengi ekki að hafa opna tölvu fyrir framan sig þar sem enginn gæti vitað hvað hann væri með fyrir framan sig og sagði saksóknari ákærða til dæmis geta haft fyrir framan sig málsgögn eða jafnvel tilbúin svör.Sjá einnig:Dómari varð ekki við beiðni saksóknara að skikka ákærða í vitnastúkuna Arngrímur sagði málsaðila verða að treysta verjanda til þess að sakborningur væri ekki með eitthvað fyrir framan sig sem hann mætti ekki og bætti svo við: „Ákærði ræður því sem hann segir, hann á náttúrulega að segja satt, en það er reyndar afstætt hugtak.“ Björn Þorvaldsson mótmælti því og svaraði: „Það er ekki afstætt hugtak.“Eyja Margrét Brynjarsdóttir, sérfræðingur við Heimspekistofnun Háskóla Íslands.Vísir/AðsendAfstæðishyggja um sannleika hrekur sjálfa sig Eyja Margrét Brynjarsdóttir er sérfræðingur við Heimspekistofnun Háskóla Íslands en hún segir ríkjandi skoðun meðal heimspekinga vera trúlega þá að sannleikurinn sé hreint ekki afstæður og að afstæðishyggja um sannleika endi með að hrekja sjálfa sig. „Án þess að farið sé út í það nánar þá eru til ýmsar góðar ástæður til að standa á því að sannleikurinn sé algildur og jafnvel til að segja að ef eitthvað geti verið algilt þá hljóti það að vera sannleikurinn,“ svarar Eyja þegar hún er spurð hvort sannleikurinn sé afstæður. Hún segir að hins vegar eigi afstæðishyggja um sannleika sér langa sögu og sé gjarnan rakin aftur til sófistans Prótagórasar. „Sem segir í samnefndri samræðu Platons á 4. öld fyrir Krist að maðurinn sé mælikvarði allra hluta. Og afstæðishyggjan hefur komið fram á ýmsum tímum og í ýmsum myndum.“Tæpast sett fram á því formi að einstaklingar geti hagrætt frásögn Hún segir að þeir sem hafa haldið henni fram af einhverri alvöru hafi þó tæpast sett hana fram á því formi að einstaklingar geti hagrætt frásögn sinni af atvikum og atburðum eftir sinni persónulegu hentisemi heldur hefur málið snúist um heldur flóknari hluti. „Eitt af því sem þarf til dæmis að huga að þegar talað er um að eitthvað sé afstætt er að afstæði felur alltaf í sér afstöðu tveggja að fleiri hluta hvers við annan. Ef einhver ætlar að halda því fram að sannleikur sé afstæður þá þarf að fylgja sögunni hvað það er sem hann á að vera afstæður við. Oft er gert ráð fyrir að allir viti hvað það er, að það sé samfélag, menningarhópur eða eitthvað slíkt, en til að hugmyndin sé almennilega skiljanleg þarf þetta samt að liggja fyrir. Tveir aðilar sem halda fram hugmyndum um afstæðan sannleika geta haft gjörólíkar hugmyndir í huga ef það eru mismunandi hlutir sem þeir gera ráð fyrir að sannleikurinn sé afstæður til.“ Hún segir að ákveðin gerð afstæðishyggju, sem varðar afmörkuð svið sannleikans, hafa verið ofarlega á baugi á síðustu árum. „Hún gengur þá út á að sannleikur um suma hluti sé algildur, til dæmis það hvort tiltekinn atburður hafi átt sér stað, hver hafi verið hvar á tilteknum tíma og eitthvað slíkt, en sannleikur um gildisdóma, smekksatriði og þessháttar sé afstæður. En jafnvel þessi afstæðishyggja hefur verið umdeild, margir vilja alls ekki samþykkja að nokkur sannleikur geti verið afstæður,“ segir Eyja í svari til Vísis við því hvort sannleikurinn sé afstæður.Fullyrðingin „Allt er afstætt“ getur ekki staðist sem alhæfing Á Vísindavef Háskóla Íslands hefur hún einnig svarað spurningunni: Oft er sagt að allt sé afstætt, en er svo í raun? Er það niðurstaða Eyju, að gefnum ýmsum forsendum, að það geti ekki verið rétt, í bókstaflegum skilningi, að allt sé afstætt. „Ef allt er afstætt hlýtur einnig að vera afstætt hvort fullyrðingin "Allt er afstætt" sé sönn og þar af leiðandi getur ekki allt verið afstætt. Fullyrðingin getur eðlis síns vegna ekki staðist sem alhæfing.“
Tengdar fréttir Markaðsmisnotkunarmálið: Ræddu markaðsmisnotkun en man ekki af hverju Sími Péturs Kristins Guðmarssonar var hleraður við rannsókn málsins og voru nokkrar upptökur spilaðar í réttarsal. "Það er enginn einn aðili sem getur haldið uppi einhverjum banka,” sagði Pétur fyrir dómi. 20. apríl 2015 15:34 Markaðsmisnotkunarmálið: Leit upp til, trúði og treysti „súperstjörnunum“ yfirmönnum sínum „Ég leit upp til minna yfirmanna, trúði og treysti þeim og hafði ekki ástæður til að ætla að ég væri að gera eitthvað ólöglegt,“ sagði Pétur Kristinn Guðmarsson, fyrrverandi starfsmaður eigin viðskipta hjá Kaupþingi. 20. apríl 2015 10:53 Markaðsmisnotkunarmálið: Svaf yfir sig og á meðan lækkuðu bréfin í verði „Ég er á nærbuxunum uppi í rúmi að uppgötva það að ég er of seinn í vinnuna,“ sagði Pétur Kristinn Guðmarsson um símtal sem saksóknari spilaði frá apríl 2008. 20. apríl 2015 14:57 Markaðsmisnotkunarmálið: „Kaupþing var með flottustu bönkum í heiminum” Pétur Kristinn Guðmarsson, verðbréfasali hjá eigin viðskiptum Kaupþings fyrir hrun, segir ekkert óeðlilegt hafa verið við það að deildin hafi keypt mikið af hlutabréfum bankans. 20. apríl 2015 12:37 Mest lesið Matvöruverslun og íbúðir steinsnar frá Keflavíkurflugvelli Viðskipti innlent Krökkunum finnst hálf hallærislegt að mamman kunni Friends þættina utan að Atvinnulíf Dýrmætustu og sjaldgæfustu Mustang bílar landsins á afmælissýningu Mustang Samstarf Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Viðskipti innlent Þarf að greiða kortareikninginn og meira til í málskostnað Neytendur Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Viðskipti innlent Krónísk óstundvísi: Skýringar og góð ráð Atvinnulíf Tekjur Apple drógust saman enn eina ferðina Viðskipti erlent Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viðskipti innlent Stofnandi Binance dæmdur fyrir peningaþvætti Viðskipti erlent Fleiri fréttir Matvöruverslun og íbúðir steinsnar frá Keflavíkurflugvelli Röntgen Domus og Orkuhúsið fá ekki að sameinast Viljinn tekinn til gjaldþrotaskipta Spá því að stýrivextir haldist óbreyttir Bein útsending: Ársfundur SFS – Best í heimi? Mun bjóða upp á sömu flugáætlun og Bláfugl áður Grindvíkingar borgi allt að þriðjungi hærri leigu en aðrir Guðný og Sigurður Helgi til SI Tekur við stöðu sviðsstjóra Netöryggismiðstöðvar Íslands Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Sjá meira
Markaðsmisnotkunarmálið: Ræddu markaðsmisnotkun en man ekki af hverju Sími Péturs Kristins Guðmarssonar var hleraður við rannsókn málsins og voru nokkrar upptökur spilaðar í réttarsal. "Það er enginn einn aðili sem getur haldið uppi einhverjum banka,” sagði Pétur fyrir dómi. 20. apríl 2015 15:34
Markaðsmisnotkunarmálið: Leit upp til, trúði og treysti „súperstjörnunum“ yfirmönnum sínum „Ég leit upp til minna yfirmanna, trúði og treysti þeim og hafði ekki ástæður til að ætla að ég væri að gera eitthvað ólöglegt,“ sagði Pétur Kristinn Guðmarsson, fyrrverandi starfsmaður eigin viðskipta hjá Kaupþingi. 20. apríl 2015 10:53
Markaðsmisnotkunarmálið: Svaf yfir sig og á meðan lækkuðu bréfin í verði „Ég er á nærbuxunum uppi í rúmi að uppgötva það að ég er of seinn í vinnuna,“ sagði Pétur Kristinn Guðmarsson um símtal sem saksóknari spilaði frá apríl 2008. 20. apríl 2015 14:57
Markaðsmisnotkunarmálið: „Kaupþing var með flottustu bönkum í heiminum” Pétur Kristinn Guðmarsson, verðbréfasali hjá eigin viðskiptum Kaupþings fyrir hrun, segir ekkert óeðlilegt hafa verið við það að deildin hafi keypt mikið af hlutabréfum bankans. 20. apríl 2015 12:37