Dramatísk breyting á fáum árum

Í fyrstu hafði Páll Harðarson, forstjóri Nasdaq OMX Iceland (Kauphöll Íslands), efasemdir um að rétt væri að binda í lög hlutfall kynja í stjórnum fyrirtækja. Núna telur hann lögin nauðsynleg til að knýja á um breytingar til batnaðar.

Lögin, sem taka gildi í september komandi, kveða á um að hlutfall hvors kyns í stjórnum fyrirtækja þar sem starfsmenn eru 50 eða fleiri skuli aldrei vera undir 40 prósentum. Mörg fyrirtæki hafa þegar brugðist við með breytingum í tengslum við aðalfundi sína.

„Í Evrópu var umræða um að setja þessa kvöð um kynjahlutföll bara á skráð félög en okkur finnst nú eiginlega betra að hafa þetta almennt,“ segir Páll.

Langsótt að kvóti sé til trafala

„Ég lít á þessi lög sem tæki til að breyta hugarfari og held að þegar það hafi tekist, sem ég held að muni gerast mjög hratt, verði engin þörf á þessum lögum lengur. Þá verði þetta bara faglegt og niðurstaða faglegrar skipunar stjórna verði sú að kynjajafnvægi verði nokkurn veginn.“

Um leið er Páll þeirrar skoðunar að ávinningur fylgi auknu kynjajafnvægi í stjórnum fyrirtækja.

„Ég held það sé tvíþætt. Þótt konur og karlar geti verið mismunandi innbyrðis held ég samt að við fáum fjölbreyttari viðhorf inn í viðskiptalífið. Það held ég að hafi gildi í sjálfu sér. Í öðru lagi stuðlar þetta að því að fyrirtæki leiti út fyrir þægindahringinn. Og með því er ég að vonast til að fagleg sjónarmið verði ríkjandi í meiri mæli en áður við skipan stjórna og stuðli að auknu heilbrigði í viðskiptalífinu,“ segir hann og telur að fyrir þessar sakir verði heildaráhrifin á viðskiptalífið mjög góð.

Um leið telur Páll ekki að hendur fyrirtækja séu bundnar um of með lögunum, jafnvel þótt leitað sé að stjórnarmanni með ákveðna hæfileika, þekkingu eða tengslanet.

„Ég er eiginlega sannfærður um að svo sé ekki og langsótt að þetta sé eitthvert vandamál. Þvert á móti tel ég meiri líkur á að leitað sé einmitt á þessum forsendum, á forsendum þekkingar og hvaða þekkingarvöntun sé í stjórninni ef farið er út fyrir þægindahringinn eða kunningjahópinn. Umræðan trúi ég þá að snúist frekar um faglegan bakgrunn stjórnarmanna.“

Um leið bendir Páll á að í könnun KPMG á stjórnarmönnum komi fram að algengara sé að konur í stjórnum séu ekki með nein tengsl við félögin, en leiðbeiningar um góða stjórnarhætti geri einmitt ráð fyrir ákveðnu hlutfalli óháðra stjórnarmanna.

Meðvitundin var kviknuð

Í Kauphöllinni hafa kynjahlutföll stjórna þegar breyst mjög mikið. Árið 2008 voru konur til dæmis bara tíundi hluti stjórnarmanna í skráðum fyrirtækjum. Ef talin er með Tryggingamiðstöðin (TM), sem skráð verður í Kauphöllina núna í maíbyrjun, eru skráð félög núna með nánast jöfn kynjahlutföll í stjórnum sínum. Konur eru 24 talsins, eða 46,2 prósent, og karlar 28, eða 53,8 prósent.

„Breytingin frá 2008 er mjög dramatísk,“ segir Páll en bendir á að strax á síðasta ári hafi hlutfall kvenna í stjórnum verið komið upp í um það bil þriðjung.

„Og nú er þetta farið að mjaka sér upp að 50 prósentum og komið nokkuð nærri jafnvægi. Þarna held ég að lögin hafi haft töluvert að segja, en áður en þau komu til var reyndar farið af stað með verkefni, sem Viðskiptaráð stóð að meðal annarra, um aukið kynjajafnvægi í stjórnum. Meðvitundin var því kviknuð áður.“

Ekki sama hvernig á hlutina er litiðMeð tilliti til kynjahlutfalls í hverri stjórn íslenskra félaga Kauphallar Íslands eru konur 46 prósent stjórnarmanna og karlar 54 prósent. Er þá TM, sem skráð verður í Kauphöllina á næstu dögum, talið með.

Ef hins vegar er horft á einstaklingana sem stjórnirnar skipa kemur í ljós að þrjár konur sitja í tveimur stjórnum hver og einn karl er í tveimur stjórnum. Hallar með því örlítið meira á konurnar, sem með slíkri hausatalningu verða 44 prósent stjórnarmanna á móti 56 prósentum karla.

Svipuð lögmál eiga við þegar horft er til hlutar kvenna í sætum stjórnarformanna félaga Kauphallarinnar, en tvö félög eru með konu sem stjórnarformann. Félögin eru tíu talsins og hlutur kvenna meðal stjórnarformanna er því fimmtungur á móti fjórum fimmtu hlutum karlanna.

Hins vegar vill svo til að þetta er sama konan, Elín Jónsdóttir, sem gegnir þessu hlutverki bæði hjá TM og Regni. Á móti er Benedikt Jóhannesson stjórnarformaður bæði Nýherja og VÍS, þannig að hausatalning stjórnarformanna íslensku félaganna leiðir í ljós 12 prósenta raunhlutfall kvenna og 88 prósenta hlutfall karla.

Kvaðir um kynjahlutföll hvíla ekki á færeysku félögunum í Kauphöllinni, en í stjórnum þeirra er hlutur kvenna samtals rétt tæpur fimmtungur.

Boða til hluthafafundar fyrir haustið Stærri fyrirtæki verða innan tilsettra marka